ဒီတပတ္ ျမန္မာ့မ်က္ေမွာက္ေရးရာ အစီအစဥ္မွာ ဒီကေန႔ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေရး အတိုးအဆုတ္ကို ေျပာၾကတိုင္း ေခါင္းေဆာင္မႈအေပၚ ေဝဖန္ၾကတာ အနည္းနဲ႔အမ်ားဆိုသလို ၾကားေနရပါတယ္။ ႏိုင္ငံတခုရဲ႕ ကံၾကမၼာသည္ ေခါင္းေဆာင္အေပၚ ဘယ္ေလာက္ထိ မူတည္ပါသလဲ။ ျမန္မာ့လူအသိုင္းအဝိုင္းဟာ ေခါင္းေဆာင္မႈတာဝန္ဆိုတဲ႔အရာနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ဆိုတဲ႔ လူပုဂၢိိိဳလ္ကို ခြဲဲဲျခားႏိုင္ၾကပါရဲ႕လား။ ႔အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု George Town တကၠသိုလ္ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ပါေမာကၡ David Steinberg နဲ႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာတုိ႔ ေဆြးေႏြးသံုးသပ္ထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီကေန႔ က်ေနာ္ ေဆြးေႏြးသံုးသပ္ခ်င္တာကေတာ့ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးေလာကမွာ ေခါင္းေဆာင္မႈနဲ႔ ပုဂၢိဳလ္ေရး ျပႆနာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပထမဦးဆံုး ေမးလို႔တဲ့ေမးခြန္းကေတာ့ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးမွာ ေခါင္းေဆာင္မႈရဲ ႔ အခန္းက႑ ဘယ္ေလာက္အေရးႀကီးပါသလဲ။ ဆိုလိုတဲ့သေဘာက ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ ႔ အေျခအေန၊ အေကာင္းအဆိုးအတြက္ ေခါင္းေဆာင္တဦးတည္းအေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္အထိ တာဝန္ရိွတယ္လို႔ ထင္ပါသလဲ။
Prof. Steinberg ။ ။ ေခါင္းေဆာင္မႈဟာ အင္မတန္ အေရးႀကီးပါတယ္။ တာဝန္ရိွပါတယ္။ ပထမတခ်က္က အဲဒီေခါင္းေဆာင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီးဟာ အာဏာအေျမာက္အျမား ပိုင္ဆိုင္ထားပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္ အဲဒီေခါင္းေဆာင္နဲ႔ နီးစပ္တဲ့ အသိုင္းအဝိုင္းကလည္း သူတုိ႔ေခါင္းေဆာင္မွာ အဲဒီေလာက္ အာဏာေတြ တကယ္ရိွေလေဟာင္ လုပ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ရဲ ႔ အာဏာရိွမႈကို ခိုင္မာေအာင္ အားျဖည့္ေပးေနၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ ႔ ျပႆနာက က်ေနာ္ အၿမဲေျပာခဲ့သလိုပါပဲ တိုင္းျပည္ရဲ ႔ ေခါင္းေဆာင္မႈဆိုတာဟာ လူပုဂၢိဳလ္ေပၚမွာသာ မူတည္ေနပါတယ္။ ရွင္ဘုရင္အဆက္ဆက္၊ ေနာက္ ဦးႏု၊ ဦးေနဝင္း။ အဲဒီကတဆင့္ ဦးသန္းေရႊ နဲ႔ ေနာက္ဆံုး အခု ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အထိပါပဲ။ ေခါင္းေဆာင္မႈဆုိတာ သူတုိ႔ တဦးခ်င္းဆီမွာသာ အဓိက မူတည္ေနပါတယ္။ လူေတြသစၥာခံရတာ အဲဒီလူပုဂၢိဳလ္ေတြအေပၚမွာသာ ျဖစ္ၿပီး၊ သူတုိ႔ရဲ ႔ ရာထူးတာဝန္ကို သစၥာခံရတာမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာလည္း အခုအခါ ဒီလိုျပႆနာမ်ဳိးကို ႀကံဳေနရပါတယ္။ ဒါကို ေဆြးေႏြးခ်င္ရင္ေတာ့ ေနာက္ၾကေတာ့ ေဆြးေႏြးၾကတာေပါ့။
ဆက္ၿပီးေျပာရရင္ ရွင္ဘုရင္ကို သစၥာခံတယ္။ ဘုရင္ရာထူးကို သစၥာမခံပါဘူး။ ႏုိင္ငံအႀကီးအကဲကုိ သစၥာခံတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္ဆိုတဲ့ အယူအဆကို သစၥာခံတာမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါဟာ အင္မတန္ အေရးႀကီးတဲ့ ကြဲလြဲမႈ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီလုိ လူပုဂၢိဳလ္ေပၚမွာသာ သစၥာခံေနတယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥဟာ ေခါင္းေဆာင္ေတြကိုယ္တုိင္က တမင္ဖန္တီးယူ လုပ္ေနတာလား။ သို႔တည္းမဟုတ္ လူေတြရဲ ႔ စရိုက္သဘာဝလား။
Prof. Steinberg ။ ။ ျပႆနာက ႏွစ္ခုစလံုး ေရာေနပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ဟာ အင္အားခိုင္မာ ေတာင့္တင္းရမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ၾကတယ္။ သူ႔ပတ္ဝန္းက်င္က လူေတြက ဒီေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို ခိုင္မာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးေနၾကတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေျပာသမွ် ဘာမွျပန္မေမးၾကဘူး။ ျပန္မေျပာၾကဘူး။ ျမန္မာအရာရိွႀကီးတခ်ဳိ ႔နဲ႔ က်ေနာ္ မၾကာခင္က စကားေျပာျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္အတြက္ ပိုၿပီးအက်ဳိးရိွမယ့္ ကိစၥတခုခုကို အေျပာင္းအလဲလုပ္ဖို႔ စာေရးၿပီး သူတုိ႔ရဲ ႔ သက္ဆိုင္ရာဝန္ႀကီးဌာနကို တင္ျပဖူးတာရိွသလားလို႔ ေမးၾကည့္ပါတယ္။ သူတိုိ႔က မလုပ္ဖူးပါဘူး၊ ဘယ္ေတာ့မွ လုပ္မွာလဲ မဟုတ္ဘူး။ ျဖစ္ႏုိင္မွာလဲ မဟုတ္ဘူးလို႔ ျပန္ေျပာၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ သူတုိ႔ဟာ ဌာနဆိုင္ရာ အႀကီးအကဲေတြပါ။ ညႊန္မွဴး၊ ညႊန္ခ်ဳပ္ေတြပါ။ သူတုိ႔က ဒါကို မလုပ္ႏုိင္ဘူး။ အျပန္အလွန္ ေမးခြန္းထုတ္လုိ႔လည္း မရဘူး။ တကယ္ေတာ့ သူတို႔ဟာ အျမင့္ဆံုးေခါင္းေဆာင္ၿပီးရင္ သူတုိ႔ပဲ ရိွတာပါ။ အဓိကေတာ့ အားနာတယ္ဆိုတဲ့ကိစၥပါ။ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ တစံုတေယာက္ကို ကသိကေအာက္ ျဖစ္ေအာင္မလုပ္ဘူးဆိုတဲ့ သေဘာပါ။ ဒါဟာ သိပ္အေရးႀကီးပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီလုိဆို အဲဒီဟာက ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြရဲ ႔ စရိုက္လကၡဏာတရပ္ပဲေပါ့။
Prof. Steinberg ။ ။ မွန္ပါတယ္။ အတိအက်ပါပဲ။ အၿမဲတမ္း ဒီလိုျဖစ္ေနလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ သေဘာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။ ေျပာင္းလဲလာရမွာပါ။ ဥပမာ ထိုင္းႏုိင္ငံကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ထိုင္းလူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈကို လံုးဝမလိုလားတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းပါ။ ဒါဟာ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့ပါၿပီ။ ထိုင္းမွာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆုိင္မႈေတြ ထင္ထင္ရွားရွား ရိွေနပါၿပီ။ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈမရိွတဲ့ သမုိင္းအစဥ္အလာဟာ ေျပာင္းလဲခဲ့ပါၿပီ။ လူမ်ဳိးစရိုက္လကၡဏာ ေျပာင္းလဲလာခဲ့တာပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း ေျပာင္းလဲလာမွာပါ။ သေဘာက ေခါင္းေဆာင္စိတ္ပ်က္မွာ၊ ၿငိဳျငင္မွာကို ဂရုမစိုက္ဘဲ ေခါင္းေဆာင္မႈအေပၚ လူေတြက ေမးခြန္းထုတ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီလို ထုိင္းႏိုင္ငံမွာ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္လာတတယ္။ ေနာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း ေျပာင္းလဲလာမယ္ဆိုတဲ့ကိစၥက ေခါင္းေဆာင္ဆီက လာရမွာလား။ သို႔တည္းမဟုတ္ လူထုဆီက လာရမွာလား။
Prof. Steinberg ။ ။ ဒါကေတာ့ ႏွစ္ဘက္စလံုးက လာႏုိင္ပါတယ္။ မီဒီယာဆီက လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုမွာ လူထုဟာ ေခါင္းေဆာင္မႈနဲ႔ ဆက္သြယ္မႈ တုိက္ရိုက္မရႏုိင္တဲ့အခါမွာလည္း မီဒီယာနဲ႔ ဆက္သြယ္ေနတာပါ။ ေခါင္းေဆာင္ကို ခင္မ်ား မွားေနၿပီ။ ဘယ္ဟာျဖစ္ မွားေနၿပီဆုိတာမ်ဳိး မီဒီယာကတဆင့္ ေျပာႏိုင္ေထာက္ျပႏုိင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ ေခါင္းေဆာင္မႈရဲ ႔ အခန္းက႑ သိပ္အေရးႀကီးတယ္ဆိုေပမယ့္ တခ်ဳိ ႔ႏုိင္ငံေတြမွာ ဥပမာ ထုိင္းဝမ္၊ ေတာင္ကိုရီးယားတို႔လို ႏိုင္ငံေတြမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အာဏာရွင္ေတြ ျဖစ္ေနခဲ့ေပမယ့္ တုိင္းျပည္ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးအတြက္ သူတုိ႔အမ်ားႀကီး စြမ္းေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံက အာဏာရွင္ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုမ်ဳိး မလုပ္ႏုိင္ခဲ့တာလဲ။
Prof. Steinberg ။ ။ ခင္မ်ားေျပာတဲ့အထဲမွာ ထိုင္ဝမ္ ပါလာတယ္။ စိတ္ဝင္စားစရာ သိပ္ေကာင္းပါတယ္။ ျမန္မာနဲ႔ ထုိင္ဝမ္တုိ႔မွာ ျဖစ္သြားတာက ေခတ္သစ္ကမာၻမွာ အရွားပါဆံုး နမူနာႏွစ္ရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲဟာ အေပၚထိပ္ဆံုးက လာတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးသန္းေရႊက အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမယ္။ တံခါးဖြင့္္ေပးမယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ထိုင္ဝမ္မွာလည္း ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းက အဲဒီလို လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ဆႏၵျပေတြဘာေတြေတာ့ ရိွခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ “Arab Spring - အာရပ္ေႏြဦး” လို ေခၚတဲ့ ပံုစံမ်ဳိး မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ ဖိလစ္ပိုင္လိုလည္း မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ တနည္းေျပာရရင္ ျမန္မာနဲ႔ ထိုင္ဝမ္ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ သူတုိ႔အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ သူတုိ႔က ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရမယ္ဆိုၿပီး လုပ္ခဲ့တာပါ။ တခ်ိန္တည္းမွာ ဒါဟာ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အျခား တူးနီးရွား၊ အီဂ်စ္၊ ယီမန္နဲ႔ ေနရာအႏံွအျပားမွာ ႀကီးမားတဲ့ လူထုဆႏၵျပပြဲေတြ ရိွခဲ့ပါတယ္။ ေတာင္ကိုရီးယားမွာလည္း ၁၉၈၇ ခုႏွစ္တုန္းက ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာနဲ႔ ထုိင္ဝမ္မွာေတာ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ အေပၚထိပ္ဆံုးက လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္မႈရဲ ႔ အခန္းက႑ဟာ သိပ္အေရးပါတဲ့ေနရာမွာ ရိွခဲ့တာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဒီလိုအေျပာင္းအလဲျဖစ္ခဲ့တာ စစ္တပ္တုိ႔၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးသန္းေရႊတို႔ကို ေက်းဇူးတင္ရမွာေပါ့။
Prof. Steinberg ။ ။ စစ္တပ္ကို ႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ၊ မႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ။ ဦးသန္းေရႊကို ခင္မ်ားႀကိဳကသ္ညျဖစ္ေစ၊ မႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ သူဟာ ျမန္မာ့လူအဖြဲ႔အစည္းအတြက္ ပြင့္လင္းမႈတခ်ဳိ ႔၊ ေလွ်ာ့ေပါ့မႈတခ်ဳိ ႔ လုပ္ရမယ္လုိ႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သူပါ။ အေၾကာင္းတခုခုေတာ့ ရိွပါလိမ့္မယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိတာေတာ့ မသိပါဘူး။ ငါတုိ႔အေနနဲ႔ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကို တခ်ဳိ ႔ေနရာမွာ ဖယ္ရွားပစ္မယ္။ မီဒီယာကို အေတာ္အသင့္ လႊတ္ေပးရမယ္။ ဆႏၵျပခြင့္ေတြ ေပးရမယ္။ အျပင္ကလူေတြကို ဖိတ္ေခၚရမယ္။ ႏုိင္ငံတကာ အဆက္အသြယ္ေတြ ထူေထာင္ရမယ္ စသျဖင့္ သူဆံုးျဖတ္ခဲ့တာပါ။ ထိပ္ဆံုးကေန ဆံုးျဖတ္လိုက္တာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒါဟာ သူ႔အတြက္ ဆက္လက္ရွင္သန္ေရး၊ အာဏာတည္ၿမဲေရးအတြက္ ျဖစ္တယ္လုိ႔ လူတုိင္းက ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ အေရွ ႔အလယ္ပိုင္းက အာဏာရွင္ေတြလို ဇာတ္သိမ္းမေကာင္း ျဖစ္မွာကို သူတုိ႔ စိုးရိမ္လို႔ သူတုိ႔ ေျပာင္းလဲခဲ့တာ မဟုတ္ဘူးလား။
Prof. Steinberg ။ ။ မွန္ပါတယ္။ က်ေနာ္ သေဘာတူပါတယ္။ ဒါဟာ သူတုိ႔ ဆက္လက္ရွင္သန္ေရးအတြက္ လုပ္တာပါ။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔ ဆက္လက္ရွင္သန္ေရးအတြက္ လုပ္ေပမယ့္ တုိင္းျပည္အတြက္လည္း အက်ဳိးရိွေစမယ့္ ကိစၥေတြလည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တခုက ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးမွာ Issue လို႔ေခၚတဲ့ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာ၊ Personality လို႔ေခၚတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေရးရာ ဒီႏွစ္ခုကိုလည္း ေမးခ်င္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္သူေတြဟာ NLD ကို မဲေပးခဲ့ၾကတာဟာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေၾကာင့္လား။ သို႔တည္းမဟုတ္ ျပည္သူေတြက ဒီမုိကေရစီ လိုခ်င္တဲ့စိတ္ဓါတ္ေၾကာင့္လားဆုိတာကို ဆရာႀကီး ဘယ္လုိသံုးသပ္လိုပါလဲ။
Prof. Steinberg ။ ။ ဒါကေတာ့ ႏွစ္ခုစလံုး တေပါင္းတည္း ပါဝင္တယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ၁၉၉၀ ျပည့္ကတည္းက က်ေနာ္ သံုးသပ္ခဲ့ပါတယ္။ နံပတ္တစ္က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ဆုိင္ပါတယ္။ သူ႔ဖခင္ေၾကာင့္ပါ။ သူ႔ဖခင္က ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ ႔ George Washington လို႔ ေခၚရမယ့္လူပါ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ ႔ အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ဒီအခ်က္ဟာ ပိုၿပီးေတာ့ေတာင္ အေလးအနက္ ျဖစ္လာပါတယ္။ အလားတူပဲ ျပည္သူေတြကလည္း တုိင္းျပည္ကို စစ္တပ္က အုပ္စိုးေနတာကို မလိုခ်င္ၾကေတာ့ပါဘူး။ ဒါဟာ ဒီမုိကေရစီအေၾကာင္း သူတို႔ သိလုိ႔ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ သူတုိ႔ဟာ ဒီမုိကေရစီအေၾကာင္း ဘယ္တုန္းကမွ မသင္ယူခဲ့ရပါဘူး။ စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာလည္း အဲဒါကို မသင္ခဲ့ရပါဘူး။ ဒီမုိကေရစီ၊ အရင္ရွင္စနစ္ Capitalist system စတဲ့ဟာေတြကို လံုးဝအဆက္ျပတ္ခဲ့တာ ၁၉၆၂ ခုကစလုိ႔ မ်ဳိးဆက္ႏွစ္ဆက္ေလာက္ ရိွခဲ့ပါၿပီ။ ဆိုေတာ့ လူေတြ သိထားတာက စစ္တပ္ဟာ စစ္တပ္အလုပ္ပဲ လုပ္ရမယ္။ အစိုးရရဲ ႔ အလုပ္ကို မလုပ္ရဘူးဆိုတဲ့အခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၿမိဳ ႔ေပၚမွာေနၿပီး ေခတ္မီသူေတြကေတာ့ ဒီမုိကေရစီကို သိေနၾကပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တခုက ေစာေစာက ဆရာႀကီးေျပာခဲ့တဲ့ Practices of Confrontation ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ရဲတယ္ဆုိတဲ့ အယူအဆ အဲဒီလို အယူအဆမ်ဳိး ေပၚထြန္းဖို႔အတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေခါင္းေဆာင္ပို္င္းက အားေပးတယ္လို႔ ဆရာႀကီး ယူဆပါသလား။
Prof. Steinberg ။ ။ ထိပ္တုိက္ရင္ဆိုင္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာရရင္ NLD နဲ႔ စစ္တပ္တို႔ဟာ အျပန္အလွန္ ယံုၾကည္မႈ ရိွၾကတယ္လို႔ က်ေနာ္ မထင္ပါဘူး။ တခ်ိန္တည္းမွာ ထိပ္တုိက္ရင္ဆိုင္တဲ့ အေလ့အက်င့္ကို သူတုိ႔ႏွစ္ဘက္စလံုးက လုိလိုလားလား ေလ့က်င့္ပ်ဳိးေထာင္ေပးမယ္။ အားေပးေနတယ္လို႔လည္း မထင္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ လက္ေတြ႔မွာေတာ့ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈ အမ်ားႀကီး ရိွေနပါတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္ အတုိင္ပင္ခံရဲ ႔ အခန္းက႑ ဖန္တီးလုိက္တာဟာ တကယ္တမ္းၾကေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာ ျပဌာန္းထားတာမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါဟာ စစ္တပ္ကို လွည့္ပတ္လိုက္တာလုိ႔ ဆိုရမွာပါ။ ဒီလို ဖန္တီးလိုက္တာ ေကာင္းတဲ့ကိစၥ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ေတာ့ ေကာင္းတယ္၊ မေကာင္းဘူးဆုိတာကို မေျပာလိုပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ စစ္တပ္နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးကို အားေပးရာ မေရာက္ပါဘူး။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ဆံုး ေမးခ်င္တာကေတာ့ ထုိင္းႏုိင္ငံရဲ ႔ နမူနာကို ၾကည့္ရင္၊ တခ်ိန္တုန္းကဆုိရင္ သူတုိ႔လဲပဲ ဗမာေတြလိုပဲ သိပ္အားနာတတ္တဲ့ လူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ တဘက္သားကို ကသိကေအာက္ မျဖစ္ေစခ်င္ၾကပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အခုေတာ့ သူတုိ႔ဆီမွာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္တဲ့ အေလ့အက်င့္ေတြ အမ်ားႀကီး ေပၚထြန္းေနၿပီဆုိေတာ့ ထိုင္းႏုိင္ငံမွာ ဒီလုိျဖစ္လာတာ ဘာေၾကာင့္လဲ။ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ဘာကြာသလဲဆိုတာကို ေျပာျပေပးပါ။
Prof. Steinberg ။ ။ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီး စုေပါင္းပါဝင္ေနပါတယ္။ ဝင္ေငြမမွ်တမႈ၊ ကြာဟမႈ၊ ပိုမိုနက္ရိႈင္းလာတယ္။ ဒါဟာ သိပ္အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္က ေခတ္မီလာၾကတယ္။ ပညာတတ္လာၾကတယ္။ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ေတြ သိပ္ေကာင္းလာတယ္။ ဒါဟာ တႏုိင္ငံလံုးအႏံွ ျဖစ္လာတာပါ။ သိပ္ခ်မ္းသာၾကြယ္ဝတဲ့လူေတြနဲ႔ သိပ္ဆင္းရဲတဲ့ လူေတြၾကား ခံစားခ်က္ေတြ သိပ္ၿပီးေတာ့ ကြာဟလာပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ထုိင္းမွာ တက္ဆင္ေခတ္ ေရာက္လာေတာ့ သူဟာ Popularlism လူၿပိန္းႀကိဳက္ဝါဒ၊ လူအမ်ားႀကိဳက္ဝါဒကို လုပ္လာပါတယ္။ သူက ဘန္ေကာက္နဲ႔ ၿမိဳ ႔ေပၚေန လူတန္းစားေတြ၊ ပညာတတ္၊ အထက္တန္းလႊာေတြနဲ႔ မတူတဲ့လူေတြ ေနထိုင္ရာ ေက်းလက္ေဒသေတြကို အားေပးခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံကိုၾကည့္ရင္ ေနရာတကာမွာ ဆင္းရဲသားေတြႀကီးပဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ အခုအခါမွာေတာ့ ဝင္ေငြကြာဟမႈ နက္ရိႈင္းလာပါၿပီ။ ဒါနဲ႔ တဆက္တည္းမွာပဲ ခံျပင္းမႈေတြ၊ မေက်နပ္မႈေတြလည္း ႀကီးထြားလာေနပါတယ္။ ဒါဟာ ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ ျမန္မာျပည္သူေတြ သတိထားေစာင့္ၾကည့္ရမယ့္ ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။
