(Zawgyi/Unicode)
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ုနိုင်ငံက လူအဆမတန်ပြည့်ကြပ်နေတဲ့ ဒုက္ခစခန်းမှာ ခိုလှုံနေတဲ့ သက်ကြီးရွယ်အို ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေအနေနဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကဒ်ဘေးကြီးနဲ့ ရင်ဆိုင်ရနိုင်ခြေ အတော်များနေတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကို လေ့လာဆန်းစစ်တဲ့အဖွဲ့ AI ကပြောပါတယ်။
ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေး ဆောင်ရွက်ချက်တွေအဖြစ် Cox’s Bazar က ဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲ ပိုးကူးမသွားအာင် စခန်းအနီးတဝိုက်မှာ လူအများအပြားစုဝေးတာတွေ မလုပ်ဖို့ COVID-19 ရောဂါဆိုင်ရာအကူအညီတွေ တိုးပေးဖို့ နဲ့ အခြားလုပ်ဆောင်ချက်တွေကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှအစိုးရ ကုလသမဂ္ဂနဲ့ အခြားလူသားချင်းစာနာမှုအဖွဲ့တွေ မတ်လ ၂၃ ရက်နေ့ထိ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေတာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း ရောဂါလက္ခဏာတွေ၊ ရောဂါပြန့်ပွားမှုဆိုင်ရာ အခြေခံ သတင်းအချက်အလက်တွေ စခန်းထဲကလူ အတော်များများဆီ မရောက်နိုင်ပဲဖြစ်နေပါတယ်။
အထူူးသဖြင့် စခန်းထဲက သက်ကြီးရွယ်အိုတွေအတွက် လုံလောက်တဲ့ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှုမျိုးတွေကို လူသားချင်းစာနာမှု အဖွဲ့အစည်းတွေက မပေးနိုင်ဘဲ ဖြစ်နေတာပါ။ အခြားကာလတွေမှာတောင် ဒုက္ခသည်စခန်းက သက်ကြီးရွယ်အိုတွေ အဓိက လိုအပ်တဲ့ အကူအညီမျိုး ပေးအပ်နိုင်ဖို့ လူသားချင်းစာနာမှုအဖွဲ့တွေ အတော့်ကို ကြိုးစားလုပ်ကိုင်ခဲ့ရကြောင်းနဲ့ ခုလိုကပ်ရောဂါနဲ့ ရင်ဆိုင်ရချိန်မှာတော့ လက်ရှိ ဘာတွေဖြစ်ပျက်နေသလဲအန္တရာယ်ကင်းအောင် ဘယ်လိုနေထိုင်ရမလဲဆိုတဲ့ အခြေခံသတင်းအချက်အလက်လေးတောင် လူတချို့ကို မပေးနိုင်ပဲဖြစ်နေရတယ်လို့ AI အဖွဲ့ ကပ်ဘေးဒဏ်တုံ့ပြန်ရေးအဖွဲ့ ဒုညွှန်ကြားရေးမှူး Matt Wells ကပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
ခုလို တကမ္ဘာလုံး ကပ်ရောဂါနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အချိန်မှာ သက်ကြီးရွယ်အို ဒုက္ခသည်တွေကို လျစ်လျူရှုထားတာမျိုး ထပ်မလုပ်ဘဲ သူတို့အတွက် သတင်းအချက်အလက်တွေ၊ အကူအညီတွေ ပေးနိုင်ဖို့ အလှုရှင်နိုင်ငံတွေ၊ လူသားချင်းစာနာမှုအဖွဲ့ တွေအားလုံး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့လည်း သူကတိုက်တွန်းသွားပါတယ်။
၂၀၁၇ ခုနှက်က မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်မြောက်ပိုင်းမှာ အစိုးရရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေးုလုပ်ဆောင်ချက်ကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွါပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ခိုလှုံနေသူ ၉၀၀,၀၀၀ နီးပါးရှိတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂက ပြောဆိုထားပါတယ်။
မတ်လနောက်ဆုံးပတ်မှာ စခန်း ၃၄ ခုက သက်ကြီးရွယ်အို ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည် ၁၅ ယောက်ကို AI က လူတွေ့မေးမြန်းခဲ့တာပါ။ အဲဒီစခန်းတွေမှာ အသက် ၆၀ ကျော်ဒုက္ခသည် ၃၁,၀၀၀ ကျော်ရှိတယ်လို့လည်း ကုလကပြောပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရကတော့ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံပါဘူး။
[Unicode Version]
သကျကွီးပိုငျးရိုဟငျဂြာတှအေတှကျ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ အန်တရာယျ AI သတိပေး
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှုနိုငျငံက လူအဆမတနျပွည့ျကွပျနတေဲ့ ဒုက်ခစခနျးမှာ ခိုလှုံနတေဲ့ သကျကွီးရှယျအို ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှအေနနေဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကဒျဘေးကွီးနဲ့ ရငျဆိုငျရနိုငျခွေ အတောျမြားနတေယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှကေို လေ့လာဆနျးစဈတဲ့အဖှဲ့ AI ကပွောပါတယျ။
ရောဂါကာကှယျထိနျးခြုပျရေး ဆောငျရှကျခကြျတှအေဖွဈ Cox’s Bazar က ဒုက်ခသညျစခနျးတှထေဲ ပိုးကူးမသှားအာငျ စခနျးအနီးတဝိုကျမှာ လူအမြားအပွားစုဝေးတာတှေ မလုပျဖို့ COVID-19 ရောဂါဆိုငျရာအကူအညီတှေ တိုးပေးဖို့ နဲ့ အခွားလုပျဆောငျခကြျတှကေို ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအစိုးရ ကုလသမဂ်ဂနဲ့ အခွားလူသားခငြျးစာနာမှုအဖှဲ့တှေ မတျလ ၂၃ ရကျနေ့ထိ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနတောပါ။ ဒါပမေဲ့လညျး ရောဂါလက်ခဏာတှေ၊ ရောဂါပွန့ျပှားမှုဆိုငျရာ အခွခေံ သတငျးအခကြျအလကျတှေ စခနျးထဲကလူ အတောျမြားမြားဆီ မရောကျနိုငျပဲဖွဈနပေါတယျ။
အထူူးသဖွင့ျ စခနျးထဲက သကျကွီးရှယျအိုတှအေတှကျ လုံလောကျတဲ့ ကာကှယျစောင့ျရှောကျမှုမြိုးတှကေို လူသားခငြျးစာနာမှု အဖှဲ့အစညျးတှကေ မပေးနိုငျဘဲ ဖွဈနတောပါ။ အခွားကာလတှမှောတောငျ ဒုက်ခသညျစခနျးက သကျကွီးရှယျအိုတှေ အဓိက လိုအပျတဲ့ အကူအညီမြိုး ပေးအပျနိုငျဖို့ လူသားခငြျးစာနာမှုအဖှဲ့တှေ အတော့ျကို ကွိုးစားလုပျကိုငျခဲ့ရကွောငျးနဲ့ ခုလိုကပျရောဂါနဲ့ ရငျဆိုငျရခြိနျမှာတော့ လကျရှိ ဘာတှဖွေဈပကြျနသေလဲအန်တရာယျကငျးအောငျ ဘယျလိုနထေိုငျရမလဲဆိုတဲ့ အခွခေံသတငျးအခကြျအလကျလေးတောငျ လူတခြို့ကို မပေးနိုငျပဲဖွဈနရေတယျလို့ AI အဖှဲ့ ကပျဘေးဒဏျတုံ့ပွနျရေးအဖှဲ့ ဒုညှှနျကွားရေးမှူး Matt Wells ကပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
ခုလို တကမ်ဘာလုံး ကပျရောဂါနဲ့ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ အခြိနျမှာ သကျကွီးရှယျအို ဒုက်ခသညျတှကေို လစြျလြူရှုထားတာမြိုး ထပျမလုပျဘဲ သူတို့အတှကျ သတငျးအခကြျအလကျတှေ၊ အကူအညီတှေ ပေးနိုငျဖို့ အလှုရှငျနိုငျငံတှေ၊ လူသားခငြျးစာနာမှုအဖှဲ့ တှအေားလုံး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့လညျး သူကတိုကျတှနျးသှားပါတယျ။
၂၀၁၇ ခုနှကျက မွနျမာနိုငျငံ ရခိုငျမွောကျပိုငျးမှာ အစိုးရရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးရေးုလုပျဆောငျခကြျကွောင့ျ နရေပျစှန့ျခှါပွီး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ ဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော ခိုလှုံနသေူ ၉၀၀,၀၀၀ နီးပါးရှိတယျလို့ ကုလသမဂ်ဂက ပွောဆိုထားပါတယျ။
မတျလနောကျဆုံးပတျမှာ စခနျး ၃၄ ခုက သကျကွီးရှယျအို ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျ ၁၅ ယောကျကို AI က လူတှေ့မေးမွနျးခဲ့တာပါ။ အဲဒီစခနျးတှမှော အသကျ ၆၀ ကြောျဒုက်ခသညျ ၃၁,၀၀၀ ကြောျရှိတယျလို့လညျး ကုလကပွောပါတယျ။ မွနျမာအစိုးရကတော့ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံပါဘူး။
