(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရှားပါးလာနေပြီဖြစ်တဲ့ ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေ သေဆုံးမှု တိုးလာနေတာကြောင့် မျိုးတုန်းပျောက်ကွယ် မသွားအောင် ကာကွယ်ဖို့ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး သမားတွေ သတိပေးနေတဲ့အကြောင်း ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက်စုစုက ပြောပြပါမယ်။
ကောင်ရေ ၈၀ တောင်မပြည့်တော့တဲ့ ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေထဲမှာ ဒီနှစ် ၆ လအတွင်း သေဆုံးတာ ၅ ကောင်ထက်မနည်း ရှိနေတာကြောင့် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ကြဖို့ ပတ်ဝန်းကျင်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေ သတိပေးနေတာပါ။
ကမ္ဘာ့သားရိုင်းတိရစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့ (WWF) ရဲ့ ရေချိုအရင်းမြစ် အစီစဉ်အရာရှိ ဆလိုင်းသူရဇော်ကတော့ ဥပဒေမဲ့ ငါးဖမ်းတာတွေ ရေကြောင်းသွားလာမှုတွေကြောင့် ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေ သေဆုံးနေရတာလို့ ပြောပါတယ်။
“ရှော့တိုက်ပြီး ငါးဖမ်းတဲ့ စနစ်တွေ၊ တရားမဝင် အဆိပ်ခတ်ငါးဖမ်းတဲ့ လုပ်ငန်းတွေလည်း ရှိနိုင်တယ်ပေါ့။ ရေလမ်းကြောင်းသွားတဲ့ သင်္ဘောကြီးတွေကနေတဆင့် သူတို့ရဲ့ပန်ကာတွေကြောင့် ဒါတွေနဲ့ရိုက်ပြီးတော့ သေဆုံးတဲ့အနေအထားတွေလည်း ရှိခဲ့ဖူးတယ်။ ဒီရေကြောင်းသွားလာမှုတွေ များလာတဲ့အမျှလည်း ဒါလည်းသက်ရောက်မှုရှိနိုင်တယ်။ ဒါတွေကတော့ တိုက်ရိုက်ဖြစ်နေတဲ့ အပိုင်းတွေပေါ့။”
စက်မှုလုပ်ငန်းတွေနဲ့ မြစ်အထက်ပိုင်းမှာ ဖော်ဆောင်နေတဲ့ သတ္တုတူးဖော်လုပ်ငန်းတွေကြောင့် မြစ်ရေညစ်ညမ်းလာပြီး ငါးသယံဇာတလျှော့နည်းလာရင် ငါးအသေးလေးတွေကို မှီခိုနေရတဲ့ ငါးကြီးမျိုးလင်းပိုင်တွေအပေါ်ကိုလည်း ထိခိုက်မှုရှိနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ရှားပါးရေချိုလင်းပိုင်မျိုးဖြစ်တဲ့ ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေကို နောက်ဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီလထဲ စစ်တမ်းကောက်ယူရာမှာတော့ ကချင်ပြည်နယ် ဗန်းမော်မြို့နယ်ကနေ မန္တလေးတိုင်းအတွင်း ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်း တလျှောက်မှာ ၇၉ ကောင် တွေ့ရှိထားပါတယ်။
ရှားပါးလာနေတဲ့ ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ဖို့ ကြိုးပမ်းတဲ့အနေနဲ့ ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေ ကျတ်စားရာနေရာတွေမှာ သဘာဝအခြေပြု ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေ စတင်နေတယ်လို့လည်း သားငှက်ထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့ WCS က ဧရာဝတီလင်းပိုင် ထိန်းသိမ်းရေးတာဝန်ခံ ဦးကျော်လှသိန်းက VOA ကိုပြောပါတယ်။
“အဓိကတော့ ဒေသခံတွေက ဧရာဝတီလင်းပိုင်းတွေကို ပိုပြီးတော့ထိန်းသိမ်းသွားစေဖို့ပေါ့။ ဒါတဖက်တလမ်းက ဝင်ငွေရတယ်ဆိုရင် လင်းပိုင်ကြောင့်ရတယ်ဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုးနဲ့ ထိန်းသိမ်းတတ်သွားအောင် ကျနော်တို့က အဲဒါလေးတွေကို ဖော်ဆောင်ပေးတာဖြစ်ပါတယ်။”
“ဧရာဝတီလင်းပိုင်များ မရှိတော့တဲ့ အနာဂတ်အတွက်ရော သင်ပြင်ဆင်ထားရဲ့လား” ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ လင်းပိုင်တွေကိုကာကွယ်ရေး လှုပ်ရှားမှု တခုကိုလည်း အွန်လိုင်းစာမျက်နှာပေါ်မှာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေစုပေါင်းပြီး ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။
ဧရာဝတီမြစ်၊ ဧရာဝတီလင်းပိုင်နဲ့ လက်ပစ်ကွန်ရေလုပ်သားတွေ အကျိုးတူပူးပေါင်း ငါးဖမ်းတဲ့ဓလေ့ကို ကမ္ဘာ့သဘာဝအမွေအနှစ် ပဏာမစာရင်းဝင်အဖြစ် ၂၀၁၄ တုန်းက UNESCO အဖွဲ့က မှတ်တမ်းပြုထားပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ရှားပါး ဧရာဝတီလင်းပိုင်တွေ သေဆုံးမှုတိုးလာ
...................
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံမှာ ရှားပါးလာနပွေီဖွဈတဲ့ ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှေ သဆေုံးမှု တိုးလာနတောကွောင့ျ မြိုးတုနျးပြောကျကှယျ မသှားအောငျ ကာကှယျဖို့ ပတျဝနျးကငြျထိနျးသိမျးရေး သမားတှေ သတိပေးနတေဲ့အကွောငျး ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျစုစုက ပွောပွပါမယျ။
ကောငျရေ ၈၀ တောငျမပွည့ျတော့တဲ့ ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှထေဲမှာ ဒီနှဈ ၆ လအတှငျး သဆေုံးတာ ၅ ကောငျထကျမနညျး ရှိနတောကွောင့ျ ထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျကွဖို့ ပတျဝနျးကငြျအရေး လှုပျရှားသူတှေ သတိပေးနတောပါ။
ကမ်ဘာ့သားရိုငျးတိရစ်ဆာနျ ထိနျးသိမျးရေးအဖှဲ့ (WWF) ရဲ့ ရခြေိုအရငျးမွဈ အစီစဉျအရာရှိ ဆလိုငျးသူရဇောျကတော့ ဥပဒမေဲ့ ငါးဖမျးတာတှေ ရကွေောငျးသှားလာမှုတှကွေောင့ျ ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှေ သဆေုံးနရေတာလို့ ပွောပါတယျ။
“ရှော့တိုကျပွီး ငါးဖမျးတဲ့ စနဈတှေ၊ တရားမဝငျ အဆိပျခတျငါးဖမျးတဲ့ လုပျငနျးတှလေညျး ရှိနိုငျတယျပေါ့။ ရလေမျးကွောငျးသှားတဲ့ သငျ်ဘောကွီးတှကေနတေဆင့ျ သူတို့ရဲ့ပနျကာတှကွေောင့ျ ဒါတှနေဲ့ရိုကျပွီးတော့ သဆေုံးတဲ့အနအေထားတှလေညျး ရှိခဲ့ဖူးတယျ။ ဒီရကွေောငျးသှားလာမှုတှေ မြားလာတဲ့အမြှလညျး ဒါလညျးသကျရောကျမှုရှိနိုငျတယျ။ ဒါတှကေတော့ တိုကျရိုကျဖွဈနတေဲ့ အပိုငျးတှပေေါ့။”
စကျမှုလုပျငနျးတှနေဲ့ မွဈအထကျပိုငျးမှာ ဖောျဆောငျနတေဲ့ သတ်တုတူးဖောျလုပျငနျးတှကွေောင့ျ မွဈရညေဈညမျးလာပွီး ငါးသယံဇာတလြှော့နညျးလာရငျ ငါးအသေးလေးတှကေို မှီခိုနရေတဲ့ ငါးကွီးမြိုးလငျးပိုငျတှအေပေါျကိုလညျး ထိခိုကျမှုရှိနိုငျတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
ရှားပါးရခြေိုလငျးပိုငျမြိုးဖွဈတဲ့ ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှကေို နောကျဆုံးအကွိမျအဖွဈ ပွီးခဲ့တဲ့ ဖဖေောျဝါရီလထဲ စဈတမျးကောကျယူရာမှာတော့ ကခငြျပွညျနယျ ဗနျးမောျမွို့နယျကနေ မန်တလေးတိုငျးအတှငျး ဧရာဝတီမွဈကွောငျး တလြှောကျမှာ ၇၉ ကောငျ တှေ့ရှိထားပါတယျ။
ရှားပါးလာနတေဲ့ ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှကေို ထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျဖို့ ကွိုးပမျးတဲ့အနနေဲ့ ဧရာဝတီလငျးပိုငျတှေ ကတြျစားရာနရောတှမှော သဘာဝအခွပွေု ခရီးသှားလုပျငနျးတှေ စတငျနတေယျလို့လညျး သားငှကျထိနျးသိမျးရေးအဖှဲ့ WCS က ဧရာဝတီလငျးပိုငျ ထိနျးသိမျးရေးတာဝနျခံ ဦးကြောျလှသိနျးက VOA ကိုပွောပါတယျ။
“အဓိကတော့ ဒသေခံတှကေ ဧရာဝတီလငျးပိုငျးတှကေို ပိုပွီးတော့ထိနျးသိမျးသှားစဖေို့ပေါ့။ ဒါတဖကျတလမျးက ဝငျငှရေတယျဆိုရငျ လငျးပိုငျကွောင့ျရတယျဆိုတဲ့ အနအေထားမြိုးနဲ့ ထိနျးသိမျးတတျသှားအောငျ ကနြောျတို့က အဲဒါလေးတှကေို ဖောျဆောငျပေးတာဖွဈပါတယျ။”
“ဧရာဝတီလငျးပိုငျမြား မရှိတော့တဲ့ အနာဂတျအတှကျရော သငျပွငျဆငျထားရဲ့လား” ဆိုတဲ့ ခေါငျးစဉျနဲ့ လငျးပိုငျတှကေိုကာကှယျရေး လှုပျရှားမှု တခုကိုလညျး အှနျလိုငျးစာမကြျနှာပေါျမှာ သဘာဝပတျဝနျးကငြျအရေး လှုပျရှားသူတှစေုပေါငျးပွီး ဆောငျရှကျနပေါတယျ။
ဧရာဝတီမွဈ၊ ဧရာဝတီလငျးပိုငျနဲ့ လကျပဈကှနျရလေုပျသားတှေ အကြိုးတူပူးပေါငျး ငါးဖမျးတဲ့ဓလေ့ကို ကမ်ဘာ့သဘာဝအမှအေနှဈ ပဏာမစာရငျးဝငျအဖွဈ ၂၀၁၄ တုနျးက UNESCO အဖှဲ့က မှတျတမျးပွုထားပါတယျ။