အခု ဒုတိယပိုင်းမှာတော့ နိုင်ငံရေးနဲ့ သာသနာ ဆက်ဆံရေး အတိတ်၊ ပစ္စုပ္ပန် နဲ့ ရှေ့ရေးအကြောင်းကို ဦးတင်မောင်သန်းက ကနေဒါနိုင်ငံ York University က ပါရဂူဘွဲ့ကျောင်းသား ကိုထက်မင်းလွင် ကို ဆက်လက်မေးမြန်း တင်ပြထားပါတယ်။
ကနေဒါနိုင်ငံမှာ ဘာသာရေးနဲ့ နိုင်ငံရေးကို အထူးပြုလေ့လာနေတဲ့ ပါရဂူဘွဲ့ကျောင်းသား ကိုထက်မင်းလွင်ကို ဦးတင်မောင်သန်း မေးမြန်းပြီး ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာ အစီအစဉ်မှာ တင်ပြထားပါတယ်။
မသန်စွမ်းတဲ့ လူတစုဟာ ဘရာဇီးနိုင်ငံ ကမ်းခြေမြို့ ရီယိုဒီဂျနဲရို Rio de Janeiro ကနေ လှေတွေ နဲ့ ထွက်လာကြပါတယ်။ ကနူးလှေ စီးပြီး ကိုယ်ရောစိတ်ပါ ကျန်းမာသန်စွမ်းစေမယ့် စီမံချက်မှာ သူတို့ ပါဝင်နေကြတာပါ။ အေပီ သတင်းဆောင်းပါးကို ဦးတင်မောင်သန်း က ပြောပြပါမယ်။
ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအပေါ် ပညာရှင်တွေသုံးသပ်ချက်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ကနေဒါနိုင်ငံ McMaster တက္ကသိုလ်မှာ ပါရဂူဘွဲ့တက်နေတဲ့ စာရေးဆရာမ သော်တာအေးလဲ့နဲ့ ဦးတင်မောင်သန်း ဆွေးနွေးပြီး ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာ အစီအစဉ်မှာ တင်ပြထားပါတယ်။
တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးဟာ ဒီမိုကရေစီအတွက် ကျောရိုး ဖြစ်ပါတယ်။ အပြစ်ရှိမရှိ ဆုံးဖြတ်တဲ့ ဂျူရီလူကြီးတွေအဖြစ် သာမာန်ပြည်သူတွေက အမေရိကန် တရားစီရင်ရေးစနစ်မှာ ပါဝင်နေကြပါတယ်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု တရားရေးစနစ်မှာ တရားရုံးတင် စစ်ဆေးတဲ့အမှုတွေ အပြစ်ရှိမရှိဆိုတာကို ဂျူရီ (Jury) အဖွဲ့က ဆုံးဖြတ်ရပါတယ်။ တရားခွင်မှာ ကြားနာတင်ပြ လျှောက်ထားချက်တွေအပေါ် မူတည်ပြီး သာမန်ပြည်သူတွေနဲ့ ဖွဲ့ထားတဲ့ ဂျူရီအဖွဲ့က ပြစ်မှု မြောက်မမြောက် ဆုံးဖြတ်တာ ဖြစ်ပါတယ်။
"မဝယ်ဘူးနှစ်" စိန်ခေါ်ချက်က လူမှုမီဒီယာမှာ ခေတ်စားနေပါတယ်။ ကိုယ်ဘာသာ စိန်ခေါ်ချက်ကတော့ ရိုးရိုးလေးပါပဲ။ မရှိမဖြစ် ပစ္စည်းတွေကလွဲလို့ တစ်နှစ်လုံး ဘာမှမဝယ်ဘူးဆိုတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ နေရတာဖြစ်ပါတယ်။ အေပီသတင်းဆောင်းပါးကို ဦးတင်မောင်သန်းက ပြောပြမှာပါ။
Australia နိုင်ငံ Lowey Institute က သုံးသပ်သူ Morten Pedersen ရဲ့ အမြင်ကိုအခြေခံပြီး မြန်မာပြည်တွင်းစစ်က စစ်ရှိန်သေသွားနိုင်သလားဆိုတာ ဦီးတင်မောင်သန်း သုံးသပ်ထားပါတယ်။ မြန်မာ့အရေးသုံးသပ်သူ ဦးသန်းစိုးနိုင်နဲ့ ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေး နဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ မေးမြန်းတင်ပြထားတာဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကမ္ဘာ့မီဒီယာတွေမှာ ဘယ်လိုများသုံးသပ်ရေးသားနေကြသလဲဆိုတာ ဦးတင်မောင်သန်းက မူရင်းအသုံးအနှုန်းနဲ့ မူရင်းအာဘော်မပျက် တင်ပြထားပါတယ်။
Australia နိုင်ငံ Lowey Institute က သုံးသပ်သူ Morten Pedersen ရဲ့ အမြင်ကို အခြေခံပြီး မြန်မာပြည်တွင်းစစ် ဘယ်လို အခြေအနေတွေ ဖြစ်သွားနိုင်သလဲဆိုတာ ဦီးတင်မောင်သန်း သုံးသပ်ထားပါတယ်။
ဥရောပမှာ နိုင်ငံခြားသားတွေ လာရောက်အခြေချနေထိုင်တာ လက်မခံချင်သူတွေရှိနေသေးချိန်မှာ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချမှုနဲ့ ခိုလှုံခွင့်ဆိုင်ရာစာချုပ်ကို EU ဥရောပသမဂ္ဂနိုင်ငံတွေ ချုပ်ဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ ဦီးတင်မောင်သန်းက ဒီမိုကရေစီ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာ အစီအစဥ်မှာ တင်ပြထားပါတယ်။
အခုဆက်လက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကမ္ဘာ့မီဒီယာတွေမှာ ဘယ်လိုများသုံးသပ်ရေးသားနေကြသလဲဆိုတာ ကြည့်ကြရအောင်ပါ။ ဦးတင်မောင်သန်းက မူရင်းအသုံးအနှုန်းနဲ့ မူရင်းအာဘော်မပျက် တင်ပြထားပါတယ်။
လူတိုင်းအတွက် စိတ်ကျန်းမာရေး အရေးကြီးပါတယ်။ ဩစတြေးလျနိုင်ငံက မိုင်းမြို့လေးတစ်မြို့မှာ သောကဝေဒနာတွေကို ဖြေလျော့နိုင်ဖို့ မိုင်းလုပ်သားအချို့ ယောဂကျင့်နေကြပါတယ်။ ယောဂကျင့်စဉ်က ဘဝဟန်ချက်တွေကို ထိန်းပေးပါတယ်လို့ မိုင်းလုပ်သားလည်းဖြစ်ပြီး၊ ကျင့်စဉ်ကို ပြပေးနေတဲ့ ယောဂဆရာက ဆိုပါတယ်။
ဗြိတိန်နိုင်ငံမှာ ခိုလှုံခွင့်လျှောက်ထားသူတွေကို ရဝမ်ဒါနိုင်ငံပို့ရေး အငြင်းပွားစရာအစီအစဉ်ကို ဗြိတိန်လွှတ်တော်က အတည်ပြုလိုက်ပါတယ်။ ဒါက လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အကာအကွယ်ပေးရမယ့် တာဝန်ကို လှစ်လျူရှုရာ ရောက်သလားဆိုတာ ဒီမိုကရေစီ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ ဦးတင်မောင်သန်း တင်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပဋိပက္ခ ပြေငြိမ်းရေးအတွက် ဘယ်လို လမ်းစရှာနိုင်မလဲဆိုတာ ပဋိပက္ခနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုင်ရာ ပါရဂူဘွဲ့ရ ဒေါက်တာစိုးမြတ်နွယ် ကို ဦးတင်မောင်သန်းက မေးမြန်းပြီး ဒီမိုကရေစီ လူ့အခွင့်အရေး နဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာ အစီအစဉ်မှာ တင်ပြထားပါတယ်။
၂၀၂၂ ခုနှစ်မှာ အစားအသောက် ၁.၀၅ ဘီလီယံတန်ကို ဖြုန်းတီးခဲ့တယ်လို့ စားနပ်ရိက္ခာ ပြုန်းတီးမှု ကုလသမဂ္ဂပတ်ဝန်းကျင်အစီအစဉ် အစီရင်ခံစာ ၂၀၂၄ က ဆိုပါတယ်။ ဒါက ဖွံ့ဖြိုးပြီး တိုင်းပြည်တွေရဲ့ ပြသနာလောက်မဟုတ်ဘူး ဆိုတာကို ကင်ညာမှာ အမှိုက်ထဲပါလာတဲ့ စားကြွင်းစားကျန်တွေကို ပြန်ရောင်းနိုင်တာက ပြနေပါတယ်။
ကျန်းမာရေးအတွက် ဥတုရာသီ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကောင်းမှာ နေထိုင်နိုင်ရေးဟာ အခြေခံလူ့အခွင့်အရေး ဖြစ်တယ်လို့ EU ရဲ့ အမြင့်ဆုံး လူ့အခွင့်အရေး တရားရုံးက ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါနဲ့ ပတ်သက်လို့ Legal Aid Network ကို တည်ထောင်သူ ဦးအောင်ထူးကို ဒီမိုကရေစီ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ မေးမြန်းတင်ပြထားပါတယ်။
ဂျာမနီနိုင်ငံက အစ္စရေးကို လက်နက်တင်ပို့လို့ နီကာရာဂွါနိုင်ငံက နိုင်ငံတကာတရားရုံး ICJ မှာ တရားစွဲပါတယ်။ မြန်မာစစ်ကောင်စီကို လက်နက်ပို့နေကြတဲ့ ရုရှား၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ စင်္ကာပူ နဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံတို့ကိုရော လက်နက်တင်ပို့မှုရပ်အောင် ICJ မှာ တရားစွဲနိုင်ပါသလား။
လူမျိုးရေးပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အားလုံးအတူယှဉ်တွဲ နေထိုင်နိုင်ဖို့ နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေရဲ့ တောင်းဆိုချက်တွေနဲ့ အမျိုးဘာသာ သာသနာအဖွဲ့ စိုးရိမ်ချက်တွေကို ဖြေရှင်းနိုင်မယ့် လုပ်ရပ်တွေ တူညီနေပါသလား။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
