ဓါတုပစၥည္းေတြမွာ ရွိတတ္တဲ့ ဂုဏ္သတၱိေတြကို နားမလည္ပဲ ကုန္ေလွာင္ရံုမွာ ေပါ့ေပါ့ဆဆ သိုေလွာင္ မိရာကေန ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သားေတြ ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ အႏၱရာယ္ အေၾကာင္းကို ေျပာျပပါရေစ။
၂၀၁၁ခုႏွစ္အကုန္ ၂၀၁၂ခုႏွစ္ကူးခါနီးမွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔ မဂၤလာေတာင္ညြန္႔ ၿမိဳ႔နယ္က ေမတၱာမြန္ ဂိုေဒါင္ အုပ္စုမွာ မီးေလာင္ေပါက္ကြဲမႈႀကီး ျဖစ္ပြါးခဲ့ပါတယ္။ မီးသတ္တပ္ဖြဲ႔၀င္ ၅ဦးအပါအ၀င္ ၁၇ဦးေသဆံုးၿပီး လူတရာေက်ာ္ ဒဏ္ရာရခဲ့ၾကပါတယ္။ မီးစတင္ေလာင္တဲ့ ဂိုေဒါင္အမွတ္ ၈၀မွာ ရိုးရိုးေရနဲ႔ သမရိုးက် ၿငိမ္းသတ္ခဲ့ၾကတဲ့ မီးသတ္သမားေတြဟာ ဂိုေဒါင္အမွတ္ ၇၉ အေရာက္ ေရနဲ႔ပက္တဲ့အခါမွာ ႀကီးမားတဲ့ တုန္ဟည္းသံနဲ႔အတူ ျပင္းထန္စြာေပါက္ကြဲမႈ ျဖစ္ပြါးခ့ဲတယ္လို႔ မွတ္တမ္းေတြ တင္ၾကပါတယ္။
ဒီဂိုေဒါင္အမွတ္ ၇၉မွာ ဘာေတြ ေလွာင္ထားတာပါလဲ
ေရနဲ႔ ျငွိမ္းလို႔ မရတဲ့ ပစၥည္းဆိုတာ ဘာပါလဲ
"ေရနဲ႔ထိရင္ ေပါက္ကြဲႏိုင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဓါတုေဗဒမွာ ဆိုဒီယမ္က အဓိကျဖစ္တယ္။ ဆိုဒီယမ္နဲ႔ အတူတူ ပိုတက္ဆီယမ္လည္း ေပါက္ကြဲပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ေပါက္ကြဲႏိုင္တဲ့ ပစၥည္း တျခားဒီလိုမ်ိဳးဟာေတြကို ဒီဂိုေဒါင္ေတြမွာ သိုေလွာင္မယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ မယူဆဘူး။ ဆာလ္ဖ်ဴရစ္အက္ဆစ္ လိုဟာမ်ိဳးက်ေတာ့ ေရက ဆာလ္ဖ်ဴရစ္အက္ဆစ္ထဲကို ထည့္ရင္ ေပါက္ကြဲတယ္။ ဆာလ္ဖ်ဴရစ္အက္ဆစ္ေတြ ေလွာင္ထားမယ္ တကယ္လို႔ ဆာလ္ဖ်ဴရစ္အက္ဆစ္ေတြ စီးယိုလာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေရဖ်မ္းလိုက္ရင္ ဖုန္းေဖါင္းနဲ႔ ေပါက္တယ္။ ဒီအသံမ်ိဳးလည္း သူတိုရ ၾကားရတယ္ေျပာပါတယ္။
သို႔ေသာ္ အဓိကကေတာ့ အစိုးရေၾကျငာထားတဲ့ထဲမွာ ပါတဲ့ အမိုးနီးယမ္းကလုိရိုက္နဲ႔ ဆိုဒီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ ေပါ့။ အမုိးနီးယမ္းကလိုရိုက္ ဆိုတာက ဇ၀က္သာ၊ ဆိုဒီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ ဆိုတာက ယမ္းစိမ္း။ ဒီ၂ခုက ၂ခုစလံုးက ေပါက္ကြဲေစႏိုင္တဲ့ ပစၥည္းေတြပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီအတိုင္းေတာ့ မေပါက္ဘူး။ အခုက အဲဒီဟာေတြ ပမာဏ ကလည္း အလြန္မ်ားတယ္၊ မီးကလည္း ေလာင္ေနၿပီဆိုေတာ့ ဒီဥစၥာေတြ ေတြ႔ထိၿပီးေတာ့ ေပါက္ကြဲႏိုင္တာ အမ်ားႀကီး ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရျဖန္းလုိက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ဒါ concentrated solution (အားျပင္းေပ်ာ္ရည္) ျဖစ္သြားတယ္။ ဒီ၂ခုတြဲလိုက္တဲ့ အားျပင္းေပ်ာ္ရည္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ၁ကီလိုဂရမ္ဆိုရင္ေတာင္ အိမ္တလံုးေလာက္ ၿပိဳေအာင္ ေပါက္ႏိုင္တဲ့ အေနထားရွိတယ္"
ဓါတုေဗဒပညာရွင္ ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္ညိဳပါ။ ဒီလိုအလားတူ ေပါက္ကြဲမႈေတြလည္း ရွိခဲ့ဘူးပါတယ္တဲ့
"၁၉၄၇ခုႏွစ္မွာ တက္ဆက္ျပည္နယ္ေပါက္ကြဲမႈ တခုျဖစ္တယ္။ ပင္လယ္ထဲမွာ ျမစ္ထဲမွာေပါ့ေလ သေဘၤာ တစင္းရွိတယ္။ ဒီသေဘၤာထဲမွာ ရွိတဲဲ့ အမိုးနီးယမ္းကလိုရိုက္ ေတြေပၚကို ေဆးလိပ္မီး က်သြားတယ္။ အဲဒီ ေဆးလိပ္မီးက်သြားတဲ့ ဆီကေန တေျဖးေျဖးနဲ႔ ေပါက္တယ္။ အဲဒီလိုေပါက္ေတာ့ သေဘၤာေပၚမွာ တင္ထားတဲ့ သံပိုက္လံုးႀကီးေတြက ၅မိုင္ေလာက္အထိ လြင့္စင္သြားၿပီးေတာ့ ေပါက္ကြဲမႈေတြ ျဖစ္တယ္။ အင္မတန္ ျပင္းထန္ပါတယ္။ ေဘးနားမွာ ရွိတဲ့ ေရနံခ်က္စက္ရံုနဲ႔ အိမ္ေတြဘာေတြလည္း ၿပိဳပါတယ္။
အဂၤလန္မွာလည္း ဒီလိုမ်ိဳး အေ၀းႀကီး မိုင္ ၂၀ေလာက္အထိကို vibration တုန္ခါမႈေတြ သြားတယ္။ ဒီပံုစံၾကည့္လိုက္ရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ရန္ကုန္မွာလည္း ပဲခူးေလာက္အထိ ဒီအသံၾကားတယ္ေပါ့ေလ။ အဲဒါက မိုင္၅၀ေလာက္ ေ၀းပါတယ္။ အဲဒီကေန ၾကားႏိုင္တဲ့ေပါက္ကြဲမႈက ဒီလို အမိုးနီးယမ္းကလိုရိုက္နဲ႔ ဆိုဒီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ ေရာေႏွာေပါက္ကြဲမႈနဲ႔ အင္မတန္ တူပါတယ္"
အမိုးနီးယမ္းကလိုရိုက္ ဇ၀က္သာ မရွိပဲနဲ႔ ယမ္းစိမ္းတခုထဲရွိ ေနတယ္ ဆိုရင္ေကာ ဒါမ်ိဳးေလာက္အထိ ျပင္းျပင္း ထန္ထန္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသလား
"အဲဒီေလာက္ေတာ့ မျပင္းဘူးလို႔ ကၽြန္ေတာ္ထင္တယ္။ အမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ ျဖစ္သြားမွ ပိုၿပီးေတာ့ ျပင္းတာကိုး။ အဲဒီေတာ့ အမိုးနီးယမ္းကလိုရိုက္မရွိဘူး ဆိုရင္ဒီေလာက္ မျပင္းဘူးလို႔ ကၽြန္ေတာ္ယူဆတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုရင္ ေသနတ္ယမ္းေတြမွာ ထည့္တာကေတာ့ ဆိုဒီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ေပါ့ေလ။ သူက ေသနတ္ယမ္းမွာ ေပါက္သေလာက္ပဲဆိုေတာ့ သိပ္က်ယ္က်ယ္ႀကီးေတာ့ ေပါက္ကြဲျခင္း မရွိဘူးလို႔ ကၽြန္ေတာ္ ယူဆတယ္ေပါ့။
ခုဒါက ဒီမွာ သိုေလွာင္တဲ့ နည္းစံနစ္ မွားေနလို႔လည္းျဖစ္တယ္။ ေနာက္ ဂိုေဒါင္တခုနဲ႔တခု ကပ္ေတာ့ မီးေတြ စြဲသြားတာေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး Chemical ဓါတ္ပစၥည္းေတြ ရွိရင္လည္း ဂိုေဒါင္တခုနဲ႔ တခုနဲ႔ နီးကပ္တာ ေတာ္ေတာ္ ဆိုးတယ္။ အဲဒီလိုမ်ိဳး မထားရဘူးေလ။ ေနာက္ ေပါက္ကြဲတဲ့အခါမွာ အုတ္ေတြဘာေတြ လြင့္စင္ၿပီးေတာ့ျဖစ္တာကိုး။ ေဘးနားမွာလည္း ေက်ာက္ထုတ္တာရွိတယ္။ အဲဒီ vibration တုန္ခါတာေၾကာင့္ ေက်ာက္ထုတဲ့ေနရာကေန ေက်ာက္ေတြ လြင့္စင္ၿပီးေတာ့ လူေတြေခါင္းေတြ ဘာေတြ သြားတိုက္တာ။ အဲဒါေတြ႔တဲ့လူေတြ ေျပာျပတာ။ အင္မတန္ေၾကာက္စရာေကာင္းတယ္"
"ေနာက္ ေမတၱာမြန္ဂိုေဒါင္တို႔ ဘာတို႔က ဟိုးအရင္က မဆလလက္ထက္က သၾကားတို႔ ႏို႔ဆီတို႔ ႏို႔မႈန္႔တို႔ ေလွာင္တဲ့ ဂိုေဒါင္ေတြ။ chemical ေလွာင္တဲ့ဂိုေဒါင္ေတြလို မဟုတ္ဘူး"
ရိုးရိုးကုန္ေလွင္ရံုမွာ အႏၱရာယ္ႀကီးတဲ့ ဓါတုပစၥည္းေတြကို သိုေလွာင္မိတဲ့ အတြက္ ဆံုးရံႈးမႈေတြက သိပ္ကို ႀကီးမား ခဲ့တာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ပစၫ္းသိုေလွာင္မယ့္ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ အေနနဲ႔ ကိုယ္သိုေလွာင္မယ့္ ဓါတုပစၥည္းေတြရဲ့ အႏၱရာယ္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္ထားဖို႔ လိုပါတယ္
"တကယ္တကယ္ေတာ့ chemical ေတြ သိုေလွာင္တဲ့ေနရာမွာ အင္မတန္ အေရးႀကီးပါတယ္။ အမိုးနီးယမ္း ကလိုရိုက္ ဇ၀က္သာနဲ႔ ယမ္းစိမ္းနဲ႔ တြဲၿပီးေတာ့ အတူတူထားတယ္ ဆိုတာ တကယ့္တကယ္ဆို မဟုတ္ဘူး။ ယမ္းစိမ္းကို ကၽြန္ေတာ္တို႔က ၀က္အူေခ်ာင္းေတြ လုပ္တဲ့ေနရာသံုးတယ္။ preservation ေတြဘာေတြမွာ သံုးတယ္ေပါ့ေနာ္။ ႏိုင္ငံတကာမွာေတာ့ သိပ္မသံုးေတာ့ဘူး။ ဒီဘယေဆးမွာလည္း ယမ္းစိမ္းေတာ္ေတာ္ေလး သံုးတယ္။ သူက တကယ့္တကယ္ေတာ့ ကာဆီႏိုဂ်ဲနစ္ ေပါ့ သူက မသံုးေကာင္းတဲ့ ပစၥည္းလိုျဖစ္ေနၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာျပည္လို ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ သံုးတုန္းပါပဲ။
အမိုးနီးယမ္းကလိုရိုက္က သူက အိတ္တရာေလာက္ရွိတယ္။ ဒီဥစၥာ ျမန္မာျပည္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔က တအိတ္ ကို ပိႆာတရာေတြ ဘာေတြ ထည့္ၾကတာကိုး။ ဆိုေတာ့ အင္မတန္ မ်ားတာပဲ။ တန္ခ်ိန္ေပါင္းမ်ားစြာ အဲဒီမွာ ဂိုေဒါင္ တခုထဲမွာ ေလွာင္ထားတယ္။ သူကလည္း အေလးခ်ိန္လည္း စီးတယ္။ ၿပီးေတာ့ တူတူ ထားတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ သိပ္ heat အပူေတြ တက္လာၿပီ ဆိုရင္ အလိုအေလ်ာက္လည္း ေပါက္ကြဲ ႏိုင္စရာေတြ ရွိတယ္။ အခုလိုမ်ိဳး မီးေလာင္ရင္ေတာ့ ပိုဆိုးတာေပါ့။ မီးကေနၿပီး heat တက္လာရင္ ေတာင္မွ သူတို႔ ၂ခုက ေလာင္ႏိုင္တဲ့ အေနထားရွိတယ္။ ေပါက္ကြဲႏိုင္တဲ့ အေနထား ရွိတယ္။ ေရဖ်န္းလိုက္တဲ့ အခါမွာေတာ့ ပိုဆိုးသြားတာေပါ့။
ဒါေပမယ့္လည္း မိုးရြာၿပီး မိုးေရစိမ့္ရင္ သူတို႔ ၂ခုေရာသြားစရာ အေၾကာင္းလည္း ရွိတယ္။ အမိုးနီးယမ္း ကလိုရိုက္က သူ႔နဂိုက နဲနဲပူလာရင္ သူ႔ဟာသူ အေငြ႔ပ်ံၿပီးေတာ့ လည္း ထြက္လာတယ္။ အတံုးလိုက္ကို အေငြ႔ပ်ံသြားတာေနာ္။ ဟိုဘက္ေရာက္ေတာ့ ဒီေကာင္က သူမ်ားနဲ႔ျပန္ေပါင္းသြားလို႔ ရတယ္။ ေရထဲဆိုေရထဲ အေငြ႔ပ်ံၿပီးေတာ့ ေရထဲေပ်ာ္က်။ သူ႔ဟာသူ အိတ္ထဲကေန ခုန္ထြက္လာလို႔ ရတဲ့ ဟာမ်ိဳး။ အဲေတာ့ အင္မတန္မွ ေၾကာက္စရာေကာင္းပါတယ္။ အမုိးနီးယမ္းကလိုရိုက္ကို ေလွာင္ရင္ သတိထားရတယ္။ သူ႔ကို အထူး ဂိုေဒါင္ေတြ ထားၿပီးေတာ့ ထည့္ရမယ္။ သိပ္အမ်ားႀကီး မဟုတ္ရင္ေတာ့ ကိစၥမရွိဘူး။ တအိတ္ တေလဆို။ အခုက အိတ္အမ်ားႀကီး ဒီလိုမ်ိဳးေလွာင္တဲ့ဟာက အင္မတန္ ဆိုး၀ါးပါတယ္"
အခုလို ေပါက္ကြဲမီးေလာင္မႈမ်ိဳး အရင္ကလည္း ႀကံဳခဲ့ဘူးေပမယ့္ အခုေလာက္ ေသဆံုး ဒဏ္ရာရမႈ မရွိခဲ့တဲ့အတြက္ သိပ္ၿပီး သတိမထားမိခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္
"ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဒီဖြဲႏုဆီစက္ဆိုရင္ တညင္မွာလည္း မီးေလာင္ဘူးတယ္ေလ။ ဒီဂိုေဒါင္ေတြက ရန္ကုန္ ဆိပ္ကမ္းေပါ့။ အခုဖ်က္လိုက္တဲ့ ဆိပ္ကမ္း။ ျပင္ေနတဲ့ ဆိပ္ကမ္းမွာလည္း မီးေလာင္ ေပါက္ကြဲဘူးတယ္။ အဲဒါကလည္း လင္းလက္ၿပီးေတာ့ တၿမိဳ႔လံုးၾကားတဲ့ဟာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ေလာက္က ဘယ္သူမွ မမွတ္မိဘူး။ ေနာက္ေတာ့ ဂိုေဒါင္ကလည္း ကမ္းနားမွာ ဆိုေတာ့ လူေနအိမ္ေျခနဲ႔ သိပ္မနီးစပ္ဘူး။ သူ႔ဟာသူမီးေလာင္ သူ႔ဟာသူျငိမ္းသြားတာ။ သိပ္မဆိုးဘူးေပါ့။ သိပ္အမ်ားႀကီး မဟုတ္ဘူးေပါ့။ ဒီလိုမ်ိဳး အမ်ားႀကီး ပ်က္စီးတာေတြလည္း ရွိတယ္။ ဆံုးရံႈးတာေတြလည္း ရွိတယ္။ ေပါက္ကြဲတာကေတာ့ အခုမွ ျဖစ္တာကိုး။
က်န္တဲ့ဆံုးရံႈးမႈေတြလည္း အမ်ားႀကီး ရွိၾကတယ္။ reaction ျဖစ္ၿပီး ပ်က္သြားတာမ်ိဳး ဘာ့ေၾကာင့္ ပ်က္သြားတယ္ ဆိုတာမသိၾကဘူးေလ။ ဆားေတြ သၾကားေတြ၊ ထန္းလ်က္ေတြ အဲဒီလိုမ်ိဳးေတြလည္း ပ်က္စီးၾကတယ္။
ဖြဲႏုဆီစက္လိုမ်ိဳး ေနရာမွာဆိုရင္ ဖိနပ္မွာ သံခြါပါတာမ်ိဳးေတြ မစီးရဘူးဆိုတဲ့ အထိ ရွိတယ္။ ဒီလို safety ကို နားလည္ၿပီးေတာ့ လုပ္ႏို္င္တဲ့ ပညာရွင္ေတြနဲ႔ ေပါင္းၿပီးေတာ့ ဒီသိုေလွာင္တဲ့ ကိစၥကို ေဆာင္ရြက္ရမွာ ျဖစ္တယ္"
ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ေတြရဲ့ အခန္းက႑ဟာ သိပ္ကို အေရးပါပါတယ္။ ကုန္သည္လုပ္ငန္းရွင္ေတြအေနနဲ႔ တတ္သိနားလည္သူေတြ ဆီက အႀကံဥာဏ္ေကာင္းေတြ ရယူဖို႔ လိုအပ္သလို အာဏာပိုင္ေတြ ဘက္ကလည္း ပစၥည္းသိုေလွာင္ရံုေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တင္းၾကပ္တဲ့ စည္းမ်ဥ္းေတြ ခ်ဖို လိုအပ္ေနပါတယ္။
