နှစ် (၁၀၀) ပြည့်မြောက်ခဲ့ပြီဖြစ်တဲ့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းမှာ နိုင်ငံရေးအရ ဘယ်လိုအရေးပါခဲ့သလဲဆိုတဲ့ကိစ္စကို ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ပြတိုက်ဖော်ဆောင်ရေး ဦးဆောင်အဖွဲ့ဝင် ဟင်္သတတက္ကသိုလ် တာဝန်ခံ၊ ပါမောက္ခချုပ် (အငြိမ်းစား) ဦးခင်မောင်ချိုနဲ့ ဦးကျော်ဇံသာတို့ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ ရှေ့ဦးစွာ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ပြတိုက် အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအနေနဲ့ တက္ကသိုလ်သမိုင်းကို အပိုင်း (၅) ပိုင်းခွဲပြီးတော့ မှတ်တမ်းတင်ဖို့ စီစဉ်နေတဲ့အကြောင်း ပါမောက္ခဦးခင်မောင်ချိုက စတင်ရှင်းပြပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ ပြတိုက်ကို တက္ကသိုလ် မထူထောင်မီကာလ ၁၉၂၀ မတိုင်မီ ၁၈၇၈ မှာ ရန်ကုန်ကောလိပ်စပြီးတော့ သန္ဓေတည်တဲ့ကာလ။ အဲဒီကနေ ၁၉၂၀ အထိကို ခေတ်ကာလတစ်ခုအနေနဲ့ ပိုင်းပါမယ်။ တက္ကသိုလ်စပြီးတော့ ထူထောင်တဲ့ကာလ အချက်အလက်တွေ၊ ဖြစ်ရပ်တွေ အမိန့်ကြော်ငြာစာတွေ အစရှိသဖြင့်၊ ပြည်သူလူထုရဲ့ တက္ကသိုလ်ဖွင့်ပေးဖို့ တောင်းဆိုချက်တွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ တောင်းဆိုချက်တွေ အဲဒီအချက်အလက်တွေ အထောက်အထားတွေ ပါပါမယ်။ ပြီးတော့ ၁၉၂၀ ကနေ ၁၉၄၅ အထိ ကာလတစ်ခုပါ။ နောက် ၁၉၄၅ ကနေ ၁၉၇၀ အထိကာလ၊ ၁၉၇၀ ကနေ ၁၉၉၅ အထိ စိန်ရတုကာလက တစ်ပိုင်းဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၉၅ ကနေ နှစ် (၁၀၀) အထိ ဒီနေ့ ပြည့်အချိန်အထိက အပိုင်းတစ်ပိုင်းဆိုတော့ အပိုင်းအားဖြင့် ခေတ်ကာလ (၅) ပိုင်း ပိုင်းပြီးတော့ ကျနော်တို့ ပြတိုက်ကို စီစဉ်ဆောင်ရွက်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ အဲဒါက ခေတ်ကာလအလိုက် ပိုင်းခြားထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အကြောင်းအရာအားဖြင့်က ကျနော် အခုဆွေးနွေးချင်တဲ့ နိုင်ငံရေးပိုင်း၊ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ရဲ့ မြန်မာ့သမိုင်းမှာ အရေးပါတဲ့ နိုင်ငံရေးအခန်းကဏ္ဍကို ဘယ်လောက်အထိ highlight လုပ်ထားပါသလဲ။ သီးခြားဖော်ပြဖို့ စီစဉ်ထားတာ ရှိပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့က ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကြီး စပြီးမထူထောင်ခင်ကတည်းက ကာလာကတ္တားတက္ကသိုလ်ရဲ့ လက်အောက်ခံအနေနဲ့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်က စပြီးတော့ ရှိခဲ့တယ်။ အဲဒီအနေအထားလေးကိုလည်း ကျနော်တို့တိုင်းပြည်မှာ တက္ကသိုလ်တစ်ခုဖြစ်အောင် ဆိုပြီးတော့ ကြိုးစားတဲ့ကာလမှာ တနည်းအားဖြင့်တော့ ဗမာလူထုရဲ့ သဘောထားဆန္ဒတွေ၊ တောင်းဆိုချက်တွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ တောင်းဆိုချက်တွေ၊ အဲဒီအချက်အလက် အထောက်အထားတွေနဲ့ ကျနော်တို့က တင်ပြမယ့်ကာလ ဖြစ်ပါတယ်။ တခါ တက္ကသိုလ်ကြီး စထူထောင်တဲ့ ၁၉၂၀ ဒီဇင်ဘာလ (၁) ရက်နေ့ စပြီးတော့ ဥပဒေပြဌာန်းပြီးတော့ ထူထောင်လိုက်တဲ့အချိန်မှာ ၁၉၂၀ ဒီဇင်ဘာလ (၅) ရက်နေ့မှာ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ရဲ့ အက်ဥပဒေကို မကျေနပ်လို့ ပထမဦးဆုံး ကျောင်းသားသပိတ် စတင်ဆင်နွှဲခဲ့တယ်။ ဒီလို ၁၉၂၀ ကျောင်းဖွင့်ဖွင့်ချင်း အမျိုးသားနေ့ကြီး ပေါ်ပေါက်လာစေတဲ့ ကျောင်းသားသပိတ်ကြီး ဆင်နွှဲပြီးတဲ့အခါမှာ တစ်ပြည်လုံးမှာ ကျောင်းသားသပိတ်တွေ ပေါ်ပေါက်လာတယ်။ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ အတိုင်းအတာတွေကလည်း သူ့ကာလနဲ့သူ ဖြစ်လာမယ်။ လွတ်လပ်ရေးသမိုင်းကို များစွာအထောက်အကူပြုခဲ့တဲ့ ကျောင်းသားများရဲ့ ကြိုးစားခေါင်းဆောင်ခဲ့တဲ့အပိုင်းလည်း ပါမှာဖြစ်ပါတယ်။ တခါ ၁၉၃၀ နဲ့ ၁၉၃၁ လောက်မှာ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားသမဂ္ဂ စတင်ဖွဲ့စည်းတဲ့ကဏ္ဍတွေလည်းပါမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒီနေရာမှာ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်းမှာ အထူးသဖြင့် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားသမဂ္ဂထဲကို ပြင်ပနိုင်ငံရေးဂယက်တွေ ရိုက်ခတ်လာတယ်။ ပြင်ပနိုင်ငံရေးပယောဂတွေ ဝင်နှောက်လာတယ်။ တချို့က လက်ဝဲ၊ လက်ယာ စသည်ဖြင့် တချို့က အာဏာရ၊ တချို့က အတိုက်အခံ အဲဒီလိုမျိုးတွေ ဖြစ်လာတယ်ဆိုပြီးတော့ သုံးသပ်ပြောဆိုမှုတွေ ရှိပါတယ်။ ဒီအပိုင်းကို ဆရာတို့ ဘယ်လိုကိုင်တွယ်ဖော်ပြထားပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ကတော့ ကဏ္ဍစုံ ပါဝင်မှာ ဖြစ်တဲ့အတွက် ကျောင်းသားသမဂ္ဂကဏ္ဍကလည်း ၁၉၄၅ ကနေ ၁၉၇၀ အတွင်းမှာ ပါဝင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီတော့ ၁၉၄၅ စစ်ပြီးကာလဖြစ်တဲ့အတွက် တက္ကသိုလ်က ပြန်ပြီးမထူထောင်နိုင်သေးပါဘူး။ ကြားဖြတ်တက္ကသိုလ်အနေနဲ့ပဲ ထူထောင်ခဲ့တယ်။ ၁၉၄၇ လောက်မှ အသားပြန်ကျပြီးတော့ ပြန်ထူထောင်လာတယ်။ အဲဒီနောက်ပိုင်းမှာ ကျနော်တို့ ကျောင်းသားသမဂ္ဂ ရွေးချယ်တင်မြှောက်ပွဲတွေ ပြန်ပြီးတော့ စလာတယ်။ ၁၉၆၂ အထိ ကျောင်းသားသမဂ္ဂ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအနေနဲ့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် အဝန်းအဝိုင်းမှာ ရပ်တည်ခဲ့တာကို တွေ့ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျောင်းသားတွေရဲ့ အသင်းအဖွဲ့တွေ။ အခုနလို ကျောင်းသားညီညွှတ်ရေးတပ်ဦး၊ ကြားနေတပ်ဦး၊ သန့်ရှင်းကျောင်းသားအင်အားစု၊ ဒီမိုကရက်တစ်ကျောင်းသားများအဖွဲ့ချုပ်။ အရင်တုန်းကတော့ DSO ခေါ်တာပေါ့။ ကျောင်းသားရဲခေါင်အဖွဲ့တို့ စတဲ့ ကျောင်းသားအဖွဲ့များဟာ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားသမဂ္ဂမှာ ဝင်ရောက်ရွေးခံပြီးမှ ကျောင်းသားအရေးတွေ ဆောင်ရွက်တယ်လို့ ကျနော်တို့ နားလည်ပါတယ်။ အဲဒီကဏ္ဍလည်း ပါဝင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ကျနော် မေးချင်တာက ၁၉၆၂ မှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းတာကို ကျောင်းသားတွေက အပြင်းအထန် ကန့်ကွက်ကြတယ်။ အဲဒီအတွက်ကြောင့် အာဏာသိမ်းထားတဲ့ တော်လှန်ရေးကောင်စီ စစ်အုပ်စုက တက္ကသိုလ်ဝန်းထဲမှာ ကျောင်းသားတွေကို သွေးမြေကျအောင် ပစ်သတ်ခဲ့တယ်။ သမိုင်းဝင် တကသ အဆောက်အဦးကြီးကိုလည်း ဗုံခွဲဖျက်ဆီးခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီလုပ်ရပ်တွေကို လုပ်ခဲ့တဲ့ အာဏာပိုင်တွေဘက်ကတော့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားသမဂ္ဂဟာ ကွန်မြူနစ်တွေရဲ့ ခြေကုပ်စခန်း ဖြစ်တယ်အတွက်ကြောင့် ဒီလိုနှိမ်နင်းချေမှုန်းခဲ့တယ်ဆိုပြီးတော့ ပြောတာကို ကြားဖူးပါတယ်။ ဒီကိစ္စကို ဆရာတို့ပြတိုက်အနေနဲ့ ဘယ်လိုကိုင်တွယ်တင်ပြမယ်လို့ စီစဉ်ထားပါသလဲ။ ဒီအထောက်အထားနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဆရာတို့ ဘာတွေတွေ့ရပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့က အခုက ပစ္စည်းပစ္စယ စုဆောင်းဆဲကာလဆိုတော့ ဒီအထောက်အထားတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကျနော်တို့က အိုဝေးမဂ္ဂဇင်းတွေ၊ ကျောင်းသားနှစ်လည် မဂ္ဂဇင်းတွေထဲကနေ ပြန်လည်ရှာဖွေပြီးတော့ သေချာမှတ်တမ်းတွေနဲ့ ပြုစုပြီးတော့မှ ဒါကိုတင်ပြဖို့ လိုပါတယ်။ နောက် သက်ရှိထင်ရှား ကျန်နေသေးတဲ့ အဲဒီခေတ်ကာလကို မှီလိုက်တဲ့ ကျောင်းသားခေါင်းဆောင်တွေကိုလည်း မေးမြန်းပြီးတော့မှ မှတ်တမ်းတင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အခုထက်ထိတော့ လက်ရှိပြတိုက်အနေအထားကလည်း ကိုဗစ်ကာလ ဘာညာအတားအဆီးတွေနဲ့ လုပ်စရာတွေလည်း ရှေ့ပိုင်းမှာ ပစ္စည်းစုဆောင်းဆဲကာလ ဖြစ်တဲ့အတွက် အတိအကျ ကျနော်တို့က ဖော်ပြနိုင်ခြင်း မရှိသေးပါဘူး။
မေး ။ ။ ဒီ ၁၉၆၂ နောက်ပိုင်း ကျနော်တို့တွေ တက္ကသိုလ် ရောက်လာတဲ့ခေတ် ဖြစ်လာပြီဆိုတော့ အဲဒီခေတ်ရောက်တော့ ကျောင်းသားသမဂ္ဂဆိုတာ ပေါ်ပေါ်ထင်ထင် မရှိတော့ပါဘူး။ ဖွဲ့စည်းခွင့်လည်း မရတော့ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ဒီမှာ ဘွားကနဲ ပေါ်ပေါက်လာတာကတော့ ၈၈ အရေးအခင်းကာလ အကြိုမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီကာလလှုပ်ရှားမှုကို ဆရာတို့ မှတ်တမ်းတင်ဖို့ အစီအစဉ် ရှိပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ တက္ကသိုလ်ကြီး ဖြတ်သန်းခဲ့တဲ့ ကာလတစ်ခုလုံးမှာတော့ သူ့ကဏ္ဍနဲ့သူကတော့ ၈၈ မှာ ကျောင်းသားတွေ ပါဝင်ခဲ့တဲ့ကာလ ရှိပါတယ်။ ဒါက အားလုံးသိတဲ့အတိုင်း အဲဒီမှာ အထောက်အထားတွေ ဓါတ်ပုံတွေကအစ ကျနော်တို့ သူ့ကဏ္ဍနဲ့သူ ကဏ္ဍစုံအောင်တောင် ကျနော်တို့ စုဆောင်းမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအထောက်အထားတွေ၊ အချက်အလက်တွေကတော့ ပြတိုက်ကို လာရောက်လှုဒါန်းမှသာ ကျနော်တို့ ရရှိမှာ ဖြစ်သလို၊ ကျနော်တို့ကိုယ်တိုင်လည်း ပြတိုက်အဖွဲ့ဝင်တွေလည်း လိုက်လံစုဆောင်း ရှာဖွေကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၈၈ အချိန်မှာလည်း စိန်ရတုကာလ၊ ရွှေရတုနဲ့ စိန်ရတုကြားကာလ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဖြစ်စဉ်ကြီးတစ်ခု။ နိုင်ငံတော်ရဲ့ သမိုင်းမှာလည်း ထူးခြားတဲ့ ဖြစ်စဉ်ကြီးတစ်ခုဖြစ်တဲ့အတွက် သူလည်း ကဏ္ဍတစ်ခုအနေနဲ့ ပါဝင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ နောက်တစ်ခု ကျနော်မေးချင်တာက အခုလက်ရှိ ၈၈ လွန်လာပြီးနောက် အထူးသဖြင့် အခုပြည်သူလူထု ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခဲ့တဲ့ အစိုးရ တက်လာတဲ့ခေတ်မှာ ကျောင်းသားသမဂ္ဂတွေလည်း ရှိပါတယ်။ အစိုးရကလည်း အသိအမှတ် ပြုမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ဒီ ကျောင်းသားသမဂ္ဂတွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ ဘယ်လိုရှိတယ်လို့ ဆရာ သုံးသပ်မိပါသလဲ။ ဘယ်လိုဖြစ်သင့်သလဲ။
ဖြေ ။ ။ ပါတီစုံ ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်လိုက်ပြီးတော့ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ နိုင်ငံတော်အစိုးရကို စတင်ဖွဲ့စည်းလာပြီ။ ဖွဲ့စည်းလာတဲ့အခါမှာ ၂၀၁၀ ကနေ ၂၀၁၅ (၅) နှစ်တာကာလ အချိန်လောက်ကစပြီး ကျောင်းသားသမဂ္ဂတွေ ပြန်လည်ပြီးတော့ ဖွဲ့စည်းခွင့်ပြုလာတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ကျန်တဲ့ တက္ကသိုလ်ကဏ္ဍတွေအလျောက်လည်း ၁၉၉၅ ကနေ တစ်ရာအတွင်းမှာ ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ အခန်းကဏ္ဍတွေကလည်း ပေါင်းစုံရှိတော့ ဒီကဏ္ဍတွေနဲ့အတူ ဒီကြားထဲမှာ ဖွဲ့စည်းပြီးတဲ့ အချိန်နောက်ပိုင်းမှာ ကျောင်းသားသမဂ္ဂတွေရဲ့ ဖွဲ့စည်းလှုပ်ရှားပုံ အတိုင်းအတာတွေကို ဆရာတို့ မြင်တွေ့ရတဲ့အတိုင်းပဲ သမိုင်းအချက်အလက်တွေအရ တချို့အချက်အလက်တွေမှာလဲ ထူးခြားမှုတွေ တွေ့ရတယ်။ နောက် ပညာရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးအောင် လုပ်ချင်တဲ့ စိတ်ဆန္ဒတွေ ပြင်းပြတာတွေ တွေ့ရတယ်။ ကျောင်းသားသမဂ္ဂတွေက အဓိကအားဖြင့်တော့ တက္ကသိုလ်ရဲ့ ပညာရေးကို အဆင့်မြင့်မြင့်နဲ့ သင်ကြားသင်ယူလိုချင်ကြတဲ့ဆိုတဲ့ စိတ်ဆန္ဒကို တွေ့ရတယ်။ ဒါကြောင့် အခုရွေးချယ်တင်မြှောက်ခံထားရတဲ့ အစိုးရကိုယ်တိုင်ကလည်း ပညာရေးဝန်ကြီးကိုယ်တိုင် မိန့်ကြားသလို ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကြီးကို ဒီအတောအတွင်းလေးမှာ အဆင့် တစ်သောင်းသုံးထောင်ကျော်ကနေ အဆင့် ခုနှစ်ထောင်ကျော်အထိ အဆင့် ငါးရာလောက်ကို ကျော်ဖြတ်ပြီး တိုးမြှင့်လာခဲ့တယ်။ ဒါကိုလဲ ကျောင်းသားသမဂ္ဂအဖွဲ့အစည်းတွေကလည်း သူတို့လိုချင်တဲ့ ဆန္ဒနဲ့ ကျနော်တို့ နိုင်ငံတော်အစိုးရ လုပ်နေတဲ့ သဘောထားတွေနဲ့ ကိုက်ညီတယ်လို့ ကျနော့်အနေနဲ့ ရှုမြင်သုံးသပ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ဟိုခေတ်တုန်းက တက္ကသိုလ်ဆိုတာ ကိုယ်ပိုင်စီမံအုပ်ချုပ် ဖန်တီးခွင့် ရှိခဲ့တယ်။ ပညာသင်ကြားမှု လွတ်လပ်ခွင့်တွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပိုပြီးတော့ ရှိခဲ့တယ်။ ဆိုတော့ အခုအခါမှာကော အဲဒီလိုအဆင့်မျိုး ပြန်ရောက်နိုင်မယ် ထင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ အခုပဲ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒေါက်တာမျိုးသိမ်းကြီးရဲ့ မိန့်ခွန်းကို နားထောင်လိုက်ရပါတယ်။ နားထောင်လိုက်တဲ့အခါမှာ ဒီအချက်ကို autonomy ပေးဖို့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကို နမူနာထားပြီးတော့ ကျန်တဲ့တက္ကသိုလ်တွေအတွက်ပါ သူတို့တွေ သြဂုတ်လက ဝန်ကြီးအဖွဲ့အစည်းအဝေးမှာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချပြီးပြီလို့ ကျနော်တို့ တွေ့ရပါတယ်။ မျှော်လင့်ထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ကျောင်းသားကျောင်းသူများနဲ့ ပြည်သူလူထု ကျောင်းသားမိဘများအားလုံးကလည်း မျှော်လင့်နေပါတယ်။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ အခု ဆရာတို့ပြတိုက်ထူထောင်လိုက်တဲ့အတွက် တချိန်က အာရှမှာ အင်မတန် ဂုဏ်သတင်းမွှေးပျံခဲ့တဲ့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကြီး ကျဆင်းခဲ့ရတဲ့ သင်ခန်းစာကို နောင်လာနောင်သားတွေ သင်ယူနိုင်အောင်ဆိုပြီးတော့ အဲဒီပြတိုက်က စွမ်းဆောင်နိုင်လိမ့်မယ် ထင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ကျနော့်အမြင်ကတော့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်က နှစ် (၁၀၀) ပြည့်တဲ့အချိန်မှာ ပြတိုက်ကြီးတစ်ခု ပေါ်ထွက်လာခဲ့ပြီပေါ့။ အထဲမှာ ထည့်ရတဲ့ စုဆောင်းထားတဲ့ ပစ္စည်းတွေ မစုံလင်သေးပေမယ့်လဲ အခုန ဆရာပြောပြသလိုပဲ နောင်လာနောင်သားတွေ အားလုံးသင်ခန်းစာယူနိုင်ဖို့၊ ဒီပေါ်မှာ မူတည်ပြီးတော့မှ အားထုတ်ကြိုးပမ်းနိုင်ဖို့အတွက် ဒီပြတိုက်ကြီးက အကောင်းဆုံးအကျိုးပြုလိမ့်မယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကြီးကလည်း အခု နှစ် (၁၀၀) ကနေ နောင်နှစ်ပေါင်းများစွာ ဆက်လက်တည်တန့်ပြီး ကမ္ဘာ့အဆင့်ကို အဆင့် ခုနှစ်ထောင်ကျော်ကနေ ဒီထက်တိုးမြှင့်ပြီးတော့ အဆင့်တွေ မြင့်တက်လာလိမ့်မယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်။ ဒီအတွက်ကို ကျနော်တို့ ပြတိုက်က များစွာအထောက်အကူ ပြုမယ်လို့လည်း ကျနော် လေးလေးနက်နက် ယုံကြည်ပါတယ်။ ပြတိုက်ကော်မတီတစ်ခုလုံးကလည်း ယုံကြည်မျှော်လင့်ပြီး ဒီလုပ်ငန်းကို ကြိုးစားဆောင်ရွက်နေကြပါတယ်။
==Unicode==
နှဈ (၁၀၀) ပွည့ျမွောကျခဲ့ပွီဖွဈတဲ့ ရနျကုနျတက်ကသိုလျဟာ မွနျမာနိုငျငံသမိုငျးမှာ နိုငျငံရေးအရ ဘယျလိုအရေးပါခဲ့သလဲဆိုတဲ့ကိစ်စကို ရနျကုနျတက်ကသိုလျ ပွတိုကျဖောျဆောငျရေး ဦးဆောငျအဖှဲ့ဝငျ ဟငျ်သတတက်ကသိုလျ တာဝနျခံ၊ ပါမောက်ခခြုပျ (အငွိမျးစား) ဦးခငျမောငျခြိုနဲ့ ဦးကြောျဇံသာတို့ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ ရှေ့ဦးစှာ ရနျကုနျတက်ကသိုလျပွတိုကျ အဖှဲ့ဝငျတဈဦးအနနေဲ့ တက်ကသိုလျသမိုငျးကို အပိုငျး (၅) ပိုငျးခှဲပွီးတော့ မှတျတမျးတငျဖို့ စီစဉျနတေဲ့အကွောငျး ပါမောက်ခဦးခငျမောငျခြိုက စတငျရှငျးပွပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ ပွတိုကျကို တက်ကသိုလျ မထူထောငျမီကာလ ၁၉၂၀ မတိုငျမီ ၁၈၇၈ မှာ ရနျကုနျကောလိပျစပွီးတော့ သန်ဓတေညျတဲ့ကာလ။ အဲဒီကနေ ၁၉၂၀ အထိကို ခတျေကာလတဈခုအနနေဲ့ ပိုငျးပါမယျ။ တက်ကသိုလျစပွီးတော့ ထူထောငျတဲ့ကာလ အခကြျအလကျတှေ၊ ဖွဈရပျတှေ အမိန့ျကွောျငွာစာတှေ အစရှိသဖွင့ျ၊ ပွညျသူလူထုရဲ့ တက်ကသိုလျဖှင့ျပေးဖို့ တောငျးဆိုခကြျတှေ၊ အဖှဲ့အစညျးတှရေဲ့ တောငျးဆိုခကြျတှေ အဲဒီအခကြျအလကျတှေ အထောကျအထားတှေ ပါပါမယျ။ ပွီးတော့ ၁၉၂၀ ကနေ ၁၉၄၅ အထိ ကာလတဈခုပါ။ နောကျ ၁၉၄၅ ကနေ ၁၉၇၀ အထိကာလ၊ ၁၉၇၀ ကနေ ၁၉၉၅ အထိ စိနျရတုကာလက တဈပိုငျးဖွဈပါတယျ။ ၁၉၉၅ ကနေ နှဈ (၁၀၀) အထိ ဒီနေ့ ပွည့ျအခြိနျအထိက အပိုငျးတဈပိုငျးဆိုတော့ အပိုငျးအားဖွင့ျ ခတျေကာလ (၅) ပိုငျး ပိုငျးပွီးတော့ ကနြောျတို့ ပွတိုကျကို စီစဉျဆောငျရှကျဖို့ ဆုံးဖွတျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ အဲဒါက ခတျေကာလအလိုကျ ပိုငျးခွားထားတာ ဖွဈပါတယျ။ အကွောငျးအရာအားဖွင့ျက ကနြောျ အခုဆှေးနှေးခငြျတဲ့ နိုငျငံရေးပိုငျး၊ ရနျကုနျတက်ကသိုလျရဲ့ မွနျမာ့သမိုငျးမှာ အရေးပါတဲ့ နိုငျငံရေးအခနျးကဏ်ဍကို ဘယျလောကျအထိ highlight လုပျထားပါသလဲ။ သီးခွားဖောျပွဖို့ စီစဉျထားတာ ရှိပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့က ရနျကုနျတက်ကသိုလျကွီး စပွီးမထူထောငျခငျကတညျးက ကာလာကတ်တားတက်ကသိုလျရဲ့ လကျအောကျခံအနနေဲ့ ရနျကုနျတက်ကသိုလျက စပွီးတော့ ရှိခဲ့တယျ။ အဲဒီအနအေထားလေးကိုလညျး ကနြောျတို့တိုငျးပွညျမှာ တက်ကသိုလျတဈခုဖွဈအောငျ ဆိုပွီးတော့ ကွိုးစားတဲ့ကာလမှာ တနညျးအားဖွင့ျတော့ ဗမာလူထုရဲ့ သဘောထားဆန်ဒတှေ၊ တောငျးဆိုခကြျတှေ၊ အဖှဲ့အစညျးတှရေဲ့ တောငျးဆိုခကြျတှေ၊ အဲဒီအခကြျအလကျ အထောကျအထားတှနေဲ့ ကနြောျတို့က တငျပွမယ့ျကာလ ဖွဈပါတယျ။ တခါ တက်ကသိုလျကွီး စထူထောငျတဲ့ ၁၉၂၀ ဒီဇငျဘာလ (၁) ရကျနေ့ စပွီးတော့ ဥပဒပွေဌာနျးပွီးတော့ ထူထောငျလိုကျတဲ့အခြိနျမှာ ၁၉၂၀ ဒီဇငျဘာလ (၅) ရကျနေ့မှာ ရနျကုနျတက်ကသိုလျရဲ့ အကျဥပဒကေို မကြနေပျလို့ ပထမဦးဆုံး ကြောငျးသားသပိတျ စတငျဆငျနှှဲခဲ့တယျ။ ဒီလို ၁၉၂၀ ကြောငျးဖှင့ျဖှင့ျခငြျး အမြိုးသားနေ့ကွီး ပေါျပေါကျလာစတေဲ့ ကြောငျးသားသပိတျကွီး ဆငျနှှဲပွီးတဲ့အခါမှာ တဈပွညျလုံးမှာ ကြောငျးသားသပိတျတှေ ပေါျပေါကျလာတယျ။ ပေါျပေါကျလာတဲ့ အတိုငျးအတာတှကေလညျး သူ့ကာလနဲ့သူ ဖွဈလာမယျ။ လှတျလပျရေးသမိုငျးကို မြားစှာအထောကျအကူပွုခဲ့တဲ့ ကြောငျးသားမြားရဲ့ ကွိုးစားခေါငျးဆောငျခဲ့တဲ့အပိုငျးလညျး ပါမှာဖွဈပါတယျ။ တခါ ၁၉၃၀ နဲ့ ၁၉၃၁ လောကျမှာ ရနျကုနျတက်ကသိုလျ ကြောငျးသားသမဂ်ဂ စတငျဖှဲ့စညျးတဲ့ကဏ်ဍတှလေညျးပါမှာ ဖွဈပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒီနရောမှာ လှတျလပျရေးရပွီးနောကျပိုငျးမှာ အထူးသဖွင့ျ ရနျကုနျတက်ကသိုလျ ကြောငျးသားသမဂ်ဂထဲကို ပွငျပနိုငျငံရေးဂယကျတှေ ရိုကျခတျလာတယျ။ ပွငျပနိုငျငံရေးပယောဂတှေ ဝငျနှောကျလာတယျ။ တခြို့က လကျဝဲ၊ လကျယာ စသညျဖွင့ျ တခြို့က အာဏာရ၊ တခြို့က အတိုကျအခံ အဲဒီလိုမြိုးတှေ ဖွဈလာတယျဆိုပွီးတော့ သုံးသပျပွောဆိုမှုတှေ ရှိပါတယျ။ ဒီအပိုငျးကို ဆရာတို့ ဘယျလိုကိုငျတှယျဖောျပွထားပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ကတော့ ကဏ်ဍစုံ ပါဝငျမှာ ဖွဈတဲ့အတှကျ ကြောငျးသားသမဂ်ဂကဏ်ဍကလညျး ၁၉၄၅ ကနေ ၁၉၇၀ အတှငျးမှာ ပါဝငျမှာ ဖွဈပါတယျ။ အဲဒီတော့ ၁၉၄၅ စဈပွီးကာလဖွဈတဲ့အတှကျ တက်ကသိုလျက ပွနျပွီးမထူထောငျနိုငျသေးပါဘူး။ ကွားဖွတျတက်ကသိုလျအနနေဲ့ပဲ ထူထောငျခဲ့တယျ။ ၁၉၄၇ လောကျမှ အသားပွနျကပြွီးတော့ ပွနျထူထောငျလာတယျ။ အဲဒီနောကျပိုငျးမှာ ကနြောျတို့ ကြောငျးသားသမဂ်ဂ ရှေးခယြျတငျမွှောကျပှဲတှေ ပွနျပွီးတော့ စလာတယျ။ ၁၉၆၂ အထိ ကြောငျးသားသမဂ်ဂ အဖှဲ့အစညျးတဈခုအနနေဲ့ ရနျကုနျတက်ကသိုလျ အဝနျးအဝိုငျးမှာ ရပျတညျခဲ့တာကို တှေ့ရမှာ ဖွဈပါတယျ။ ကြောငျးသားတှရေဲ့ အသငျးအဖှဲ့တှေ။ အခုနလို ကြောငျးသားညီညှှတျရေးတပျဦး၊ ကွားနတေပျဦး၊ သန့ျရှငျးကြောငျးသားအငျအားစု၊ ဒီမိုကရကျတဈကြောငျးသားမြားအဖှဲ့ခြုပျ။ အရငျတုနျးကတော့ DSO ခေါျတာပေါ့။ ကြောငျးသားရဲခေါငျအဖှဲ့တို့ စတဲ့ ကြောငျးသားအဖှဲ့မြားဟာ ရနျကုနျတက်ကသိုလျ ကြောငျးသားသမဂ်ဂမှာ ဝငျရောကျရှေးခံပွီးမှ ကြောငျးသားအရေးတှေ ဆောငျရှကျတယျလို့ ကနြောျတို့ နားလညျပါတယျ။ အဲဒီကဏ်ဍလညျး ပါဝငျမှာ ဖွဈပါတယျ။
မေး ။ ။ ကနြောျ မေးခငြျတာက ၁၉၆၂ မှာ စဈတပျက အာဏာသိမျးတာကို ကြောငျးသားတှကေ အပွငျးအထနျ ကန့ျကှကျကွတယျ။ အဲဒီအတှကျကွောင့ျ အာဏာသိမျးထားတဲ့ တောျလှနျရေးကောငျစီ စဈအုပျစုက တက်ကသိုလျဝနျးထဲမှာ ကြောငျးသားတှကေို သှေးမွကေအြောငျ ပဈသတျခဲ့တယျ။ သမိုငျးဝငျ တကသ အဆောကျအဦးကွီးကိုလညျး ဗုံခှဲဖကြျဆီးခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီလုပျရပျတှကေို လုပျခဲ့တဲ့ အာဏာပိုငျတှဘေကျကတော့ ရနျကုနျတက်ကသိုလျ ကြောငျးသားသမဂ်ဂဟာ ကှနျမွူနဈတှရေဲ့ ခွကေုပျစခနျး ဖွဈတယျအတှကျကွောင့ျ ဒီလိုနှိမျနငျးခြမှေုနျးခဲ့တယျဆိုပွီးတော့ ပွောတာကို ကွားဖူးပါတယျ။ ဒီကိစ်စကို ဆရာတို့ပွတိုကျအနနေဲ့ ဘယျလိုကိုငျတှယျတငျပွမယျလို့ စီစဉျထားပါသလဲ။ ဒီအထောကျအထားနဲ့ ပတျသကျလို့ ဆရာတို့ ဘာတှတှေေ့ရပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့က အခုက ပစ်စညျးပစ်စယ စုဆောငျးဆဲကာလဆိုတော့ ဒီအထောကျအထားတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ကနြောျတို့က အိုဝေးမဂ်ဂဇငျးတှေ၊ ကြောငျးသားနှဈလညျ မဂ်ဂဇငျးတှထေဲကနေ ပွနျလညျရှာဖှပွေီးတော့ သခြောမှတျတမျးတှနေဲ့ ပွုစုပွီးတော့မှ ဒါကိုတငျပွဖို့ လိုပါတယျ။ နောကျ သကျရှိထငျရှား ကနြျနသေေးတဲ့ အဲဒီခတျေကာလကို မှီလိုကျတဲ့ ကြောငျးသားခေါငျးဆောငျတှကေိုလညျး မေးမွနျးပွီးတော့မှ မှတျတမျးတငျရမှာ ဖွဈပါတယျ။ အခုထကျထိတော့ လကျရှိပွတိုကျအနအေထားကလညျး ကိုဗဈကာလ ဘာညာအတားအဆီးတှနေဲ့ လုပျစရာတှလေညျး ရှေ့ပိုငျးမှာ ပစ်စညျးစုဆောငျးဆဲကာလ ဖွဈတဲ့အတှကျ အတိအကြ ကနြောျတို့က ဖောျပွနိုငျခွငျး မရှိသေးပါဘူး။
မေး ။ ။ ဒီ ၁၉၆၂ နောကျပိုငျး ကနြောျတို့တှေ တက်ကသိုလျ ရောကျလာတဲ့ခတျေ ဖွဈလာပွီဆိုတော့ အဲဒီခတျေရောကျတော့ ကြောငျးသားသမဂ်ဂဆိုတာ ပေါျပေါျထငျထငျ မရှိတော့ပါဘူး။ ဖှဲ့စညျးခှင့ျလညျး မရတော့ပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ ဒီမှာ ဘှားကနဲ ပေါျပေါကျလာတာကတော့ ၈၈ အရေးအခငျးကာလ အကွိုမှာ ဖွဈပါတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒီကာလလှုပျရှားမှုကို ဆရာတို့ မှတျတမျးတငျဖို့ အစီအစဉျ ရှိပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ တက်ကသိုလျကွီး ဖွတျသနျးခဲ့တဲ့ ကာလတဈခုလုံးမှာတော့ သူ့ကဏ်ဍနဲ့သူကတော့ ၈၈ မှာ ကြောငျးသားတှေ ပါဝငျခဲ့တဲ့ကာလ ရှိပါတယျ။ ဒါက အားလုံးသိတဲ့အတိုငျး အဲဒီမှာ အထောကျအထားတှေ ဓါတျပုံတှကေအစ ကနြောျတို့ သူ့ကဏ်ဍနဲ့သူ ကဏ်ဍစုံအောငျတောငျ ကနြောျတို့ စုဆောငျးမှာ ဖွဈပါတယျ။ အဲဒီအထောကျအထားတှေ၊ အခကြျအလကျတှကေတော့ ပွတိုကျကို လာရောကျလှုဒါနျးမှသာ ကနြောျတို့ ရရှိမှာ ဖွဈသလို၊ ကနြောျတို့ကိုယျတိုငျလညျး ပွတိုကျအဖှဲ့ဝငျတှလေညျး လိုကျလံစုဆောငျး ရှာဖှကွေရမှာ ဖွဈပါတယျ။ ၁၉၈၈ အခြိနျမှာလညျး စိနျရတုကာလ၊ ရှှရေတုနဲ့ စိနျရတုကွားကာလ ဖွဈခဲ့တဲ့ ဖွဈစဉျကွီးတဈခု။ နိုငျငံတောျရဲ့ သမိုငျးမှာလညျး ထူးခွားတဲ့ ဖွဈစဉျကွီးတဈခုဖွဈတဲ့အတှကျ သူလညျး ကဏ်ဍတဈခုအနနေဲ့ ပါဝငျမှာ ဖွဈပါတယျ။
မေး ။ ။ နောကျတဈခု ကနြောျမေးခငြျတာက အခုလကျရှိ ၈၈ လှနျလာပွီးနောကျ အထူးသဖွင့ျ အခုပွညျသူလူထု ရှေးကောကျတငျမွှောကျခဲ့တဲ့ အစိုးရ တကျလာတဲ့ခတျေမှာ ကြောငျးသားသမဂ်ဂတှလေညျး ရှိပါတယျ။ အစိုးရကလညျး အသိအမှတျ ပွုမယျလို့ ထငျပါတယျ။ ဒီ ကြောငျးသားသမဂ်ဂတှရေဲ့ အခနျးကဏ်ဍ ဘယျလိုရှိတယျလို့ ဆရာ သုံးသပျမိပါသလဲ။ ဘယျလိုဖွဈသင့ျသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ပါတီစုံ ရှေးကောကျပှဲ လုပျလိုကျပွီးတော့ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ နိုငျငံတောျအစိုးရကို စတငျဖှဲ့စညျးလာပွီ။ ဖှဲ့စညျးလာတဲ့အခါမှာ ၂၀၁၀ ကနေ ၂၀၁၅ (၅) နှဈတာကာလ အခြိနျလောကျကစပွီး ကြောငျးသားသမဂ်ဂတှေ ပွနျလညျပွီးတော့ ဖှဲ့စညျးခှင့ျပွုလာတာကို တှေ့ရပါတယျ။ ကနြျတဲ့ တက်ကသိုလျကဏ်ဍတှအေလြောကျလညျး ၁၉၉၅ ကနေ တဈရာအတှငျးမှာ ဆောငျရှကျခဲ့တဲ့ အခနျးကဏ်ဍတှကေလညျး ပေါငျးစုံရှိတော့ ဒီကဏ်ဍတှနေဲ့အတူ ဒီကွားထဲမှာ ဖှဲ့စညျးပွီးတဲ့ အခြိနျနောကျပိုငျးမှာ ကြောငျးသားသမဂ်ဂတှရေဲ့ ဖှဲ့စညျးလှုပျရှားပုံ အတိုငျးအတာတှကေို ဆရာတို့ မွငျတှေ့ရတဲ့အတိုငျးပဲ သမိုငျးအခကြျအလကျတှအေရ တခြို့အခကြျအလကျတှမှောလဲ ထူးခွားမှုတှေ တှေ့ရတယျ။ နောကျ ပညာရေးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ တိုးတကျဖှံ့ဖွိုးအောငျ လုပျခငြျတဲ့ စိတျဆန်ဒတှေ ပွငျးပွတာတှေ တှေ့ရတယျ။ ကြောငျးသားသမဂ်ဂတှကေ အဓိကအားဖွင့ျတော့ တက်ကသိုလျရဲ့ ပညာရေးကို အဆင့ျမွင့ျမွင့ျနဲ့ သငျကွားသငျယူလိုခငြျကွတဲ့ဆိုတဲ့ စိတျဆန်ဒကို တှေ့ရတယျ။ ဒါကွောင့ျ အခုရှေးခယြျတငျမွှောကျခံထားရတဲ့ အစိုးရကိုယျတိုငျကလညျး ပညာရေးဝနျကွီးကိုယျတိုငျ မိန့ျကွားသလို ရနျကုနျတက်ကသိုလျကွီးကို ဒီအတောအတှငျးလေးမှာ အဆင့ျ တဈသောငျးသုံးထောငျကြောျကနေ အဆင့ျ ခုနှဈထောငျကြောျအထိ အဆင့ျ ငါးရာလောကျကို ကြောျဖွတျပွီး တိုးမွှင့ျလာခဲ့တယျ။ ဒါကိုလဲ ကြောငျးသားသမဂ်ဂအဖှဲ့အစညျးတှကေလညျး သူတို့လိုခငြျတဲ့ ဆန်ဒနဲ့ ကနြောျတို့ နိုငျငံတောျအစိုးရ လုပျနတေဲ့ သဘောထားတှနေဲ့ ကိုကျညီတယျလို့ ကနြော့ျအနနေဲ့ ရှုမွငျသုံးသပျပါတယျ။
မေး ။ ။ ဟိုခတျေတုနျးက တက်ကသိုလျဆိုတာ ကိုယျပိုငျစီမံအုပျခြုပျ ဖနျတီးခှင့ျ ရှိခဲ့တယျ။ ပညာသငျကွားမှု လှတျလပျခှင့ျတှေ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ ပိုပွီးတော့ ရှိခဲ့တယျ။ ဆိုတော့ အခုအခါမှာကော အဲဒီလိုအဆင့ျမြိုး ပွနျရောကျနိုငျမယျ ထငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ အခုပဲ ပညာရေးဝနျကွီးဌာန ပွညျထောငျစုဝနျကွီး ဒေါကျတာမြိုးသိမျးကွီးရဲ့ မိန့ျခှနျးကို နားထောငျလိုကျရပါတယျ။ နားထောငျလိုကျတဲ့အခါမှာ ဒီအခကြျကို autonomy ပေးဖို့ ရနျကုနျတက်ကသိုလျကို နမူနာထားပွီးတော့ ကနြျတဲ့တက်ကသိုလျတှအေတှကျပါ သူတို့တှေ သွဂုတျလက ဝနျကွီးအဖှဲ့အစညျးအဝေးမှာ ဆုံးဖွတျခကြျခပြွီးပွီလို့ ကနြောျတို့ တှေ့ရပါတယျ။ မြှောျလင့ျထားပွီး ဖွဈပါတယျ။ ကြောငျးသားကြောငျးသူမြားနဲ့ ပွညျသူလူထု ကြောငျးသားမိဘမြားအားလုံးကလညျး မြှောျလင့ျနပေါတယျ။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ အခု ဆရာတို့ပွတိုကျထူထောငျလိုကျတဲ့အတှကျ တခြိနျက အာရှမှာ အငျမတနျ ဂုဏျသတငျးမှှေးပြံခဲ့တဲ့ ရနျကုနျတက်ကသိုလျကွီး ကဆြငျးခဲ့ရတဲ့ သငျခနျးစာကို နောငျလာနောငျသားတှေ သငျယူနိုငျအောငျဆိုပွီးတော့ အဲဒီပွတိုကျက စှမျးဆောငျနိုငျလိမ့ျမယျ ထငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ကနြော့ျအမွငျကတော့ ရနျကုနျတက်ကသိုလျက နှဈ (၁၀၀) ပွည့ျတဲ့အခြိနျမှာ ပွတိုကျကွီးတဈခု ပေါျထှကျလာခဲ့ပွီပေါ့။ အထဲမှာ ထည့ျရတဲ့ စုဆောငျးထားတဲ့ ပစ်စညျးတှေ မစုံလငျသေးပမေယ့ျလဲ အခုန ဆရာပွောပွသလိုပဲ နောငျလာနောငျသားတှေ အားလုံးသငျခနျးစာယူနိုငျဖို့၊ ဒီပေါျမှာ မူတညျပွီးတော့မှ အားထုတျကွိုးပမျးနိုငျဖို့အတှကျ ဒီပွတိုကျကွီးက အကောငျးဆုံးအကြိုးပွုလိမ့ျမယျလို့ ယုံကွညျပါတယျ။ ရနျကုနျတက်ကသိုလျကွီးကလညျး အခု နှဈ (၁၀၀) ကနေ နောငျနှဈပေါငျးမြားစှာ ဆကျလကျတညျတန့ျပွီး ကမ်ဘာ့အဆင့ျကို အဆင့ျ ခုနှဈထောငျကြောျကနေ ဒီထကျတိုးမွှင့ျပွီးတော့ အဆင့ျတှေ မွင့ျတကျလာလိမ့ျမယျလို့ ယုံကွညျပါတယျ။ ဒီအတှကျကို ကနြောျတို့ ပွတိုကျက မြားစှာအထောကျအကူ ပွုမယျလို့လညျး ကနြောျ လေးလေးနကျနကျ ယုံကွညျပါတယျ။ ပွတိုကျကောျမတီတဈခုလုံးကလညျး ယုံကွညျမြှောျလင့ျပွီး ဒီလုပျငနျးကို ကွိုးစားဆောငျရှကျနကွေပါတယျ။
