NUG သံတမနျရေးကွိုးပမျးမှု ဝနျကွီးဒေါျဇငျမာအောငျနဲ့သီးသန့ျဆကျသှယျမေးမွနျးခကြျ
ဒီဇငျဘာ ၃၀၊ ၂၀၂၂ (ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး)
NDAA အမရေိကနျအမြိုးသားကာကှယျရေးလုပျပိုငျခှင့ျဥပဒပေါ မွနျမာ့အရေးဖောျပွခကြျဟာ ရုပျဝတ်တုအကူအညီထကျ နိုငျငံရေးအရ ပိုပွီးအရေးပါတဲ့ တိုးတကျမှုဖွဈတယျလို့ NUG အမြိုးသားညီညှတျရေးအစိုးရ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး ဒေါျဇငျမာအောငျက ပွောပါတယျ။ NUG အနနေဲ့ အမရေိကနျအပါအဝငျ ဒီမိုကရစေီနိုငျငံတှနေဲ့ဆကျဆံရေးမှာ နိုငျငံကိုယျစားပွုမှု တရားဝငျရအောငျ ကွိုးစားနသေလို၊ ဒသေတှငျးနိုငျငံတှနေဲ့ Silent Diplomacy ခေါျတဲ့ သိုသိုသိပျသိပျ သံတမနျရေးနညျးလမျးနဲ့ ထိစပျဆကျဆံနတေယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။ NUG နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး ဒေါျဇငျမာအောငျကို ကိုသားညှန့ျဦး ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
မေး။ NDAA အမရေိကနျအမြိုးသားကာကှယျရေးလုပျပိုငျခှင့ျဥပဒကေို သမ်မတကလညျး အတညျပွုလိုကျတော့ ဥပဒဖွေဈသှားပါပွီ။ အဲဒီထဲမှာ NUG တို့ PDF တို့ကိစ်စတှေ ပါဝငျပါတယျ။ တလောတုနျးက ကာကှယျရေးဝနျကွီးဦးရညျမှနျကို အငျတာဗြူးတော့ NDAA နဲ့ဆကျစပျကိစ်စတှကေို နိုငျငံခွားရေးဌာနက အဓိကထား လုပျမယျလို့ ပွောပါတယျ။ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာနအနနေဲ့ ဒီ NDAA ကိစ်စ အမရေိကနျဆီက အကူအညီရယူဖို့ကိစ်စတှနေဲ့ပတျသကျလို့ ဘယျလိုပွငျဆငျထားပါသလဲ၊ အမရေိကနျအစိုးရနဲ့ ဘယျလောကျအထိ ထိစပျထားနိုငျပွီလဲ၊ နောကျ ဘာတှေ မြှောျလင့ျထားပါသလဲ။
ဖွေ။ အဲဒီအထဲ မူအားဖွင့ျ ဖောျပွထားခကြျတှကေ တောျလေးလေး ကောငျးတယျ။ ဒီ Principle မူတှပေေါျမှာ အခွခေံပွီးတော့ အမရေိကနျအစိုးရ ကမြတို့ advocate လုပျဖို့ရာ အမြားကွီးအထောကျအပံ့ဖွဈတယျလို့ တဈ အခကြျမွငျတယျ၊ နိုငျငံရေးအရနောျ။ ဒီဥပဒကေို နှဈပိုငျးခှဲမွငျရမယျလို့ ကမြမွငျတယျ။ ဘတျဂကြျအရရယျ၊ နိုငျငံရေးအရရယျပေါ့။ ဆိုတာ့ ကမြမွငျတာကတော့ ဘတျဂကြျအရထကျစာရငျ ဒါဟာ နိုငျငံရေးအရ ကမြတို့အတှကျ ပိုပွီးကောငျးမှနျတဲ့တိုးတကျမှုလို့မွငျရတယျ။ အမရေိကနျအစိုးရရဲ့ Commitment ကို တိုးမွှင့ျပွီးတော့ မွငျရတဲ့သဘောလို့ ကမြနားလညျတယျ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈကလညျး CDM ပါတယျ၊ Civil Society ဆိုတာ ပါတယျ။ အရငျနှဈတှတေုနျးကလညျး Civil Society ကို ထောကျပံ့မယျ၊ ဒီမိုကရစေီရေးမွှင့ျတငျမယျ၊ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုကိစ်စတှေ ပါဝငျတယျ။ ဒီနှဈမှာကတြော့ specifically အသေးစိတျတိတိကကြြ ဖောျပွထားတဲ့ စာပိုဒျတှအေရ တခြို့ဟာတှကေ လုပျကိုလုပျရမယ့ျဟာတှရှေိတယျ၊ တခြို့ဟာတှကေတြော့ သမ်မတရဲ့လုပျပိုငျခှင့ျနဲ့ လုပျခငြျရငျလုပျလို့ရတယျပေါ့။ ဆိုတော့ နှဈပိုငျးပေါ့။ လုပျကိုလုပျရမယ့ျဟာတှကေို တကယျလုပျဖွဈအောငျ effectively ဘတျဂကြျအရပဲဖွဈဖွဈ နိုငျငံရေးအရပဲဖွဈဖွဈ၊ တကယ့ျကို end user တှဆေီရောကျအောငျ ကမြတို့ တှနျးရလိမ့ျမယျ။ နောကျ ဒုတိယတခကြျဖွဈတဲ့ လုပျခငြျရငျလုပျလို့ရတယျဆိုတဲ့ဟာမြိုးကပြွနျတော့ အစိုးရဖကျခွမျးကို ကမြတို့ တှနျးတှနျးတိုကျတိုကျနဲ့ လုပျဖွဈအောငျလို့ advocate လုပျရမယ့ျ အပိုငျးတှရှေိတယျလို့ နှဈပိုငျးမွငျပါတယျ။ ပွောရရငျ ဘတျဂကြျကတော့ မနှဈကဘတျဂကြျနဲ့ ပမာဏအားဖွင့ျ အတူတူပဲ၊ ဒါပမေယ့ျ အကွောငျးအရာအားဖွင့ျ ဥပမာပေါ့ အားလုံးလညျး သိထားပွီးကွပါပွီ။ PDF နာမညျကို ထည့ျသှငျးသုံးစှဲလာတယျ။ ဒါကတော့ မွပွေငျမှာ တိုကျပှဲဝငျနကွေတဲ့ PDF တှအေတှကျတော့ အရမျးအားတတျစရာကောငျးတယျ။ ရောကျခငြျမှတော့ ရောကျမယျ ပှင့ျပှင့ျလငျးလငျးပွောရရငျ။ အရမျးလညျး Broad ကယြျပွန့ျ တယျ၊ ငှပေမာဏအားဖွင့ျရော.. နောကျပွီးတော့ stakeholders တှလေညျး တအားမြားတယျ ဖောျပွထားတဲ့အထဲမှာ။ NUG ပါတယျ NUCC ပါတယျ CRPH ပါမယျ၊ ပွီးတော့ Civil Disobedience ပါမယျ၊ နောကျ တခြို့ဟာဆိုရငျ ဥပမာအားဖွင့ျ ပွညျသူ့ရငျခှငျခုံလှုံလာတဲ့ defectors တှဆေိုတာလညျး ထည့ျသှငျးသုံးစှဲလာတယျ။ ဒါကတော့ ကောငျးတဲ့ကိစ်စလို့ မွငျတယျ။ အရငျတုနျးကဆိုရငျ အမရေိကနျအစိုးရပေါျလစီအရ စဈတပျမှာတာဝနျထမျးဆောငျထားတဲ့သူဆိုရငျ ပွညျဝငျခှင့ျဗီဇာ မပေးတာတှေ ရှိတယျ။ ဆိုတော့ အခု ဘာပဲဖွဈဖွဈ ဖွလြှေော့လာတယျလို့ ကမြတို့မွငျတယျ။ ဒီအပေါျမှာအခွခေံပွီး နိုငျငံရေးအရ အမရေိကနျပွညျထောငျစုကို ပိုပွီးတော့ တှနျးတှနျးတိုကျတိုကျ advocate လုပျသှားဖို့ ရှိပါတယျ။
မေး။ ဒီ ဥပဒထေဲမှာ NUG / NUCC ပါတယျ၊ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈကလညျး ဒီအသုံးအနှုံးသုံးထားတာ သတိထားမိပါတယျ။ ဆိုတော့ အမရေိကနျအစိုးရအနနေဲ့ NUG ကို တရားဝငျအသိအမှတျပွုနိုငျတဲ့ အလားအလာရော ဘယျလိုရှိပါသလဲ။
ဖွေ။ (စဈကောငျစီကို) ဒီသံခငျးတမနျခငျးနဲ့ နိုငျငံတှကေို ဆကျဆံတဲ့အခါမှာတော့ အသုံးအနှုံးကတော့ အမွဲတမျး - အမရေိကနျမှမဟုတျပါဘူး၊ တခွားသံတမနျတှနေဲ့ တှေ့တဲ့အခါမှာလညျး၊ သူတို့က state (နိုငျငံ) ကို ဆကျဆံတာဖွဈတယျ၊ Government (အစိုးရ) ကို ဆကျဆံတာမဟုတျဘူး။ ဆိုတော့ အစိုးရကို အသိအမှတျပွုတာမဟုတျဘူး နိုငျငံကို အသိအမှတျပွုတယျဆိုတဲ့ သဘောမြိုးပေါ့။ နဲနဲလေးတော့ ပညာသားပါတယျလို့ ပွောရမယျ ဒဈပလိုမစေီမှာ။ အဲတော့ publicly engagement (တရားဝငျကွညောဆကျဆံမှု)လုပျဖို့ ကမြတို့က ပိုတောငျးဆိုရတယျ။ sovereign state (အခြုပျအခြာအာဏာပိုငျနိုငျငံ) အနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံကိုပဲ အသိအမှတျပွုထားတာဖွဈတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အဲဒီ့မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ကိုယျစားပွုခှင့ျဆကျဆံတဲ့အခါကတြော့ လကျတှေ့ဆကျဆံမှု ဘယျသူ့ကို လုပျနလေဲဆိုတဲ့အပေါျမှာတော့ ကမြတို့က ယူသောျရ၏ သဘောမြိုး အဓိပ်ပါယျကောကျယူလို့ရတယျ။ ကမြတို့ တှနျးတှနျးတိုကျတိုကျလုပျနတောကတော့ ကမြတို့ကို publicly တရားဝငျ အသိအမှတျပွုဖို့။ ဟုတျပွီ အစိုးရကို အသိအမှတျပွုတာမဟုတျဘူး နိုငျငံကို အသိအမှတျပွုတာဆိုရငျလညျး၊ ကမြတို့ကို အစိုးရတရပျအနနေဲ့ public engage လုပျတာမြိုးပေါ့။ လူထုကို ကိုယျစားပွုတဲ့၊ ကိုယျစားပွုခှင့ျရှိနတေဲ့ အစိုးရအနနေဲ့ ကမြတို့ကို publicly engagement လုပျတာမြိုး မရဘူးလားဆိုပွီး ကမြတို့ advocate လုပျနတောရှိပါတယျ။
မေး။ ဟုတျကဲ့ ကနြောျတဆကျတညျးမေးခငြျတာက UNSC ဆုံးဖွတျခကြျကိစ်စပါ။ မကွာခငျတုနျးက UNSC ကနေ ထူးထူးခွားခွား မွနျမာနိုငျငံနဲ့ပတျသကျလို့ - ဒါလှတျလပျရေးရပွီးနောကျပိုငျး ပထမဦးဆုံးအကွိမျ ဆုံးဖွတျခကြျထှကျလာပါတယျ။ စိုးရိမျနကွေတဲ့ တရုတျ ရုရှားဆိုရငျ ဗီတိုအာဏာမသုံးပါဘူး။ မဲမပေးပဲနခေဲ့တော့ ဆုံးဖွတျခကြျက အတညျဖွဈသှားတယျ။ ဒီ UNSC ဆုံးဖွတျခကြျက လကျရှိ မွနျမာ့ဒီမိုကရစေီအရေးအတှကျရော NUG အတှကျပါ ဘယျလောကျအထိ မြှောျလင့ျစရာတှရှေိပါသလဲ။
ဖွေ။ စဈကောငျစီက တုန့ျပွနျတဲ့အခါ အခုနက NDAA ကိုသာ.. ကွံခိုငျရေးတှေ ဘာတှေ သုံးပွီးတော့ ဆန်ဒပွတာတှရှေိပမေယ့ျ၊ ဒီ UNSC resolution ကို အရမျး တငျးတငျးရငျးရငျးကွီး ပွောတာမရှိဘူး၊ စဈကောငျစီထုတျ statement နှဈခုကို ယှဉျကွည့ျရငျ မွငျသာတယျ။ UNSC ဆုံးဖွတျခကြျကကတြော့ နိုငျငံတနိုငျငံတညျးကမဟုတျဘူး၊ ကုလသမဂ်ဂအဖှဲ့ဝငျနိုငျငံအားလုံးရဲ့ လုံခွုံရေးကောငျစီဝငျအားလုံးရဲ့ သဘောတူညီခကြျ - အနညျးဆုံးတော့ မကန့ျကှကျဘူးပေါ့ - ဗီတိုအာဏာကိုငျစှဲထားတဲ့နိုငျငံတှကေ မကန့ျကှကျပဲ သှားတဲ့အတှကျကွောင့ျ ဒါဟာ binding စညျးနှောငျမှုပိုရှိတယျ။ ဒါက statement ကွညောခကြျသကျသကျမြှသာမဟုတျဘူး ဆုံးဖွတျခကြျဖွဈတယျ။ အဲတော့ ဆုံးဖွတျခကြျဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့လို့ (စဈကောငျစီမှာ) ဒီဆုံးဖွတျခကြျကို လိုကျနာရမယ့ျ အကောငျအထညျဖောျရမယ့ျ တာဝနျရှိသှားတယျ။ စဈကောငျစီမှာ ပိုပွီး Pressure ဖိအားရသှားတယျလို့ ကမြမွငျတယျ။ ကမြတို့ လိုခငြျသလောကျ term တှမေရဘူး၊ language (စာသား)တှကေ အရမျး မပွငျးထနျဘူးဆိုပမေယ့ျ ဒီဟာက ဆုံးဖွတျခကြျဖွဈတဲ့အတှကျ စညျးနှောငျမှုရှိတဲ့ အထောကျအထားတခုလို့ ကမြတို့ ပွောလို့ရပါတယျ။
မေး။ တိုကျတိုကျဆိုငျဆိုငျပါပဲ ဒီကနေ့ဆိုရငျ တရုတျနိုငျငံရဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာအထူးကိုယျစားလှယျအသဈ မွနျမာနိုငျငံကိုရောကျတယျ။ ဒီမတိုငျခငျကလညျး တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တခြို့နဲ့တှေ့တယျလို့ သိရပါတယျ။ ပွောရမယျဆိုရငျ တရုတျအစိုးရ ရပျတညျခကြျက နှေဦးတောျလှနျရေးနောကျပိုငျး စဈကောငျစီကို ဆကျဆံတာက၊ အရင့ျအရငျ စဈအစိုးရတှကေို ဗွောငျဗွောငျတငျးတငျး ရပျတညျပေးတဲ့ပုံစံမြိုးတော့ မတှေ့ရဘူး။ အဲတော့ NUG နဲ့ တရုတျအစိုးရကွား ဆကျဆံရေးရော ဘယျလို ရှိပါသလဲ။
ဖွေ။ ဟုတျကဲ့ ဒီ UN လုံခွုံရေးကောငျစီဆုံးဖွတျခကြျမှာ နိုငျငံအလိုကျကိုယျစားလှယျတှကေ ပွောဆိုသှားကွတာတှေ နားထောငျမိကွမှာပါ။ ဒါက သကျဆိုငျရာနိုငျငံတှရေဲ့ မူဝါဒလို့ ကမြတို့ မှတျယူပါတယျ။ အိန်ဒိယကိုယျစားလှယျပွောသှားတဲ့အထဲမှာ မွနျမာပွညျနဲ့ပတျသကျလို့ ဒသေတှငျး engagement လုပျတဲ့အခါမှာ silent diplomacy ( သိုသိုသိပျသပျ သံတမနျရေး) က ပိုပွီးလိုလားတယျဆိုတဲ့သဘော ကမြတှေ့လိုကျတယျ။ ပွောရရငျတော့ ဒါပါပဲ။ အာဆီယံနဲ့ဖွဈဖွဈ အိမျနီးနားခငြျးနိုငျငံတှနေဲ့ပဲဖွဈဖွဈ အစောပိုငျးတှကေတုနျးက ကမြတို့ publicly လူသိရှငျကွားပဲ၊ စာပို့တာကအစ ဘာလုပျလုပျ facebook ပေါျတငျတယျ လူထုကို အသိပေးတယျပေါ့။ ဒါတှေ ပွနျသုံးသပျတဲ့အခါကတြော့ သိပျအလုပျမဖွဈဘူး ပှင့ျပှင့ျလငျးလငျးပွောရရငျ။ ကမြတို့ နိုငျငံတကာမှာ ဆကျဆံနရေတာက ပုံစံနှဈမြိုးရှိတယျ။ ဒသေတှငျးကို ဆကျဆံတဲ့အခါကတြော့လညျး ပုံစံတမြိုးရှိတယျ။ Diplomacy မှာလညျး ပုံစံမြိုးစုံရှိကွတာကိုး။ ဆိုတော့ Silent Diplomacy (သိုသိုသိပျသိပျ သံခငျးတမနျခငျး) ကလညျး နညျးနာတမြိုးဖွဈပါတယျ။ ပွောရမယျဆိုရငျ ကမြတို့အနနေဲ့ အတတျနိုငျဆုံး ဆကျဆံရမယ့ျ၊ အိမျနီးနားခငြျးနိုငျငံတှေ ဒသေတှငျးနိုငျငံတှေ ကမ်ဘာ့နိုငျငံတှနေဲ့ တောကျလြှောကျ engagement ဆကျဆံရေးလုပျတယျ၊ ကမြတို့ဖကျက စပွီး ဆကျဆံခဲ့တာရှိတယျ။ စောင့ျရတာတှရှေိတယျ။ သူတို့ဖကျက တုန့ျပွနျလာဖို့ စောင့ျခဲ့ရတဲ့အခြိနျတှေ အမြားကွီးရှိခဲ့ပါတယျ။ သို့သောျလညျးပဲ ဒသေတှငျး အိမျနီးနားခငြျးနဲ့ အာဆီယံနိုငျငံအားလုံးနဲ့ ကမြတို့ actively engagement (တတျတတျကွှကွှထိစပျဆကျဆံမှု) လုပျနပေါတယျလို့ ဒီလောကျ ပွောလို့ရပါတယျ။ Engagement ရှိပါတယျပေါ့။
မေး။ တဆကျတညျး အာဆီယံကိစ်စမေးခငြျပါတယျ။ အာဆီယံက ဘုံသဘောတူညီခကြျ ၅ ခကြျခထြားတယျ။ နိုငျငံတကာကလညျး ဒီအတိုငျးဆကျလုပျဖို့၊ ကုလ လုံခွုံရေးကောငျစီတောငျးဆိုခကြျတှမှောလညျး ပါလာတယျ။ တလောကတော့ ထိုငျးနိုငျငံက ကမကထလုပျပွီး တခြို့အာဆီယံနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးတှနေဲ့ မွနျမာစဈကောငျစီနဲ့ တှေ့တာမြိုးတှလေညျးရှိပါတယျ။ NUG အနနေဲ့ ဒီ စကစ (မွနျမာစဈကောငျစီ)နဲ့ စေ့စပျဆှေးနှေးပွီး ညှိုနှိုငျးလာအောငျ အာဆီယံက ဖိအားပေးလာမယ့ျ သဘောမြိုး ရှိလာနိုငျပါသလား။
ဖွေ။ အာဆီယံခညြျးကပျမှုဟာ အာဆီယံ Charger ပဋိဉာဏျမှာ အခွခေံရလိမ့ျမယျ တဈအခကြျပေါ့။ နောကျ ဒုတိယတခကြျကတော့ မွနျမာပွညျနဲ့ပတျသကျရငျ 5 points Consensus (ဘုံသဘောတူညီခကြျငါးရပျ)ဆိုတာရှိတယျ။ နောကျဆုံး 15 points (အခကြျ ၁၅ခကြျ)ဆိုတာရှိပါတယျ။ all stakeholders (သကျဆိုငျတဲ့အဖှဲ့အစညျးအားလုံး) နဲ့ သူတှေ့ရမယျ စကားပွောရမယျ။ မွနျမာပွညျရဲ့အရေးကို ဖွရှေငျးတဲ့အခါမှာ မွနျမာကဦးဆောငျတဲ့ အဖွမြေိုးဖွဈရမယျဆိုတဲ့သဘောတရားမြိုးရှိတယျ။ ထို့အတူ လူထုရဲ့ဆန်ဒကို ထငျဟပျရမယျ။ အဓိက အဲဒါအရေးအကွီးဆုံးပဲလို့ထငျပါတယျ။ ဒီအခွခေံတှကေို ကြောျလှနျပွီးတော့ ကမြတို့ကို ဖိအားပေးလို့ရမယျမထငျပါဘူး။
မေး။ နောကျဆုံးတခုမေးခငြျပါတယျ ဒေါျဇငျမာအောငျရဲ့ ပုဂ်ဂိုလျရေးခံယူမှုပါ။ ပွောရရငျ ဒေါျဇငျမာအောငျက CRPH ရော NUG ရော စပွီးတော့ ဖှဲ့စညျးဖို့ ကွိုးပမျးမှုထဲမှာ ထိပျဆုံးက ဦးဆောငျသူတဦးဖွဈတယျလို့ ကနြောျတို့ နားလညျပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အပွောငျးအလဲနဲ့ပတျသကျလို့ ဒေါျဇငျမာအောငျ ဘယျလိုမြှောျလင့ျထားလဲ။ အရငျလိုပဲ စဈတပျနဲ့ ပွနျလညျသင့ျမွတျရေးနဲ့ ပွောငျးလဲမလား ၊ ဒါမှမဟုတျ တခွားပုံစံသဈတခုခု မြှောျလင့ျထားပါသလား။
ဖွေ။ ဒီ စဈတပျ Institution ကို ခေါငျးဆောငျမှုပေးနတေဲ့သူတှရေဲ့ စဉျးစားပုံတှဟော သူတို့ တကိုယျရညျကိုယျကြိုးစီးပှားကို ကြောျလှနျပွီး စဉျးစားတာမရှိဘူးလို့ ကမြမွငျတယျ။ စဈတပျရဲ့အကြိုးစီးပှားကိုတောငျ စဉျးစားတာမဟုတျဘူးလို့ ကမြမွငျတယျ။ အဲတော့ နိုငျငံရဲ့အကြိုးစီးပှားဆိုတာတော့ ပွီးရောပေါ့။ ပွောရရငျ ဒီ ၂၀၀၂ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒဟော ပွီးသှားပွီ။ အလုပျမဖွဈတော့ဘူး။ သူတို့ကိုယျတိုငျခြိုးဖောကျလိုကျတာဖွဈတယျ။ ခုမှ ပွနျပွီးတော့ ပွောမနနေဲ့တော့၊ တကယျတော့ အာဏာသိမျးကတညျးကိုက ၂၀၀၈ ကို ခြိုးဖောကျပွီးသားဖွဈသှားတယျ။ နောကျတခုက ဒီ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒနေဲ့ အမြိုးသားပွနျလညျသင့ျမွတျရေးကိုလညျး သှားလို့ မရတော့ဘူးဆိုတာ ဒါက သကျသပွေနတေယျ။ ဆိုတော့ ကမြတို့ နညျးလမျးတခုလိုတယျ စဉျးစားပုံအသဈတခုလိုတယျ။ ဒါတှကေ တကယျတော့ အသဈတော့မဟုတျပါဘူး အရငျကတညျးက Alternative စဉျးစားထားတဲ့ စဉျးစားပုံတှပေါ။ စဈတပျရဲ့ Supremacy ပေါ့ မွနျမာ့နိုငျငံရေးထဲမှာ. ကယျတငျရှငျဆိုတဲ့ စိတျ .. ဒီဟာတှနေဲ့တော့ အလုပျမဖွဈတော့တာ သခြောတယျ။ ဒါကို အခွခေံထားတဲ့ ၂၀၀၈ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒကေိုလညျး ကမြတို့ လကျခံလို့မရတော့ဘူး။ စဈတပျက နိုငျငံရေးမှာ မပါဖို့ ကိုယ့ျနရောကိုယျနဖေို့က အရေးကွီးတယျလို့ ကမြတို့မွငျတယျ။ ဒီတောျလှနျရေးရဲ့ အဓိကအခွခေံအကွောငျးတရားက ဒါပဲပေါ့။ ဒါကို လကျခံဖို့လိုတယျ လကျခံတဲ့ခေါငျးဆောငျတှေ စဈတပျထဲ ပေါျလာဖို့လိုတယျ။ ဒါမှသာလြှငျ လူထုနဲ့ တခွားစီဖွဈသှားတဲ့ စဈတပျရဲ့ဂုဏျသိက်ခာကို သူတို့ ပွနျတညျနိုငျမှာ။ အဲတော့ စဈတပျထဲမှာလညျး သူရဲကောငျးတှလေိုတယျ။ အရပျသားတှထေဲမှာတော့ ဒီလောကျ သရေဲတဲ့ သူရဲကောငျးတှပေေါျနတော၊ တိုငျးပွညျကို ကာကှယျမယျဆိုပွီးတော့ လကျနကျတှကေိုငျထားပွီး ရဲရဲတောကျလုပျလာခဲ့တဲ့ တပျမတောျသားတှထေဲမှာ မပေါျရတာလဲ။ ကမြတော့ ဒီနရောမှာ ဒါ ပွောခငြျတယျ။ လိုအပျတယျ ကိုယ့ျစဈတပျကို ကိုယျကိုယျတိုငျ ကယျတငျရလိမ့ျမယျ။ ဒီလို လူတစု အာဏာရူးလကျထဲကနေ ကယျတငျမယ့ျ သူရဲကောငျးတှလေိုပါတယျ။ ကမြ ဒီနရောကနေ စဈတပျကို ဒီသတငျးစကားပေးခငြျတယျ။ ဒါမှ ပွညျသူ့တပျမတောျပွနျဖွဈမှာ။ တခှနျးတဲ့ ကမြတို့ ဒီတခေါကျလိုတာကတော့ ဒီတောျလှနျရေးအလှနျကာလမှာSecurity Sector Reform လုံခွုံရေးကဏ်ဍပွုပွငျပွောငျးလဲရေးကို စတငျ လုပျကို လုပျရလိမ့ျမယျ။ အခုဆို လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှလေညျး အမြားကွီးဖွဈလာပွီ။ စဈတပျကိုယျတိုငျကလညျး ပကြျယှငျးသှားပွီ။ လုံခွုံရေးကဏ်ဍပကြျယှငျးသှားတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ ဖွဈတဲ့ကိစ်စလို့ ကမြမွငျတယျ။ ဒါကို မတညျနိုငျမခငြျး နိုငျငံရေးပွူနာလညျးဖွရှေငျးနိုငျမှာမဟုတျဘူး။ အခွခေံအကွောငျးတရားအားဖွင့ျ နိုငျငံရေးမှာ စဈတပျက ဝငျပွီးတော့ မစှကျဖကျရဘူး၊ professional ဖွဈရမယျဆိုတဲ့ အခွခေံစဉျးစားခကြျရှိကို ရှိရမယျ။ ဒါမှမရှိရငျတော့ ဒီအပွောငျးအလဲကို ကမြတို့ ဖောျဆောငျဖို့ ခကျပါလိမ့ျမယျ။
မေး။ အခုလို အခြိနျယူဖွကွေားပေးတာ ကြေးဇူးတငျပါတယျ။