(Zawgyi/Unicode)
COVID-19 ကပ်ရောဂါကြီးကြောင့် ကပ်ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးရှေ့တန်းက ဆောင်ရွက်နေကြတဲ့ မြန်မာ့ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေမှာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုတွေ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ အကြောင်းကို ပြောပြပါမယ်။ ဒီအကြောင်း ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မအိမ့်သန္တာထွန်းက တင်ပြပေးပါမယ်။
COVID-19 ရောဂါကူးစက်ခံထားရတဲ့ လူနာတွေကို ပြုစုကုသပေးနေရတဲ့ ကျန်းမာရေး ဝန်ထမ်းတွေအနေနဲ့ ရောဂါကူးစက်ခံရနိုင်ချေ ပိုများတာကြောင့် သူတို့မှာ စိတ်ဖိအားတွေ များလာတယ်လို့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေ ကိုယ်တိုင် ဗွီအိုအေကို ပြောပြပါတယ်။
ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေ ကြုံတွေ့ရတဲ့အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့ အလုပ်သမားဆေးရုံက ဆေးရုံအုပ်ကြီး ဒေါက်တာ တင်မင်းထွန်းက VOA ကို ခုလိုပြောပါတယ်။
“အဓိကကတော့ သူတို့မှာ ဒီစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပေါ့။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာမှာဆိုရင် သူတို့အနေနဲ့ ခန့်မသင့်လို့များ ကူးသွားမလားပေါ့နော်။ ဒါတစ်ချက်ပေါ့။ နောက်စိတ်ဖိစီးမှု များတာပေါ့၊ ဒီ ကိုယ့်ကို အချိန်မရွေး ကူးလာနိုင်တဲ့ လူနာတွေနဲ့ ထိတွေ့နေရတဲ့အခါကျတော့ စိတ်ဖိစီးမှုများတာပေါ့၊ နောက်တခုက သူတို့ဆီကနေ တဆင့်ထပ်ပြီး သူတို့မိသားစုကို ပြန်ကူးမှာကို စိတ်ပူကြတာပေါ့။ အဲ့တာတွေပါပဲ အဓိကကတော့လေ။”
ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေအနေနဲ့ ရောဂါပိုးကူးစက်တာကနေ ကာကွယ်နိုင်ဖို့ ဝတ်ရတဲ့ ဝတ်စုံတွေကြောင့်လည်း စိတ်ဖိစီးမှုတွေ ရှိလာကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း အဆင်မပြေမှုတွေ၊ ဖိအားများတာတွေကြောင့် ဒီလို ကာလမှာ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေ အနေနဲ့ စိတ်ဓာတ်ကျလာတွေ ရှိလာနိုင်တဲ့အတွက် လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း ပျော်ရွှင်အောင် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ မြှင့်တင်ရေးတွေ လုပ်ပေးသင့်တယ်လို့ အထွေထွေရောဂါ အထူကုဆရာဝန်ကြီး Dr. မိုးအောင်ကျော်နိုင်က ပြောပါတယ်။
“စိတ်ဓာတ်ကျတဲ့ အပိုင်းလေးတွေ ရှိလာနိုင်တယ်။ ဘယ်လိုလူတွေမှာ ရှိလာနိုင်လဲဆိုတော့ ကိုယ့်ရဲ့ လုပ်ငန်းခွင်မှာ အဆင်မပြေတာတွေ ကြုံလာတဲ့အခါမှာပေါ့၊ ခါတိုင်းကြုံနေတာထက် ခုလက်ရှိ အသက်အန္တရာယ် ခြိမ်းခြောက်နေတဲ့ ရောဂါနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အချိန်မှာ အဆင်မပြေမှုတွေနဲ့ များလာရင် သူတို့ကိုယ်၌မှာလည်း စိတ်ဓာတ်ကျတာတွေဖြစ်လာနိုင်တယ်ပေါ့နော်။ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း မဖြစ်အောင်တော့ motivation လို့ခေါ်တာပေါ့ ကိုယ့်ရဲ့ လုပ်ငန်းတွေမှာ ပျော်ပိုက်လာအောင် ကိုယ့်ရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် အသိုင်းအဝန်းကနေတစ်ဆင့် တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက်ကို ဖေးမကူညီ စိတ်ဓာတ်မြှင့်တင်တဲ့ ကိစ္စလေးတွေလိုတယ်။ နောက်အထူးသဖြင့် အထက်ဌာနပိုင်းဆိုင်ရာတွေက ပိုပြီးတော့ လိုတယ်။ အခုလည်း ဆရာတို့အနေနဲ့ ဒီကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေကို စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ မြှင့်တင်ရေး လူတန်းစားပေါင်းစုံကနေ ဆောင်ရွက်နေတာကိုလည်း တွေ့ရတယ်ပေါ့နော်။ ဒါလေးတွေက သူတို့ရဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုလေးတွေကို ကာကွယ်နိုင်တဲ့ အထဲမှာပါတယ်၊ ကုစားပေးနိုင်တဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့လုပ်ရပ် တစ်ခု ဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။”
ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ် Antonio Guterres ကလည်း ကိုဗစ် ကပ်ရောဂါကာလအတွင်း ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေ၊ စိတ်ရောဂါအခံရှိသူတွေ၊ ကပ်ရောဂါကြီးကို လက်တွေ့ရင်ဆိုင်နေကြရသူတွေရဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးအတွက် အင်မတန် စိုးရိမ်စရာဖြစ်နေတဲ့အတွက် ဒီအခြေအနေကို အစိုးရတွေအနေနဲ့ အာရုံစိုက်ကြဖို့ကို တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
ဒီကိစ္စကို ပြဿနာ တရပ်လို သဘောထားပြီး ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းကြဖို့ အစိုးရတွေ လူထုအခြေပြုအဖွဲ့တွေနဲ့ ကျန်မာရေးအာဏာပိုင်တွေကို ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ် Antonio Guterres က တိုက်တွန်းခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်ရှင်။
[Unicode Version]
COVID-19 ထိပျတိုကျရငျဆိုငျရတဲ့ မွနျမာဆေးဘကျဝနျထမျးတှေ စိတျဖိစီးမှု ခံစားကွရ
COVID-19 ကပျရောဂါကွီးကွောင့ျ ကပျရောဂါတိုကျဖကြျရေးရှေ့တနျးက ဆောငျရှကျနကွေတဲ့ မွနျမာ့ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှမှော စိတျပိုငျးဆိုငျရာ ရိုကျခတျမှုတှေ ကွုံတှေ့နရေတဲ့ အကွောငျးကို ပွောပွပါမယျ။ ဒီအကွောငျး ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မအိမ့ျသန်တာထှနျးက တငျပွပေးပါမယျ။
COVID-19 ရောဂါကူးစကျခံထားရတဲ့ လူနာတှကေို ပွုစုကုသပေးနရေတဲ့ ကနြျးမာရေး ဝနျထမျးတှအေနနေဲ့ ရောဂါကူးစကျခံရနိုငျခြေ ပိုမြားတာကွောင့ျ သူတို့မှာ စိတျဖိအားတှေ မြားလာတယျလို့ ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှေ ကိုယျတိုငျ ဗှီအိုအကေို ပွောပွပါတယျ။
ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှေ ကွုံတှေ့ရတဲ့အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျလို့ အလုပျသမားဆေးရုံက ဆေးရုံအုပျကွီး ဒေါကျတာ တငျမငျးထှနျးက VOA ကို ခုလိုပွောပါတယျ။
“အဓိကကတော့ သူတို့မှာ ဒီစိတျပိုငျးဆိုငျရာပေါ့။ စိတျပိုငျးဆိုငျရာမှာဆိုရငျ သူတို့အနနေဲ့ ခန့ျမသင့ျလို့မြား ကူးသှားမလားပေါ့နောျ။ ဒါတဈခကြျပေါ့။ နောကျစိတျဖိစီးမှု မြားတာပေါ့၊ ဒီ ကိုယ့ျကို အခြိနျမရှေး ကူးလာနိုငျတဲ့ လူနာတှနေဲ့ ထိတှေ့နရေတဲ့အခါကတြော့ စိတျဖိစီးမှုမြားတာပေါ့၊ နောကျတခုက သူတို့ဆီကနေ တဆင့ျထပျပွီး သူတို့မိသားစုကို ပွနျကူးမှာကို စိတျပူကွတာပေါ့။ အဲ့တာတှပေါပဲ အဓိကကတော့လေ။”
ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှအေနနေဲ့ ရောဂါပိုးကူးစကျတာကနေ ကာကှယျနိုငျဖို့ ဝတျရတဲ့ ဝတျစုံတှကွေောင့ျလညျး စိတျဖိစီးမှုတှေ ရှိလာကွတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
လုပျငနျးခှငျအတှငျး အဆငျမပွမှေုတှေ၊ ဖိအားမြားတာတှကွေောင့ျ ဒီလို ကာလမှာ ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှေ အနနေဲ့ စိတျဓာတျကလြာတှေ ရှိလာနိုငျတဲ့အတှကျ လုပျငနျးခှငျအတှငျး ပြောျရှှငျအောငျ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ မွှင့ျတငျရေးတှေ လုပျပေးသင့ျတယျလို့ အထှထှေရေောဂါ အထူကုဆရာဝနျကွီး Dr. မိုးအောငျကြောျနိုငျက ပွောပါတယျ။
“စိတျဓာတျကတြဲ့ အပိုငျးလေးတှေ ရှိလာနိုငျတယျ။ ဘယျလိုလူတှမှော ရှိလာနိုငျလဲဆိုတော့ ကိုယ့ျရဲ့ လုပျငနျးခှငျမှာ အဆငျမပွတောတှေ ကွုံလာတဲ့အခါမှာပေါ့၊ ခါတိုငျးကွုံနတောထကျ ခုလကျရှိ အသကျအန်တရာယျ ခွိမျးခွောကျနတေဲ့ ရောဂါနဲ့ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ အခြိနျမှာ အဆငျမပွမှေုတှနေဲ့ မြားလာရငျ သူတို့ကိုယျ၌မှာလညျး စိတျဓာတျကတြာတှဖွေဈလာနိုငျတယျပေါ့နောျ။ စိတျဓာတျကခြွငျး မဖွဈအောငျတော့ motivation လို့ခေါျတာပေါ့ ကိုယ့ျရဲ့ လုပျငနျးတှမှော ပြောျပိုကျလာအောငျ ကိုယ့ျရဲ့ ပတျဝနျးကငြျ အသိုငျးအဝနျးကနတေဈဆင့ျ တဈယောကျနဲ့ တဈယောကျကို ဖေးမကူညီ စိတျဓာတျမွှင့ျတငျတဲ့ ကိစ်စလေးတှလေိုတယျ။ နောကျအထူးသဖွင့ျ အထကျဌာနပိုငျးဆိုငျရာတှကေ ပိုပွီးတော့ လိုတယျ။ အခုလညျး ဆရာတို့အနနေဲ့ ဒီကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှကေို စိတျပိုငျးဆိုငျရာ မွှင့ျတငျရေး လူတနျးစားပေါငျးစုံကနေ ဆောငျရှကျနတောကိုလညျး တှေ့ရတယျပေါ့နောျ။ ဒါလေးတှကေ သူတို့ရဲ့ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ ထိခိုကျမှုလေးတှကေို ကာကှယျနိုငျတဲ့ အထဲမှာပါတယျ၊ ကုစားပေးနိုငျတဲ့ ကောငျးမှနျတဲ့လုပျရပျ တဈခု ဖွဈတယျပေါ့နောျ။”
ကုလသမဂ်ဂအတှငျးရေးမှူးခြုပျ Antonio Guterres ကလညျး ကိုဗဈ ကပျရောဂါကာလအတှငျး ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှေ၊ စိတျရောဂါအခံရှိသူတှေ၊ ကပျရောဂါကွီးကို လကျတှေ့ရငျဆိုငျနကွေရသူတှရေဲ့ စိတျကနြျးမာရေးအတှကျ အငျမတနျ စိုးရိမျစရာဖွဈနတေဲ့အတှကျ ဒီအခွအေနကေို အစိုးရတှအေနနေဲ့ အာရုံစိုကျကွဖို့ကို တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
ဒီကိစ်စကို ပွူနာ တရပျလို သဘောထားပွီး ကိုငျတှယျဖွရှေငျးကွဖို့ အစိုးရတှေ လူထုအခွပွေုအဖှဲ့တှနေဲ့ ကနြျမာရေးအာဏာပိုငျတှကေို ကုလအတှငျးရေးမှူးခြုပျ Antonio Guterres က တိုကျတှနျးခဲ့တာဖွဈပါတယျရှငျ။
