(Zawgyi/Unicode)
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကို ထိန်းချုပ်ကာကွယ်နေရချိန်မှာပဲ မကြာခင်မှာ တုပ်ကွေးရာသီရောက်လာတော့မှာဖြစ်လို့ ကျန်းမာရေးတွေ ပိုပြီး ဂရုစိုက်ကြဖို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေကသတိပေးနေတာကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မစုစုက တင်ဆက်ပေးပါမယ်။
ပြည်တွင်းမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူတွေ တိုးလာနေတာကြောင့် ဒီရောဂါကိုကာကွယ်နိုင်ဖို့အတွက် ဆောင်ရန်ရှောင်ရန်နည်းလမ်းတွေကို လိုက်နာနေရတဲ့အချိန်မှာပဲ မိုးတွင်းကာလအစမှာ ဖြစ်တတ်တဲ့ ရာသီတုပ်ကွေးကိုလည်း အခုကတည်းက ကြိုတင်ကာကွယ်ထားဖို့လိုတယ်လို့ အမျိုးသားအဆင့် ကာကွယ်ဆေးထိုး စီမံချက် ကျန်းမာရေးအကြံပေးအဖွဲ့ဝင် ပါမောက္ခဒေါက်တာစောဝင်းက သတိပေးထားပါတယ်။
ဒေါက်တာစောဝင်း။ အခုချိန်မှာတော့ ကိုဗစ်ကတော်တော်လေး ထိန်းသိမ်းမှုရသွားရင် ရာသီတုပ်ကွေးကတော့ သူ့ပုံစံနဲ့သူ ဖြစ်နိုင်တယ်ပေါ့နော်။ ဒီလိုတော့ ခန့်မှန်းရပါတယ်။
စုစု။ ဟုတ်ကဲ့ပါ ဆရာကြီး။ အဲဒီတော့ ဒီကိုဗစ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဆောင်ရန်ရှောင်ရန်တွေကို လိုက်နာသလိုမျိုးပဲ။ တချိန်တည်းမှာပဲ လူကြီးရော ကလေးရော ဒီရာသီတုပ်ကွေးအတွက်ကိုလည်း ဂရုစိုက်ဖို့လိုတယ်ဆိုတဲ့အချိန်ကို ရောက်နေတာပေါ့နော်။
ဒေါက်တာစောဝင်း။ ဟုတ်ပါတယ်။ ကိုဗစ်လိုပဲ Mask တပ်တာတို့၊ ချောင်းဆိုးရင် တစ်ရှူးနဲ့ကာပြီးတော့ဆိုးတာ၊ တံတောင်ဆစ်ကွေးနဲ့ ကာပြီးဆိုးတာတွေက ထိရောက်ပါတယ်။
ရာသီတုပ်ကွေးကူးစက်မှုက အခုဖြစ်နေတဲ့ ကိုဗစ်ရောဂါကူးစက်တာနဲ့ ဆင်တူတာကြောင့် ကိုဗစ်ကာကွယ်တဲ့ နည်းစနစ်တွေက ရာသီတုပ်ကွေးအတွက်လည်း အသုံးဝင်နေပါတယ်။ ရာသီတုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးကို တနှစ်တခါ ထိုးပေးလို့ရပြီး အခုနှစ်အတွက်ဆို မေလကစပြီး ကာကွယ်ဆေးထိုးလို့ရနေပြီလို့ ဒေါက်တာစောဝင်းက ပြောပါတယ်။
“ရာသီတုပ်ကွေးကတော့ တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။ အဲတော့ချောင်းဆိုးမယ်၊ နှာစေးမယ်ပေါ့နော်။ ပြီးရင် ကိုယ်လက်တွေ ကိုက်ခဲမယ်ဆိုတော့ ကိုဗစ်နဲ့ နည်းနည်းလက္ခဏာတူတယ်ပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ကိုဗစ်ကတော့ ချောင်းခြောက်ဆိုးတာ များတယ်၊ ချောင်းအစို ဆိုးတာနည်းတယ်။ ဒါကတော့ မိုးရာသီအချိန်မှာ ကျောင်းတွေ ဖွင့်တဲ့အချိန်လောက်မှ အဖြစ်များတယ်။ ကလေးလည်းဖြစ်နိုင်တယ်၊ လူကြီးလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်ပေါ့နော်။ အဲတော့ ဒါနဲ့လည်း သွားပြီးတော့ရောသွားနိုင်တယ်။”
ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ၂၀၁၉ ရာသီတုပ်ကွေးကာလတုန်းက ပြည်တွင်းမှာ H1N1 ရာသီတုပ်ကွေးကြောင့် သေဆုံးသူ ၁၁၈ ဦးအထိ ရှိခဲ့ပါတယ်။ တုပ်ကွေး ကာကွယ်ဆေးကို အသက်ကြီးသူနဲ့ ရောဂါအခံရှိသူတွေအနေနဲ့ အဓိကထားပြီး ထိုးထားသင့်တယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက အကြံပြုထားပါတယ်။
လူနာတွေကို ထိတွေ့ကုသပေးနေရတဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေမှာပါ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုတွေ ရှိလာတာကြောင့် ပြည်တွင်းမှာ ဒီရောဂါကာကွယ်ရေးအတွက် အရှိန်မြှင့်လိုက်နာဆောင်ရွက်နေကြတာပါ။ လာမယ့် ရာသီတုပ်ကွေးကာလအတွက် မြန်မာတပြည်လုံးမှာရှိတဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်း ၁၁၀,၀၀၀ ကျော်ကို အစိုးရအစီအမံနဲ့ တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေး အခမဲ့ထိုးပေးဖို့ကိုလည်း စီစဉ်ထားရှိပြီးဖြစ်တယ်လု့ိ သိရပါတယ်။
အခုလို ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေကအစ ရာသီတုပ်ကွေးကို ကာကွယ်ထားနိုင်ရင် လူနာတွေဆီ ကူးစက်လာနိုင်တာ မရှိတော့ဘူးလို့ ဒေါက်တာစောဝင်းက ပြောပါတယ်။
“ဒီထက်ပိုအရေးကြီးတာက သူတို့ဆီကိုလာတဲ့ လူနာတွေက နဂိုကတည်းကရောဂါအခံပေါ့နော်။ ဆီးချို၊ သွေးတိုး၊ နှလုံး စသဖြင့် ဒီလိုလူနာမျိုးတွေနဲ့ သူတို့က ထိတွေ့ရင် သူတို့ဆီကမှတဆင့် ရာသီတုပ်ကွေးပိုး ကူးသွားလို့ရှိရင် အဲဒီလူနာတွေက အသက်ဆုံးရှုံးနိုင်ပါတယ်။ အဲတော့ကျနော်တို့က ဒီကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေကို ထိုးပေးထားခြင်းအားဖြင့် ကျန်တဲ့သူတို့ကြည့်ရှုမယ့် လူနာတွေအတွက်လည်း ရာသီတုပ်ကွေးကြောင့် အန္တရာယ်မဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပြီးသား ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အဲဒီရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ကျနော်တို့ လုပ်ပေးထားပါတယ်။”
ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ဒီကနေ့မနက် ၁၀ နာရီသတင်းထုတ်ပြန်ပြီးချိန်အထိဆို ကိုဗစ်ဓာတ်ခွဲ အတည်ပြုလူနာပေါင်း ၁၂၇ ဦးအထိ ရှိထားပြီး အဲဒီထဲက ၅ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး၊ ရောဂါသက်သာလို့ ဆေးရုံကဆင်းခွင့်ရသူ ၉ ဦး ရှိထားပါတယ်။
ကိုဗစ်ရောဂါကို ထိန်းချုပ်ကာကွယ်ရာမှာ ကျန်းမာရေးတာဝန်ရှိသူတွေနဲ့အတူ အာဏာပိုင်တွေပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေကြသလို ဒီရောဂါကို တိုက်ထုတ်နိုင်ဖို့အတွက် ချမှတ်ထားတဲ့အချက်တွေကို ပြည်သူတွေ လိုက်နာဖို့က အဓိကကျတယ်လို့ ကျန်းမာရေးနဲ့အားကစားဝန်ကြီးဌာနက ညွှန်ကြားရေးမှူး ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုးက တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
“တဦးနဲ့ တဦးခပ်ခွာခွာ နေထိုင်မယ်။ အပြင်ထွက်တဲ့အခါ လက်ကို မကြာခဏဆေးမယ်၊ နှာခေါင်းစည်းတပ်ဆင်မယ်ပေါ့နော်။ နှာချေ ချောင်းဆိုးတဲ့အခါ လုပ်ဆောင်ရမယ့်အရာတွေပေါ့နော် ဒါတွေကိုဆောင်ရွက်မယ်။ နေမကောင်းဖြစ်ရင်လည်း အပြင်မထွက်ဘူးပေါ့နော်။ အဲလိုပဲ အသက်အရွယ်ကြီးတဲ့သူတွေကလည်း တတ်နိုင်သမျှအပြင်မထွက်ဘူး။ ကျတော်တို့ထုတ်ပြန်ထားတဲ့အချက် ၁၀ ချက်ရှိပါတယ်။ အဲဒီထဲက ပါတဲ့ဟာတွေကို အားလုံးကကိုယ်စီလိုက်နာကြမယ်ဆိုရင်တော့ ဖြစ်ပွားကူးစက်မှုနှုန်းတွေက လျှော့နည်းကျဆင်းပြီးတော့ ကျတော်တို့ ခြေနိုင်လက်နိုင်နဲ့ အားလုံးအတူတကွ အောင်မြင်စွာ ကျော်ဖြတ်နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။”
ပြည်တွင်းမှာ ပထမဆုံး ကိုဗစ်လူနာဓာတ်ခွဲ အတည်ပြုနိုင်ခဲ့တာ တလပြည့်တဲ့ ဒီကနေ့ ဧပြီလ ၂၃ရက်နေ့ မနက်ပိုင်းအချိန်ထိ ကိုဗစ်လူနာပေါင်း ၁၁၃ဦးကို သက်ဆိုင်ရာဆေးရုံတွေမှာ အသီးသီးထားရှိပြီး ကုသမှုပေးနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။
ဒီကနေ့စာရင်းတွေအရ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံနဲ့နယ်မြေပေါင်း ၂၁၀ မှာ လူပေါင်း ၂၆ သိန်းကျော်ကို ကူးစက်ခဲ့တာပါ။ ဒီရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူ ၁၈၅,၀၀၀ ကျော်ရှိခဲ့ပြီး ရောဂါသက်သာလာသူ အရေအတွက်ဟာလည်း ၇၂၉,၀၀၀ ကျော်အထိ ရှိထားပြီဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
COVID-19 ရငျဆိုငျနရေခြိနျ တုပျကှေးအန်တရာယျပါ သတိထားဖို့ နှိုးဆောျ
ကိုဗဈကပျရောဂါကို ထိနျးခြုပျကာကှယျနရေခြိနျမှာပဲ မကွာခငျမှာ တုပျကှေးရာသီရောကျလာတော့မှာဖွဈလို့ ကနြျးမာရေးတှေ ပိုပွီး ဂရုစိုကျကွဖို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေသတိပေးနတောကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မစုစုက တငျဆကျပေးပါမယျ။
ပွညျတှငျးမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျခံရသူတှေ တိုးလာနတောကွောင့ျ ဒီရောဂါကိုကာကှယျနိုငျဖို့အတှကျ ဆောငျရနျရှောငျရနျနညျးလမျးတှကေို လိုကျနာနရေတဲ့အခြိနျမှာပဲ မိုးတှငျးကာလအစမှာ ဖွဈတတျတဲ့ ရာသီတုပျကှေးကိုလညျး အခုကတညျးက ကွိုတငျကာကှယျထားဖို့လိုတယျလို့ အမြိုးသားအဆင့ျ ကာကှယျဆေးထိုး စီမံခကြျ ကနြျးမာရေးအကွံပေးအဖှဲ့ဝငျ ပါမောက်ခဒေါကျတာစောဝငျးက သတိပေးထားပါတယျ။
ဒေါကျတာစောဝငျး။ အခုခြိနျမှာတော့ ကိုဗဈကတောျတောျလေး ထိနျးသိမျးမှုရသှားရငျ ရာသီတုပျကှေးကတော့ သူ့ပုံစံနဲ့သူ ဖွဈနိုငျတယျပေါ့နောျ။ ဒီလိုတော့ ခန့ျမှနျးရပါတယျ။
စုစု။ ဟုတျကဲ့ပါ ဆရာကွီး။ အဲဒီတော့ ဒီကိုဗဈနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ဆောငျရနျရှောငျရနျတှကေို လိုကျနာသလိုမြိုးပဲ။ တခြိနျတညျးမှာပဲ လူကွီးရော ကလေးရော ဒီရာသီတုပျကှေးအတှကျကိုလညျး ဂရုစိုကျဖို့လိုတယျဆိုတဲ့အခြိနျကို ရောကျနတောပေါ့နောျ။
ဒေါကျတာစောဝငျး။ ဟုတျပါတယျ။ ကိုဗဈလိုပဲ Mask တပျတာတို့၊ ခြောငျးဆိုးရငျ တဈရှူးနဲ့ကာပွီးတော့ဆိုးတာ၊ တံတောငျဆဈကှေးနဲ့ ကာပွီးဆိုးတာတှကေ ထိရောကျပါတယျ။
ရာသီတုပျကှေးကူးစကျမှုက အခုဖွဈနတေဲ့ ကိုဗဈရောဂါကူးစကျတာနဲ့ ဆငျတူတာကွောင့ျ ကိုဗဈကာကှယျတဲ့ နညျးစနဈတှကေ ရာသီတုပျကှေးအတှကျလညျး အသုံးဝငျနပေါတယျ။ ရာသီတုပျကှေးကာကှယျဆေးကို တနှဈတခါ ထိုးပေးလို့ရပွီး အခုနှဈအတှကျဆို မလေကစပွီး ကာကှယျဆေးထိုးလို့ရနပွေီလို့ ဒေါကျတာစောဝငျးက ပွောပါတယျ။
“ရာသီတုပျကှေးကတော့ တုပျကှေးဗိုငျးရပျဈပိုးကွောင့ျဖွဈပါတယျ။ အဲတော့ခြောငျးဆိုးမယျ၊ နှာစေးမယျပေါ့နောျ။ ပွီးရငျ ကိုယျလကျတှေ ကိုကျခဲမယျဆိုတော့ ကိုဗဈနဲ့ နညျးနညျးလက်ခဏာတူတယျပေါ့။ ဒါပမေဲ့ ကိုဗဈကတော့ ခြောငျးခွောကျဆိုးတာ မြားတယျ၊ ခြောငျးအစို ဆိုးတာနညျးတယျ။ ဒါကတော့ မိုးရာသီအခြိနျမှာ ကြောငျးတှေ ဖှင့ျတဲ့အခြိနျလောကျမှ အဖွဈမြားတယျ။ ကလေးလညျးဖွဈနိုငျတယျ၊ လူကွီးလညျး ဖွဈနိုငျတယျပေါ့နောျ။ အဲတော့ ဒါနဲ့လညျး သှားပွီးတော့ရောသှားနိုငျတယျ။”
ပွီးခဲ့တဲ့နှဈ ၂၀၁၉ ရာသီတုပျကှေးကာလတုနျးက ပွညျတှငျးမှာ H1N1 ရာသီတုပျကှေးကွောင့ျ သဆေုံးသူ ၁၁၈ ဦးအထိ ရှိခဲ့ပါတယျ။ တုပျကှေး ကာကှယျဆေးကို အသကျကွီးသူနဲ့ ရောဂါအခံရှိသူတှအေနနေဲ့ အဓိကထားပွီး ထိုးထားသင့ျတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ အကွံပွုထားပါတယျ။
လူနာတှကေို ထိတှေ့ကုသပေးနရေတဲ့ ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှမှောပါ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈကူးစကျမှုတှေ ရှိလာတာကွောင့ျ ပွညျတှငျးမှာ ဒီရောဂါကာကှယျရေးအတှကျ အရှိနျမွှင့ျလိုကျနာဆောငျရှကျနကွေတာပါ။ လာမယ့ျ ရာသီတုပျကှေးကာလအတှကျ မွနျမာတပွညျလုံးမှာရှိတဲ့ ကနြျးမာရေးဝနျထမျး ၁၁၀,၀၀၀ ကြောျကို အစိုးရအစီအမံနဲ့ တုပျကှေးကာကှယျဆေး အခမဲ့ထိုးပေးဖို့ကိုလညျး စီစဉျထားရှိပွီးဖွဈတယျလု့ိ သိရပါတယျ။
အခုလို ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှကေအစ ရာသီတုပျကှေးကို ကာကှယျထားနိုငျရငျ လူနာတှဆေီ ကူးစကျလာနိုငျတာ မရှိတော့ဘူးလို့ ဒေါကျတာစောဝငျးက ပွောပါတယျ။
“ဒီထကျပိုအရေးကွီးတာက သူတို့ဆီကိုလာတဲ့ လူနာတှကေ နဂိုကတညျးကရောဂါအခံပေါ့နောျ။ ဆီးခြို၊ သှေးတိုး၊ နှလုံး စသဖွင့ျ ဒီလိုလူနာမြိုးတှနေဲ့ သူတို့က ထိတှေ့ရငျ သူတို့ဆီကမှတဆင့ျ ရာသီတုပျကှေးပိုး ကူးသှားလို့ရှိရငျ အဲဒီလူနာတှကေ အသကျဆုံးရှုံးနိုငျပါတယျ။ အဲတော့ကနြောျတို့က ဒီကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှကေို ထိုးပေးထားခွငျးအားဖွင့ျ ကနြျတဲ့သူတို့ကွည့ျရှုမယ့ျ လူနာတှအေတှကျလညျး ရာသီတုပျကှေးကွောင့ျ အန်တရာယျမဖွဈအောငျ ကာကှယျပွီးသား ဖွဈနိုငျပါတယျ။ အဲဒီရညျရှယျခကြျနဲ့ ကနြောျတို့ လုပျပေးထားပါတယျ။”
ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနရဲ့ ဒီကနေ့မနကျ ၁၀ နာရီသတငျးထုတျပွနျပွီးခြိနျအထိဆို ကိုဗဈဓာတျခှဲ အတညျပွုလူနာပေါငျး ၁၂၇ ဦးအထိ ရှိထားပွီး အဲဒီထဲက ၅ ဦးသဆေုံးခဲ့ပွီး၊ ရောဂါသကျသာလို့ ဆေးရုံကဆငျးခှင့ျရသူ ၉ ဦး ရှိထားပါတယျ။
ကိုဗဈရောဂါကို ထိနျးခြုပျကာကှယျရာမှာ ကနြျးမာရေးတာဝနျရှိသူတှနေဲ့အတူ အာဏာပိုငျတှပေူးပေါငျးဆောငျရှကျနကွေသလို ဒီရောဂါကို တိုကျထုတျနိုငျဖို့အတှကျ ခမြှတျထားတဲ့အခကြျတှကေို ပွညျသူတှေ လိုကျနာဖို့က အဓိကကတြယျလို့ ကနြျးမာရေးနဲ့အားကစားဝနျကွီးဌာနက ညှှနျကွားရေးမှူး ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုးက တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
“တဦးနဲ့ တဦးခပျခှာခှာ နထေိုငျမယျ။ အပွငျထှကျတဲ့အခါ လကျကို မကွာခဏဆေးမယျ၊ နှာခေါငျးစညျးတပျဆငျမယျပေါ့နောျ။ နှာခြေ ခြောငျးဆိုးတဲ့အခါ လုပျဆောငျရမယ့ျအရာတှပေေါ့နောျ ဒါတှကေိုဆောငျရှကျမယျ။ နမေကောငျးဖွဈရငျလညျး အပွငျမထှကျဘူးပေါ့နောျ။ အဲလိုပဲ အသကျအရှယျကွီးတဲ့သူတှကေလညျး တတျနိုငျသမြှအပွငျမထှကျဘူး။ ကတြောျတို့ထုတျပွနျထားတဲ့အခကြျ ၁၀ ခကြျရှိပါတယျ။ အဲဒီထဲက ပါတဲ့ဟာတှကေို အားလုံးကကိုယျစီလိုကျနာကွမယျဆိုရငျတော့ ဖွဈပှားကူးစကျမှုနှုနျးတှကေ လြှော့နညျးကဆြငျးပွီးတော့ ကတြောျတို့ ခွနေိုငျလကျနိုငျနဲ့ အားလုံးအတူတကှ အောငျမွငျစှာ ကြောျဖွတျနိုငျမှာဖွဈပါတယျ။”
ပွညျတှငျးမှာ ပထမဆုံး ကိုဗဈလူနာဓာတျခှဲ အတညျပွုနိုငျခဲ့တာ တလပွည့ျတဲ့ ဒီကနေ့ ဧပွီလ ၂၃ရကျနေ့ မနကျပိုငျးအခြိနျထိ ကိုဗဈလူနာပေါငျး ၁၁၃ဦးကို သကျဆိုငျရာဆေးရုံတှမှော အသီးသီးထားရှိပွီး ကုသမှုပေးနတေယျလို့ သိရပါတယျ။
ဒီကနေ့စာရငျးတှအေရ ကမ်ဘာ့နိုငျငံနဲ့နယျမွပေေါငျး ၂၁၀ မှာ လူပေါငျး ၂၆ သိနျးကြောျကို ကူးစကျခဲ့တာပါ။ ဒီရောဂါကွောင့ျ သဆေုံးသူ ၁၈၅,၀၀၀ ကြောျရှိခဲ့ပွီး ရောဂါသကျသာလာသူ အရအေတှကျဟာလညျး ၇၂၉,၀၀၀ ကြောျအထိ ရှိထားပွီဖွဈပါတယျ။
