(Zawgyi/Unicode)
ကိုဗစ်အကြပ်အတည်း အခြေအနေကြောင့် အိန္ဒိယဘက်က ဝယ်ယူဖို့ရှိတဲ့ မတ်ပဲတွေကို မြန်မာဘက်က တင်ပို့ဖို့ အခက်ကြုံနေတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က တင်ပြပေးပါမယ်။
အိန္ဒိယ ဝယ်ယူထားတဲ့ မတ်ပဲ ခွဲတမ်းတန်ချိန် ၂ သိန်းခွဲကို မြန်မာဘက်က မေလ ၁၅ ရက် အိန္ဒိယအရောက် တင်ပို့ပေးရမှာဖြစ်ပြီး ပြည်တွင်းစက်မှုဇုန်တွေမှာ ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှုတွေ ကြန့်ကြာနေလို့ ဒီခွဲတမ်းပမာဏကို မြန်မာဘက်က ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေရှိကြောင်း ပဲကုန်သည်တွေက ပြောပါတယ်။
ဒီမေလ ၁၅ ရက် ဆိုတာ အိန္ဒိယ အစိုးရက COVID-19 ရောဂါကြောင့် သက်တမ်းထပ်တိုးပေးထားတာဖြစ်ပြီး၊ ဒီထက်အချိန်ထပ်တိုးပေးဖို့ ဖြစ်နိုင်ချေနည်းတဲ့အပေါ်မှာ ကုန်သည်တွေက စိုးရိမ်လာကြတာပါ။ လှိုင်သာယာမှာ စက်မှုဇုန် ၁ ကနေ ၇ မှာ စက်ရုံ ၃၀၀ လောက်က ပဲသန့်စင်စက်ရုံတွေပါ။ ဒီစက်ရုံတွေဟာ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန ညွှန်ကြားထားတဲ့အတိုင်း လိုက်နာမှုရှိ၊ မရှိ စစ်ဆေးတာတွေ ခံယူပြီးမှ ဖွင့်ခွင့်ရမှာပါ။
ဒါကြောင့် အစိုးရက စစ်ဆေးမှုတွေ မြန်မြန် ဆန်ဆန် လုပ်ပေးဖို့ လုပ်ငန်းရှင်တွေက မျှော်လင့်ကြောင်း လှိုင်သာယာ စက်မှုဇုန် ၆ ခုရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးအုန်းဆိုင်က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“မေ ၁၅ ရက်ကို နောက်ဆုံးတင်ရမယ်၊ အိန္ဒိယကို အရောက်တင်ရမယ်၊ တကယ်လို့ မတင်နိုင်ရင် အဲဒီရောင်းထား၊ ဝယ်ထားတဲ့ ဟာတွေက အိန္ဒိယအစိုးရက လက်မခံဘူးပေါ့ဗျာ။ ဒီမှာ အိတ်စပို့တာတွေက ရောင်းထားတယ်၊ import လုပ်ထားတဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံသားတွေက ဝယ်ထားတယ်၊ သန့်စင်မယ်၊ ထုပ်ပိုးမယ်၊ တင်မယ် လုပ်လို့မရဘူးဆိုရင် အခုက ရက်က ဘာမှမလိုဘူးဆိုတော့၊ အိန္ဒိယကို သွားမယ်ဆိုတာ တိုက်ရိုက်သင်္ဘောလည်း မဟုတ်ဘူး၊ စင်္ကာပူ transit သွားမယ်ဆိုတော့ ဘယ်လိုပဲပြောပြော ၂ ပတ်ကြာမှာ။ ဒီမှာ အခက်အခဲတွေက အများကြီးရှိတယ်၊ ဒါ ဟိုဘက်က transit လုပ်တာ မြန်ဦးမှ။”
အိန္ဒိယရဲ့ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာနှစ် မတ်ပဲခွဲတမ်းကို မြန်မာဘက်က မတ်လ ၃၁ ရက် နောက်ဆုံးထားပို့ပေးရပေမဲ့ သမ္မတဦးဝင်းမြင့်အိန္ဒိယ ခရီးစဉ်အပြီး အခုဧပြီလ ၃၀ ရက်အထိ တလထပ်တိုးပေးလိုက်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခု COVID-19 ရောဂါကြောင့် မေလ ၁၅ ရက်အထိ ထပ်တိုးပေးထားပြီး နောက်ထပ် ထပ်တိုးနိုင်ခြေနည်းကြောင်း နယူးဒေလီ မြန်မာသံရုံး စီးပွားရေးသံမှူး ဦးနေအေးလွင်က ပြောပါတယ်။
“ဒီကြားထဲမှာ COVID ကြောင့်မို့ နောက်ထပ် ၁၅ ရက် extension ထပ်လုပ်ပေးလိုက်တာ မေလ ၁၅ ရက်အထိပေါ့။ လောလောဆယ် ကျနော့်အမြင်ပေါ့ အိန္ဒိယအနေနဲ့ သူ့မှာ demand ရှိနေတဲ့အတွက် ခုနကလို extension ကလည်း ၂ ကြိမ်ပေးထားပြီးပြီ နောက်ထပ် ထပ်ပြီးတောင်းမယ်ဟေ့ ဆိုလို့ရှိရင် ဒါကတော့ သူတို့လည်း တော်တော်လေး စဉ်းစားမယ့်အနေအထား ရှိပါတယ်။”
ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန လမ်းညွှန်ချက်အတိုင်း လိုက်နာပြီး စစ်ဆေးခံထားထားတဲ့ စက်ရုံက သုံးပုံ တပုံလောက်ပဲ ရှိပါသေးတယ်။ ကျန်တဲ့ စက်ရုံတွေ စစ်ဆေးနိုင်ဖို့ အစိုးရက အင်အားထပ်ဖြည့်ထားကြောင်း လှိုင်ယာသာ ရန်ကုန်တိုင်း လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဦးဝင်းမောင်က ပြောပါတယ်။
“စက်ရုံပေါင်း ၂,၀၀၀ နီးပါးလောက်ကို ဒီနေ့နဲ့မှ ၄၊ ၅၀၀ လောက်ပဲ စစ်ပြီးသားရှိတယ်၊ အခုကတော့ နေပြည်တော်ကနေ စစ်ဆေးမယ့် အင်အားတွေ ထပ်ပြီး တိုးချပေးလိုက်တယ်၊ တိုးလာတဲ့အင်အားနဲ့ ထပ်စစ်လိုက်မယ်ဆိုရင် မြန်မြန် ဆန်ဆန်တော့ ပြီးသွားမှာပေါ့။”
မြန်မာနိုင်ငံက ပဲတင်သွင်းခွင့်ကို ၂၀၁၇ ကတည်းက အိန္ဒိယ အစိုးရက ကန့်သတ်လိုက်ပြီး ကိုတာ (ခွဲတမ်း) ပုံစံနဲ့ ဝယ်ယူနေလို့ ပြည်တွင်းမှာ ပဲဈေးကွက် အထိနာခဲ့ကြောင်း ကုန်သည်တွေကပြောပါတယ်။ ဒါက အိန္ဒိယမှာ မတ်ပဲအထွက်တိုးလာပြီး သူ့နိုင်ငံတွင်း လိုအပ်ချက်ပမာဏ ပြည့်မီလာလို့ ဖြစ်ပါတယ်။
အီးယူ၊ အမေရိကန်၊ ကိုရီးယား၊ ဂျပန် အပါအဝင် တခြားနိုင်ငံပေါင်း ၁၀၀ ကျော်ကို ပဲအမျိုးအမျိုး တန်ချိန် ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကျော်နှစ်တိုင်း မြန်မာဘက်က တင်ပို့နေတာပါ။ ဒီပမာဏက အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ ဘီလီယံ ရှိတယ်လို့ ပဲကုန်သည်တွေက ပြောပါတယ်။
[Unicode Version]
COVID-19 ကွောင့ျ မွနျမာပဲတငျပို့မှု အခကျတှေ့
ကိုဗဈအကွပျအတညျး အခွအေနကွေောင့ျ အိန်ဒိယဘကျက ဝယျယူဖို့ရှိတဲ့ မတျပဲတှကေို မွနျမာဘကျက တငျပို့ဖို့ အခကျကွုံနတေဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက တငျပွပေးပါမယျ။
အိန်ဒိယ ဝယျယူထားတဲ့ မတျပဲ ခှဲတမျးတနျခြိနျ ၂သိနျးခှဲကို မွနျမာဘကျက မလေ ၁၅ ရကျ အိန်ဒိယအရောကျ တငျပို့ပေးရမှာဖွဈပွီး ပွညျတှငျးစကျမှုဇုနျတှမှော ကနြျးမာရေးစဈဆေးမှုတှေ ကွန့ျကွာနလေို့ ဒီခှဲတမျးပမာဏကို မွနျမာဘကျက ဆုံးရှုံးနိုငျခွရှေိကွောငျး ပဲကုနျသညျတှကေ ပွောပါတယျ။
ဒီမလေ ၁၅ ရကျ ဆိုတာ အိန်ဒိယ အစိုးရက COVID-19 ရောဂါကွောင့ျ သကျတမျးထပျတိုးပေးထားတာဖွဈပွီး၊ ဒီထကျအခြိနျထပျတိုးပေးဖို့ ဖွဈနိုငျခြနေညျးတဲ့အပေါျမှာ ကုနျသညျတှကေ စိုးရိမျလာကွတာပါ။ လှိုငျသာယာမှာ စကျမှုဇုနျ ၁ ကနေ ၇ မှာ စကျရုံ ၃၀၀ လောကျက ပဲသန့ျစငျစကျရုံတှပေါ။ ဒီစကျရုံတှဟော ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာန ညှှနျကွားထားတဲ့အတိုငျး လိုကျနာမှုရှိ၊ မရှိ စဈဆေးတာတှေ ခံယူပွီးမှ ဖှင့ျခှင့ျရမှာပါ။
ဒါကွောင့ျ အစိုးရက စဈဆေးမှုတှေ မွနျမွနျ ဆနျဆနျ လုပျပေးဖို့ လုပျငနျးရှငျတှကေ မြှောျလင့ျကွောငျး လှိုငျသာယာ စကျမှုဇုနျ ၆ ခုရဲ့ ဥက်ကဋ်ဌ ဦးအုနျးဆိုငျက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“မေ ၁၅ ရကျကို နောကျဆုံးတငျရမယျ၊ အိန်ဒိယကို အရောကျတငျရမယျ၊ တကယျလို့ မတငျနိုငျရငျ အဲဒီရောငျးထား၊ ဝယျထားတဲ့ ဟာတှကေ အိန်ဒိယအစိုးရက လကျမခံဘူးပေါ့ဗြာ။ ဒီမှာ အိတျစပို့တာတှကေ ရောငျးထားတယျ၊ import လုပျထားတဲ့ အိန်ဒိယနိုငျငံသားတှကေ ဝယျထားတယျ၊ သန့ျစငျမယျ၊ ထုပျပိုးမယျ၊ တငျမယျ လုပျလို့မရဘူးဆိုရငျ အခုက ရကျက ဘာမှမလိုဘူးဆိုတော့၊ အိန်ဒိယကို သှားမယျဆိုတာ တိုကျရိုကျသငျ်ဘောလညျး မဟုတျဘူး၊ စငျ်ကာပူ transit သှားမယျဆိုတော့ ဘယျလိုပဲပွောပွော ၂ ပတျကွာမှာ။ ဒီမှာ အခကျအခဲတှကေ အမြားကွီးရှိတယျ၊ ဒါ ဟိုဘကျက transit လုပျတာ မွနျဦးမှ။”
အိန်ဒိယရဲ့ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ်ဍာနှဈ မတျပဲခှဲတမျးကို မွနျမာဘကျက မတျလ ၃၁ ရကျ နောကျဆုံးထားပို့ပေးရပမေဲ့ သမ်မတဦးဝငျးမွင့ျအိန်ဒိယ ခရီးစဉျအပွီး အခုဧပွီလ ၃၀ ရကျအထိ တလထပျတိုးပေးလိုကျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အခု COVID-19 ရောဂါကွောင့ျ မလေ ၁၅ ရကျအထိ ထပျတိုးပေးထားပွီး နောကျထပျ ထပျတိုးနိုငျခွနေညျးကွောငျး နယူးဒလေီ မွနျမာသံရုံး စီးပှားရေးသံမှူး ဦးနအေေးလှငျက ပွောပါတယျ။
“ဒီကွားထဲမှာ COVID ကွောင့ျမို့ နောကျထပျ ၁၅ ရကျ extension ထပျလုပျပေးလိုကျတာ မလေ ၁၅ ရကျအထိပေါ့။ လောလောဆယျ ကနြော့ျအမွငျပေါ့ အိန်ဒိယအနနေဲ့ သူ့မှာ demand ရှိနတေဲ့အတှကျ ခုနကလို extension ကလညျး ၂ ကွိမျပေးထားပွီးပွီ နောကျထပျ ထပျပွီးတောငျးမယျဟေ့ ဆိုလို့ရှိရငျ ဒါကတော့ သူတို့လညျး တောျတောျလေး စဉျးစားမယ့ျအနအေထား ရှိပါတယျ။”
ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာန လမျးညှှနျခကြျအတိုငျး လိုကျနာပွီး စဈဆေးခံထားထားတဲ့ စကျရုံက သုံးပုံ တပုံလောကျပဲ ရှိပါသေးတယျ။ ကနြျတဲ့ စကျရုံတှေ စဈဆေးနိုငျဖို့ အစိုးရက အငျအားထပျဖွည့ျထားကွောငျး လှိုငျယာသာ ရနျကုနျတိုငျး လှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ဦးဝငျးမောငျက ပွောပါတယျ။
“စကျရုံပေါငျး ၂,၀၀၀ နီးပါးလောကျကို ဒီနေ့နဲ့မှ ၄၊ ၅၀၀ လောကျပဲ စဈပွီးသားရှိတယျ၊ အခုကတော့ နပွေညျတောျကနေ စဈဆေးမယ့ျ အငျအားတှေ ထပျပွီး တိုးခပြေးလိုကျတယျ၊ တိုးလာတဲ့အငျအားနဲ့ ထပျစဈလိုကျမယျဆိုရငျ မွနျမွနျ ဆနျဆနျတော့ ပွီးသှားမှာပေါ့။”
မွနျမာနိုငျငံက ပဲတငျသှငျးခှင့ျကို ၂၀၁၇ ကတညျးက အိန်ဒိယ အစိုးရက ကန့ျသတျလိုကျပွီး ကိုတာ (ခှဲတမျး) ပုံစံနဲ့ ဝယျယူနလေို့ ပွညျတှငျးမှာ ပဲဈေးကှကျ အထိနာခဲ့ကွောငျး ကုနျသညျတှကေပွောပါတယျ။ ဒါက အိန်ဒိယမှာ မတျပဲအထှကျတိုးလာပွီး သူ့နိုငျငံတှငျး လိုအပျခကြျပမာဏ ပွည့ျမီလာလို့ ဖွဈပါတယျ။
အီးယူ၊ အမရေိကနျ၊ ကိုရီးယား၊ ဂပြနျ အပါအဝငျ တခွားနိုငျငံပေါငျး ၁၀၀ ကြောျကို ပဲအမြိုးအမြိုး တနျခြိနျ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကြောျနှဈတိုငျး မွနျမာဘကျက တငျပို့နတောပါ။ ဒီပမာဏက အမရေိကနျဒေါျလာ ၁ ဘီလီယံ ရှိတယျလို့ ပဲကုနျသညျတှကေ ပွောပါတယျ။
