ဒီတပတ် မြန်မာ့အရေး မျက်မှောက်ရေးရာ သုံးသပ်ချက်အစီအစဉ်မှာ ဥပဒေပြုလွှတ်တော်ဟာ တကယ့် အာဏာရှိတဲ့လွှတ်တော် မဟုတ်ဘူး၊ လက်ညှိုးထောင်၊ ခေါင်းညိတ်လွှတ်တော်မျှသာ ဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ ဝေဖန်ချက်တွေရှိနေပေမယ့် ဒီလွှတ်တော်နဲ့ ပတ်သက်လို့ မျှော်လင့်ထားနိုင်စရာတွေရှိတယ်လို့ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (SNDP) အမတ်တဦးက ဆိုပါတယ်။ ဒီအကြောင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သူကြုံတွေ့ ခံစားရသမျှ ဗွီအိုအေ ကို စာရေးပြောဆိုလာသူ သီပေါမြို့နယ် ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဦးရဲထွန်း ကို ဦးကျော်ဇံသာ က ဆက်သွယ်မေးမြန်း ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ပထမဦးဆုံး ကျနော်မေးချင်တာက အခု လွှတ်တော်နဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အတိုက်အခံတွေ၊ ဝေဖန်တဲ့လူ အတော်များများက ဒီလွှတ်တော်ဟာ Rubber Stamp ဘာဘဲလုပ်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး။ ဘာမှလွတ်လွတ်လပ်လပ် ဆွေးနွေးခွင့်လည်း ရှိမှာမဟုတ်ဘူး။ ဟိုတုန်းက အမျိုးသားညီလာခံ ကျင်းပခဲ့တာနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပြောဆိုကြတာလည်း ရှိပါတယ်။ ဦးရဲထွန်း အနေနဲ့ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တယောက်အနေနဲ့ ကိုယ်တိုင်လွှတ်တော်တက်နေတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုတော့ ဦးရဲထွန်း အမြင်မှာ ဒီဟာမှာ ကောင်းတဲ့အကွက်တွေ၊ အားတတ်စရာအချက်တွေလည်း ရှိတယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။ ဘယ်လိုအချက်တွေက အားတတ်စရာကောင်းသလဲ။ အလားအလာကောင်းဆိုတာကို ပြောပြပါ။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ ဘယ်လိုအချက်တွေက ကောင်းသလဲဆိုရင် ကျနော်တို့ကစပြီး ဒီ လွှတ်တော်ရောက်ဖို့အတွက် ရွေးကောက်ပွဲဝင်ခဲ့တုန်းက အများကြီး မမျှော်လင့်ထားခဲ့ဘူး။ အခုနပြောသလို ဒီလွှတ်တော်က နှစ်ပေါင်း (၅၀) အတွင်းမှာ ပထမဦးဆုံး ပါတီစုံ ဒီမိုကရေစီလွှတ်တော်ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် နည်းနည်းပါးပါးပဲ ပြည်သူလူထုရဲ့ ခံစားချက်တွေ၊ သူတို့ရဲ့ ဒုက္ခသုက္ခတွေကို ပြောခွင့်ရတယ်ဆိုရင်ပဲ မဆိုဘူးဆိုတဲ့ ခံယူချက်နဲ့သွားခဲ့တယ်။ သွားတဲ့အခါကြတော့လည်း အဲဒီမှာ ပြောခွင့်ရတယ်။ ပြောခွင့်ရတဲ့အခါကြတော့ လွှတ်တော်အထဲမှာ ပြောခွင့်ပြောထိုက်ရတဲ့ဥစ္စာတွေ ပြောလိုက်တော့ ချက်ချင်း အကျိုးသက်ရောက်တာတွေလည်း တွေ့ရတယ်။ အခု ဥပမာ ၁၆ မိုင်ဂိတ်မှာ ကျနော်တို့ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းကို သယ်ယူပို့ဆောင်ခွင့် မရတဲ့ ဆန်၊ ပဲ စသည်တို့ကို ပိတ်ထားတဲ့ကိစ္စတွေ။ အဲဒါမျိုးဆိုရင် အခု ကျနော့်ဒေသက ဖုန်းဆက်လာတာက တော်တော်လေး လွတ်လွတ်လပ်လပ် သွားလို့ရပြီပေါ့။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ အဲဒါက လွှတ်တော်မှ တင်ပြဆွေးနွေးလိုက်လို့ အဆင်ပြေသွားတဲ့ သဘောလား။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ လွှတ်တော်မှာ မေးခွန်းအနေနဲ့ တင်ပြပြီးတဲ့အခါကြတော့ ဒီကိစ္စကို ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်အရ မသင့်တော်ပါဘူးလို့ မေးလိုက်တဲ့အခါမှာ ဖြေတဲ့ ဝန်ကြီးကလည်း သေသေချာချာ ဖြေပေးပါတယ်။ လက်တွေ့ပိုင်းမှာလည်း သူတို့က အဲဒါကို ဖြေလျှော့ပေးတယ်။ နောက်တခုကတော့ တချို့ကိစ္စတွေ လွှတ်တော်ထဲမှာ ပြောလို့ဆိုလို့ မသင့်တဲ့ကိစ္စတွေဆိုလိုရှိရင်လည်း ကျနော်တို့က သက်ဆိုင်ရာ တာဝန်ခံကို စာနဲ့ရေးပြီးတော့ ကျနော်တို့ဒေသမှာ ဒီလိုအခက်အခဲတွေ ရှိပါတယ်ဆိုပြီးတော့ အောက်ခြေမှာ နားလည်းမှုနဲ့ ဆောင်ရွက်တာလည်းရှိတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ အဲဒါကို ဥပမာလေးပေးပြီး ဘယ်ကိစ္စကို လွှတ်တော်မှာ တင်ပြလို့ မသင့်တော်လို့ စာရေးပြောခဲ့တယ်၊ ပြေလည်သွားတယ်ဆိုတာကို ခပ်တိုတိုပြောပေးပါ။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ အဲဒါကိုတော့ မပြောပါရစေနဲ့။ အဲဒါကတော့ ကျနော်တို့ရဲ့ လက်တွေ့လုပ်ငန်းတွေမှာလည်း နောင်မှာ ပြည်သူလူထု အကျိုးစီးပွားအတွက် ထိထိရောက်ရောက် ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့အတွက်ပဲ ရည်ရွယ်ထားတော့ ဒါတော့ ကျနော် မီဒီယာကို သိပ်မပြောလိုဘူး။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ နောက်တခုက အခုနပြောသလို နယ်မြေဒေသအတွင်းမှာ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး အဆင်မပြေတာတွေ လုပ်ပေးနိုင်တာ သိပ်ကောင်းတဲ့အချက်ပါ။ ဒါပေမဲ့ တိုင်းပြည်အတွက် တကယ့်အရေးကြီးတဲ့ကိစ္စတွေကိုရော လွှတ်တော်မှာ အခု ဆုံးဖြတ်ချက်တွေထဲမှာ ဘယ်ဟာတွေကို အဆိုတင်သွင်းပြီးတော့၊ ဘယ်အချက်တွေ အတည်ပြုနိုင်ခဲ့တယ်ဆိုတာကို ပြောနိုင်ပါသလား။ အဲဒါမျိုး ရှိပါသလား။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ ကျနော်အဆိုပြုတဲ့ အဆိုတခုကတော့ သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ဖို့ဆိုတဲ့ ကိစ္စ။ အဲဒါကတော့ လုပ်လည်းလုပ်ရာမှာဖြစ်တယ်။ နောက် မလုပ်တာလည်းကြာပြီဆိုတော့ အဲဒီအဆိုကတော့ အနိုင်ရတယ်။ ကျန်တဲ့ တော်တော်များများ အဆိုတွေကတော့ အစိုးရဖက်ပိုင်းမှာလည်း လုပ်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိတယ်ထင်တယ်။ ခက်တာက ကျနော်တို့တတွေက အခုမှ လွှတ်တော်ထဲရောက်ပြီးတော့ အစိုးရရဲ့ ဘတ်ဂျက်အခြေအနေ၊ ဘာညာဆိုတာကလည်း ကောင်းကောင်းမသိသေးတော့ အစိုးရမှာ ဘတ်ဂျက်တွေအရ လုပ်ပေးနိုင်သလား၊ မပေးနိုင်သလားဆိုတာကို ဂဃနဏ မသိသေးဘူး။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ကျနော်မေးချင်တာက ဒီဟာတင် မဟုတ်ဘဲနဲ့ ဥပမာအားဖြင့် ဘတ်ဂျက်မှာ စစ်အသုံးစရိတ် များနေပြီး ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးအတွက် နည်းနေတယ်ဆိုတဲ့ကိစ္စ။ အဲဒါမျိုးတွေကို ဆွေးနွေးခွင့် ရပါသလား။ ဘတ်ဂျက်ကို လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်ဝင်တွေနဲ့ တရားဝင် ဆွေးနွေးထုတ်ဖော် ပြောဆိုခွင့် ရှိပါသလား။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ အဲဒီဟာ ဘတ်ဂျက်ကို ကျနော်တို့က အခုထိ မတွေ့ရသေးဘူး။ ဘတ်ဂျက်က ပြုလားမပြုလား။ မီဒီယာတွေက ကြားရတာတော့ အဲဒီ ဘတ်ဂျက်က လာမယ့်ဟိုအဝါအတွက်က လွှတ်တော်ထဲမှာ မတင်ဘဲနဲ့ သူတို့က အတည်ပြုလိုက်ပြီ၊ ဘာညာ ကြိုပြီအတည်ပြုလိုက်ပြီးဆိုပြီ ကြားရတယ်။ ကျနော်တို့က အဲဒါကို မတွေ့ရဘူး။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ အဲဒါမျိုးကို လွှတ်တော်မှာ မေးလို့မရဘူးလား။ ဘတ်ဂျက်ဥပဒေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြန်တမ်းမှာ ဖော်ပြထားတယ်လို့ သိရတယ်။ ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်တွေဖြစ်တဲ့ လွှတ်တော်မှာ တင်ပြဖို့ အစီအစဉ် ရှိပါသလားဆိုတာလောက်တော့ မဆွေးနွေးဘူးလား။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ မေးလို့ရပါတယ်။ အဲဒါ မေးမယ်ဆိုရင်တော့ သူတို့ အဖြေပေးမှာပေါ့။ ကျနော်တို့လည်း အဲဒါကို သတိမရလိုက်ဘူး။ ကျနော်တို့လည်း ကိုယ့်ဒေသ ကိုယ့်လူထုကိစ္စကိုပဲ နည်းနည်းအဓိကထားလိုက်တဲ့အခါကြတော့ ဒီတပတ်မှာလည်း တပြည်လုံးနဲ့ဆိုင်တဲ့ကိစ္စတွေဘာတွေ နည်းနည်းလျှော့ထားတယ်။ သိပ်ပြီး အလေးမထားဘူး။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ နောက်တခုက လွှတ်တော်မှာ မေးမယ်ဆိုရင် မေးလို့ရတဲ့ အဲဒီလို မေးဖို့အတွက် ကြိုပြီတော့ ခွင့်တောင်းရပါသလား။ တင်ပြပေးရသလား။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ တင်ပြရပါတယ်။ ကျနော်တို့က အဲဒီဟာကို မေးခွန်းပဲဖြစ်စေ၊ အဖြေပဲဖြစ်စေ။ ကျနော်တို့က သူ့စည်းကမ်းအတိုင်း ကြိုတင်ရတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ဘတ်ဂျက်ကိစ္စဆိုလို့ရှိရင် ဦးရဲထွန်းတို့က ခွင့်တောင်းပြီးတော့ မေးခွန်းထုတ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ ထင်တယ်ပေါ့နော်။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ဗျ။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ကျနော်သိတာက တချို့ကြတော့ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဆို။ အဲဒီ အဆိုထက်ပိုပြီးတော့ ယေဘုယျအားဖြင့် ပြောလိုက်တာက အပြင်မှာ မီဒီယာကို ပြောထားတဲ့အဆိုတွေကို လွှတ်တော်မှာ မေးခွင့်မရှိဘူး၊ တင်သွင်းခွင့်မရှိဘူးလို့ စည်းကမ်းထုတ်တယ်လို့ ကြားရပါတယ်။ ဟုတ်ပါသလား။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ စည်းကမ်းရယ်လို့တော့ မဟုတ်ဘူး။ ကျနော် ကြားလိုက်တာက အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဌ ဦးခင်အောင်မြင့်က တချို့မေးခွန်းတွေလား၊ အဆိုလား မပြောတတ်ပါဘူး။ ကောင်းကောင်းမမှတ်မိတော့ဘူး။ အဲဒါတွေက တင်ထားတာ ရှိပေမယ့် သူတို့မဖြေခင်မှာ လွှတ်တော်ထဲမှာ မဖြေခင်မှာ မီဒီယာကို ပေါက်ကြားတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ အဲဒါတွေကို သူအနေနဲ့ ထည့်မပေးတော့ဘူးလို့ ပြောတာကို သတိထားမိတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ကျနော် စဉ်းစားမိတာက တချို့ တိုင်းပြည်အတွက် သိပ်အရေးကြီးတဲ့ ကိစ္စတွေရှိမယ်။ မီဒီယာကို ပေါက်ကြား၊ မပေါက်ကြားတာထက် အဲဒီကိစ္စမျိုးကို မီဒီယာပေါက်ကြားလို့ဆိုပြီး မေးခွန်းမပေးရင် လွှတ်တော်ရဲ့ တာဝန်၊ အခန်းကဏ္ဍ မှေးမှိန်ရာ မရောက်ဘူးလားလို့ စဉ်းစားမိတာပါ။ ဥပမာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးဖို့ တင်သွင်းမယ်ဆိုရင် လွှတ်တော်ကိုယ်စားတဦးက ကျနော်တို့ဆီကို မကြာခဏ ပြောပါတယ်။ အဲဒီကိစ္စကို ကျနော်တို့က မီဒီယာပီပီ ဖော်ထုတ်ပြောလိုက်တဲ့အခါမှာ အဲဒီမေးခွန်းကို မေးလို့ရတော့မှ မဟုတ်တော့ဘူးလို့ ဖြေသွားလို့ပါ။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ မဟုတ်ဘူးဗျ။ ကျနော်တို့ဆီက ကျားဖြူပါတီက မေးတဲ့ မေးခွန်းကိုတော့ အဖြေပေးတယ်။ အဓိကတော့ ဒါက အဲဒီလို မီဒီယာတွေ ပေါက်ကြားလို့ ရှိရင် မဖြေဘူးဆိုတဲ့ စည်းကမ်းချက်မျိုး မဟုတ်ဘဲနဲ့ ဒီဟာကတော့ လွှတ်တော်ဥက္ကဌရဲ့သဘော။ လွှတ်တော်ဥက္ကဌက မေးခွန်းတွေ၊ အဆိုတွေကို ကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ မသင့်တော်ဘူးလို့ထင်လို့ရှိရင် သူ့မှာ agenda ထဲကို ထည့်မလားမထည့်ဘူးလားဆိုတာ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်ရှိတယ်။ အဲဒါကတော့ သူက အကြောင်းပြချက်ကို ရိုးရိုးလေး ပြောတာပေ့ါ။ သို့သော် သူမထည့်ဘူးဆိုရင် ဘာကြောင့် မထည့်ဘူးဆိုတာကို မေးခွင့်မရှိဘူး။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ မေးခွင့်မရှိဘူးဆိုတော့ အခုအခါကြတော့ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးသင့်ပါတယ်ဆိုတဲ့ မေးခွန်ကို လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေက မေးမြန်းတယ်လူ၊ အဆိုတင်သွင်းတဲ့လူ ရှိပါသလား။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ မေးခွန်းမေးတာ ရှိတယ်။ ကျနော်တို့ ကျားဖြူပါတီ က မေးတယ်။ နောင် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ကိစ္စက သမ္မတက ဆောင်ရွက်ရမယ့် ကိစ္စဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် သမ္မတ ကျမ်းသစ္စာဆိုပြီးရင် နောင်သူလုပ်ပါလိမ့်မယ်လို့ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးက ဖြေသွားတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ နောက်တခုက အခု ဝန်ကြီးအဖွဲ့ ဖွဲ့တဲ့နေရာမှာလည်း တိုင်းရင်းသားကိုယ်စားလှယ်တွေ မပါဘူး။ ကြံ့ခိုင်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီက လူတွေနဲ့ သူတို့ရွေးထားတဲ့ အရပ်သားတချို့ တယောက်နှစ်ယောက်လောက်ပဲ ပါတယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားအမတ်တွေက အဲဒီကိစ္စကို မမေးမြန်း မဆွေးနွေးကြဘူးလား။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့မှာ မပါတဲ့ကိစ္စကိုတော့ မပြောကြဘူး။ မပြောကြဘူးဆိုတာ သူ့ရဲ့ constitution အရကတော့ ဒါက သမ္မတ ရွေးချယ်ခံရသူရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ပဲဆိုတော့ အမေရိကန်မှာ အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးတဲ့ကိစ္စကို ကျနော်တို့ ဥပဒေအကြောင်းအရာ ဘာမှ ဝင်စွက်ဖက်ခွင့်မရှိသလိုပေါ့။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ဥပဒေအကြောင်းအရ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခွင့် မရှိသောလည်း ဘယ်အကြောင်းအရာမဆို လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေ၊ ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်တွေကတော့ မေးခွင့်ရှိတာပေါ့။ မမေးဘူးလား။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ မေးခွင့်ရှိပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ဒါပေမဲ့ မမေးကြဘူးပေါ့။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ အစောပိုင်းကတော့ ကျနော်တို့ ချင်းကိုယ်စားလှယ် ဦးမော်မောင် က အုပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍတွေ၊ စီမံခန့်ခွဲရေးကဏ္ဍတွေမှာ တိုင်းရင်းသားတွေကို ထည့်ပေးဖို့ သူက မေးခွန်းမေးထားတာရှိတယ်။ မေးခွန်းမဟုတ်ဘူး အဆိုတင်သွင်းထားတာရှိတယ်။ အဲဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြည်နယ်တွေမှာ တော်တော်များများ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေကလည်း ရတဲ့အတွက်ကြောင့် ဒါ ကျေနပ်လောက်ဖွယ်ရှိတယ်ဆိုပြီး အဆိုရှင်ကိုယ်၌က ကျေနပ်လက်ခံသွားတာရှိတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ အဲဒီအဆိုကို မဲမခွဲဘူးပေါ့။
ဦးရဲထွန်း ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ခင်မျ။ မဲခွဲတဲ့အဆင့်မရောက်ဘူး။