(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာပြည်က ဆန်တွေကို ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းကြောင်း ထောက်ခံချက်အပြည့်အဝပေးမှ တင်သွင်းခွင့်ပြုတော့မယ်လို့ တရုတ်အစိုးရဘက်က တောင်းဆိုထားတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က တင်ဆက်ပေးမှာပါ။
တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ပင်ရဲ့ ဇန်နဝါရီလ မြန်မာပြည်ခရီးစဉ်အတွင်း နှစ် နိုင်ငံချုပ်ဆိုခဲ့တဲ့ စီမံကိန်းစာချုပ် ၃၃ ခုထဲမှာ တရုတ်တင်ပို့မယ့် မြန်မာ့ဆန်တွေကို ပိုးမွှားကင်းစင်အောင်လုပ်ပေးဖို့ သဘောတူစာချုပ် ချုပ်ဆိုထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တရုတ်အစိုးရက ဒီသဘောတူညီချက်ကို ထပ်ဖြည့်ပြီး မြန်မာဘက်က ဆန်တင်သွင်းမယ်ဆိုရင် အစားအစာ ဘေးအန္တရာယ် ကင်းရှင်းကြောင်းဆိုတဲ့ အချက်ကိုပါ မြန်မာအစိုးရက ပူးတွဲထောက်ခံပေးရမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
မြန်မာစိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဌာနက ကနဦး စစ်ဆေးထားတဲ့ ဆန်တင်ပို့လုပ်ငန်း ၄၃ ခုရှိပြီး၊ အဲဒီထဲကမှ နိုင်ငံတကာကျန်းမာရေးစံနှုန်း သတ်မှတ်ချက်နဲ့ ကိုက်ညီတဲ့လုပ်ငန်းတွေကို မြန်မာဖက်က ပြန်ရွေးချယ်ပေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။
ဆန်ပို့ကုန်အတွက် တရုတ်ပြည်က ထပ်ပြီးတောင်းခံလာတဲ့ အချက်နဲ့ ပတ်သက်လို့ စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဌာန ညွှန်ချုပ် ဒေါက်တာရဲတင့်ထွန်းက အခုလိုပြောပါတယ်။
“သို့သော် တရုတ်နိုင်ငံက ထပ်မံ တောင်းခံတာကတော့ ပိုးမွှားကင်းစင်ရုံတင် မဟုတ်ဘဲနဲ့ sanitary လို့ခေါ်တဲ့ အစားအစာ ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးနဲ့ လုံခြုံရေးအတွက်ပါ ကျနော်တို့ ပါပါတယ်။ အဲဒီပါတဲ့ (ဆန်) ကုမ္ပဏီတွေကို ကျနော်တို့ဆီကပေးတဲ့ phyto မှာ additional ထပ်ထည့်ပြီးတော့ပေးရ ပါတယ်။ အဲဒီ additional ထပ်ထည့်ပေးမှ သူတို့ဆီက DACC အဖွဲ့အစည်းက စစ်ဆေးပြီး လက်ခံဆောင်ရွက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအတွက်ကြောင့် ကျနော်တို့ဆီမှာ register လုပ်ထားတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေ စစ်ဆေးတဲ့အချက် ပြည့်စုံတယ်ဆိုရင် phytosanitary certificate ထုတ်ပေးနေပါတယ်။ သူတို့ဘက်က စံတခု သတ်မှတ်သလို ကျနော်တို့နဲ့လည်း အဲဒီအပေါ်မှာ agreement ယူထားတာ ဖြစ်ပါတယ်ဗျ။”
မူဆယ်နယ်စပ်ဘက်က ယူနန်ပြည်နယ်ထဲ တင်ပို့တဲ့ ဆန်တွေကိုလည်း ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ကျန်းမာရေးထောက်ခံချက်၊ ပိုးမွှားကင်းရှင်းတယ်ဆိုတဲ့ ထောက်ခံချက်တွေပါမှ တရုတ်ပြည်ကယူတော့မှာပါ။ အခု ဧပြီလ ၁ရက်က စပြီး ပြည်ထောင်စုအစိုးရထောက်ခံချက်ပါမှ ဆန်တင်သွင်းခွင့်ပြန်ရမှာပါ။ ဒါကြောင့် မူဆယ် ဆန်ဂိုထောင်တွေကို စစ်ဆေးတာတွေ မြန်မြန်လုပ်ပေးဖို့ ကုန်သည်တွေက တိုက်တွန်းနေပါတယ်။
“လကုန်ပြီးနောက်ပိုင်း ဧပြီလဆန်းကစပြီးတော့ (မူဆယ်) ၁၀၅ မိုင်က ထုတ်ပေးတဲ့ စာရွက်ကို (တရုတ်က) လက်မခံတော့ဘူး။ နေပြည်တော်ကပေါ့ ဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပေးတဲ့ ပိုးမွှားကင်းရှင်းကြောင်း ထောက်ခံချက် ယူခဲ့ပါဆိုတော့ အဲဒီထောက်ခံချက်က အခုထိ မထုတ်ပေးနိုင်သေးဘူး ဖြစ်နေတယ်။ နေပြည်တော် စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဌာနက။ ဒါပေမဲ့ သူတို့လုပ်တော့လုပ်နေတယ်၊ ရုံးပိတ်ရက်ခံသွားတော့။ ပိုးမွှားကင်းရှင်းကြောင်း မပေးနိုင်သေးဘူး။ ဒါကြောင့် ကြယ်ဂေါင်မှာ ဆန်အိတ်ရေ ၁၀၀,၀၀၀ လောက်ပိတ်နေတယ် လောလောဆယ်။”
မူဆယ် ဆန်ကုန်စည်ဒိုင် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဦးမင်းသိန်း ပြောသွားတာပါ။
တရုတ်ဘက်က တောင်းဆိုတဲ့အချက်တွေက နယ်စပ်နဲ့ ပုံမှန်ကုန်သွယ်ရေး (normal trade) နှစ်ခုလုံးအကြုံးဝင်မှာပါ။
ဒီအတောအတွင်း မြန်မာ- တရုတ် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးက ဆန်အပါအဝင် တခြားကုန်စည်အတွက်ပါ အခက်အခဲဖြစ်နေချိန်ပါ။ မြန်မာဘက် COVID -19 ရောဂါဖြစ်သူ အယောက် ၁၀၀ ကျော်လာချိန် တရုတ်ယူနန်အစိုးရဟာ မြန်မာ- တရုတ်နယ်စပ်တလျှောက် အဝင်အထွက်အားလုံးကို နှစ်လ ပိတ်ပြီး၊ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်တဲ့ ဘယ်သူမဆို အရေးယူမယ်လို့ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းက ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ မူဆယ် မန်ဝိန်းဂိတ်နဲ့ ကျင်စန်းကျော့ ဂိတ် နှစ်ခုပဲ ကုန်စည်စီးဆင်းဖို့ ဖွင့်ပေးထားတာဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
မွနျမာ့ဆနျ ဘေးကငျးကွောငျး ထောကျခံခကြျပါမှ တရုတျ သှငျးခှင့ျပေးမယျ
မွနျမာပွညျက ဆနျတှကေို ဘေးအန်တရာယျကငျးရှငျးကွောငျး ထောကျခံခကြျအပွည့ျအဝပေးမှ တငျသှငျးခှင့ျပွုတော့မယျလို့ တရုတျအစိုးရဘကျက တောငျးဆိုထားတယျဆိုတဲ့ သတငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက တငျဆကျပေးမှာပါ။
တရုတျသမ်မတ ရှီကငြ့ျပငျရဲ့ ဇနျနဝါရီလ မွနျမာပွညျခရီးစဉျအတှငျး နှဈ နိုငျငံခြုပျဆိုခဲ့တဲ့ စီမံကိနျးစာခြုပျ ၃၃ ခုထဲမှာ တရုတျတငျပို့မယ့ျ မွနျမာ့ဆနျတှကေို ပိုးမှှားကငျးစငျအောငျလုပျပေးဖို့ သဘောတူစာခြုပျ ခြုပျဆိုထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ တရုတျအစိုးရက ဒီသဘောတူညီခကြျကို ထပျဖွည့ျပွီး မွနျမာဘကျက ဆနျတငျသှငျးမယျဆိုရငျ အစားအစာ ဘေးအန်တရာယျ ကငျးရှငျးကွောငျးဆိုတဲ့ အခကြျကိုပါ မွနျမာအစိုးရက ပူးတှဲထောကျခံပေးရမယျလို့ ဆိုပါတယျ။
မွနျမာစိုကျပြိုးရေးဝနျကွီးဌာနက ကနဦး စဈဆေးထားတဲ့ ဆနျတငျပို့လုပျငနျး ၄၃ ခုရှိပွီး၊ အဲဒီထဲကမှ နိုငျငံတကာကနြျးမာရေးစံနှုနျး သတျမှတျခကြျနဲ့ ကိုကျညီတဲ့လုပျငနျးတှကေို မွနျမာဖကျက ပွနျရှေးခယြျပေးရမှာဖွဈပါတယျ။
ဆနျပို့ကုနျအတှကျ တရုတျပွညျက ထပျပွီးတောငျးခံလာတဲ့ အခကြျနဲ့ ပတျသကျလို့ စိုကျပြိုးရေးဝနျကွီးဌာန ညှှနျခြုပျ ဒေါကျတာရဲတင့ျထှနျးက အခုလိုပွောပါတယျ။
“သို့သောျ တရုတျနိုငျငံက ထပျမံ တောငျးခံတာကတော့ ပိုးမှှားကငျးစငျရုံတငျ မဟုတျဘဲနဲ့ sanitary လို့ခေါျတဲ့ အစားအစာ ဘေးအန်တရာယျကငျးရှငျးရေးနဲ့ လုံခွုံရေးအတှကျပါ ကနြောျတို့ ပါပါတယျ။ အဲဒီပါတဲ့ (ဆနျ) ကုမ်ပဏီတှကေို ကနြောျတို့ဆီကပေးတဲ့ phyto မှာ additional ထပျထည့ျပွီးတော့ပေးရ ပါတယျ။ အဲဒီ additional ထပျထည့ျပေးမှ သူတို့ဆီက DACC အဖှဲ့အစညျးက စဈဆေးပွီး လကျခံဆောငျရှကျတာ ဖွဈပါတယျ။ အဲဒီအတှကျကွောင့ျ ကနြောျတို့ဆီမှာ register လုပျထားတဲ့ ကုမ်ပဏီတှေ စဈဆေးတဲ့အခကြျ ပွည့ျစုံတယျဆိုရငျ phytosanitary certificate ထုတျပေးနပေါတယျ။ သူတို့ဘကျက စံတခု သတျမှတျသလို ကနြောျတို့နဲ့လညျး အဲဒီအပေါျမှာ agreement ယူထားတာ ဖွဈပါတယျဗြ။”
မူဆယျနယျစပျဘကျက ယူနနျပွညျနယျထဲ တငျပို့တဲ့ ဆနျတှကေိုလညျး ပွညျထောငျစုဝနျကွီးဌာနရဲ့ ကနြျးမာရေးထောကျခံခကြျ၊ ပိုးမှှားကငျးရှငျးတယျဆိုတဲ့ ထောကျခံခကြျတှပေါမှ တရုတျပွညျကယူတော့မှာပါ။ အခု ဧပွီလ ၁ရကျက စပွီး ပွညျထောငျစုအစိုးရထောကျခံခကြျပါမှ ဆနျတငျသှငျးခှင့ျပွနျရမှာပါ။ ဒါကွောင့ျ မူဆယျ ဆနျဂိုထောငျတှကေို စဈဆေးတာတှေ မွနျမွနျလုပျပေးဖို့ ကုနျသညျတှကေ တိုကျတှနျးနပေါတယျ။
“လကုနျပွီးနောကျပိုငျး ဧပွီလဆနျးကစပွီးတော့ (မူဆယျ) ၁၀၅ မိုငျက ထုတျပေးတဲ့ စာရှကျကို (တရုတျက) လကျမခံတော့ဘူး။ နပွေညျတောျကပေါ့ ဝနျကွီးဌာနက ထုတျပေးတဲ့ ပိုးမှှားကငျးရှငျးကွောငျး ထောကျခံခကြျ ယူခဲ့ပါဆိုတော့ အဲဒီထောကျခံခကြျက အခုထိ မထုတျပေးနိုငျသေးဘူး ဖွဈနတေယျ။ နပွေညျတောျ စိုကျပြိုးရေးဝနျကွီးဌာနက။ ဒါပမေဲ့ သူတို့လုပျတော့လုပျနတေယျ၊ ရုံးပိတျရကျခံသှားတော့။ ပိုးမှှားကငျးရှငျးကွောငျး မပေးနိုငျသေးဘူး။ ဒါကွောင့ျ ကွယျဂေါငျမှာ ဆနျအိတျရေ ၁၀၀,၀၀၀ လောကျပိတျနတေယျ လောလောဆယျ။”
မူဆယျ ဆနျကုနျစညျဒိုငျ ဒုဥက်ကဋ်ဌ ဦးမငျးသိနျး ပွောသှားတာပါ။
တရုတျဘကျက တောငျးဆိုတဲ့အခကြျတှကေ နယျစပျနဲ့ ပုံမှနျကုနျသှယျရေး (normal trade) နှဈခုလုံးအကွုံးဝငျမှာပါ။
ဒီအတောအတှငျး မွနျမာ- တရုတျ နယျစပျကုနျသှယျရေးက ဆနျအပါအဝငျ တခွားကုနျစညျအတှကျပါ အခကျအခဲဖွဈနခြေိနျပါ။ မွနျမာဘကျ COVID -19 ရောဂါဖွဈသူ အယောကျ ၁၀၀ ကြောျလာခြိနျ တရုတျယူနနျအစိုးရဟာ မွနျမာ- တရုတျနယျစပျတလြှောကျ အဝငျအထှကျအားလုံးကို နှဈလ ပိတျပွီး၊ နယျစပျဖွတျကြောျတဲ့ ဘယျသူမဆို အရေးယူမယျလို့ ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးက ကွညောခဲ့ပါတယျ။ မူဆယျ မနျဝိနျးဂိတျနဲ့ ကငြျစနျးကြော့ ဂိတျ နှဈခုပဲ ကုနျစညျစီးဆငျးဖို့ ဖှင့ျပေးထားတာဖွဈပါတယျ။
