ဒီတပတ္ ျမန္မာ့အေရး ဒီမုိကေရစီေဆြးေႏြးခန္းမွာ ဦးသိန္းထိုက္ဦး က ျမန္မာ့ ဆက္သြယ္ေရး၊ စာတုိက္နဲ႔ ေၾကးနန္း၀န္ႀကီးဌာနက ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ အင္တာနက္ကေနတဆင့္ ျပည္တြင္း-ျပင္ပ ဆက္သြယ္စကား ေျပာဆိုေနမႈေတြကို ကန္႔သတ္တားျမစ္လိုက္တဲ့ ဥပေဒထုတ္ျပန္ခ်က္အေပၚ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေျခစိုက္၊ ကြန္ျပဴတာနည္းပညာ ျဖန္႔ေ၀ေနတဲ့ ျမန္မာ့သတင္းဆက္သြယ္ေရး နည္းပညာအဖြဲ႔ (BIT - Burma Information Technology) အဖဲြ႔က မန္ေနဂ်ာ ကိုေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိး ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ေဆြးေႏြးသံုးသပ္ တင္ျပထားပါတယ္။
ဦးသိန္းထိုက္ဦး ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ကြန္ျပဴတာ အင္တာနက္ကေန ျပည္ပနဲ႔ ဆက္သြယ္စကားေျပာႏုိင္တဲ့ Skype, Gtalk, Pfingo, VZO စတာေတြကုို သုံးၿပီး ဆက္သြယ္ေျပာဆုိတာမ်ဳိးေတြ မလုပ္ဖို႔ မၾကာေသးခင္ကပဲ ျမန္မာ့ဆက္သြယ္ေရး စာတိုက္နဲ႔ ေၾကးနန္း၀န္ႀကီးဌာနက ေၾကညာခ်က္တေစာင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
အင္တာနက္ကေန အသံနဲ႔ အ႐ုပ္နဲ႔ ဆက္သြယ္ႏိုင္တဲ့ VOIP (Voice over Internet Protocol) ဝန္ေဆာင္မႈေတြကို အင္တာနက္ဆိုင္ေတြကေန ေစ်းႏႈန္းခ်ဳိခ်ဳိနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ေပးေနတဲ့အတြက္ ျမန္မာ့ဆက္သြယ္ေရးရဲ႕ တရား၀င္ ႏိုင္ငံျခားေခၚဆိုမႈႏႈန္း က်ဆင္းၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္၀င္ေငြ ထိခိုက္ရတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။
ဒီလို ဆက္သြယ္ေျပာဆိုတာေတြ လုပ္မယ္ဆိုရင္ တည္ဆဲဥပေဒနဲ႔အညီ အေရးယူေဆာင္ရြက္တာမ်ဳိးေတြ ရွိလာႏုိင္တယ္လို႔လည္း ျမန္မာ့ဆက္သြယ္ေရး၊ စာတိုက္ႏွင့္ ေၾကးနန္း၀န္ႀကီးဌာနက ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ပါဝင္ပါတယ္။
ဒီလို ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္လာတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အိႏၵိယႏိုင္ငံအေျခစုိက္ ကြန္ပ်ဴတာနည္းပညာ ျဖန္႔ေ၀တဲ့ အဖဲြ႔အစည္းတခုျဖစ္တဲ့ BIT (Burma Information Technology) အဖြဲ႔က မန္ေနဂ်ာ ကိုေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိးကို က်ေနာ္ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း အင္တာနက္ေတြကိုသံုးၿပီး ဆက္သြယ္စကားေျပာေနတဲ့ အေနအထားေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အခုလို စေျပာျပပါတယ္။
ကိုေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိး ။ ။ က်ေနာ္တို႔ေတြ႔သေလာက္ကေတာ့ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာေပါ့ေလ၊ အထူးသျဖင့္ Internet Access အင္တာနက္ ရေနတဲ့ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာရွိတဲ့ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား၊ လူငယ္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ႏိုင္ငံျခားထြက္ အလုပ္ လုပ္ၾကတာေပါ့ေလ။ အဲဒီလူေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံျခားထြက္ အလုပ္လုပ္တဲ့သူေတြရဲ႕ မိသားစုေတြက သူတို႔ရဲ႕ ေဆြမ်ဳိး သားခ်င္းေတြကို ေခၚခ်င္လို႔ရွိရင္ အင္တာနက္ကေနတဆင့္ ဖုန္းေခၚၾကတယ္။ အဲဒါကိုပဲ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ သံုးေနၾကတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ သိရတယ္။
ဦးသိန္းထိုက္ဦး ။ ။ အင္တာနက္သံုးတဲ့သူေတြ၊ ျပည္တြင္းက လူေတြကိုလည္း ဆက္သြယ္ေမးၾကည့္ေတာ့ သူတို႔က စာတုိက္နဲ႔ ေၾကးနန္းဆက္သြယ္ေရးက တယ္လီဖုန္းကို သံုးၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံျခားနဲ႔ စကားေျပာမယ္ဆိုရင္ ေစ်းသိပ္ႀကီးတယ္၊ FEC နဲ႔ ေပးရတယ္၊ အင္တာနက္က သံုးရတာက ေစ်းသိပ္ခ်ဳိၿပီးေတာ့ ေစ်းကလည္း သိပ္ကြာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အင္တာနက္ကေန ဆက္သြယ္တာက ပိုၿပီးေတာ့ အဆင္ေျပတယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။ ဒီေတာ့ အမ်ားျပည္သူ အဆင္ေျပေနတဲ့ကိစၥကို အစိုးရဘက္က ပိတ္ပင္ဟန္႔တားတာမ်ဳိးေတြ လုပ္မယ္ဆိုရင္ အင္တာနက္သုံးစြဲတဲ့ သူေတြအေနနဲ႔ တျခားနည္းလမ္းနဲ႔ ဆက္သြယ္လို႔ ရတာမ်ဳိးေတြေကာ ရွိႏိုင္မလား။
ဦးေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိး ။ ။ ဟုတ္ကဲ့၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ သူတို႔ ပိတ္မယ္ဆိုတာက ဘယ္လိုပိတ္သလဲ ဆိုတာ ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔မသိဘူးေပါ့ေလ။ ဆက္သြယ္ေရးဌာနက သူတို႔၀င္ေငြေတြ ေလ်ာ့တဲ့အတြက္ အင္တာနက္ Café ေတြမွာ ဒီဟာေတြကို သံုးခြင့္မျပဳဖို႔ တားတယ္ေပါ့ေလ။ ဒီလုိမ်ဳိး အမိန္႔ထုတ္ၿပီး တား႐ံုနဲ႔ကေတာ့ ပိတ္ဆို႔ တာေတာ့ သိပ္မလြယ္ဘူးေပါ့ေလ။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲ ဆိုေတာ့ internal သံုးတဲ့ဟာ။ ဒီဟာသံုးဖို႔အတြက္က က်ေနာ္တုိ႔ account တခု ရွိေနလုိ႔ရွိရင္ သံုးလို႔ရေနတဲ့အတြက္ ဘယ္လို ပိတ္မလဲ။ အဲဒီ Cyber ႀကီးတခုလံုးကို ပိတ္လုိက္ မွာလား။ က်ေနာ္တုိ႔လည္း ေသခ်ာေတာ့ မသိဘူး။ တကယ္လို႔ ဥပမာ- Skype ကို ပိတ္မယ္ဆိုရင္ Skype လိုမ်ဳိး၊ ဒီလိုမ်ဳိး VOIP ေခၚတာေပါ့။ အင္တာနက္ကေနတဆင့္ ဖုန္းေခၚတဲ့ဟာေတြကိုေပးတဲ့ ကုမၸဏီေတြက ကမာၻမွာ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ သူတို႔ အဲဒါေတြကို အကုန္ပိတ္မွာလား။ အဲဒါေတြကို က်ေနာ္တို႔ မရွင္းဘူး။ အဲဒီလို ပိတ္မယ္ဆိုတာကို မရွင္းဘူး။
ဦးသိန္းထိုက္ဦး ။ ။ လြယ္လြယ္ကူကူေရာ ပိတ္လုိ႔ ရမယ္လို႔ ထင္ပါသလား ခင္ဗ်ား။
ဦးေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိး ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔သိသေလာက္ေတာ့ အင္တာနက္ မပိတ္လုိ႔ကေတာ့ အဲဒါကို ပိတ္ဖို႔ လမ္း မရွိဘူးေလ။
ဦးသိန္းထိုက္ဦး ။ ။ ေနာက္တခုက အင္တာနက္ဆိုင္ေတြကို တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ ဖိအားေပးတာမ်ဳိး ဆုိရင္ေရာ ဗ်ာ။ အဲဒီ VOIP Call ေခၚတာေတြ မလုပ္ရဘူးဆုိၿပီး တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္တားျမစ္တာမ်ဳိးဆိုရင္ အင္တာနက္ကေန ဆက္သြယ္တာေတြ လံုး၀ရပ္စဲသြားတာမ်ဳိး မျဖစ္ႏုိင္ဘူးလား။
ဦးေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိး ။ ။ ေစာေစာကေျပာသလို ႏွစ္ပိုင္းရွိေနတာေပါ့ေလ။ က်ေနာ္တို႔ ဗမာျပည္မွာကေတာ့ အင္တာနက္ အဆက္အသြယ္ေတြ၊ အင္တာနက္ရဖို႔ကေတာ့ ခက္တယ္ေပါ့ေလ။ ဥပမာ- အိႏၵိယလို ႏိုင္ငံမ်ဳိးမွာ အိမ္တိုင္းမွာ အင္တာနက္ရွိေနတယ္။ အင္တာနက္ဆိုင္လည္းရွိတယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ အိမ္မွာ အင္တာနက္ရွိေနတယ္။ ကိုယ့္အိမ္ကေန ကိုယ္သံုးတာကို ဘယ္သူက ပိတ္မွာလဲ။
ဒါေပမဲ့လည္း တခုရွိတာက ဗမာျပည္္မွာက အမ်ားစုက အင္တာနက္ Café ကေန သံုးၾကတဲ့အဆင့္ဆိုေတာ့ အင္တာနက္ Café ေတြကို တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ လုပ္လုိက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သာမန္အမ်ားစုက ေစ်းေပါေပါနဲ႔ ေခၚလို႔ရတဲ့ဟာေတြက ေခၚလို႔ မရဘဲနဲ႔ ေငြေတြအမ်ားႀကီးေပးမွ ျပည္ပမွာေရာက္ေနတဲ့ ကိုယ့္ရဲ႕ေဆြမ်ုိး သားခ်င္းနဲ႔ မိတ္ေဆြေတြကို ဖုန္းေခၚႏိုင္မယ့္အဆင့္ကို ေရာက္သြားမွာပဲ။
ဦးသိန္းထိုက္ဦး ။ ။ အာဏာပိုင္ေတြဘက္က အေၾကာင္းျပတာကေတာ့ အင္တာနက္က ေပးေနတဲ့ VOIP Call ေတြေၾကာင့္ ျမန္မာ့ဆက္သြယ္ေရးရဲ႕ တရား၀င္ ႏိုင္ငံျခားေခၚဆိုမႈႏႈန္း က်ဆင္းၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ ၀င္ေငြ ထိခိုက္တယ္ေျပာပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ျပည္သူေတြဆီကရတဲ့ တယ္လီဖုန္းခက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႏုိင္ငံေတာ္ ၀င္ေငြအတြက္ သိပ္အေရးႀကီးတဲ့ အစိတ္အပိုင္းတခု ျဖစ္ေနတာမ်ဳိး။ ဆုိလိုတာက ျပည္သူေတြဆီက တယ္လီဖုန္းခေတြ ရတာနည္းသြားရင္ တုိင္းျပည္စီးပြားေရးနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈေတြကို ထိခုိက္ႏုိင္ေလာက္တဲ့ အေန အထားမ်ဳိးေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ အာဏာပိုင္ေတြဘက္က မျဖစ္မေန အေရးယူရတဲ့ အေနအထားမ်ဳိး မျဖစ္ႏုိင္ဘူးလားခင္ဗ်ား။
ဦးေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိး ။ ။ က်ေနာ္တို႔သိသေလာက္ကေတာ့ Internet Access ကေနၿပီးေတာ့ သူတို႔သိပ္ၿပီးေတာ့ အစိုးရရဲ႕ ဘတ္ဂ်က္ထဲမွာ အမ်ားႀကီးေတာ့ သတိမထားမိဘူး။ ဒါေပမဲ့လို႔ တပိုင္းရွိတာက က်ေနာ္တုိ႔ႏိုင္ငံက အာဏာရွင္ႏုိင္ငံဆိုတဲ့အတြက္ monopoly - စီးပြားေရးကို တဦးတေယာက္ထဲကေန ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတာေတြကေနၿပီးေတာ့ သူတို႔ရဲ႕စီးပြားေရးေတာ့ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ လူကိုေတာ့ နစ္နာသြားတာ ရွိတာေပါ့။
ဥပမာ အိႏၵိယမွာဆိုရင္ ဟုိးအရင္တုန္းက Landline ဖုန္းေခၚခေတြက ေစ်းႀကီးတယ္။ ႏိုင္ငံျခားတင္မဟုတ္ဘူး။ local ေပါ့ေလ။ တျခားၿမိဳ႕ရြာ ကိုယ္နဲ႔ မတူတဲ့ ၿမိဳ႕ရြာကို ေခၚမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ STD လို႔ ေခၚတယ္။ အဲလိုမ်ဳိးဟာေတြကအစ ေစ်းႀကီးတယ္။ အင္တာနက္ေတြေပၚလာေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အိႏၵိယမွာေတြ႔တဲ့ အေတြ႔အႀကံဳအရဆိုရင္ အင္တာနက္ေတြ ေပၚလာတဲ့အခါ VOIP အင္တာနက္ဖုန္းေခၚမႈေတြ လုပ္လာေတာ့ သူတို႔ဆက္သြယ္ေရးမွာ ေခၚတဲ့သူ မရွိေတာ့ဘူး။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔က အဲဒါေတြနဲ႔လိုက္ၿပိဳင္ရတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ဖုန္းေခၚခေတြကို အကုန္ေလွ်ာ့ေပးရတယ္။ အခု အိႏိၵယအတြင္းမွာ ႀကိဳက္တဲ့ဘယ္ၿမိဳ႕ကိုပဲေခၚေခၚ local ပဲ။
ေနာက္တခု ဟိုးအရင္တုန္းက ဘာျဖစ္လို႔ ေစ့စပ္ႏုိင္တာလည္းဆိုေတာ့ ဖုန္းေတြေခၚတဲ့အခါမွာ rate တြက္တာ မိနစ္နဲ႔တြက္တာ။ တမိနစ္ကို ထားလိုက္ပါေတာ့- တစ္က်ပ္ဆိုရင္ တစ္မိနစ္ေက်ာ္သြားတာနဲ႔ တၿပိဳင္တည္း ႏွစ္က်ပ္ ျဖစ္သြားတယ္။ တစ္မိနစ္ရယ္၊ တစ္စကၠန္႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အဲဒီမွာ VOIP က ဘာသာလဲဆိုေတာ့ သူက စကၠန္႔နဲ႔ တြက္တာ။ အဲဒီက်ေတာ့ အိႏၵိယမွာ ဖုန္းေတြက ဘာလုပ္လုိက္လဲဆိုေတာ့ စကၠန္႔နဲ႔ တြက္ေတာ့တယ္။ အခုဆိုရင္ နဂိုရ္တုန္းက local call တစ္က်ပ္ဆိုရင္ အခု ျပား ၆၀၊ ျပား ၆၀ ဟာ တမိနစ္ မဟုတ္ဘူး။ တစကၠန္႔မွာ တျပား။
ဦးသိန္းထိုက္ဦး ။ ။ အဲေတာ့ ကိုေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိးဆုိလိုတာက အိႏၵိယမွာဆိုရင္ အင္တာနက္ကေန ဖုုန္းေတြ သုံးတာမ်ားလာတဲ့အတြက္ အစိုးရက တယ္လီဖုန္းခေတြကို ေလ်ာ့ေပးခဲ့ရတယ္။
ဦးေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိး ။ ။ ဟုတ္တယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒါေတြက သိမ္းလို႔ မရဘူးေလ။ ေစာေစာက ေျပာသလို account ရွိတယ္၊ အင္တာနက္ရွိတယ္၊ ။ ကိုယ့္ဘာသာ ကိုယ္လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သံုးပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ အဲဒါကို က်ေနာ္က Skype ကို သံုးလို႔မရ၊ မသံုးနဲ႔လို႔ ေျပာလို႔မရဘူး။
ဥပမာ ဒီႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ဗမာျပည္မွာဆိုရင္ credit card ေတြ ဘာေတြ မရွိဘူး။ ဒီႏုိင္ငံေတြမွာဆုိရင္ေတာ့ ကိုယ့္မွာ credit card ေတြလည္းရွိတယ္။ debit card ေတြလည္း ရွိတယ္။ အင္တာနက္ဖုန္း၊ Skype တိို႔ ဘာတုိ႔က ဘာမွ မခက္ဘူး။ လူတိုင္းဖြင့္ႏိုင္တယ္။ bank account ရွိတဲ့ လူတိုင္း ဖြင့္ႏုိင္တယ္။ ကုိယ့္ account ကို ကုိယ့္ဘာသာကုိယ္ ဖြင့္တာကို အစိုးရက ဘာဥပေဒနဲ႔မွ တားလို႔ မရဘူး။ ဒါဟာ ကိုယ့္ရဲ႕လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ပဲ။ ေနာက္တခုက consumer rights စားသံုးသူေတြရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ပဲ။ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာေတာ့ စားသံုးသူေတြက လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ မရွိတဲ့ ျပႆနာေပါ့။ ေနာက္တခုက ေစာေစာကေျပာသလို သူတို႔က အားလံုးကို dominate, monopolize လုပ္ထားတယ္၊ သူတုိ႔က ထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔သတ္မွတ္တဲ့ ေစ်းကြက္က သတ္မွတ္တာ မဟုတ္ဘဲ အစိုးရက သူတို႔ ႀကိဳက္သလို သတ္မွတ္ထားတယ္။
ဦးသိန္းထိုက္ဦး။ ။ ျမန္မာႏုိင္ငံကို ဖုန္းဆက္မယ္ဆိုရင္ အျပင္ကပဲေခၚေခၚ၊ အတြင္းကပဲ အျပင္ကိုေခၚေခၚ တယ္လီဖုန္းခကေတြကေတာ့ တျခားႏုိင္ငံေတြထက္ ပိုၿပီးေတာ့ ေစ်းႀကီးတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒီတယ္လီဖုန္းခေတြ ေစ်းႀကီးတဲ့ကိစၥကိုေရာ ဘယ္လို ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္မိပါသလဲ။ ဘာေၾကာင့္လို႔ ကိုေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိးတို႔ သံုးသပ္ပါသလဲ။
ဦးေအာင္ေက်ာ္ဦး ။ ။ ႏွစ္ခုရွိတယ္။ သူတို႔နည္းပညာ မျမင့္ရင္ အရင္တုန္းက တယ္လီဖုန္းလုိင္းေတြက ႀကိဳးေတြနဲ႔သြားၾကတယ္။ ႀကိဳးလိုင္းေတြအတိုင္း ႀကိဳးလိုင္း ဘယ္ႏွစ္မီတာရွည္လဲ ေပါ့ေလ။ ကီလိုမီတာ ဘယ္ေလာက္ဆိုရင္ အရင္တုန္းက rate က ဘယ္ေလာက္၊ အဲဒီထက္ေက်ာ္သြားရင္ ကီလို မီတာ ၁၀၀ ကို အိႏိၵယမွာ ႐ူပီး တစ္က်ပ္ဆိုရင္၊ ကီလိုမီတာ ၁၀၁ ဆိုရင္ ႐ူပီး ႏွစ္က်ပ္ ျဖစ္သြားတယ္။ အဲလိုမ်ဳိးနဲ႔ တြက္တာေတြ ရွိတယ္ေပါ့။ ဒါက ပထမဦးဆံုး ဖုန္းခ ယူနည္းေတြ။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာက ကီလိုမီတာနဲ႔ မတြက္ေတာ့ဘူး။ ကီလုိမီတာ ဘယ္ေလာက္ပဲေ၀းေ၀း access ရွိမရွိနဲ႔ ကိုယ့္ရဲ႕ Station ရွိမရွိနဲ႔ပဲ တြက္တယ္။ ဥပမာ- က်ေနာ္က ေဒလီမွာေနတယ္။ က်ေနာ္တို႔ နယ္စပ္ဆိုရင္ ကီလုိမီတာ ေလး-ငါးေထာင္ေလာက္ ရွိတယ္။ အိႏိၵယ အက်ယ္အ၀န္းနဲ႔ဆိုရင္ ၄ ေထာင္ ျဖစ္ပါေလ့ေစ၊ သူ႔ရဲ႕ station ရွိတဲ့အတြက္ ဒီ station နဲ႔ ဟို station နဲ႔ အတူတူပဲ - ကုမၼဏီတခုတည္း ျဖစ္တဲ့အတြက္။ အကြာအေ၀းကို မတြက္ေတာ့ဘူး။
ဦးသိန္းထိုက္ဦး ။ ။ အင္တာနက္သုံးတဲ့ ကိစၥဘက္ကို ျပန္ၿပီးေတာ့ လွည့္ခ်င္ပါတယ္ခင္ဗ်။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အင္တာနက္ကို လူငယ္ေတြၾကားမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ သုံးလာတယ္ဆုိေပမယ့္ အင္တာနက္ ကန္႔သတ္မႈေတြကေတာ့ အႀကီးအက်ယ္ ရွိေနေသးတယ္ဆိုၿပီး ေျပာဆိုၾကတာမ်ဳိးေတြ ၾကားရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံေတြနဲ႔စာရင္ အကန္႔အသတ္ေတြ ရွိတယ္ဆိုေပမယ့္ အင္တာနက္ သုံးစြဲတဲ့အေျခအေနက အရင္နဲ႔စာရင္ေတာ့ တုိးတက္လာတယ္လို႔ မေျပာႏုိင္ဘူးလား။ အင္တာနက္သံုးေနတဲ့ အေျခအေနေပၚမွာ ဘယ္လုိျမင္ပါလဲ။
ဦးေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိး ။ ။ ဗမာျပည္မွာေတာ့ အင္တာနက္ကို သံုးခြင့္ရွိေပမဲ့ filter လုပ္ထားတယ္ေပါ့ေလ။ သူတို႔ခြင့္ျပဳတဲ့ site ေတြမွပဲ ၾကည့္လို႔ရတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီႏိုင္ငံေရးနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ စာမ်က္ႏွာ (site) ေတြ၊ သူတို႔ အစိုးရကို ထိခုိက္ႏိုင္တဲ့အေၾကာင္းအရာေတြ ပါေနလို႔ရွိရင္ အဲလိုမ်ဳိး site ေတြကို ၾကည့္လို႔မရေအာင္ server ကေန ၾကည့္လို႔မရေအာင္ တားျမစ္ထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္။ အဲဒါေတြက Information Rights ကို ပိတ္ပင္တာေပါ့ေလ။ သတင္းရပိုင္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္ထားတာေတြရွိတယ္။
ေနာက္တခုက က်ေနာ္သိသေလာက္ ဗမာျပည္မွာေတာ့ အင္တာနက္ကိုိ တကယ္ ေပးႏုိင္သေလာက္ကို အသံုးမခ်ႏုိင္ေသးဘူး။ ဥပမာ- ဒီႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ အင္တာနက္က Information အတြက္ အဓိက ရရွိတဲ့ေနရာ ျဖစ္ေနတယ္ေပါ့။ ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ေရာ၊ သုေတသနျပဳသူ (researcher) ေတြအတြက္ေရာ အားလံုးအတြက္ေပါ့ေလ။ ဗမာျပည္မွာေတာ့ ေက်ာင္းေတြမွာလည္း အင္တာနက္ေပးတယ္။ ဒါေပမဲ့လို႔ ၾကည့္လို႔မရတဲ့ စာမ်က္ႏွာ (site) ေတြမ်ားတယ္။ ေနာက္ အင္တာနက္ကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သံုးခြင့္မရွိဘူးေပါ့ေလ။
ဦးသိန္းထိုက္ဦး ။ ။ ဒီရက္ပိုင္းထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အင္တာနက္ သံုးရတာ ဆက္သြယ္မႈ (connection) ေတာ္ေတာ္ေႏွးတယ္လို႔ ၾကားရပါတယ္။ ဒါကလည္း အေရွ႕အလယ္ပိုင္းနဲ႔ အာရပ္ကမာၻမွာ လူမႈေရးကြန္ယက္ေတြ (social network) ကိုသံုးၿပီးေတာ့ ဆႏၵျပပဲြေတြ၊ စည္း႐ံုးလႈပ္ရွားတဲ့ သတင္းေတြ ထြက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အင္တာနက္ေတြ သိသိသာသာ ပိုၿပီး ေႏွးသြားတယ္ဆုိၿပီး ေျပာၾကတာမ်ဳိးပါ။ ဒီ အင္တာနက္ ေႏွးသြားတဲ့ကိစၥ၊ ကန္႔သတ္ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြ ရွိလာတယ္ ဆိုတဲ့ကိစၥကေရာ တျခား ႏုိင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ဒီမိုကေရစီေရး လႈပ္ရွားမႈေတြ၊ လူထုအံုႂကြမႈေတြနဲ႔ ဆက္စပ္တယ္လို႔ ကိုေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိးတို႔ ျမင္မိပါသလား။
ဦးေအာင္ေက်ာ္မိုး ။ ။ က်ေနာ္တို႔ အင္တာနက္ေတြ ေႏွးသြားတာကေတာ့ အာရပ္ကမာၻမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ဟာေတြကို ဒီဘက္ကို ပ်ံ႕မလာေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္တာျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဖုန္းလိုင္းကေတာ့ က်ေနာ္တို႔လည္း ေသေသခ်ာခ်ာမသိဘူးေပါ့ေလ။ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ ေသခ်ာတဲ့အခ်က္က က်ေနာ္တို႔ ဗမာျပည္မွာ ဖုန္းလိုင္းကေန တုိက္တြန္းႏႈိးေဆာ္တာ (campaign) လုပ္တာ ေတာ္ေတာ့ကို နည္းတယ္။
ဖုန္းလိုင္းဆိုတာက အထူးသျဖင့္ SMS (Short Message Service) ေတြ ဘာေတြနဲ႔ တုိက္တြန္းႏႈိးေဆာ္တာ (campaign) လုပ္တာ က်ေနာ္ သိသေလာက္ဆိုရင္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ မရွိေသးဘူး၊ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ မၾကားမိေသးဘူး။ က်ေနာ္တို႔ နားလည္သေလာက္ကေတာ့ ေစာေစာကေျပာသလို ဆက္သြယ္ေရး ၀န္ႀကီးဌာနမွာ ၀င္ေငြေတြ ေလ်ာ့သြားတာေတာ့ ေတာ္ေတာ့ကို ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါႀကီးက တုိင္းျပည္တခုလံုးနဲ႔ ယွဥ္ရင္ေတာ့ နည္းနည္းေလးျဖစ္ေပမဲ့ သူတို႔ဌာနတခုတည္းမွာေတာ့ သိသိသာသာ ေလ်ာ့သြားတာ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သူတုိ႔ဆီကေန ျပည္ပကို ေခၚဆိုမႈေတြ မရွိသေလာက္ နည္းသြားမယ္။ ျပည္ပကေန ဗမာျပည္ထဲကို ေခၚတဲ့အခါမွာလည္း VOIP ကေန တဆင့္ ေခၚလို႔ရွိရင္ သူတို႔ဆီကို ျဖတ္စရာမလိုဘဲနဲ႔ အင္တာနက္ကေနတဆင့္ ျဖတ္သြားတာျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ သူတို႔ ၀င္ေငြကို အဓိက ထိန္းခ်ဳပ္ခ်င္တာ ျဖစ္ဖို႔မ်ားပါတယ္။
အဓိက နစ္နာမွာကေတာ့ သာမန္စားသံုးသူေတြ အကုန္လံုးနစ္နာမွာပဲ။ အက်ဳိးရွိမွာကေတာ့ ဆက္သြယ္ေရး ၀န္ႀကီးဌာနက အက်ဳိးရွိႏိုင္တယ္။ သူတို႔နဲ႔ေပါင္းေနတဲ့ ကုမၸဏီေတြ အက်ဳိးရွိႏိုင္တယ္။ အဲဒါကလဲြၿပီး ဘယ္သူ႔ ကိုမွ အက်ဳိးမရွိႏိုင္ဘူး။ ဒါကေတာ့ ရွင္းေနတဲ့-ျမင္သာတဲ့ဟာေပါ့။
ဦးသိန္းထိုက္ဦး ။ ။ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းမွာ အင္တာနက္ေတြကေန ဗီြဒီယို၊ တယ္လီဖံုးနဲ႔ ဆက္သြယ္စကားေျပာမႈေတြကို ျမန္မာ့ ဆက္သြယ္ေရး၊ စာတုိက္နဲ႔ ေၾကးနန္း၀န္ႀကီးဌာနက ကန္႔သတ္ဖို႔ ႀကိဳးစားလာတဲ့အေပၚ အိႏၵိယႏုိင္ငံအေျခစိုက္၊ ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာ ျဖန္႔ေ၀ေနတဲ့ BIT (Burma Information Technology) အဖဲြ႔က မန္ေနဂ်ာ ကိုေအာင္ေက်ာ္မ်ဳိး ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားတာပါ။
