ကိုဗစ်ကာလမှာ COPD (ခေါ်) နာတာရှည်အဆုပ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်းရောဂါအခံရှိသူတွေမှာ၊ ပိုပြီးကြိုတင်သတိပြု ပြင်ဆင်ကာကွယ်သင့်တာတွေ ရှိတယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက ပြောဆိုပါတယ်။
Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) ခေါ် နာတာရှည် အဆုပ်ပွလေပြွန်ကျဉ်း (သို့မဟုတ်) နာတာရှည်အဆုပ်ပွ ပန်းနာရောဂါအခံ ရှိသူတွေမှာ ကြိုတင်သတိပြုသင့်တာက ကိုဗစ်ကာလတွင်း အိမ်မှာအဓိက နေကြရတာကြောင့်၊ လိုအပ်တဲ့ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား အားကစားလုပ်နိုင်မူတွေ နည်းသွားနိုင်တာနဲ့၊ ဒီအပြင် မထွက်ရတာကြောင့်ပဲ နေရောင်ခြည်အရနည်းပြီး၊ ဗီတာမင် (ဒီ) လျော့ကာ၊ ကိုယ်ခံအားပါ ကျဆင်းလာနိုင်တာပါ။ ဒါကြောင့် TB အဆုပ်နာရောဂါ အဖြစ်များနေသေးတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ၊ အိမ်ထဲမှာနေချိန် ကိုယ်ခံအားကျ တီဘီရော ကိုဗစ်ပါ ကူးစက်မလွယ်ရအောင်၊ အိမ်တွင်းမှာပဲ လုပ်နိုင်တဲ့ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားအားကစားများ လုပ်ဖို့ ပြင်ဆင်ကြိုးပမ်းလုပ်တာတွေအပြင်၊ အိမ်တွင်းနဲ့ အိမ်နားတဝိုက်မှာ နေရောင်ခြည်ခံနိုင်ရေး ကြိုတင်ပြင်ဆင် လုပ်ဆောင်သင့်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် သတိပြုသင့်တာကက ဆေးလိပ်ကြောင့် ကိုဗစ်ဖြစ်လာလျှင် ပိုပြင်းထန်စေနိုင်တာနဲ့၊ အဆုပ်ရောဂါအခံတွေ အဓိကဖြစ်စေတာအပြင်၊ ဆေးလိပ်သောက်ချိန် Mask ပါးစပ်နဲ့နှာခေါင်းစည်း ချွတ်ထားရတာကြောင့်လည်း ကိုဗစ်ပိုး ကူးစက်ဖို့ ပိုလွယ်သွားနိုင်ပြန်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဆေးလိပ်မသောက်သူတွေလည်း လုံးဝစမ်းမသောက်ဖို့နဲ့၊ သောက်ထားပြီးသူ ဖြစ်လျှင်လည်း ဖြတ်နိုင်ဖို့ တဖြည်းဖြည်း ကြိုးစားယူသင့်ပါတယ်။ အခုလို ကိုဗစ်ကာလ ဒီအဆုပ်အခံရောဂါ ရှိထားသူတွေ ပိုမဆိုးလာစေဖို့နဲ့၊ မဖြစ်သေးသူတွေမှာလည်း စမဖြစ်စေဖို့၊ ဆေးလိပ်အပြင် နောက်သတိပြုသင့်တာကတော့၊ ပတ်ဝန်းကျင်က အနံ့နဲ့အမှုန်တွေပါ။ ဥပမာအားဖြင့် ထမင်းဟင်းချက်ရာမှာ အသုံးပြုနေရသေးတဲ့ ထင်းမီးသွေး၊ နောက်ချေးခြောက်မီးရှို့တဲ့ မီးခိုးအနံ့တွေနဲ့၊ နောက်ဆောက်လုပ်ရေးနဲ့ သတ္တုတွင်းမိုင်းလုပ်ငန်းတွေက ထွက်လာတဲ့ ဖုန်နဲ့အမှုန်တွေ ရူမိတာကြာင့်လည်း၊ ဒီ COPD အဆုပ်ရောဂါအခံကို ဖြစ်စေနိုင်တာကို သတိပြုမိပြီး၊ ဒီမီးခိုးနံနဲ့အမူန်တွေကို လျှော့ချ၊ ရှောင်ကျဉ်သင့်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ငယ်ရွယ်စဉ်မှာ အဆုပ်ပွတာနဲ့ အဆုပ်ပိုးဝင်ခဲ့ဖူးတာ၊ တီဘီအဆုပ်နာ ဖြစ်ခဲ့ဖူးတာတွေကြောင့်၊ ဒီ COPD နာတာရှည်အဆုပ်ပန်းနာရာဂါ ဖြစ်စေနိုင်တာအပြင်၊ နို့တိုက်မိခင်မှာလည်း အာဟာရချို့တဲ့ပြီး ကလေးမှာ အာဟာရချို့တဲ့စေကာ အဆုပ်ဖွံ့ဖြိုးမူ ထိခိုက်စေတာကြောင့်လည်း၊ အဆုပ်ရောဂါအခံကို ပိုဖြစ်စေနိုင်တာကြောင့် သတိပြုပြီး၊ ငယ်ရွယ်စဉ် အဆုပ်မထိခိုက်ရေးကို ကာကွယ်ဖို့နဲ့ မိခင်ရောကလေးပါ အာဟာရပြည့်ဝအောင် စားတတ်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာ အရင်ပြောခဲ့တဲ့ ပုံမှန် ကိုဗစ်ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းတွေကို အသိနဲ့သတိနဲ့၊ ဥပမာ နှာခေါင်းစည်းကို ထိရောက်အောင်တပ်တာနဲ့၊ ဒီ COPD ရောဂါအခံ မဆိုးလာအောင်လည်း ဒီအသိ၊သတိနဲ့ပဲ၊ ပုံမှန်ဆေးတွေသောက်တာ၊ ရူပေးတာနဲ့ ထိန်းထားနိုင်လျှင်၊ မောကြပ်ချောင်ဆိုးတာမျိုး ပုံမှန်လက္ခဏာတွေရှိနိုင်ပေမယ့်၊ အထူးတလည် ဆေရုံဆေးခန်းသွားပြစရာလည်း မလိုတော့ဘဲ၊ ကိုဗစ်ကူးစက်နိုင်မူ အများကြီးနည်းသွားနိုင်ပါတယ်။
ဒီအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနားလည်းနိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်း က အဆုပ်နဲ့ ရင်ခေါင်း အထူးကုဆရာဝန်ကြီးနဲ့ ဆေးတက္ကသိုလ် (၁) အဆုပ်နဲ့ အသက်ရူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ဆေးပညာဌာန အငြိမ်းစားဌာနမှူး ပါမောက္ခ ဒေါက်တာဝင်းနိုင် ကို ဆက်သွယ်မေးထားပါတယ်။
== Unicode ==
ကိုဗဈကာလမှာ COPD (ခေါျ) နာတာရှညျအဆုပျပှ လပွှေနျကဉြျးရောဂါအခံရှိသူတှမှော၊ ပိုပွီးကွိုတငျသတိပွု ပွငျဆငျကာကှယျသင့ျတာတှေ ရှိတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ ပွောဆိုပါတယျ။
Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) ခေါျ နာတာရှညျ အဆုပျပှလပွှေနျကဉြျး (သို့မဟုတျ) နာတာရှညျအဆုပျပှ ပနျးနာရောဂါအခံ ရှိသူတှမှော ကွိုတငျသတိပွုသင့ျတာက ကိုဗဈကာလတှငျး အိမျမှာအဓိက နကွေရတာကွောင့ျ၊ လိုအပျတဲ့ ကိုယျလကျလှုပျရှား အားကစားလုပျနိုငျမူတှေ နညျးသှားနိုငျတာနဲ့၊ ဒီအပွငျ မထှကျရတာကွောင့ျပဲ နရေောငျခွညျအရနညျးပွီး၊ ဗီတာမငျ (ဒီ) လြော့ကာ၊ ကိုယျခံအားပါ ကဆြငျးလာနိုငျတာပါ။ ဒါကွောင့ျ TB အဆုပျနာရောဂါ အဖွဈမြားနသေေးတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ၊ အိမျထဲမှာနခြေိနျ ကိုယျခံအားကြ တီဘီရော ကိုဗဈပါ ကူးစကျမလှယျရအောငျ၊ အိမျတှငျးမှာပဲ လုပျနိုငျတဲ့ ကိုယျလကျလှုပျရှားအားကစားမြားလုပျဖို့ ပွငျဆငျကွိုးပမျးလုပျတာတှအေပွငျ၊ အိမျတှငျးနဲ့ အိမျနားတဝိုကျမှာ နရေောငျခွညျခံနိုငျရေး ကွိုတငျပွငျဆငျ လုပျဆောငျသင့ျပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ သတိပွုသင့ျတာကက ဆေးလိပျကွောင့ျ ကိုဗဈဖွဈလာလြှငျ ပိုပွငျးထနျစနေိုငျတာနဲ့၊ အဆုပျရောဂါအခံတှေ အဓိကဖွဈစတောအပွငျ၊ ဆေးလိပျသောကျခြိနျ Mask ပါးစပျနဲ့နှာခေါငျးစညျး ခြှတျထားရတာကွောင့ျလညျး ကိုဗဈပိုး ကူးစကျဖို့ ပိုလှယျသှားနိုငျပွနျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဆေးလိပျမသောကျသူတှလေညျး လုံးဝစမျးမသောကျဖို့နဲ့၊ သောကျထားပွီးသူဖွဈလြှငျလညျး ဖွတျနိုငျဖို့ တဖွညျးဖွညျး ကွိုးစားယူသင့ျပါတယျ။ အခုလို ကိုဗဈကာလ ဒီအဆုပျအခံရောဂါ ရှိထားသူတှေ ပိုမဆိုးလာစဖေို့နဲ့၊ မဖွဈသေးသူတှမှောလညျး စမဖွဈစဖေို့၊ ဆေးလိပျအပွငျ နောကျသတိပွုသင့ျတာကတော့၊ ပတျဝနျးကငြျက အနံ့နဲ့အမှုနျတှပေါ။ ဥပမာအားဖွင့ျ ထမငျးဟငျးခကြျရာမှာ အသုံးပွုနရေသေးတဲ့ ထငျးမီးသှေး၊ နောကျခြေးခွောကျမီးရှို့တဲ့ မီးခိုးအနံ့တှနေဲ့၊ နောကျဆောကျလုပျရေးနဲ့ သတ်တုတှငျးမိုငျးလုပျငနျးတှကေ ထှကျလာတဲ့ ဖုနျနဲ့အမှုနျတှေ ရူမိတာကွာင့ျလညျး၊ ဒီ COPD အဆုပျရောဂါအခံကို ဖွဈစနေိုငျတာကို သတိပွုမိပွီး၊ ဒီမီးခိုးနံနဲ့အမူနျတှကေို လြှော့ခြ၊ ရှောငျကဉြျသင့ျပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ ငယျရှယျစဉျမှာ အဆုပျပှတာနဲ့ အဆုပျပိုးဝငျခဲ့ဖူးတာ၊ တီဘီအဆုပျနာ ဖွဈခဲ့ဖူးတာတှကွေောင့ျ၊ ဒီ COPD နာတာရှညျအဆုပျပနျးနာရာဂါ ဖွဈစနေိုငျတာအပွငျ၊ နို့တိုကျမိခငျမှာလညျး အာဟာရခြို့တဲ့ပွီး ကလေးမှာ အာဟာရခြို့တဲ့စကော အဆုပျဖှံ့ဖွိုးမူ ထိခိုကျစတောကွောင့ျလညျး၊ အဆုပျရောဂါအခံကို ပိုဖွဈစနေိုငျတာကွောင့ျ သတိပွုပွီး၊ ငယျရှယျစဉျ အဆုပျမထိခိုကျရေးကို ကာကှယျဖို့နဲ့ မိခငျရောကလေးပါ အာဟာရပွည့ျဝအောငျ စားတတျဖို့ အရေးကွီးပါတယျ။ တခြိနျတညျးမှာ အရငျပွောခဲ့တဲ့ ပုံမှနျ ကိုဗဈကာကှယျရေးနညျးလမျးတှကေို အသိနဲ့သတိနဲ့၊ ဥပမာ နှာခေါငျးစညျးကို ထိရောကျအောငျတပျတာနဲ့၊ ဒီ COPD ရောဂါအခံ မဆိုးလာအောငျလညျး ဒီအသိ၊သတိနဲ့ပဲ၊ ပုံမှနျဆေးတှသေောကျတာ၊ ရူပေးတာနဲ့ ထိနျးထားနိုငျလြှငျ၊ မောကွပျခြောငျဆိုးတာမြိုး ပုံမှနျလက်ခဏာတှရှေိနိုငျပမေယ့ျ၊ အထူးတလညျ ဆရေုံဆေးခနျးသှားပွစရာလညျး မလိုတော့ဘဲ၊ ကိုဗဈကူးစကျနိုငျမူ အမြားကွီးနညျးသှားနိုငျပါတယျ။
ဒီအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနားလညျးနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျး က အဆုပျနဲ့ ရငျခေါငျး အထူးကုဆရာဝနျကွီးနဲ့ ဆေးတက်ကသိုလျ (၁) အဆုပျနဲ့ အသကျရူလမျးကွောငျးဆိုငျရာ ဆေးပညာဌာန အငွိမျးစားဌာနမှူး ပါမောက်ခ ဒေါကျတာဝငျးနိုငျ ကို ဆကျသှယျမေးထားပါတယျ။