မြန်မာနိုင်ငံက ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုတွေမှာ ဘုံလိုလားချက်ကို အခြေခံဆွေးနွေးတာမျိုးမဟုတ်ဘဲ တဘက်နဲ့တဘက် အကြောက်တရားအပေါ် အခြေခံဆွေးနွေးနေကြတဲ့အတွက် မအောင်မမြင် ဖြစ်ရတယ်လို့ ပြည်ထောင်စု Institute က ဒါရိုက်တာ ဦးခွန်စိုင်းက ပြောပါတယ်။ ကိုဇော်ဝင်းလှိုင် က တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားပါတယ်။
မေး ။ ။ ပထမဦးဆုံး ကျနော်မေးချင်တာက အခုသွားနေတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုတွေအကြောင်းပါ။ မကြာသေးခင်ကပဲ ကျိုင်းတုံဆွေးနွေးမှု လုပ်ခဲ့တယ်။ မျှော်လင့်ထားသလောက် အောင်မြင်မှုမရခဲ့ဘူးပေါ့။ ဆိုတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲတွေကလည်း လုပ်ခဲ့ကြတာကြာပြီ။ နှစ်တွေလည်းတော်တော်ကြာပြီ။ အစိုးရနှစ်ဆက်လည်း ပြောင်းခဲ့ပြီ။ ဆိုတော့ အတိုင်းအတာတခုအထိ အနည်းငယ်အောင်မြင်မှု ရတယ်လို့ ပြောလို့ရနိုင်တဲ့ အနေအထား ရှိသလားဆိုတာလဲ မေးခွန်းထုတ်စရာ ဖြစ်နေတယ်။ ဆိုတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲတွေ နှောင့်နှေးကြန့်ကြာနေတာ၊ မအောင်မမြင် ဖြစ်နေရတာ ဘယ်ဟာတွေမှာများ အခြေခံနေလို့လဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကို ကိုယ်လိုလားတဲ့၊ အားလုံးလိုလားတဲ့ ဘုံရည်မှန်းချက်တရပ်အပေါ်မှာ အခြေခံပြီးတော့ ဆွေးနွေးရမှာဖြစ်တယ်။ သို့သော်လဲပဲ ကျနော်တို့ တကယ်တမ်း ဆွေးနွေးတဲ့အခါကြတော့ ကိုယ့်မှာရှိတဲ့ အကြောက်တရား၊ သူ့မှာရှိတဲ့ အကြောက်တရား၊ အဲဒါတွေအခြေခံပြီးတော့ ဆွေးနွေးနေကြတယ်။ အကြောက်တရား ရှိတဲ့အခါကြတော့ သူ့ကိုကိုယ်မယုံ၊ ကိုယ့်ကိုယ်သူမယုံဖြစ်ကာ၊ လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ အဖွဲ့တွေပဲဖြစ်ဖြစ်၊ မထိုးထားတဲ့ အဖွဲ့တွေပဲဖြစ်ဖြစ် ဒီဟာက ပြဿနာ ဖြစ်နေတယ်။ အဲဒီလိုဖြစ်နေတော့ ဒီကိစ္စမှာ အကြောက်တရားဖြစ်တယ်ဆိုတာ EAO တွေပဲ ဖြစ်တာ မဟုတ်ဘူး။ အစိုးရဘက်နဲ့ တပ်မတော်ဘက်ကလည်း ဖြစ်နေတယ်။ နှစ်ဘက်စလုံး ဖြစ်နေတော့ ဒီဥစ္စာကို ကျနော်တို့ ဖယ်ရှားနိုင်ဖို့လိုတယ်။
ဥပမာဆိုပါတော့ ကျိုင်းတုံ ဆိုလို့ရှိရင် သူတို့ ပြဿနာ ဖြစ်နေတာ နှစ်ရပ် ဖြစ်တယ်။ တစ်ရပ်က ဘာလဲဆိုတော့ တပ်နေရာ ချထားရေး ဖြစ်တယ်။ AA က ရခိုင်မှာ မနေနဲ့။ ကေအိုင်အိုနယ်မြေကို ပြန်ပါ။ ဒီဥစ္စာက ကေအိုင်အိုနယ်မြေကို ပြန်မယ်ဆိုရင် အဲဒါလက်တွေ့မကျဘူးလို့ အများကပြောကြတာပေါ့။ ဒီလိုဆိုလို့ရှိရင် ဗမာ့တပ်မတော်ကလဲ ဘန်ကောက်မှာစပြီးတော့ တည်ထောင်ခဲ့တော့ ဘန်ကောက်ကို ပြန်ရမယ်ထင်တယ်လို့ ပြောတဲ့ဟာတွေ ရှိလာတယ်။ ရခိုင်တပ်မတော်ဟာ ရခိုင်မှာနေတယ်ဆိုတာဟာ သူကစကတည်းက အဲဒီမှာနေဖို့ လုပ်လာခဲ့တာ။ ကိုယ့်ရဲ့စိုးရိမ်ချက်နဲ့ သူကိုသွားပြီးတော့ ဒီလိုလုပ်တယ်ဆိုလို့ရှိရင် သူကလည်း ပြန်ရမှာကြောက်တာပေါ့။ မပြန်နိုင်ဘူး။ ကိုယ်ကလည်း အတင်းပြန်ခိုင်းတယ်။ ဒီဥစ္စာကို ဘယ်နည်းနဲ့မှ မဖြေရှင်းနိုင်ဘူးပေါ့။ နောက်တခုက ဘာလဲဆိုတော့ တရုတ်ပါရေး၊ မပါရေး။ ဝပါရေး၊ မပါရေး ကိစ္စတွေလည်းရှိတယ်။ ဒါတွေလဲ အကြောက်တရားကြောင့် ဖြစ်တာ။ မယုံလို့ဖြစ်တာ။ အဓိကတော့ ကျနော်တို့ တကယ်တမ်း ယုံကြည်စိတ်ချတယ်ဆိုရင် ဘယ်သူမှမပါလဲ ဖြစ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့အချင်းချင်းရဲ့ ယုံကြည်စိတ်ချမှု မရှိလာတဲ့အခါ ဒါမျိုးတွေ ဖြစ်လာတာပေါ့။
မေး ။ ။ မြန်မာအစိုးရနဲ့ တပ်မတော်အနေနဲ့ တရုတ်နဲ့ ဒီလောက်ရင်းနှီးပြီးတော့ ထိတွေ့ဆက်ဆံသွားလာနေကြတာ ဒီငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲမှာ တရုတ်က လေ့လာသူအဖြစ်၊ ဒိုင်းလူကြီးအဖြစ် ဝင်ထိုင်ပေးမယ့်ကိစ္စကို စစ်တပ်ဘက်က လက်မခံဘူးဆိုတာ ထူးဆန်းနေသလို ဖြစ်မနေဘူးလား။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ ဗမာနိုင်ငံအရေးက တရုတ်က အမြဲတမ်းပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့တယ်။ အဟောင်းတွေကို သူတို့ကလဲ မမေပဘူး။ ရှည်ရှည်ဝေးဝေး မကြည့်နဲ့ ၁၉၆၈ မှာဆိုရင် ဗကပ ဝင်တိုက်လာတော့ သူတို့ဆီမှာ တရုတ် volunteers တွေနဲ့ အလုံးအရင်း ဝင်တိုက်ခဲ့တယ်။ အဲဒီကနေ ၁၉၈၉ အထိ ဖြစ်လာခဲ့တယ်။ ဒီဥစ္စာတွေကိုလဲ ဗမာ့တပ်မတော်က မေ့ပုံမရဘူး။ ဒီကိစ္စတွေကို မေ့စရာ မလိုပါဘူး။ သို့သော်လဲ ကျနော်တို့ သင်ခန်းစာ ယူပြီး၊ ဘာတွေဆက်လုပ်ရင် ကောင်းမလဲ - တကယ်တမ်း ဖြစ်တာကတော့ EAO တွေရဲ့ တောင်းဆိုချက်ကြောင့် ဖြစ်တယ်။ EAO တွေက တရုတ်ပါပါလို့ ပြောတာမဟုတ်ဘူး။ သို့သော်လဲပဲ နိုင်ငံခြားကလူတွေ US, UK တို့ စသဖြင့်ပေါ့။
မေး ။ ။ အခုန ဦးခွန်စိုင်းပြောတဲ့ အကြောက်တရားကို ပြန်ပြောမယ်ဆိုရင် ရိုးရိုးရှင်းရှင်းလေး၊ သဘောရိုးနဲ့ ဆွေးနွေးကြမယ်ဆိုရင် အဲဒီလို အကြောက်တရားလဲ ရှိစရာ မလိုဘူး။ တစ်ခံနေတဲ့ အကြောင်းအရာတွေလဲ ဘာမှရှိစရာ မလိုဘူး။ သဘောက အပေးအယူ နှစ်ဘက်မျှတအောင်လုပ်ပြီး ဆွေးနွေးကြမယ်ဆိုရင်တော့ မြန်မြန်ဆန်ဆန် ပြေလည်သွားစရာ ရှိတယ်လို့ လူပိန်းတွေး တွေးမယ်ဆိုရင်တော့ တွေးလို့ရတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ စောစောကပြောသလို တရုတ်အပိုင်းနဲ့ အနုစိတ်တွေ ပါလာတော့ အဲဒီမှာ တင်းခံနေကြတာ ရခိုင်အေအေကို ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲမှာ နေခွင့်ပြုမလား၊ မပြုဘူးလားဆိုတဲ့ ကိစ္စရပ်တွေက တော်တော်ရှုပ်ထွေးလာတယ်ဆိုတော့ ပြောရရင်တော့ နှစ်ဘက်စလုံးမှာ သဘောရိုးခံနဲ့ ဒီဆွေးနွေးပွဲတွေကို ဆွေးနွေးနေကြတာ မဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့ အမြင်မျိုး ဖြစ်နိုင်သလား။
ဖြေ ။ ။ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်လို့ရှိရင် အခုလောလောဆယ်မှာတော့ ကျနော်မှတ်မိတာ ရှိတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့လတုန်းက နိုင်ငံခြားက ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးတယောက် - သူက တပ်မတော်နဲ့လဲ ရင်းနှီးတယ်။ သူက RCSS ဥက္ကဋ္ဌကို မေးပါတယ်။ အခုလိပ်ခဲတင်းလဲ ဖြစ်နေတဲ့ ကိစ္စကို ဖြေရှင်းမယ်ဆိုရင် ဘယ်လိုလုပ်ရင်ကောင်းမလဲ - အဲဒီတော့ သူက အကြံ (၃) ချက် ပေးပါတယ်။ ဒါက စဉ်းစားစရာပါ။ (၁) ဗမာအစိုးရ တပ်မတော်အနေနဲ့ တရုတ်ကိုလည်း ဆွေးနွေးဖို့လိုတယ်။ ဘယ်လိုလုပ်သင့်သလဲ။ (၂) ဒီအဖွဲ့တွေ အများစုက UWSA ကို မှီခိုနေတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ UWSA ကိုလည်း ဆွေးနွေးဖို့သင့်တယ်။ (၃) ဒီအဖွဲ့တွေကို ဆွေးနွေးဖို့ဆိုရင် အစိုးရ - တပ်မတော်တင်မကဘူး၊ အခုလက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ EAO တွေလည်း ပါဝင်သင့်တယ်။ အဲဒီလို အကြံပြုခဲ့တယ်။
မေး ။ ။ ပြောနေကြတဲ့ မဟာမိတ်လေးဖွဲ့ တည်ရှိရာနယ်မြေ ဒီရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းမှာ အဲဒီဒေသ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းမှာ တရုတ်နယ်စပ် ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း အခုနောက်ပိုင်း ထူးခြားတဲ့ဖြစ်စဉ်က ဘာလဲဆိုတော့ မူးယစ်ဆေးဝါးနဲ့အသံ နည်းနည်းအသံပြန်ထွက်လာတာ ရှိတယ်။ အသံက နှစ်ကာလအတန်ကြာ တိတ်သွားပြီးတော့ မူးယစ်ဆေးဝါးကိစ္စတွေ ပြန်ဖမ်းမိတာတွေ၊ ထုတ်တာတွေ၊ ပြန်ပြီးတော့ နည်းနည်းအသံထွက်လာတော့ သတင်းတွေထဲမှာ ပြန်တွေ့ရတော့ ဒီကိစ္စကရော ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲတွေ၊ ပထဝီအနေအထားတွေကို ဘယ်လိုအကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိနိုင်သလဲ။ တချိန်တုန်းကတော့ မူးယစ်ဆေးဝါးနဲ့ အတော်လေးနာမည်ပျက် ရှိခဲ့တယ်။ အတော်လေး ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဖြစ်ခဲ့တဲ့ဒေသဖြစ်တော့ ခဏတိမ်သွားပြီး၊ မြုပ်သွားပြီးမှ အခုပြန်ပေါ်လာတဲ့သဘောများ ဖြစ်နေသလား။ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲတွေ အနေအထားတွေကို ဘယ်လိုအကျိုးသက်ရောက်မှု ဖြစ်နိုင်သလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ ပြည်ထောင်စုတရပ်လုံးအနေနဲ့တော့ မပြောနိုင်ဘူး။ ရှမ်းပြည်အနေနဲ့ ပြောမယ်ဆိုရင်တော့ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်တုန်းက လားရှိုးမှာ ဘိန်းစိုက်ပျိုးသူ တောင်သူများရဲ့ဖိုရိမ် ဆိုပြီးတော့ ခေါ်တယ်။ Myanmar Opium Farmers' Forum ဆိုပြီး အစည်းအဝေး လုပ်ကြတယ်။ အဲဒီက ကြေညာချက်မှာ ဘာတွေ့ရသလဲဆိုတော့ ကျနော်တို့ ရှမ်းပြည်နယ်မှာ မူးယစ်ဆေးဝါးပြဿနာနဲ့ စစ်ရေးပဋိပက္ခ ဖြစ်နေတာကို ခွဲလို့မရဘူး။ ခေါင်းနဲ့ပန်းနဲ့ ခွဲလို့မရဘူး ဖြစ်နေတယ်။ အဲဒီတော့ ဘယ်နည်းနဲ့မဆို ကျနော်မြင်တာကတော့ ဒီပြဿနာကို ဖြေရှင်းမယ်ဆိုရင် အားလုံးဝိုင်းဝန်းပြီးတော့ ဖြေရှင်းရလိမ့်မယ်။ အစိုးရကြီးပဲ မဖြေရှင်းပါနဲ့။ တပ်မတော်ပဲ မဖြေရှင်းပါနဲ့။ EAO တွေပဲ မဖြေရှင်းပါနဲ့။ ကျနော်တို့ အကုန်လုံး ဝိုင်းဝန်းပေါင်းပြီးတော့ ဖြေရှင်းကြရမယ်။ အဲဒီလို မလုပ်ဘဲနဲ့ အရင်ကနည်းအတိုင်း ပြန်သွားမယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ ပိုဆိုးသွားမယ်။ အဲဒီအချိန်မှာဆိုရင် သူက အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေ၊ ယဉ်ပြိုင်တဲ့ကိစ္စတွေကလဲ ပါဝင်ထပ်ပါလာတော့မယ်။ တရုတ်ဘက်ကို လိုက်မယ်ဆိုရင်လဲ အမေရိကန်ဘက်က ကြိုက်မှာမဟုတ်ဘူး။ အမေရိကန်ဘက်လိုက်လဲ တရုတ်ဘက်က ကြိုက်မှာမဟုတ်ဘူး။ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့ နိုင်ငံက စစ်တလင်း ဖြစ်မယ်။ အဲဒီထဲမှာ အဆိုးဆုံးဖြစ်မှာက ရှမ်းပြည်နယ် ဖြစ်မယ်။ ရှမ်းပြည်က ၁၉၄၉-၈၉ အထိ အလူးအလဲ ခံရပြီးပြီ။ ဒီဥစ္စာကို ကျနော်တို့ ထပ်မဖြစ်ချင်တော့ဘူး။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲတွေမှာလဲ မူးယစ်ဆေးဝါးကိစ္စကို ခေါင်းစဉ်တခုအနေနဲ့ ဆွေးနွေးသင့်တယ်။
ဖြေ ။ ။ အခုလောလောဆယ်တော့ ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံမှာ သူတို့သဘောတူညီချက် အစိတ်အပိုင်းတစ်နဲ့ အစိတ်အပိုင်းနှစ်ဆိုပြီး အဲဒီအထဲမှာ ပါတော့ပါတယ်။ သို့သော်လဲ ထူးခြားချက်က တစ်ခုပဲ ရှိတယ်။ မူးယစ်ဆေးဝါးကိစ္စမှာ အရင်ကလို မူးယစ်ဆေးဝါးသုံးစွဲတယ် ဆိုလို့ရှိရင် ရာဇဝတ်သား မဟုတ်ဘဲနဲ့ လူတဦးလိုပဲ အဲဒီလိုမျိုးပဲ ဆက်ဆံဖို့ အဲဒီလောက် နည်းနည်းတိုးတက်လာတာပဲ ရှိတယ်။ သို့သော်လဲပဲ ဖြေရှင်းဖို့ကိစ္စကို ဘယ်လိုကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းမယ်ဆိုတာ မပါသေးဘူး။ ဒါတွေကို ကျနော်တို့ ဆက်လုပ်ဖို့ လိုပါတယ်။
မေး ။ ။ အခုလို ဖြေကြားပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။
==Unicode==
မွနျမာနိုငျငံက ငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေးမှုတှမှော ဘုံလိုလားခကြျကို အခွခေံဆှေးနှေးတာမြိုးမဟုတျဘဲ တဘကျနဲ့တဘကျ အကွောကျတရားအပေါျ အခွခေံဆှေးနှေးနကွေတဲ့အတှကျ မအောငျမမွငျ ဖွဈရတယျလို့ ပွညျထောငျစု Institute က ဒါရိုကျတာ ဦးခှနျစိုငျးက ပွောပါတယျ။ ကိုဇောျဝငျးလှိုငျ က တှေ့ဆုံမေးမွနျးထားပါတယျ။
မေး ။ ။ ပထမဦးဆုံး ကနြောျမေးခငြျတာက အခုသှားနတေဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေးမှုတှအေကွောငျးပါ။ မကွာသေးခငျကပဲ ကြိုငျးတုံဆှေးနှေးမှု လုပျခဲ့တယျ။ မြှောျလင့ျထားသလောကျ အောငျမွငျမှုမရခဲ့ဘူးပေါ့။ ဆိုတော့ ငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေးပှဲတှကေလညျး လုပျခဲ့ကွတာကွာပွီ။ နှဈတှလေညျးတောျတောျကွာပွီ။ အစိုးရနှဈဆကျလညျး ပွောငျးခဲ့ပွီ။ ဆိုတော့ အတိုငျးအတာတခုအထိ အနညျးငယျအောငျမွငျမှု ရတယျလို့ ပွောလို့ရနိုငျတဲ့ အနအေထား ရှိသလားဆိုတာလဲ မေးခှနျးထုတျစရာ ဖွဈနတေယျ။ ဆိုတော့ ငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေးပှဲတှေ နှောင့ျနှေးကွန့ျကွာနတော၊ မအောငျမမွငျ ဖွဈနရေတာ ဘယျဟာတှမှောမြား အခွခေံနလေို့လဲ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ရဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးကို ကိုယျလိုလားတဲ့၊ အားလုံးလိုလားတဲ့ ဘုံရညျမှနျးခကြျတရပျအပေါျမှာ အခွခေံပွီးတော့ ဆှေးနှေးရမှာဖွဈတယျ။ သို့သောျလဲပဲ ကနြောျတို့ တကယျတမျး ဆှေးနှေးတဲ့အခါကွတော့ ကိုယ့ျမှာရှိတဲ့ အကွောကျတရား၊ သူ့မှာရှိတဲ့ အကွောကျတရား၊ အဲဒါတှအေခွခေံပွီးတော့ ဆှေးနှေးနကွေတယျ။ အကွောကျတရား ရှိတဲ့အခါကွတော့ သူ့ကိုကိုယျမယုံ၊ ကိုယ့ျကိုယျသူမယုံဖွဈကာ၊ လကျမှတျထိုးထားတဲ့ အဖှဲ့တှပေဲဖွဈဖွဈ၊ မထိုးထားတဲ့ အဖှဲ့တှပေဲဖွဈဖွဈ ဒီဟာက ပွူနာ ဖွဈနတေယျ။ အဲဒီလိုဖွဈနတေော့ ဒီကိစ်စမှာ အကွောကျတရားဖွဈတယျဆိုတာ EAO တှပေဲ ဖွဈတာ မဟုတျဘူး။ အစိုးရဘကျနဲ့ တပျမတောျဘကျကလညျး ဖွဈနတေယျ။ နှဈဘကျစလုံး ဖွဈနတေော့ ဒီဥစ်စာကို ကနြောျတို့ ဖယျရှားနိုငျဖို့လိုတယျ။
ဥပမာဆိုပါတော့ ကြိုငျးတုံ ဆိုလို့ရှိရငျ သူတို့ ပွူနာ ဖွဈနတော နှဈရပျ ဖွဈတယျ။ တဈရပျက ဘာလဲဆိုတော့ တပျနရော ခထြားရေး ဖွဈတယျ။ AA က ရခိုငျမှာ မနနေဲ့။ ကအေိုငျအိုနယျမွကေို ပွနျပါ။ ဒီဥစ်စာက ကအေိုငျအိုနယျမွကေို ပွနျမယျဆိုရငျ အဲဒါလကျတှေ့မကဘြူးလို့ အမြားကပွောကွတာပေါ့။ ဒီလိုဆိုလို့ရှိရငျ ဗမာ့တပျမတောျကလဲ ဘနျကောကျမှာစပွီးတော့ တညျထောငျခဲ့တော့ ဘနျကောကျကို ပွနျရမယျထငျတယျလို့ ပွောတဲ့ဟာတှေ ရှိလာတယျ။ ရခိုငျတပျမတောျဟာ ရခိုငျမှာနတေယျဆိုတာဟာ သူကစကတညျးက အဲဒီမှာနဖေို့ လုပျလာခဲ့တာ။ ကိုယ့ျရဲ့စိုးရိမျခကြျနဲ့ သူကိုသှားပွီးတော့ ဒီလိုလုပျတယျဆိုလို့ရှိရငျ သူကလညျး ပွနျရမှာကွောကျတာပေါ့။ မပွနျနိုငျဘူး။ ကိုယျကလညျး အတငျးပွနျခိုငျးတယျ။ ဒီဥစ်စာကို ဘယျနညျးနဲ့မှ မဖွရှေငျးနိုငျဘူးပေါ့။ နောကျတခုက ဘာလဲဆိုတော့ တရုတျပါရေး၊ မပါရေး။ ဝပါရေး၊ မပါရေး ကိစ်စတှလေညျးရှိတယျ။ ဒါတှလေဲ အကွောကျတရားကွောင့ျ ဖွဈတာ။ မယုံလို့ဖွဈတာ။ အဓိကတော့ ကနြောျတို့ တကယျတမျး ယုံကွညျစိတျခတြယျဆိုရငျ ဘယျသူမှမပါလဲ ဖွဈတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့အခငြျးခငြျးရဲ့ ယုံကွညျစိတျခမြှု မရှိလာတဲ့အခါ ဒါမြိုးတှေ ဖွဈလာတာပေါ့။
မေး ။ ။ မွနျမာအစိုးရနဲ့ တပျမတောျအနနေဲ့ တရုတျနဲ့ ဒီလောကျရငျးနှီးပွီးတော့ ထိတှေ့ဆကျဆံသှားလာနကွေတာ ဒီငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေးပှဲမှာ တရုတျက လေ့လာသူအဖွဈ၊ ဒိုငျးလူကွီးအဖွဈ ဝငျထိုငျပေးမယ့ျကိစ်စကို စဈတပျဘကျက လကျမခံဘူးဆိုတာ ထူးဆနျးနသေလို ဖွဈမနဘေူးလား။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ ဗမာနိုငျငံအရေးက တရုတျက အမွဲတမျးပါဝငျပတျသကျခဲ့တယျ။ အဟောငျးတှကေို သူတို့ကလဲ မမပေဘူး။ ရှညျရှညျဝေးဝေး မကွည့ျနဲ့ ၁၉၆၈ မှာဆိုရငျ ဗကပ ဝငျတိုကျလာတော့ သူတို့ဆီမှာ တရုတျ volunteers တှနေဲ့ အလုံးအရငျး ဝငျတိုကျခဲ့တယျ။ အဲဒီကနေ ၁၉၈၉ အထိ ဖွဈလာခဲ့တယျ။ ဒီဥစ်စာတှကေိုလဲ ဗမာ့တပျမတောျက မေ့ပုံမရဘူး။ ဒီကိစ်စတှကေို မေ့စရာ မလိုပါဘူး။ သို့သောျလဲ ကနြောျတို့ သငျခနျးစာ ယူပွီး၊ ဘာတှဆေကျလုပျရငျ ကောငျးမလဲ - တကယျတမျး ဖွဈတာကတော့ EAO တှရေဲ့ တောငျးဆိုခကြျကွောင့ျ ဖွဈတယျ။ EAO တှကေ တရုတျပါပါလို့ ပွောတာမဟုတျဘူး။ သို့သောျလဲပဲ နိုငျငံခွားကလူတှေ US, UK တို့ စသဖွင့ျပေါ့။
မေး ။ ။ အခုန ဦးခှနျစိုငျးပွောတဲ့ အကွောကျတရားကို ပွနျပွောမယျဆိုရငျ ရိုးရိုးရှငျးရှငျးလေး၊ သဘောရိုးနဲ့ ဆှေးနှေးကွမယျဆိုရငျ အဲဒီလို အကွောကျတရားလဲ ရှိစရာ မလိုဘူး။ တဈခံနတေဲ့ အကွောငျးအရာတှလေဲ ဘာမှရှိစရာ မလိုဘူး။ သဘောက အပေးအယူ နှဈဘကျမြှတအောငျလုပျပွီး ဆှေးနှေးကွမယျဆိုရငျတော့ မွနျမွနျဆနျဆနျ ပွလေညျသှားစရာ ရှိတယျလို့ လူပိနျးတှေး တှေးမယျဆိုရငျတော့ တှေးလို့ရတာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ စောစောကပွောသလို တရုတျအပိုငျးနဲ့ အနုစိတျတှေ ပါလာတော့ အဲဒီမှာ တငျးခံနကွေတာ ရခိုငျအအေကေို ရခိုငျပွညျနယျထဲမှာ နခှေင့ျပွုမလား၊ မပွုဘူးလားဆိုတဲ့ ကိစ်စရပျတှကေ တောျတောျရှုပျထှေးလာတယျဆိုတော့ ပွောရရငျတော့ နှဈဘကျစလုံးမှာ သဘောရိုးခံနဲ့ ဒီဆှေးနှေးပှဲတှကေို ဆှေးနှေးနကွေတာ မဟုတျဘူးဆိုတဲ့ အမွငျမြိုး ဖွဈနိုငျသလား။
ဖွေ ။ ။ ဒီကိစ်စနဲ့ ပတျသကျလို့ရှိရငျ အခုလောလောဆယျမှာတော့ ကနြောျမှတျမိတာ ရှိတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့လတုနျးက နိုငျငံခွားက ပုဂ်ဂိုလျကွီးတယောကျ - သူက တပျမတောျနဲ့လဲ ရငျးနှီးတယျ။ သူက RCSS ဥက်ကဋ်ဌကို မေးပါတယျ။ အခုလိပျခဲတငျးလဲ ဖွဈနတေဲ့ ကိစ်စကို ဖွရှေငျးမယျဆိုရငျ ဘယျလိုလုပျရငျကောငျးမလဲ - အဲဒီတော့ သူက အကွံ (၃) ခကြျ ပေးပါတယျ။ ဒါက စဉျးစားစရာပါ။ (၁) ဗမာအစိုးရ တပျမတောျအနနေဲ့ တရုတျကိုလညျး ဆှေးနှေးဖို့လိုတယျ။ ဘယျလိုလုပျသင့ျသလဲ။ (၂) ဒီအဖှဲ့တှေ အမြားစုက UWSA ကို မှီခိုနတေဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ UWSA ကိုလညျး ဆှေးနှေးဖို့သင့ျတယျ။ (၃) ဒီအဖှဲ့တှကေို ဆှေးနှေးဖို့ဆိုရငျ အစိုးရ - တပျမတောျတငျမကဘူး၊ အခုလကျမှတျထိုးထားတဲ့ EAO တှလေညျး ပါဝငျသင့ျတယျ။ အဲဒီလို အကွံပွုခဲ့တယျ။
မေး ။ ။ ပွောနကွေတဲ့ မဟာမိတျလေးဖှဲ့ တညျရှိရာနယျမွေ ဒီရှမျးပွညျနယျအတှငျးမှာ အဲဒီဒသေ ရှမျးပွညျနယျအတှငျးမှာ တရုတျနယျစပျ ရှမျးပွညျနယျအတှငျး အခုနောကျပိုငျး ထူးခွားတဲ့ဖွဈစဉျက ဘာလဲဆိုတော့ မူးယဈဆေးဝါးနဲ့အသံ နညျးနညျးအသံပွနျထှကျလာတာ ရှိတယျ။ အသံက နှဈကာလအတနျကွာ တိတျသှားပွီးတော့ မူးယဈဆေးဝါးကိစ်စတှေ ပွနျဖမျးမိတာတှေ၊ ထုတျတာတှေ၊ ပွနျပွီးတော့ နညျးနညျးအသံထှကျလာတော့ သတငျးတှထေဲမှာ ပွနျတှေ့ရတော့ ဒီကိစ်စကရော ငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေးပှဲတှေ၊ ပထဝီအနအေထားတှကေို ဘယျလိုအကြိုးသကျရောကျမှု ရှိနိုငျသလဲ။ တခြိနျတုနျးကတော့ မူးယဈဆေးဝါးနဲ့ အတောျလေးနာမညျပကြျ ရှိခဲ့တယျ။ အတောျလေး ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဖွဈခဲ့တဲ့ဒသေဖွဈတော့ ခဏတိမျသှားပွီး၊ မွုပျသှားပွီးမှ အခုပွနျပေါျလာတဲ့သဘောမြား ဖွဈနသေလား။ ငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေးပှဲတှေ အနအေထားတှကေို ဘယျလိုအကြိုးသကျရောကျမှု ဖွဈနိုငျသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ ပွညျထောငျစုတရပျလုံးအနနေဲ့တော့ မပွောနိုငျဘူး။ ရှမျးပွညျအနနေဲ့ ပွောမယျဆိုရငျတော့ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈတုနျးက လားရှိုးမှာ ဘိနျးစိုကျပြိုးသူ တောငျသူမြားရဲ့ဖိုရိမျ ဆိုပွီးတော့ ခေါျတယျ။ Myanmar Opium Farmers' Forum ဆိုပွီး အစညျးအဝေး လုပျကွတယျ။ အဲဒီက ကွညောခကြျမှာ ဘာတှေ့ရသလဲဆိုတော့ ကနြောျတို့ ရှမျးပွညျနယျမှာ မူးယဈဆေးဝါးပွူနာနဲ့ စဈရေးပဋိပက်ခ ဖွဈနတောကို ခှဲလို့မရဘူး။ ခေါငျးနဲ့ပနျးနဲ့ ခှဲလို့မရဘူး ဖွဈနတေယျ။ အဲဒီတော့ ဘယျနညျးနဲ့မဆို ကနြောျမွငျတာကတော့ ဒီပွူနာကို ဖွရှေငျးမယျဆိုရငျ အားလုံးဝိုငျးဝနျးပွီးတော့ ဖွရှေငျးရလိမ့ျမယျ။ အစိုးရကွီးပဲ မဖွရှေငျးပါနဲ့။ တပျမတောျပဲ မဖွရှေငျးပါနဲ့။ EAO တှပေဲ မဖွရှေငျးပါနဲ့။ ကနြောျတို့ အကုနျလုံး ဝိုငျးဝနျးပေါငျးပွီးတော့ ဖွရှေငျးကွရမယျ။ အဲဒီလို မလုပျဘဲနဲ့ အရငျကနညျးအတိုငျး ပွနျသှားမယျဆိုရငျ ကနြောျတို့ ပိုဆိုးသှားမယျ။ အဲဒီအခြိနျမှာဆိုရငျ သူက အငျအားကွီးနိုငျငံတှေ၊ ယဉျပွိုငျတဲ့ကိစ်စတှကေလဲ ပါဝငျထပျပါလာတော့မယျ။ တရုတျဘကျကို လိုကျမယျဆိုရငျလဲ အမရေိကနျဘကျက ကွိုကျမှာမဟုတျဘူး။ အမရေိကနျဘကျလိုကျလဲ တရုတျဘကျက ကွိုကျမှာမဟုတျဘူး။ အဲဒီတော့ ကနြောျတို့ နိုငျငံက စဈတလငျး ဖွဈမယျ။ အဲဒီထဲမှာ အဆိုးဆုံးဖွဈမှာက ရှမျးပွညျနယျ ဖွဈမယျ။ ရှမျးပွညျက ၁၉၄၉-၈၉ အထိ အလူးအလဲ ခံရပွီးပွီ။ ဒီဥစ်စာကို ကနြောျတို့ ထပျမဖွဈခငြျတော့ဘူး။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ငွိမျးခမြျးရေး ဆှေးနှေးပှဲတှမှောလဲ မူးယဈဆေးဝါးကိစ်စကို ခေါငျးစဉျတခုအနနေဲ့ ဆှေးနှေးသင့ျတယျ။
ဖွေ ။ ။ အခုလောလောဆယျတော့ ပွညျထောငျစုငွိမျးခမြျးရေး ညီလာခံမှာ သူတို့သဘောတူညီခကြျ အစိတျအပိုငျးတဈနဲ့ အစိတျအပိုငျးနှဈဆိုပွီး အဲဒီအထဲမှာ ပါတော့ပါတယျ။ သို့သောျလဲ ထူးခွားခကြျက တဈခုပဲ ရှိတယျ။ မူးယဈဆေးဝါးကိစ်စမှာ အရငျကလို မူးယဈဆေးဝါးသုံးစှဲတယျ ဆိုလို့ရှိရငျ ရာဇဝတျသား မဟုတျဘဲနဲ့ လူတဦးလိုပဲ အဲဒီလိုမြိုးပဲ ဆကျဆံဖို့ အဲဒီလောကျ နညျးနညျးတိုးတကျလာတာပဲ ရှိတယျ။ သို့သောျလဲပဲ ဖွရှေငျးဖို့ကိစ်စကို ဘယျလိုကိုငျတှယျဖွရှေငျးမယျဆိုတာ မပါသေးဘူး။ ဒါတှကေို ကနြောျတို့ ဆကျလုပျဖို့ လိုပါတယျ။
မေး ။ ။ အခုလို ဖွကွေားပေးတဲ့အတှကျ ကြေးဇူးအမြားကွီးတငျပါတယျ။
