ကမ္ဘာတဝန်း နိုင်ငံတွေနဲ့ ပိုင်နက်တွေ စုစုပေါင်း ၁၈၀ မှာ အစိုးရရုံးတွေရဲ့ အဂတိလိုက်စားမှု အဆိုးဆုံးအဆင့်မှာ မြန်မာနိုင်ငံပါဝင်နေပြီး အဆင့် ၁၅၇ မှာ ရှိနေတယ်လို့ နိုင်ငံတကာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိစေရေးအဖွဲ့ Transparency International ကပြောကြားလိုက်ပါတယ်။ ကမ္ဘာတဝန်း နိုင်ငံတွေရဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်း အဂတိလိုက်စားမှုအခြေအနေတွေကို လေ့လာသုံးသပ် ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာအရ လာဒ်စားမှု မရှိဆုံးနိုင်ငံကို အမှတ် ၁၀၀ ပေးတာမှာ မြန်မာက ၂၃ မှတ်ပဲရပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်ကထက်ကို ၅ မှတ်လျော့သွားတာဖြစ်ပါတယ်။ NLD အစိုးရလက်ထက် ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ အမှတ်အများဆုံးအဖြစ် အမှတ် က ၃၀ ရခဲ့ဖူးပါတယ်။
၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွက် အကျင့်ပျက်ခြစားမှု အညွှန်းကိန်းကို ထုတ်ပြန်တဲ့ထဲမှာ အသန့်ရှင်းဆုံး နိုင်ငံအဖြစ် ဒိန်းမတ်နိုင်ငံက အမှတ် ၁၀၀ သတ်မှတ်ထားတဲ့အထဲက ၉၀ နဲ့ ပထမ ရပါတယ်။ အာရှမှာ အသန့်ရှင်းဆုံး နိုင်ငံတွေကတော့ စင်္ကာပူ၊ ဟောင်ကောင်၊ ဂျပန်၊ ဘူတန် နဲ့ ထိုင်ဝမ်တို့ ဖြစ်ကြပါတယ်။
အာရှမှာ မြန်မာရဲ့ အောက်မှာ Turkmenistan, မြောက်ကိုရီးယား၊ ယီမင် နဲ့ ဆီရီးယားနိုင်ငံတို့ပဲ ရှိတော့တာပါ။ အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံတွေအားလုံးက အဂတိလိုက်စားမှုမှာ မြန်မာလောက် မဆိုးကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ အာရှ နိုင်ငံတွေရဲ့ ၇၀ ရာနှုန်းကျော်က အမှတ် ၅၀ အောက်မှာပဲ ရှိကြတာပါ။
“အာရှက ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး တိုင်းပြည်တချို့မှာ အကျင့်ပျက်ခြစားတာတွေက ပို ဆိုးရွားလာနေပါတယ်။ အစိုးရတွေက အာဏာရှိသူတွေ တာဝန်ခံမှု ရှိလာအောင် တောင်းဆိုနိုင်တဲ့ အခြေခံ အခွင့်အရေးတွေနဲ့ လွတ်လပ်ခွင့်တွေကို ကန့်သတ် လာပါတယ်။” လို့ TI ရဲ့ အာရှဒေသ အကြံပေး Ilham Mohamed က ပြောပါတယ်။ အာရှတလွှားမှာ ရွေးကောက်ပွဲတွေကို ၂၀၂၃ မှာ လုပ်ကြတော့မှာ ဖြစ်တဲ့အတိုင်း၊ ပြည်သူလူထုရဲ့ အသံတွေကို နားထောင်ရမယ့် အချိန်ကို ရောက်နေပါပြီလို့ သူက ဆိုပါတယ်။
[Unicode]
မွနျမာနိုငျငံ အဂတိလိုကျစားမှု အခွအေနပေိုဆိုး
ကမ်ဘာတဝနျး နိုငျငံတှနေဲ့ ပိုငျနကျတှေ စုစုပေါငျး ၁၈၀ မှာ အစိုးရရုံးတှရေဲ့ အဂတိလိုကျစားမှု အဆိုးဆုံးအဆင့ျမှာ မွနျမာနိုငျငံပါဝငျနပွေီး အဆင့ျ ၁၅၇ မှာ ရှိနတေယျလို့ နိုငျငံတကာ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုရှိစရေေးအဖှဲ့ Transparency International ကပွောကွားလိုကျပါတယျ။ ကမ်ဘာတဝနျး နိုငျငံတှရေဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှဈအတှငျး အဂတိလိုကျစားမှုအခွအေနတှေကေို လေ့လာသုံးသပျ ထုတျပွနျတဲ့ အစီရငျခံစာအရ လာဒျစားမှု မရှိဆုံးနိုငျငံကို အမှတျ ၁၀၀ ပေးတာမှာ မွနျမာက ၂၃ မှတျပဲရပါတယျ။ ၂၀၂၁ ခုနှဈကထကျကို ၅ မှတျလြော့သှားတာဖွဈပါတယျ။ NLD အစိုးရလကျထကျ ၂၀၁၇ ခုနှဈမှာ အမှတျအမြားဆုံးအဖွဈ အမှတျ က ၃၀ ရခဲ့ဖူးပါတယျ။
၂၀၂၂ ခုနှဈအတှကျ အကငြ့ျပကြျခွစားမှု အညှှနျးကိနျးကို ထုတျပွနျတဲ့ထဲမှာ အသန့ျရှငျးဆုံး နိုငျငံအဖွဈ ဒိနျးမတျနိုငျငံက အမှတျ ၁၀၀ သတျမှတျထားတဲ့အထဲက ၉၀ နဲ့ ပထမ ရပါတယျ။ အာရှမှာ အသန့ျရှငျးဆုံး နိုငျငံတှကေတော့ စငျ်ကာပူ၊ ဟောငျကောငျ၊ ဂပြနျ၊ ဘူတနျ နဲ့ ထိုငျဝမျတို့ ဖွဈကွပါတယျ။
အာရှမှာ မွနျမာရဲ့ အောကျမှာ Turkmenistan, မွောကျကိုရီးယား၊ ယီမငျ နဲ့ ဆီရီးယားနိုငျငံတို့ပဲ ရှိတော့တာပါ။ အိမျနီးခငြျး နိုငျငံတှအေားလုံးက အဂတိလိုကျစားမှုမှာ မွနျမာလောကျ မဆိုးကွတာကို တှေ့ရပါတယျ။ အာရှ နိုငျငံတှရေဲ့ ၇၀ ရာနှုနျးကြောျက အမှတျ ၅၀ အောကျမှာပဲ ရှိကွတာပါ။
“အာရှက ကမ်ဘာ့လူဦးရေ အမြားဆုံး တိုငျးပွညျတခြို့မှာ အကငြ့ျပကြျခွစားတာတှကေ ပို ဆိုးရှားလာနပေါတယျ။ အစိုးရတှကေ အာဏာရှိသူတှေ တာဝနျခံမှု ရှိလာအောငျ တောငျးဆိုနိုငျတဲ့ အခွခေံ အခှင့ျအရေးတှနေဲ့ လှတျလပျခှင့ျတှကေို ကန့ျသတျ လာပါတယျ။” လို့ TI ရဲ့ အာရှဒသေ အကွံပေး Ilham Mohamed က ပွောပါတယျ။ အာရှတလှှားမှာ ရှေးကောကျပှဲတှကေို ၂၀၂၃ မှာ လုပျကွတော့မှာ ဖွဈတဲ့အတိုငျး၊ ပွညျသူလူထုရဲ့ အသံတှကေို နားထောငျရမယ့ျ အခြိနျကို ရောကျနပေါပွီလို့ သူက ဆိုပါတယျ။
