မြန်မာ့အခြေအနေ အင်ဒို နဲ့ ကုလ ရှုတ်ချ
{{Zawgyi/Unicode}}
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေဟာ ပိုမိုဆိုးဝါး ကျဆင်းလာနေပြီး ၊ အာဆီယံရဲ့ ဘုံသဘောတူညီချက် (၅)ရပ်ကို ဖြည့်ဆည်း အကောင်ထည်ဖေါ်ဖို့ ပျက်ကွက်နေဆဲ ဖြစ်တယ်လို့ အာဆီယံခေါင်းဆောင်တချို့နဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်တို့က သောကြာနေ့ကျင်းပတဲ့ အာဆီယံ ထိပ်သီးညီလာခံမှာ ထောက်ပြ ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပဋိပက္ခတွေ အဆုံးသတ်ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးရလာစေဖို့ အာဆီယံအနေနဲ့ ခေါင်းဆောင်မှု ပျက်ကွက်နေဆဲဖြစ်တယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့တချို့ကလည်း ဝေဖန်လိုက်ပါတယ်။ ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က စုစည်း တင်ပြထားပါတယ်။
စစ်ကောင်စီဖက်က လိုက်လျောဆောင်ရွက်နိုင်မယ့် အစီအစဉ်တွေနဲ့အတူ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး ရလာအောင် ဘယ်လို ဖိအားပေးကြမလဲဆိုတဲ့ အာဆီယံအဖွဲ့တွင်း အားလုံးက သဘောတူနိုင်မယ့် အခြေအနေတခုကို သောကြာနေ့ အာဆီယံ ထိပ်သီးညီလာခံမှာ ဆွေးနွေးခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အခြေအနေဟာ တိုးတက်မှု မရှိသေးဘူးလို့ မကြာခင် အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဌ ဖြစ်လာမယ့် အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတ Joko Widodo က သတင်းထောက်တွေကို ပြောပါတယ်။
“အင်ဒိုနီးရှားအနေနဲ့ အတော့်ကို စိတ်ပျက်မိပါတယ်။ မြန်မာပြည်တွင်း အခြေအနေက ပိုဆိုးလာသလို၊ အာဆီယံ ဘုံ သဘောတူချက် (၅)ရပ်နဲ့ပတ်သက်လို့ မြန်မာစစ်ကောင်စီဖက်ကလည်း တိုးတက်မှုရှိလာအောင် သိသာတဲ့ တာဝန်ခံ လုပ်ဆောင်မှုမျိုး မတွေ့ရပါဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အခြေအနေကြောင့် အာဆီယံရဲ့ပုံရိပ် ထိခိုက်တာမျိုးကို လက်မခံနိုင်ပါဘူး။”
ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ချက်ချင်းရပ်ကြဖို့ အင်ဒိုနီးရှားက ထပ်လောင်း တောင်းဆိုသလို၊ မြန်မာ့ ပြဿနာက အာဆီယံအဖွဲ့ကြီးကို ဓါးစာခံလုပ်ထားတာမျိုး မဖြစ်သင့်ဘူးလို့လည်း အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ Joko Widodo က ပြောသွားပါတယ်။
အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက်ကို အပြည့်အဝ အကောင်အထည် မဖေါ်မချင်း အာဆီယံထိပ်သီးညီလာခံ တွေမှာရော၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဆင့် ဆွေးနွေးပွဲတွေမှာပါ စစ်ကောင်စီရဲ့ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တွေကို တက်ခွင့်မပေးပဲ တားမြစ် ထားပြီး နိုင်ငံရေးနဲ့ မသက်ဆိုင်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တဦးကို စေလွှတ်ခွင့် ပေးထားပေမဲ့ စစ်ကောင်စီဖက်ကတော့ စေလွှတ်ခြင်း မရှိပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ အခြားသော အာဆီယံဒေသတွင်း ဆွေးနွေးပွဲတွေမှာတော့ စစ်ကောင်စီရဲ့ ကိုယ်စားလှယ်ကို တက်ရောက်ခွင့် ပေးထားပါတယ်။
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံကတော့ မြန်မာ့အရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ ပိုပြင်းထန်တဲ့ ဖိအားပေးဆောင်ရွက်မှုတွေ လုပ်သင့်တယ်လို့ အကြံပြုထားပြီး၊ ဒါကို စင်္ကာပူ မလေးရှားနဲ့ ဒီတကြိမ်မှာ ဘရူနိုင်းနိုင်ငံကပါ သဘောတူကြပေမယ့်၊ အင်ဒိုနီးရှားရဲ့ အဆိုပြု ချက်ကို ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအိုနိုင်ငံတွေက ကန့်ကွက်ကြပါတယ်။
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဖနွမ်ပင်မှာ ကျင်းပတဲ့ အာဆီယံထိပ်သီးညီလာခံကို တက်ရောက်တဲ့ ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ် Antonio Guterres ကလည်း မြန်မာပြည်တွင်း နိုင်ငံရေးအကျဉ်း သားတွေအားလုံး ပြန်လွှတ်ပေးပြီး ဒီမိုကရေစီလမ်းကို ပြန်သွားနိုင်ဖို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေး စလုပ်ဖို့ တောင်းဆိုပါတယ်။
“ အရပ်သားတွေပေါ် အဆင်ခြင်မဲ့ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုတွေဟာ နိုင်ငံတကာဥပဒေအရ စစ်ရာဇဝတ်မှုမြောက်နိုင်တာမို့ ဒါတွေကို ရပ်တန့်ဖို့လိုပါတယ်။ ထပ်မံ တောင်းဆိုလိုတာကတော့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား အားလုံးကိုပြန်လွှတ်ပေးပြီး ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းကို ပြန်သွားနိုင်ရေး အာလုံးပါဝင်မယ့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေး စတင်ဖို့ အမြန်ဆောင်ရွက်သင့် ပါတယ်။ ဒီနည်းကသာ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ တည်ငြိမ်မှုကို ရစေမှာပါ။”
လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တခုဖြစ်တဲ့ Fortify Rights အဖွဲ့ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ပဋိပက္ခတွေ အဆုံးသတ်နိုင်ဖို့ အာဆီယံ အနေနဲ့ ခေါင်းဆောင်မှု ပျက်ကွက်နေဆဲဖြစ်တယ်လို့ ဝေဖန်လိုက်ပါတယ်။ Fortify Rights အဖွဲ့ရဲ့ ပြောခွင့်ရသူ Patrick Phongsathorn ပြောတာက -
“ ထောင်ကျော်တဲ့ အပြစ်မဲ့ အရပ်သားပြည်သူတွေကို စစ်ကောင်စီက သတ်ခဲ့တယ်ဆိုတာရော၊ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်တွေကို ဖမ်းဆီးထောင်ချထားတယ်ဆိုတာကိုပါ အာဆီယံ ဝန်ကြီးတွေ ကောင်းကောင်း သိကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာ့ပြဿနာဖြေရှင်းရေးမှာ ဒီကိစ္စပေါ် သြဇာသက်ရောက်မယ့် ပြင်ပက ဝင်ရောက်ဖြေရှင်း ပေးသူတွေကိုလည်း အာဆီယံက လက်ရှောင်နေတာကို ကြည့်ရင် အာဆီယံက မြန်မာ့ပြဿနာကို တကယ်ရော ပြေလည်စေချင်တဲ့ ဆန္ဒရှိသလားဆိုတာ သံသယဝင်မိပါတယ်။”
အာဆီယံ ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ပြန်လည်သုံးသပ် ဆုံးဖြတ်ချက်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ စစ်ကောင်စီ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဌာနက ကန့်ကွက်စာ သောကြာနေ့က တစောင်ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး စာထဲမှတော့ မြန်မာနိုင်ငံကို ချန်လှပ်ပြီး အာဆီယံ ၉ နိုင်ငံထဲက မြန်မာ့အရေးကို ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ်နေကြတာဟာ အာဆီယံပဋိညာဉ်ပါ အခြေခံမူတွေကို သွေဖယ်နေ တယ်လို့ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
..........................................................
မွနျမာ့အခွအေနေ အငျဒို နဲ့ ကုလ ရှုတျခြ
{{Zawgyi/Unicode}}
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အခွအေနဟော ပိုမိုဆိုးဝါး ကဆြငျးလာနပွေီး ၊ အာဆီယံရဲ့ ဘုံသဘောတူညီခကြျ (၅)ရပျကို ဖွည့ျဆညျး အကောငျထညျဖေါျဖို့ ပကြျကှကျနဆေဲ ဖွဈတယျလို့ အာဆီယံခေါငျးဆောငျတခြို့နဲ့ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျတို့က သောကွာနေ့ကငြျးပတဲ့ အာဆီယံ ထိပျသီးညီလာခံမှာ ထောကျပွ ပွောဆိုလိုကျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ပဋိပက်ခတှေ အဆုံးသတျပွီး ငွိမျးခမြျးရေးရလာစဖေို့ အာဆီယံအနနေဲ့ ခေါငျးဆောငျမှု ပကြျကှကျနဆေဲဖွဈတယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေး အဖှဲ့တခြို့ကလညျး ဝဖေနျလိုကျပါတယျ။ ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက စုစညျး တငျပွထားပါတယျ။
စဈကောငျစီဖကျက လိုကျလြောဆောငျရှကျနိုငျမယ့ျ အစီအစဉျတှနေဲ့အတူ မွနျမာနိုငျငံတှငျး ငွိမျးခမြျးရေး ရလာအောငျ ဘယျလို ဖိအားပေးကွမလဲဆိုတဲ့ အာဆီယံအဖှဲ့တှငျး အားလုံးက သဘောတူနိုငျမယ့ျ အခွအေနတေခုကို သောကွာနေ့ အာဆီယံ ထိပျသီးညီလာခံမှာ ဆှေးနှေးခဲ့ကွတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံရဲ့အခွအေနဟော တိုးတကျမှု မရှိသေးဘူးလို့ မကွာခငျ အာဆီယံအလှည့ျကြဥက်ကဌ ဖွဈလာမယ့ျ အငျဒိုနီးရှား သမ်မတ Joko Widodo က သတငျးထောကျတှကေို ပွောပါတယျ။
“အငျဒိုနီးရှားအနနေဲ့ အတော့ျကို စိတျပကြျမိပါတယျ။ မွနျမာပွညျတှငျး အခွအေနကေ ပိုဆိုးလာသလို၊ အာဆီယံ ဘုံ သဘောတူခကြျ (၅)ရပျနဲ့ပတျသကျလို့ မွနျမာစဈကောငျစီဖကျကလညျး တိုးတကျမှုရှိလာအောငျ သိသာတဲ့ တာဝနျခံ လုပျဆောငျမှုမြိုး မတှေ့ရပါဘူး။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့အခွအေနကွေောင့ျ အာဆီယံရဲ့ပုံရိပျ ထိခိုကျတာမြိုးကို လကျမခံနိုငျပါဘူး။”
ဒါ့အပွငျ မွနျမာနိုငျငံတှငျး အကွမျးဖကျမှုတှကေို ခကြျခငြျးရပျကွဖို့ အငျဒိုနီးရှားက ထပျလောငျး တောငျးဆိုသလို၊ မွနျမာ့ ပွူနာက အာဆီယံအဖှဲ့ကွီးကို ဓါးစာခံလုပျထားတာမြိုး မဖွဈသင့ျဘူးလို့လညျး အငျဒိုနီးရှားသမ်မတ Joko Widodo က ပွောသှားပါတယျ။
အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီခကြျကို အပွည့ျအဝ အကောငျအထညျ မဖေါျမခငြျး အာဆီယံထိပျသီးညီလာခံ တှမှောရော၊ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးအဆင့ျ ဆှေးနှေးပှဲတှမှောပါ စဈကောငျစီရဲ့ ထိပျတနျးခေါငျးဆောငျတှကေို တကျခှင့ျမပေးပဲ တားမွဈ ထားပွီး နိုငျငံရေးနဲ့ မသကျဆိုငျတဲ့ ကိုယျစားလှယျတဦးကို စလှေှတျခှင့ျ ပေးထားပမေဲ့ စဈကောငျစီဖကျကတော့ စလှေှတျခွငျး မရှိပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ အခွားသော အာဆီယံဒသေတှငျး ဆှေးနှေးပှဲတှမှောတော့ စဈကောငျစီရဲ့ ကိုယျစားလှယျကို တကျရောကျခှင့ျ ပေးထားပါတယျ။
အငျဒိုနီးရှားနိုငျငံကတော့ မွနျမာ့အရေးနဲ့ပတျသကျလို့ ပိုပွငျးထနျတဲ့ ဖိအားပေးဆောငျရှကျမှုတှေ လုပျသင့ျတယျလို့ အကွံပွုထားပွီး၊ ဒါကို စငျ်ကာပူ မလေးရှားနဲ့ ဒီတကွိမျမှာ ဘရူနိုငျးနိုငျငံကပါ သဘောတူကွပမေယ့ျ၊ အငျဒိုနီးရှားရဲ့ အဆိုပွု ခကြျကို ထိုငျး၊ ကမ်ဘောဒီးယား၊ လာအိုနိုငျငံတှကေ ကန့ျကှကျကွပါတယျ။
ကမ်ဘောဒီးယားနိုငျငံ ဖနှမျပငျမှာ ကငြျးပတဲ့ အာဆီယံထိပျသီးညီလာခံကို တကျရောကျတဲ့ ကုလသမဂ်ဂအတှငျးရေးမှူးခြုပျ Antonio Guterres ကလညျး မွနျမာပွညျတှငျး နိုငျငံရေးအကဉြျး သားတှအေားလုံး ပွနျလှှတျပေးပွီး ဒီမိုကရစေီလမျးကို ပွနျသှားနိုငျဖို့ တှေ့ဆုံဆှေးနှေးရေး စလုပျဖို့ တောငျးဆိုပါတယျ။
“ အရပျသားတှပေေါျ အဆငျခွငျမဲ့ ပဈခတျတိုကျခိုကျမှုတှဟော နိုငျငံတကာဥပဒအေရ စဈရာဇဝတျမှုမွောကျနိုငျတာမို့ ဒါတှကေို ရပျတန့ျဖို့လိုပါတယျ။ ထပျမံ တောငျးဆိုလိုတာကတော့ နိုငျငံရေးအကဉြျးသား အားလုံးကိုပွနျလှှတျပေးပွီး ဒီမိုကရစေီလမျးကွောငျးကို ပွနျသှားနိုငျရေး အာလုံးပါဝငျမယ့ျ တှေ့ဆုံဆှေးနှေးရေး စတငျဖို့ အမွနျဆောငျရှကျသင့ျ ပါတယျ။ ဒီနညျးကသာ ငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ တညျငွိမျမှုကို ရစမှောပါ။”
လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တခုဖွဈတဲ့ Fortify Rights အဖှဲ့ကတော့ မွနျမာနိုငျငံတှငျး ပဋိပက်ခတှေ အဆုံးသတျနိုငျဖို့ အာဆီယံ အနနေဲ့ ခေါငျးဆောငျမှု ပကြျကှကျနဆေဲဖွဈတယျလို့ ဝဖေနျလိုကျပါတယျ။ Fortify Rights အဖှဲ့ရဲ့ ပွောခှင့ျရသူ Patrick Phongsathorn ပွောတာက -
“ ထောငျကြောျတဲ့ အပွဈမဲ့ အရပျသားပွညျသူတှကေို စဈကောငျစီက သတျခဲ့တယျဆိုတာရော၊ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ အပါအဝငျ နိုငျငံရေးခေါငျးဆောငျတှကေို ဖမျးဆီးထောငျခထြားတယျဆိုတာကိုပါ အာဆီယံ ဝနျကွီးတှေ ကောငျးကောငျး သိကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ မွနျမာ့ပွူနာဖွရှေငျးရေးမှာ ဒီကိစ်စပေါျ သွဇာသကျရောကျမယ့ျ ပွငျပက ဝငျရောကျဖွရှေငျး ပေးသူတှကေိုလညျး အာဆီယံက လကျရှောငျနတောကို ကွည့ျရငျ အာဆီယံက မွနျမာ့ပွူနာကို တကယျရော ပွလေညျစခေငြျတဲ့ ဆန်ဒရှိသလားဆိုတာ သံသယဝငျမိပါတယျ။”
အာဆီယံ ခေါငျးဆောငျတှရေဲ့ပွနျလညျသုံးသပျ ဆုံးဖွတျခကြျတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ စဈကောငျစီ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး ဌာနက ကန့ျကှကျစာ သောကွာနေ့က တစောငျထုတျပွနျခဲ့ပွီး စာထဲမှတော့ မွနျမာနိုငျငံကို ခနြျလှပျပွီး အာဆီယံ ၉ နိုငျငံထဲက မွနျမာ့အရေးကို ဆှေးနှေးဆုံးဖွတျနကွေတာဟာ အာဆီယံပဋိညာဉျပါ အခွခေံမူတှကေို သှဖေယျနေ တယျလို့ ဖေါျပွထားပါတယျ။
