(Zawgyi / Unicode)
လက်ထိပ်တန်းလန်းနဲ့ အဖမ်းခံရသူ လူမည်းအမျိုးသား အသက်ရှူမရတော့ဘူးလို့ တောင်းပန်ရင်းနဲ့ လည်ပင်းကို ဒူးနဲ့ထောက်ခံထားရာကနေ သေဆုံးသွားရတဲ့ ဖြစ်ရပ်ကြောင့် အမေရိကန်တလွှား ဆန္ဒပြပွဲတွေ ဖြစ်ပေါ်နေပါတယ်။ သမ္မတ Donald Trump ကတော့ အေးအေးချမ်းချမ်း ဆန္ဒပြကြတာကို ထောက်ခံပေမယ့် မင်းမဲ့စရိုက် အခြေအနေမျိုးတော့ အရောက်မခံနိုင်ဘူးလို့ ပြောပါတယ်။ ဗွီအိုအေ အိမ်ဖြူတော်သတင်းထောက် Patsy Widukuswara သတင်းပေးပို့တာကို မအေးသန္တာကျော် တင်ပြထားပါတယ်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ဆန္ဒပြပွဲတွေ တမြို့နဲ့တမြို့ ပျံ့နှံ့ ဖြစ်ပွားနေပြီး အခင်းစတင်တဲ့ Minneapolis မြို့မှာ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေ ချထားရသလို အစိုးရရဲ့ ညမထွက်ရအမိန့်ကို ဆန့်ကျင်ပြီး လူပေါင်းထောင်နဲ့ချီ ၄ ညမြောက်အဖြစ် ညဘက်တွေပါ ဆန္ဒပြနေကြပါတယ်။ အာဖရိကန်-အမေရိကန် အမျိုးသားတဦးဖြစ်တဲ့ George Floyd ကို မေလ ၂၅ ရက်နေ့က ရဲက ဖမ်းဆီးတာမှာ အင်အားအလွန်အကျွံသုံးလို့ အဲဒီအမျိုးသား လူအများရှေ့မှာ သေဆုံးသွားရတဲ့ ဖြစ်ရပ်ကို ကန့်ကွက်ပြီး ဆန္ဒပြပွဲတွေ စတင် ပေါ်ပေါက်လာတာပါ။
လက်ထိပ်ခတ်ဖမ်းဆီးပြီး သူ့ကို လမ်းပေါ်မှာ ဖိချထားပြီး လည်ပင်းကို ဒူးနဲ့ထောက်ထားခံရလို့ သူက အသက်ရှူမရတော့ဘူးလို့ တောင်းပန်ခဲ့တာကို ဗွီဒီယိုမှာ ကြားရပါတယ်။ အဲဒီရဲအရာရှိ Derek Chauvin ကို အခုဖမ်းထားပြီး အမြင့်ဆုံး ထောင်ဒဏ် ၁၂ နှစ်ခွဲထိ ချမှတ်နိုင်တဲ့ လူသတ်မှု၊ ထောင်ဒဏ် ၄ နှစ်ထိ ချမှတ်နိုင်တဲ့ ကြိုတင်ကြံစည်မှုမပါတဲ့ လူသတ်မှုတို့နဲ့ တရားစွဲထားပါတယ်။ သမ္မတ Donald Trump ကတော့ ဒီအမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမြန်ဆုံး စစ်ဆေးဖော်ထုတ်ဖို့ ပြောထားတာပါ။
“အေးအေးချမ်းချမ်း ဆန္ဒပြကြသူတွေ ရှိပါတယ်။ ဒီလို အေးအေးချမ်းချမ်း ဆန္ဒပြသူတွေရဲ့ အခွင့်အရေးကို ထောက်ခံပါတယ်။ Minneapolis မြို့မှာ ဖြစ်နေတာမျိုးကိုတော့ လွှတ်ထားပြီး ဥပဒေမဲ့ မင်းမဲ့စရိုက်နဲ့ ပရမ်းပတာ ဖြစ်သွားမှာကိုတော့ ခွင့်မပြုနိုင်ပါဘူး။”
အကြမ်းဖက်မှုကို အားပေးအားမြှောက်လုပ်တာ ဖြစ်တယ်လို့ တွစ်တာကပြောတဲ့ သမ္မတ Trump သောကြာနေ့က ရေးသားမှုထဲမှာ လိုအပ်ရင် စစ်တပ်ကိုပါ လွှတ်မယ်လို့ သမ္မတ Trump အခိုင်အမာ ပြောထားပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်တုန်းက မိုင်ယာမီရဲမှူး ပြောသွားတဲ့ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှု စကား “လုယက်မှုတွေ စလုပ်တာနဲ့ ပစ်မယ်” လို့လည်း သမ္မတက ရေးခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်တာဟာ သမ္မတ Trump က အကြမ်းဖက်ဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေကို မီးထိုးပေးနေတာဖြစ်တယ်လို့ ဝေဖန်သူတွေက ဆိုပါတယ်။ Minnesota တက္ကသိုလ်က လူမျိုးကွဲဆက်ဆံရေးဘာသာရပ် ပို့ချသူ Keith Mayes ကတော့ အခုလိုဝေဖန်ပါတယ်။
“လူမျိုးရေးကွဲပြားမှုတွေကို ပိုဆိုးအောင် လုပ်နေတာပါ။ အခုဖြစ်နေတာက လုံးဝ အတိမ်းအစောင်းမခံတဲ့ အနေအထားပါ။ ဒီသမ္မတ ၂၀၁၆ မှာ တက်လာကတည်းက အခြေအနေက ပိုတောင် တည်းတည်းပဲ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီမှာကလည်း ဒီအနေအထားဖြစ်နေတာ နှစ်ရာနဲ့ချီပြီလို့ ပြောရင်လည်း မငြင်းနိုင်ပါဘူး။ အခု သမ္မတကတော့ မီးထိုးပေးတဲ့သူပေါ့လေ။”
Minnesota ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး Tim Walz ကလည်း သူ့ပြည်နယ်မှာ လူမည်းအသိုက်အဝန်းထဲက မကျေနပ်မှုတွေ နာကျင်မှုတွေ အမြစ်တွယ်နေတာ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်း အတော်ကြာခဲ့ပါပြီလို့ အသိအမှတ်ပြုသွားပြီး လုယက်မှုတွေ အကြမ်းဖက်နေတာတွေကိုတော့ ရပ်တန့်ဖို့ တောင်းဆိုသွားပါတယ်။
“ကျနော်တို့ ဒါမျိုးလုပ်လို့ မရပါဘူး၊ လူမှုအသိုက်အဝန်းနဲ့နေရင် ဒါမျိုးမဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ နေ့ခင်းကြောင်တောင်အချိန်မှာ လူတယောက်ကို ဖိနင်းထားတာမျိုး ဖြစ်စေလောက်အောင်၊ ဒီလူ့ဘောင်အသိုက်အဝန်းထဲက အယူသီးတဲ့ လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှုတွေကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ လိုပါတယ်။ ဒီကနေ တခြားကို လမ်းကြောင်းပြောင်းသွားမှာမျိုး အဖြစ်မခံနိုင်ပါဘူး။”
George Floyd သေဆုံးသွားသည့်အပေါ် မကျေနပ်သည့် ဆန္ဒပြပွဲများမှ မြင်ကွင်းတချို့
ဆန္ဒပြပွဲတွေက တခြားပြည်နယ်တွေကိုပါ ကူးစက် ဖြစ်ပွားနေတာပါ။ Kentucky ပြည်နယ် Louisville မြို့မှာ မတ်လက အိမ်ထဲကို ရဲဝင်ရောက်ပြီး ပစ်ခံရလို့ သေသွားတဲ့ လူမည်းအမျိုးသမီး Breonna Taylor အတွက် တရားစီရင်ပေးဖို့ လူတွေ ဆန္ဒပြကြတာမှာ လူ ၇ ဦး သေနတ်မှန်ခဲ့ပါတယ်။ ဘယ်သူပစ်တယ်ဆိုတာ မသိရဘဲ ရဲပစ်တာ မဟုတ်ဘူးလို့တော့ တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။
လူဖြူမဟုတ်သူတွေအတွက် ရှေ့ဆောင် အမျိုးသားအဖွဲ့အစည်း NAACP ဥက္ကဋ္ဌ Derrick Johnson ကတော့...
“လူတယောက် တရားလက်လွတ် အသတ်ခံရတယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ ပြတင်းပေါက်အပြင်မှာ အလံကို ချိတ်ဆွဲတာမျိုး လုပ်ခဲ့တယ်။ အခုတော့ ကျနော်တို့ ရှေ့ဆက်ပြီး အသက်တွေ အဆုံးရှုံးမခံနိုင်တော့ဘူး ဆိုတာပြဖို့ လူမှုကွန်ရက်မှာ အလံချိတ်ဆွဲပြရမယ့် အနေအထား ရောက်နေပါပြီ။” လို့ ပြောပါတယ်။
ဒီမိုကရက်ဘက်က သမ္မတရာထူးအတွက် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မယ့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း Joe Biden ကတော့ Mr FLyod သေဆုံးမှုရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ အမြစ်တွယ်ရှိနေခဲ့တဲ့ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုရဲ့ ဒဏ်ရာဟောင်း ရှိနေတာဖြစ်တယ်လို့ ပြောသွားပါတယ်။
“ဘယ်သူမှ ဒါကြီးကို ရှောင်နေလို့ မရပါဘူး။ ဘာမှဝင်မပြောဘဲ နေနေလို့လည်း မရပါဘူး။ အသက်ရှူလို့ မရတော့ဘူးလို့ ပြောနေတာကို ကြားရက်နဲ့ ဘာမှမလုပ်ဘဲ ဒီတိုင်း ဆက်လက်ပိုက်ကြည့်နေလို့ မရတော့ပါဘူး။”
ဂျော်ဂျီယာပြည်နယ်မှာတော့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေကို ဖြန့်ချထားနိုင်ဖို့ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက စနေနေ့ မနက်အစောမှာပဲ အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာလိုက်ပါတယ်။
ဆန္ဒပြပွဲတွေရဲ့ နောက်ဆက်တွဲဖြစ်ရပ်တွေ အနေနဲ့တော့ သေနတ်သမားတဦး ဆန္ဒပြလူအုပ်ထဲ ပစ်ခတ်မှုကြောင့် Detroit မြို့မှာ လူတဦး သေဆုံးခဲ့ရသလို Atlanta မြို့မှာ ရဲကားမီးရှို့ခံရတာ၊ နယူးယောက်မှာတော့ ဆန္ဒပြသူတွေနဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့အကြား ထိပ်တိုက်တွေ့တာတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
အခုအချိန်ဟာ ကမ္ဘာမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှု ကပ်ဘေးနဲ့ ကြုံနေရတဲ့ အချိန်ဖြစ်လို့ အခုဆန္ဒပြမှုတွေအတွင်း အရပ်သားတွေ ရဲတွေ တဦးနဲ့တဦး နီးနီးကပ်ကပ် ရှိနေရတာကနေ ရောဂါပိုးကူးစက်မှုတွေ ပြန်မြင့်တက်လာမှာကို အများက စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
လူမည်းအမျိုးသား George Floyd သေဆုံးရမှုအပေါ် အမေရိကန်တဝန်း ဆန္ဒပြ
-------------------------------
(Unicode)
လူမညျးအမြိုးသား George Floyd သဆေုံးရမှုအပေါျ အမရေိကနျတဝနျး ဆန်ဒပွ
လကျထိပျတနျးလနျးနဲ့ အဖမျးခံရသူ လူမညျးအမြိုးသား အသကျရှူမရတော့ဘူးလို့ တောငျးပနျရငျးနဲ့ လညျပငျးကို ဒူးနဲ့ထောကျခံထားရာကနေ သဆေုံးသှားရတဲ့ ဖွဈရပျကွောင့ျ အမရေိကနျတလှှား ဆန်ဒပွပှဲတှေ ဖွဈပေါျနပေါတယျ။ သမ်မတ Donald Trump ကတော့ အေးအေးခမြျးခမြျး ဆန်ဒပွကွတာကို ထောကျခံပမေယ့ျ မငျးမဲ့စရိုကျ အခွအေနမြေိုးတော့ အရောကျမခံနိုငျဘူးလို့ ပွောပါတယျ။ ဗှီအိုအေ အိမျဖွူတောျသတငျးထောကျ Patsy Widukuswara သတငျးပေးပို့တာကို မအေးသန်တာကြောျ တငျပွထားပါတယျ။
အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ ဆန်ဒပွပှဲတှေ တမွို့နဲ့တမွို့ ပြံ့နှံ့ ဖွဈပှားနပွေီး အခငျးစတငျတဲ့ Minneapolis မွို့မှာ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှေ ခထြားရသလို အစိုးရရဲ့ ညမထှကျရအမိန့ျကို ဆန့ျကငြျပွီး လူပေါငျးထောငျနဲ့ခြီ ၄ ညမွောကျအဖွဈ ညဘကျတှပေါ ဆန်ဒပွနကွေပါတယျ။ အာဖရိကနျ-အမရေိကနျ အမြိုးသားတဦးဖွဈတဲ့ George Floyd ကို မလေ ၂၅ ရကျနေ့က ရဲက ဖမျးဆီးတာမှာ အငျအားအလှနျအကြှံသုံးလို့ အဲဒီအမြိုးသား လူအမြားရှေ့မှာ သဆေုံးသှားရတဲ့ ဖွဈရပျကို ကန့ျကှကျပွီး ဆန်ဒပွပှဲတှေ စတငျ ပေါျပေါကျလာတာပါ။
လကျထိပျခတျဖမျးဆီးပွီး သူ့ကို လမျးပေါျမှာ ဖိခထြားပွီး လညျပငျးကို ဒူးနဲ့ထောကျထားခံရလို့ သူက အသကျရှူမရတော့ဘူးလို့ တောငျးပနျခဲ့တာကို ဗှီဒီယိုမှာ ကွားရပါတယျ။ အဲဒီရဲအရာရှိ Derek Chauvin ကို အခုဖမျးထားပွီး အမွင့ျဆုံး ထောငျဒဏျ ၁၂ နှဈခှဲထိ ခမြှတျနိုငျတဲ့ လူသတျမှု၊ ထောငျဒဏျ ၄ နှဈထိ ခမြှတျနိုငျတဲ့ ကွိုတငျကွံစညျမှုမပါတဲ့ လူသတျမှုတို့နဲ့ တရားစှဲထားပါတယျ။ သမ်မတ Donald Trump ကတော့ ဒီအမှုနဲ့ပတျသကျပွီး အမွနျဆုံး စဈဆေးဖောျထုတျဖို့ ပွောထားတာပါ။
“အေးအေးခမြျးခမြျး ဆန်ဒပွကွသူတှေ ရှိပါတယျ။ ဒီလို အေးအေးခမြျးခမြျး ဆန်ဒပွသူတှရေဲ့ အခှင့ျအရေးကို ထောကျခံပါတယျ။ Minneapolis မွို့မှာ ဖွဈနတောမြိုးကိုတော့ လှှတျထားပွီး ဥပဒမေဲ့ မငျးမဲ့စရိုကျနဲ့ ပရမျးပတာ ဖွဈသှားမှာကိုတော့ ခှင့ျမပွုနိုငျပါဘူး။”
အကွမျးဖကျမှုကို အားပေးအားမွှောကျလုပျတာ ဖွဈတယျလို့ တှဈတာကပွောတဲ့ သမ်မတ Trump သောကွာနေ့က ရေးသားမှုထဲမှာ လိုအပျရငျ စဈတပျကိုပါ လှှတျမယျလို့ သမ်မတ Trump အခိုငျအမာ ပွောထားပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ၁၉၆၀ ပွည့ျလှနျတုနျးက မိုငျယာမီရဲမှူး ပွောသှားတဲ့ လူမြိုးရေးခှဲခွားမှု စကား “လုယကျမှုတှေ စလုပျတာနဲ့ ပဈမယျ” လို့လညျး သမ်မတက ရေးခဲ့ပါတယျ။ ဒီလိုလုပျတာဟာ သမ်မတ Trump က အကွမျးဖကျဖွဈနတေဲ့ အခွအေနကေို မီးထိုးပေးနတောဖွဈတယျလို့ ဝဖေနျသူတှကေ ဆိုပါတယျ။ Minnesota တက်ကသိုလျက လူမြိုးကှဲဆကျဆံရေးဘာသာရပျ ပို့ခသြူ Keith Mayes ကတော့ အခုလိုဝဖေနျပါတယျ။
“လူမြိုးရေးကှဲပွားမှုတှကေို ပိုဆိုးအောငျ လုပျနတောပါ။ အခုဖွဈနတောက လုံးဝ အတိမျးအစောငျးမခံတဲ့ အနအေထားပါ။ ဒီသမ်မတ ၂၀၁၆ မှာ တကျလာကတညျးက အခွအေနကေ ပိုတောငျ တညျးတညျးပဲ ရှိပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီမှာကလညျး ဒီအနအေထားဖွဈနတော နှဈရာနဲ့ခြီပွီလို့ ပွောရငျလညျး မငွငျးနိုငျပါဘူး။ အခု သမ်မတကတော့ မီးထိုးပေးတဲ့သူပေါ့လေ။”
Minnesota ပွညျနယျအုပျခြုပျရေးမှူး Tim Walz ကလညျး သူ့ပွညျနယျမှာ လူမညျးအသိုကျအဝနျးထဲက မကြနေပျမှုတှေ နာကငြျမှုတှေ အမွဈတှယျနတော ဆယျစုနှဈပေါငျး အတောျကွာခဲ့ပါပွီလို့ အသိအမှတျပွုသှားပွီး လုယကျမှုတှေ အကွမျးဖကျနတောတှကေိုတော့ ရပျတန့ျဖို့ တောငျးဆိုသှားပါတယျ။
“ကနြောျတို့ ဒါမြိုးလုပျလို့ မရပါဘူး၊ လူမှုအသိုကျအဝနျးနဲ့နရေငျ ဒါမြိုးမဖွဈနိုငျပါဘူး။ နေ့ခငျးကွောငျတောငျအခြိနျမှာ လူတယောကျကို ဖိနငျးထားတာမြိုး ဖွဈစလေောကျအောငျ၊ ဒီလူ့ဘောငျအသိုကျအဝနျးထဲက အယူသီးတဲ့ လူမြိုးရေး ခှဲခွားမှုတှကေို ကိုငျတှယျဖွရှေငျးဖို့ လိုပါတယျ။ ဒီကနေ တခွားကို လမျးကွောငျးပွောငျးသှားမှာမြိုး အဖွဈမခံနိုငျပါဘူး။”
ဆန်ဒပွပှဲတှကေ တခွားပွညျနယျတှကေိုပါ ကူးစကျ ဖွဈပှားနတောပါ။ Kentucky ပွညျနယျ Louisville မွို့မှာ မတျလက အိမျထဲကို ရဲဝငျရောကျပွီး ပဈခံရလို့ သသှေားတဲ့ လူမညျးအမြိုးသမီး Breonna Taylor အတှကျ တရားစီရငျပေးဖို့ လူတှေ ဆန်ဒပွကွတာမှာ လူ ၇ ဦး သနေတျမှနျခဲ့ပါတယျ။ ဘယျသူပဈတယျဆိုတာ မသိရဘဲ ရဲပဈတာ မဟုတျဘူးလို့တော့ တာဝနျရှိသူတှကေ ပွောပါတယျ။
လူဖွူမဟုတျသူတှအေတှကျ ရှေ့ဆောငျ အမြိုးသားအဖှဲ့အစညျး NAACP ဥက်ကဋ်ဌ Derrick Johnsonကတော့...
“လူတယောကျ တရားလကျလှတျ အသတျခံရတယျဆိုရငျ ကနြောျတို့ ပွတငျးပေါကျအပွငျမှာ အလံကို ခြိတျဆှဲတာမြိုး လုပျခဲ့တယျ။ အခုတော့ ကနြောျတို့ ရှေ့ဆကျပွီး အသကျတှေ အဆုံးရှုံးမခံနိုငျတော့ဘူး ဆိုတာပွဖို့ လူမှုကှနျရကျမှာ အလံခြိတျဆှဲပွရမယ့ျ အနအေထား ရောကျနပေါပွီ။” လို့ ပွောပါတယျ။
ဒီမိုကရကျဘကျက သမ်မတရာထူးအတှကျ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျမယ့ျ ကိုယျစားလှယျလောငျး Joe Biden ကတော့ Mr FLyod သဆေုံးမှုရဲ့ နောကျကှယျမှာ အမွဈတှယျရှိနခေဲ့တဲ့ လူမြိုးရေးခှဲခွားမှုရဲ့ ဒဏျရာဟောငျး ရှိနတောဖွဈတယျလို့ ပွောသှားပါတယျ။
“ဘယျသူမှ ဒါကွီးကို ရှောငျနလေို့ မရပါဘူး။ ဘာမှဝငျမပွောဘဲ နနေလေို့လညျး မရပါဘူး။ အသကျရှူလို့ မရတော့ဘူးလို့ ပွောနတောကို ကွားရကျနဲ့ ဘာမှမလုပျဘဲ ဒီတိုငျး ဆကျလကျပိုကျကွည့ျနလေို့ မရတော့ပါဘူး။”
ဂြောျဂြီယာပွညျနယျမှာတော့ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှကေို ဖွန့ျခထြားနိုငျဖို့ ပွညျနယျအုပျခြုပျရေးမှူးက စနနေေ့ မနကျအစောမှာပဲ အရေးပေါျအခွအေနေ ကွညောလိုကျပါတယျ။
ဆန်ဒပွပှဲတှရေဲ့ နောကျဆကျတှဲဖွဈရပျတှေ အနနေဲ့တော့ သနေတျသမားတဦး ဆန်ဒပွလူအုပျထဲ ပဈခတျမှုကွောင့ျ Detroit မွို့မှာ လူတဦး သဆေုံးခဲ့ရသလို Atlanta မွို့မှာ ရဲကားမီးရှို့ခံရတာ၊ နယူးယောကျမှာတော့ ဆန်ဒပွသူတှနေဲ့ ရဲတပျဖှဲ့အကွား ထိပျတိုကျတှေ့တာတှေ ဖွဈခဲ့ပါတယျ။
အခုအခြိနျဟာ ကမ်ဘာမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှု ကပျဘေးနဲ့ ကွုံနရေတဲ့ အခြိနျဖွဈလို့ အခုဆန်ဒပွမှုတှအေတှငျး အရပျသားတှေ ရဲတှေ တဦးနဲ့တဦး နီးနီးကပျကပျ ရှိနရေတာကနေ ရောဂါပိုးကူးစကျမှုတှေ ပွနျမွင့ျတကျလာမှာကို အမြားက စိုးရိမျနကွေပါတယျ။