Geneva မှာလုပ်နေတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ အစည်းအဝေးအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံလူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကိုယ်စားလှယ် ပါမောက္ခ Yanghee Lee က သူစုံစမ်းတွေ့ရှိထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေ အရပ်ရပ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ကောင်စီအစည်းအဝေးအတွင်း အစီရင်ခံနေပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ဒီကနေ့မှာပဲ ပါမောက္ခ Yanghee Lee တင်ပြပြီးနောက် အစည်းအဝေးမှာ အချိန်ရှိသေးတယ်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ သီးခြားလွတ်လပ်သော နိုင်ငံတကာ အချက်အလက်ရှာဖွေရေးအဖွဲ့ IIFFM ကလည်း ဆွေးနွေးတင်ပြဖို့ ရှိပါတယ်။ ပါမောက္ခ Yanghee Lee တင်ပြချက်တွေထဲမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် မှာရောက်နေတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေ ပြန်ခေါ်ရေးကိစ္စ အဟန့်အတားဖြစ်နေရတဲ့ အခြေအနေတွေကိုလည်း ထည့်သွင်းပြောဆိုပါတယ်။ ဒီအပေါ်မှာ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ် သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်မိုးထွန်းက ပြန်လည်တုံ့ပြန်ပြီး ချေပတာမှာတော့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် မှာရောက်နေတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေ ပြန်လာရေးကိစ္စမှာ ARSA အဖွဲ့ရဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေ ရှိနေတယ်လို့ ပြောဆိုသွားပါတယ်။
ဒီကနေ့ နောက်ဆုံးထွက်လာတဲ့ IIFFM ရဲ့ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာထဲမှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှာ ရှိနေသေးတဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ၆၀၀,၀၀၀ ဟာ အကွက်ကျကျ ဖိနှိပ်ခံနေရပြီး လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်ခံရမယ့် အန္တရာယ်အောက်မှာ နေထိုင်နေကြရတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘယ်လို အခြေအနေတွေဆိုတဲ့ အသေးစိတ်ကိုတော့ စာမျက်နှာ ၁၀၀ ကျော်ရှိတဲ့ အစီရင်ခံစာထဲမှာ အသေးစိတ် ဖော်ပြထားသလား ဆိုတာ မသေချာသေးပါဘူး။
“နိုင်ငံတွင်းမှာ ကျန်နေသေးတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက် လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်ခံရမယ့် ခြိမ်းခြောက်မှု ဆက်ရှိနေပါသေးတယ်။” လို့ FFM ဥက္ကဋ္ဌ Marzuki Darusman က ပြောပါတယ်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်ကလုပ်တဲ့ ရှင်းလင်းမှု စစ်ဆင်ရေးတွေအတွင်း လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု လုပ်ရပ်တွေ ကျူးလွန်ထားတာကို တွေ့ခဲ့ရတယ်ဆိုတာ FFM က လွန်ခဲ့တဲ့ တနှစ်မှာ ပြောခဲ့တယ်ဆိုတာကိုလည်း မစ္စတာ Darusman က ထပ်ပြောသွားပါတယ်။
“လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုကို တားဆီးဖို့ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုကို စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့နဲ့ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုကို ရာဇဝတ်မှုအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး အပြစ်ပေးအရေးယူမယ့် ထိရောက်တဲ့ ဥပဒေ ပြဌာန်းဖို့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ပျက်ကွက်နေတယ်။” လို့ မစ္စတာ Darusman က ထောက်ပြသွားပါတယ်။
FFM အဖွဲ့ရဲ့ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာကို ဒီကနေ့ရက်စွဲနဲ့ ထုတ်ပြန်လိုက်တာဖြစ်ပြီး အင်္ဂါနေ့မှာ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီကို တင်သွင်းမှာဖြစ်ပါတယ်။
အခု နောက်ဆုံး အစီရင်ခံစာထဲမှာ လူနည်းစု တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေနဲ့ တပ်မတော်ကြား ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာနေပြီဖြစ်တဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေအတွင်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ထားတာတွေနဲ့ဆိုင်တဲ့ အချက်အလက်အသစ်တွေ ပါလာပါတယ်။
ရခိုင်လူမျိုးစုလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ AA နဲ့ တိုက်ခိုက်နေတဲ့ တပ်မတော်ဟာ လက်နက်ကိုင်ပုန်ကန်မှုအပေါ် အရပ်သားတွေ ထောက်ခံမှု မရှိအောင် တားဆီးဖို့အတွက် ရခိုင်တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အသက်ရှင်သန်ရေး နည်းလမ်းတွေကို ဖြတ်တောက်ထားတယ်။
လူထုရဲ့ လွတ်လပ်စွာ သွားလာမှုကိုရော လူသားစာနာမှု အကူအညီပေးမှုတွေကိုပါ ကန့်သတ်ထားတာကြောင့် လူအများအပြားဟာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း မလုပ်နိုင်သလို စားနပ်ရိက္ခာလည်း မရနိုင်ကြဘူးလို့ FFM အဖွဲ့ရဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာလို့ ခေါ်ဆိုသုံးစွဲတာကို မြန်မာအစိုးရက လက်မခံသလို ဒီ IIMFFM အဖွဲ့ကိုလည်း လက်မခံဘဲ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောထားပါတယ်။
[Unicode Version]
Geneva မှာလုပျနတေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ အစညျးအဝေးအတှငျး မွနျမာနိုငျငံလူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေးကိုယျစားလှယျ ပါမောက်ခ Yanghee Lee က သူစုံစမျးတှေ့ရှိထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးအခွအေနေ အရပျရပျနဲ့ ပတျသကျလို့ ကောငျစီအစညျးအဝေးအတှငျး အစီရငျခံနပေါတယျ။
ဒါ့အပွငျ ဒီကနေ့မှာပဲ ပါမောက်ခ Yanghee Lee တငျပွပွီးနောကျ အစညျးအဝေးမှာ အခြိနျရှိသေးတယျဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ သီးခွားလှတျလပျသော နိုငျငံတကာ အခကြျအလကျရှာဖှရေေးအဖှဲ့ IIFFM ကလညျး ဆှေးနှေးတငျပွဖို့ ရှိပါတယျ။ ပါမောက်ခ Yanghee Lee တငျပွခကြျတှထေဲမှာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ မှာရောကျနတေဲ့ ဒုက်ခသညျတှေ ပွနျခေါျရေးကိစ်စ အဟန့ျအတားဖွဈနရေတဲ့ အခွအေနတှေကေိုလညျး ထည့ျသှငျးပွောဆိုပါတယျ။ ဒီအပေါျမှာ ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာအမွဲတမျး ကိုယျစားလှယျ သံအမတျကွီး ဦးကြောျမိုးထှနျးက ပွနျလညျတုံ့ပွနျပွီး ခြပေတာမှာတော့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ မှာရောကျနတေဲ့ ဒုက်ခသညျတှေ ပွနျလာရေးကိစ်စမှာ ARSA အဖှဲ့ရဲ့ ခွိမျးခွောကျမှုတှေ ရှိနတေယျလို့ ပွောဆိုသှားပါတယျ။
ဒီကနေ့ နောကျဆုံးထှကျလာတဲ့ IIFFM ရဲ့ နောကျဆုံးအစီရငျခံစာထဲမှာတော့ မွနျမာနိုငျငံတှငျးမှာ ရှိနသေေးတဲ့ ရိုဟငျဂြာ ၆၀၀,၀၀၀ ဟာ အကှကျကကြြ ဖိနှိပျခံနရေပွီး လူမြိုးတုံးသတျဖွတျခံရမယ့ျ အန်တရာယျအောကျမှာ နထေိုငျနကွေရတယျလို့ ဖောျပွထားပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဘယျလို အခွအေနတှေဆေိုတဲ့ အသေးစိတျကိုတော့ စာမကြျနှာ ၁၀၀ ကြောျရှိတဲ့ အစီရငျခံစာထဲမှာ အသေးစိတျ ဖောျပွထားသလား ဆိုတာ မသခြောသေးပါဘူး။
“နိုငျငံတှငျးမှာ ကနြျနသေေးတဲ့ ရိုဟငျဂြာတှအေတှကျ လူမြိုးတုနျး သတျဖွတျခံရမယ့ျ ခွိမျးခွောကျမှု ဆကျရှိနပေါသေးတယျ။” လို့ FFM ဥက်ကဋ်ဌ Marzuki Darusman က ပွောပါတယျ။ ၂၀၁၇ ခုနှဈကလုပျတဲ့ ရှငျးလငျးမှု စဈဆငျရေးတှအေတှငျး လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု လုပျရပျတှေ ကြူးလှနျထားတာကို တှေ့ခဲ့ရတယျဆိုတာ FFM က လှနျခဲ့တဲ့ တနှဈမှာ ပွောခဲ့တယျဆိုတာကိုလညျး မစ်စတာ Darusman က ထပျပွောသှားပါတယျ။
“လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုကို တားဆီးဖို့ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုကို စုံစမျးစဈဆေးဖို့နဲ့ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုကို ရာဇဝတျမှုအဖွဈ သတျမှတျပွီး အပွဈပေးအရေးယူမယ့ျ ထိရောကျတဲ့ ဥပဒေ ပွဌာနျးဖို့ မွနျမာနိုငျငံဟာ ပကြျကှကျနတေယျ။” လို့ မစ်စတာ Darusman က ထောကျပွသှားပါတယျ။
FFM အဖှဲ့ရဲ့ နောကျဆုံးအစီရငျခံစာကို ဒီကနေ့ရကျစှဲနဲ့ ထုတျပွနျလိုကျတာဖွဈပွီး အငျ်ဂါနေ့မှာ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီကို တငျသှငျးမှာဖွဈပါတယျ။
အခု နောကျဆုံး အစီရငျခံစာထဲမှာ လူနညျးစု တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှနေဲ့ တပျမတောျကွား ဆယျစုနှဈပေါငျးမြားစှာ ကွာနပွေီဖွဈတဲ့ တိုကျခိုကျမှုတှအေတှငျး လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျထားတာတှနေဲ့ဆိုငျတဲ့ အခကြျအလကျအသဈတှေ ပါလာပါတယျ။
ရခိုငျလူမြိုးစုလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ AA နဲ့ တိုကျခိုကျနတေဲ့ တပျမတောျဟာ လကျနကျကိုငျပုနျကနျမှုအပေါျ အရပျသားတှေ ထောကျခံမှု မရှိအောငျ တားဆီးဖို့အတှကျ ရခိုငျတိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ အသကျရှငျသနျရေး နညျးလမျးတှကေို ဖွတျတောကျထားတယျ။
လူထုရဲ့ လှတျလပျစှာ သှားလာမှုကိုရော လူသားစာနာမှု အကူအညီပေးမှုတှကေိုပါ ကန့ျသတျထားတာကွောင့ျ လူအမြားအပွားဟာ အသကျမှေးဝမျးကြောငျး မလုပျနိုငျသလို စားနပျရိက်ခာလညျး မရနိုငျကွဘူးလို့ FFM အဖှဲ့ရဲ့ အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာလို့ ခေါျဆိုသုံးစှဲတာကို မွနျမာအစိုးရက လကျမခံသလို ဒီ IIMFFM အဖှဲ့ကိုလညျး လကျမခံဘဲ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှာ မဟုတျဘူးလို့ ပွောထားပါတယျ။
