Your browser doesn’t support HTML5
ရှမ်းပြည်နယ်က မူးယစ်ဆေးပြဿနာ
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဘိန်းအများဆုံးထွက်တဲ့နေရာဟာ ရှမ်းပြည်နယ် ဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်အစိုးရ ဖိအားပေးမှုကြောင့် နယ်စပ်ဒေသဖြစ်တဲ့ ကိုးကန့်၊ ဝ နဲ့ မိုင်းလားဒေသတွေဟာ ဘိန်းမဲ့ဒေသတွေ ဖြစ်သွားပေမယ့် ကျန်တဲ့ဒေသတွေမှာ အနည်းနဲ့အများ ဘိန်းစိုက်ကြပါတယ်။ စီးပွားရေးလိုအပ်ချက်အရ ဆင်းရဲသားတောင်သူတွေ ဘိန်းစိုက်ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂ မူးယစ်ဆေးနဲ့ ရာဇဝတ်မှု တိုက်ဖျက်ရေးရုံး UNODC က ရှမ်းပြည်နယ်က ကျေးရွာ (၅၉၉) ကို ၂၀၁၈ က စစ်တမ်းကောက်ယူတဲ့အခါမှာ လေးပုံတစ်ပုံလောက်မှာ ဘိန်းစိုက်ပျိုးကြတာ တွေ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ရွာသားဦးရေ တဝက်ကျော်လောက် ဘိန်းစိုက်ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ်မှာ အိမ်ထောင်စု (၉) စု ရှိရင် (၁) စုက ဘိန်းစိုက်တဲ့သဘော ဖြစ်နေပါတယ်။ နယ်စပ်ဒေသတွေဖြစ်တဲ့ ကိုးကန့်၊ ဝ နဲ့ မိုင်လားဒေသတွေမှာ ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှု ကင်းရှင်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့နဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်အရှေ့ပိုင်းမှာ ကျေးရွာ (၃၄)% ဘိန်းစိုက်ကြပြီး ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းမှာ ကျေးရွာ (၃၀)% မြောက်ပိုင်းမှာ (၉)% ဘိန်းစိုက်ပျိုးကြပါတယ်။ ကျေးရွာအားလုံးကို ခြုံကြည့်မယ်ဆိုရင် ဘိန်းစိုက်တဲ့ရွာက (၂၂)%၊ မစိုက်တဲ့ရွာက (၇၈)% ရှိနေပါတယ်။ ဘိန်းကိုချည်းသက်သက် စိုက်ပျိုးတဲ့ အိမ်ထောင်စုကတော့ မရှိသလောက် ရှားပါးတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ရှမ်းပြည်နယ်အရှေ့ပိုင်းနဲ့ တောင်ပိုင်းက အိမ်ထောင်စုတွေဟာ သူတို့ရဲ့စိုက်ခင်း (၄၀) ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးမှာ ဘိန်းစိုက်ပျိုးပါတယ်။ မြောက်ပိုင်းမှာတော့ စိုက်ခင်းရဲ့ (၇၀) ရာခိုင်နှုန်းဟာ ဘိန်းခင်းတွေ ဖြစ်နေပါတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ်မှာ ဘိန်း (၁) ဧက စိုက်ပျိုးတဲ့စရိတ်ဟာ ဒေါ်လာ (၁၄၀) လို့ သိရပါတယ်။ ဒီအထဲမှာ တဝက်လောက်က ပေါင်းသင်ခနဲ့ ဘိန်းသီးကို ဓါးနဲ့ခြစ်ခအတွက် ပေးရတဲ့ ကုန်ကျစရိတ် ဖြစ်ပါတယ်။ ဘိန်းစိမ်း (၁) ကီလိုရဲ့ ပျမ်းမျှဈေးနှုန်းဟာ ဒေါ်လာ (၁၄၀) နီးပါး ဖြစ်တဲ့အတွက် စိုက်ပျိုးသူဟာ တွက်ချေကိုက်ပါတယ်။ ရှမ်းပြည်ရဲ့ ကျေးလက်ဒေသ ပြဿနာဟာ ဘိန်းနဲ့ မပတ်သက်တဲ့ အလုပ်အကိုင် ရှားပါးတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အခြားအလုပ်အကိုင် မရှိတာဟာ ဘိန်းစိုက်ရတဲ့အကြောင်းရင်းတခု ဖြစ်ပါတယ်။ အခြားအလုပ်အကိုင်တွေ ရှိတဲ့အရပ်မှာ ဘိန်းမစိုက်သူတွေ များလာတာ တွေ့ရပါတယ်။
ဘိန်းမစိုက်တဲ့အိမ်ထောင်စုဟာ ဝင်ငွေလျော့သွားပါတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ်မြောုက်ပိုင်းမှာ ဘိန်းမစိုက်တဲ့အတွက် ဝင်ငွေ (၂၆)% လျော့နည်းသွားပြီး၊ အရှေ့ပိုင်းမှာ (၈၀)% တောင်ပိုင်းမှာ (၅၀)% ဝင်ငွေကျဆင်းသွားတယ်လို့ စစ်တမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဘိန်းစိုက်တဲ့ကျေးရွာ (၂၀)% လောက်သာ ကားလမ်းနဲ့ ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ အများစုဟာ ဝေးလံချောင်းကြားမှာ တည်ရှိကြပါတယ်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ခက်ခဲတဲ့နေရာတွေမှာ ဘိန်းစိုက်ပျိုးကြတာ များပါတယ်။ ဝေးလံတဲ့ဒေသမှာ နေထိုင်သူဟာ လူနေမှုအဆင့်အတန်းကို မြှင့်တင်ဖို့ အခွင့်အလမ်းနည်းပါးတာမို့ ဆင်းရဲတွင်းက မထွက်နိုင်ပဲ ဖြစ်နေပါတယ်။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်သူတွေဟာ သူတို့ထုတ်လုပ်တဲ့ လယ်ယာထွက်ကုန်ကို ရောင်းချနိုင်ဖို့ လိုပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ ဘိန်းမစိုက်တဲ့ ကျေးရွာတွေဟာ ဘိန်းစိုက်တဲ့ကျေးရွာတွေထက် အများကြီးသာနေပါတယ်။
လယ်သမားအဖွဲ့အစည်းရှိတဲ့ ကျေးရွာတွေဟာ လယ်ယာထွက်ပစ္စည်း ရောင်းချရာမှာ ဈေးကောင်းကောင်း ပိုပြီးအဆင်ပြေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ စစ်တမ်းကောက်ယူတဲ့ ကျေးရွာတွေရဲ့ လယ်ယာကုန်ထုတ်လုပ်မှုကို လေ့လာတဲ့အခါမှာ ဆန်းစပါးစိုက်ပျိုးသူက (၉၂) ရာခိုင်နှုန်း၊ ပြောင်းစိုက်သူက (၇၆) ရာခိုင်နှုန်း၊ ပဲစိုက်သူ (၂၆) ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ ဘိန်းစိုက်သူ (၂၂) ရာခိုင်နှုန်း ရှိပါတယ်။ ဘိန်းစိုက်သူ အများစုဟာ တောင်ကုန်းဒေသမှာ နေထိုင်သူတွေ ဖြစ်ကြပါတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ်အရှေ့ပိုင်းနဲ့ တောင်ပိုင်းက တောင်သူ (၈၀) ရာခိုင်နှုန်းဟာ ဘိန်းကို (၅) ဧကသာ အများဆုံး စိုက်ပျိုးကြပါတယ်။ မြောက်ပိုင်းဘိန်းခင်းကတော့ (၅) ဧကထက် ပိုများတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဘိန်းမစိုက်တဲ့ရွာဟာ ဘိန်းစိုက်တဲ့ရွာထက် ပိုပြီးချမ်းသာတာ တွေ့ရပါတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဘိန်းစိုက်တဲ့ရွာမှာ လုပ်ခနည်းပါးတာကိုလည်း စစ်တမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
၂၀၁၆ နဲ့ ၂၀၁၈ ကြား ဘိန်းစိမ်းဈေး (၅၀) ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး ကျဆင်းသွားတာဟာလည်း ဘိန်းစိုက်မှုလျော့နည်းလာပြီး အခြားသီးနံှကို ပိုမိုစိုက်ပျိုးလာတဲ့ အကြောင်းရင်းတခု ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ခြုံကြည့်မယ်ဆိုရင် ဘိန်းစိုက်တဲ့ကျေးရွာတွေဟာ မစိုက်တဲ့ကျေးရွာတွေလောက် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု မရှိတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ်အရှေ့ပိုင်းမှာ ဘိန်းစိုက်တဲ့ကျေးရွာ အများဆုံးရှိပြီး (၇၀) ရာခိုင်နှုန်းလောက် ဘိန်းစိုက်ကြပါတယ်။ တောင်ပိုင်းမှာ (၃၀) ရာခိုင်နှုန်း ဘိန်းစိုက်ပြီး မြောက်ပိုင်းမှာ ဘိန်းစိုက်ရွာ (၄၀) ရာခိုင်နှုန်း ရှိပါတယ်။ ဘိန်းစိုက်တဲ့ရွာအားလုံး ဆက်သွယ်ရခက်တဲ့ ဝေးလံတဲ့ဒေသမှာ ရှိကြပါတယ်။
အစိုးရအာဏာပိုင်တွေ ရောက်လာဖို့ခက်ခဲတဲ့ တောင်ပေါ်ဒေသကိုရွေးပြီး ဘိန်းစိုက်ပျိုးတာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အာဏာပိုင်နဲ့ ဝေးလေလေ ဖျက်ဆီးခံရမယ့် အန္တရာယ် နည်းလေလေ ဖြစ်ပုံရပါတယ်။ အစိုးရလက်အောက်ခံနယ်မြေမှာ ဘိန်းမစိုက်တဲ့ကျေးရွာတွေဟာ ပိုပြီးအကျိုးခံစားရဖွယ် ရှိပါတယ်။ လုံခြုံမှုရှိမှသာ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိးနိုင်ပါလိမ့်မယ်။ ရိက္ခာပြတ်လပ်တာမျိုး မရှိပေမယ့် ရိက္ခာဖူလုံအောင် ဘိန်းစိုက်ပျိုးနေတာ ထင်ရှားပါတယ်။ ဘိန်းအစားမထိုးနိုင်မီ ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုကို ပိတ်ပင်တာဟာ ရိက္ခာဖူလုံမှု ကင်းမဲ့အောင် လုပ်နေသလိုဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ မူးယစ်ဆေးစစ်တမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
==Unicode===
မွနျမာနိုငျငံမှာ ဘိနျးအမြားဆုံးထှကျတဲ့နရောဟာ ရှမျးပွညျနယျ ဖွဈပါတယျ။ တရုတျအစိုးရ ဖိအားပေးမှုကွောင့ျ နယျစပျဒသေဖွဈတဲ့ ကိုးကန့ျ၊ ဝ နဲ့ မိုငျးလားဒသေတှဟော ဘိနျးမဲ့ဒသေတှေ ဖွဈသှားပမေယ့ျ ကနြျတဲ့ဒသေတှမှော အနညျးနဲ့အမြား ဘိနျးစိုကျကွပါတယျ။ စီးပှားရေးလိုအပျခကြျအရ ဆငျးရဲသားတောငျသူတှေ ဘိနျးစိုကျကွတာ ဖွဈပါတယျ။ ကုလသမဂ်ဂ မူးယဈဆေးနဲ့ ရာဇဝတျမှု တိုကျဖကြျရေးရုံး UNODC က ရှမျးပွညျနယျက ကြေးရှာ (၅၉၉) ကို ၂၀၁၈ က စဈတမျးကောကျယူတဲ့အခါမှာ လေးပုံတဈပုံလောကျမှာ ဘိနျးစိုကျပြိုးကွတာ တှေ့ရတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ရှာသားဦးရေ တဝကျကြောျလောကျ ဘိနျးစိုကျကွတာ ဖွဈပါတယျ။
ဒါကွောင့ျ ရှမျးပွညျနယျမှာ အိမျထောငျစု (၉) စု ရှိရငျ (၁) စုက ဘိနျးစိုကျတဲ့သဘော ဖွဈနပေါတယျ။ နယျစပျဒသေတှဖွေဈတဲ့ ကိုးကန့ျ၊ ဝ နဲ့ မိုငျလားဒသေတှမှော ဘိနျးစိုကျပြိုးမှု ကငျးရှငျးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့နဲ့ ဆကျစပျနတေဲ့ ရှမျးပွညျနယျအရှေ့ပိုငျးမှာ ကြေးရှာ (၃၄)% ဘိနျးစိုကျကွပွီး ရှမျးပွညျနယျတောငျပိုငျးမှာ ကြေးရှာ (၃၀)% မွောကျပိုငျးမှာ (၉)% ဘိနျးစိုကျပြိုးကွပါတယျ။ ကြေးရှာအားလုံးကို ခွုံကွည့ျမယျဆိုရငျ ဘိနျးစိုကျတဲ့ရှာက (၂၂)%၊ မစိုကျတဲ့ရှာက (၇၈)% ရှိနပေါတယျ။ ဘိနျးကိုခညြျးသကျသကျ စိုကျပြိုးတဲ့ အိမျထောငျစုကတော့ မရှိသလောကျ ရှားပါးတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
ရှမျးပွညျနယျအရှေ့ပိုငျးနဲ့ တောငျပိုငျးက အိမျထောငျစုတှဟော သူတို့ရဲ့စိုကျခငျး (၄၀) ရာခိုငျနှုနျးနီးပါးမှာ ဘိနျးစိုကျပြိုးပါတယျ။ မွောကျပိုငျးမှာတော့ စိုကျခငျးရဲ့ (၇၀) ရာခိုငျနှုနျးဟာ ဘိနျးခငျးတှေ ဖွဈနပေါတယျ။ ရှမျးပွညျနယျမှာ ဘိနျး (၁) ဧက စိုကျပြိုးတဲ့စရိတျဟာ ဒေါျလာ (၁၄၀) လို့ သိရပါတယျ။ ဒီအထဲမှာ တဝကျလောကျက ပေါငျးသငျခနဲ့ ဘိနျးသီးကို ဓါးနဲ့ခွဈခအတှကျ ပေးရတဲ့ ကုနျကစြရိတျ ဖွဈပါတယျ။ ဘိနျးစိမျး (၁) ကီလိုရဲ့ ပမြျးမြှဈေးနှုနျးဟာ ဒေါျလာ (၁၄၀) နီးပါး ဖွဈတဲ့အတှကျ စိုကျပြိုးသူဟာ တှကျခြကေိုကျပါတယျ။ ရှမျးပွညျရဲ့ ကြေးလကျဒသေ ပွူနာဟာ ဘိနျးနဲ့ မပတျသကျတဲ့ အလုပျအကိုငျ ရှားပါးတာ ဖွဈပါတယျ။ အခွားအလုပျအကိုငျ မရှိတာဟာ ဘိနျးစိုကျရတဲ့အကွောငျးရငျးတခု ဖွဈပါတယျ။ အခွားအလုပျအကိုငျတှေ ရှိတဲ့အရပျမှာ ဘိနျးမစိုကျသူတှေ မြားလာတာ တှေ့ရပါတယျ။
ဘိနျးမစိုကျတဲ့အိမျထောငျစုဟာ ဝငျငှလြေော့သှားပါတယျ။ ရှမျးပွညျနယျမွောုကျပိုငျးမှာ ဘိနျးမစိုကျတဲ့အတှကျ ဝငျငှေ (၂၆)% လြော့နညျးသှားပွီး၊ အရှေ့ပိုငျးမှာ (၈၀)% တောငျပိုငျးမှာ (၅၀)% ဝငျငှကေဆြငျးသှားတယျလို့ စဈတမျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ ဘိနျးစိုကျတဲ့ကြေးရှာ (၂၀)% လောကျသာ ကားလမျးနဲ့ ဆကျသှယျနိုငျပါတယျ။ အမြားစုဟာ ဝေးလံခြောငျးကွားမှာ တညျရှိကွပါတယျ။ လမျးပနျးဆကျသှယျရေး ခကျခဲတဲ့နရောတှမှော ဘိနျးစိုကျပြိုးကွတာ မြားပါတယျ။ ဝေးလံတဲ့ဒသေမှာ နထေိုငျသူဟာ လူနမှေုအဆင့ျအတနျးကို မွှင့ျတငျဖို့ အခှင့ျအလမျးနညျးပါးတာမို့ ဆငျးရဲတှငျးက မထှကျနိုငျပဲ ဖွဈနပေါတယျ။ စိုကျပြိုးရေးလုပျသူတှဟော သူတို့ထုတျလုပျတဲ့ လယျယာထှကျကုနျကို ရောငျးခနြိုငျဖို့ လိုပါတယျ။ ဒီနရောမှာ ဘိနျးမစိုကျတဲ့ ကြေးရှာတှဟော ဘိနျးစိုကျတဲ့ကြေးရှာတှထေကျ အမြားကွီးသာနပေါတယျ။
လယျသမားအဖှဲ့အစညျးရှိတဲ့ ကြေးရှာတှဟော လယျယာထှကျပစ်စညျး ရောငျးခရြာမှာ ဈေးကောငျးကောငျး ပိုပွီးအဆငျပွတောကို တှေ့ရပါတယျ။ စဈတမျးကောကျယူတဲ့ ကြေးရှာတှရေဲ့ လယျယာကုနျထုတျလုပျမှုကို လေ့လာတဲ့အခါမှာ ဆနျးစပါးစိုကျပြိုးသူက (၉၂) ရာခိုငျနှုနျး၊ ပွောငျးစိုကျသူက (၇၆) ရာခိုငျနှုနျး၊ ပဲစိုကျသူ (၂၆) ရာခိုငျနှုနျးနဲ့ ဘိနျးစိုကျသူ (၂၂) ရာခိုငျနှုနျး ရှိပါတယျ။ ဘိနျးစိုကျသူ အမြားစုဟာ တောငျကုနျးဒသေမှာ နထေိုငျသူတှေ ဖွဈကွပါတယျ။ ရှမျးပွညျနယျအရှေ့ပိုငျးနဲ့ တောငျပိုငျးက တောငျသူ (၈၀) ရာခိုငျနှုနျးဟာ ဘိနျးကို (၅) ဧကသာ အမြားဆုံး စိုကျပြိုးကွပါတယျ။ မွောကျပိုငျးဘိနျးခငျးကတော့ (၅) ဧကထကျ ပိုမြားတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဘိနျးမစိုကျတဲ့ရှာဟာ ဘိနျးစိုကျတဲ့ရှာထကျ ပိုပွီးခမြျးသာတာ တှေ့ရပါတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဘိနျးစိုကျတဲ့ရှာမှာ လုပျခနညျးပါးတာကိုလညျး စဈတမျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
၂၀၁၆ နဲ့ ၂၀၁၈ ကွား ဘိနျးစိမျးဈေး (၅၀) ရာခိုငျနှုနျးနီးပါး ကဆြငျးသှားတာဟာလညျး ဘိနျးစိုကျမှုလြော့နညျးလာပွီး အခွားသီးနံှကို ပိုမိုစိုကျပြိုးလာတဲ့ အကွောငျးရငျးတခု ဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ခွုံကွည့ျမယျဆိုရငျ ဘိနျးစိုကျတဲ့ကြေးရှာတှဟော မစိုကျတဲ့ကြေးရှာတှလေောကျ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျမှု မရှိတာကို တှေ့ရပါတယျ။ ရှမျးပွညျနယျအရှေ့ပိုငျးမှာ ဘိနျးစိုကျတဲ့ကြေးရှာ အမြားဆုံးရှိပွီး (၇၀) ရာခိုငျနှုနျးလောကျ ဘိနျးစိုကျကွပါတယျ။ တောငျပိုငျးမှာ (၃၀) ရာခိုငျနှုနျး ဘိနျးစိုကျပွီး မွောကျပိုငျးမှာ ဘိနျးစိုကျရှာ (၄၀) ရာခိုငျနှုနျး ရှိပါတယျ။ ဘိနျးစိုကျတဲ့ရှာအားလုံး ဆကျသှယျရခကျတဲ့ ဝေးလံတဲ့ဒသေမှာ ရှိကွပါတယျ။
အစိုးရအာဏာပိုငျတှေ ရောကျလာဖို့ခကျခဲတဲ့ တောငျပေါျဒသေကိုရှေးပွီး ဘိနျးစိုကျပြိုးတာလညျး ဖွဈနိုငျပါတယျ။ အာဏာပိုငျနဲ့ ဝေးလလေေ ဖကြျဆီးခံရမယ့ျ အန်တရာယျ နညျးလလေေ ဖွဈပုံရပါတယျ။ အစိုးရလကျအောကျခံနယျမွမှော ဘိနျးမစိုကျတဲ့ကြေးရှာတှဟော ပိုပွီးအကြိုးခံစားရဖှယျ ရှိပါတယျ။ လုံခွုံမှုရှိမှသာ တိုးတကျဖှံ့ဖွိးနိုငျပါလိမ့ျမယျ။ ရိက်ခာပွတျလပျတာမြိုး မရှိပမေယ့ျ ရိက်ခာဖူလုံအောငျ ဘိနျးစိုကျပြိုးနတော ထငျရှားပါတယျ။ ဘိနျးအစားမထိုးနိုငျမီ ဘိနျးစိုကျပြိုးမှုကို ပိတျပငျတာဟာ ရိက်ခာဖူလုံမှု ကငျးမဲ့အောငျ လုပျနသေလိုဖွဈကွောငျး ကုလသမဂ်ဂ မူးယဈဆေးစဈတမျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။