စစ်ကောင်စီနဲ့ တွန်းလှန်ရေးအင်အားစုတွေရဲ့ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ အရှိန်မြင့်လာတာနဲ့အမျှ ဒုက္ခသည်အရေအတွက်နဲ့ အသက်ရှင်ရပ်တည်ရေးအတွက် စာနာမှုအကူအညီတွေ ပိုမိုလိုအပ်လာနေပါတယ်။ ဒီအခြေအနေကို NUG အစိုးရအနေနဲ့ ဘယ်မူနဲ့ ဘယ်လို ကိုင်တွယ်နေပါသလဲ၊ NUG အစိုးရအဖွဲ့ဝင်တဦးဖြစ်တဲ့ ဒေါက်တာဇော်ဝေစိုးနဲ့ ဦးကျော်ဇံသာ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ မြန်မာနိုင်ငံ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် (၂) နှစ်အကြာမှာ နိုင်ငံရဲ့ စစ်ရေးအခြေအနေတွေကို လူတိုင်းက ဦးစားပေးပြီးတော့ ဆွေးနွေးကြပါတယ်။ အဲဒါ အရေးကြီးတာ မှန်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တချိန်တည်းမှာပဲ ဒီပဋိပက္ခကြောင့် ပြည်သူတွေ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ Humanitarian Crisis စားဝတ်နေရေး၊ ကျန်းမာရေး အစရှိသဖြင့် စာနာမှုအခြေအနေ ဘယ်လောက်ဆိုးဝါးနေသလဲ။ အဲဒါကို ဘယ်လို တိုးတက်အောင် လုပ်နိုင်မယ့် အလားအလာ ရှိသလဲဆိုတာတွေ ပြောချင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပထမဦးဆုံး ဘယ်လောက်အထိ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဖြစ်နေပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ ဒါကတော့ ဆရာတို့လည်း သိပြီသား၊ နိုင်ငံတကာလည်း သိပြီသား။ UN တို့ WHO တို့လည်း ဒေတာတွေလည်း ထွက်ထားပြီသားရှိတယ်။ ကျနော်တို့ရဲ့ Humanitarian အခြေအနေကတော့ ပိုဆိုးသွားတာပေါ့။ ဒါက ရှင်းပါတယ်။ တိုးတက်မှု မရှိဘူး။ နောက် ပြည်တွင်းမှာ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖက်ဆစ်စစ်တပ်ရဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေကြောင့် အိုးတွေအိမ်တွေ မရှိတော့တဲ့လူတွေ၊ ထွက်ပြေးနေရတဲ့လူတွေ၊ IDPs တွေအားလုံး နှစ်သန်းကျော် သုံးသန်း။ တကယ်တမ်းဆိုရင် အဲဒီ အချက်အလက်တွေထက် များတာပေါ့။ Humanitarian နဲ့ ပတ်သက်ပြီး လိုအပ်ချက်တွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒီလိုဆိုးနေတဲ့ အခြေအနေတွေကို ဆရာတို့ NUG အစိုးရအနေနဲ့ ဘယ်လို ကိုင်တွယ်ဖို့ စီစဉ်ထားပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ ဒါကို ကျနော်တို့ ကြိုးစားပြီးတော့ ကျော်လွှာနိုင်ဖို့ လုပ်နေကြပါတယ်။ ကျနော်တို့ NUG အနေနဲ့ဆိုရင် စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးတင်မကဘူး၊ ကျနော်တို့ အခု one year plan ထဲမှာကော NUG စဖွဲ့ကတည်းက ကျနော်တို့ ဆွဲခဲ့တဲ့ strategy (၅) ခုထဲမှာ ပြည်သူလူထုရဲ့ ဆင်းရဲဒုက္ခတွေကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်က နံပါတ်တစ် ရည်ရွယ်ချက်ပါ။ နောက် ကျန်းမာရေး၊ လူသားချင်းစာနာမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့လည်း မူဝါဒ ကြေညာခဲ့တာ ရှိပါတယ်။ ဆရာတို့ ပြန်ကြည့်လိုက်ရင် သိမယ်။ အဲဒီမှာ ကျနော်တို့က People First ဆိုတဲ့ Principle နဲ့ ကြေညာထားတာ - လူထုဆိုတာ ဘယ်နေရာမှာ ရှိနေတဲ့ ပြည်သူပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အဲဒီပြည်သူကို နံပါတ်တစ် ဦးစားပေးဆိုတဲ့ People First ဆိုတဲ့ ပေါ်လစီ ချထားတာ NUG စဖွဲ့ပြီး၊ သုံးလေးငါးရက်မှာကတည်းက ကြေညာချက်ထုတ်ခဲ့တာပါ။
မေး ။ ။ အဲဒီလို လူထုကို ပထမဦးစားပေးလုပ်မယ်ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ကော၊ စေတနာကော သိပ်ကောင်းပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာပဲ အဲဒီလိုလုပ်နိုင်မယ့် resources တွေကို NUG အနေနဲ့ ကိုယ်တိုင်ကတော့ အခက်အခဲ ရှိမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ဒီအချိန်မှာ နိုင်ငံတကာကလည်း အခက်အခဲပေးမယ်ဆိုရင် ဒီကိစ္စကို အမြဲတမ်းတွဲပြီးတော့ ပြောပါတယ်။ ဆိုတော့ နိုင်ငံတကာရဲ့ ပြောစကားကော ဘယ်လောက်အထိ လက်တွေ့မှာ အကျိုးရှိပါသလဲ။ သူတို့တွေရဲ့ အကူအညီက ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီတော့။
ဖြေ ။ ။ တကယ်တော့ နိုင်ငံတကာက အကူအညီတွေ သူတို့မပေးဘူး မဟုတ်ဘူး ပေးတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ရဲ့ နည်းလမ်းက လွဲနေတာပေါ့။ အရင်တုန်းကလိုဆိုရင် ရန်ကုန်၊ နေပြည်တော်တို့ကို မင်္ဂလာဒုံလေဆိပ်တို့ကနေ ဖြတ်ပြီးတော့ လာရတာ။ အဲဒီကနေလာတဲ့ ပစ္စည်းတွေက အခုလိုရက်စက်တဲ့ ကိုယ့်အကျိုးပဲကြည့်တဲ့ ပြည်သူကို ဒုက္ခပေးနေတဲ့ စကစနဲ့ကြတော့ အဲဒီပစ္စည်းတွေ ကျနော်တို့ဆီ မရောက်ဘူး။ နိုင်ငံတကာအကူအညီတွေက အဲဒီနည်းနဲ့လာလို့ မရဘူး။ အဲဒါကို ကျနော်တို့က အစကတည်းက ထောက်ပြတယ်။ ဒါပေမဲ့ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေအနေနဲ့ ဒါကို သူတို့လက်ခံဖို့ ခက်နေတယ်။ တကယ်တမ်းတို့ ဆီးရီးယားတို့မှာ ဘာတို့မှာ သူတို့အတွေ့အကြုံ ရှိပါတယ်။ အဲဒါတွေကို ကျနော်တို့ ပြောပြတယ်။ အဲဒါကို တကယ်တော့ နားလည်အောင် (၁) နှစ်တောင် ကြာခဲ့တယ်။ (၁) နှစ်ရှိတဲ့အခါကြမှ ဆရာတို့ မှတ်မိလိမ့်မယ်။ UN General Secretary က အာဆီယံမှာ လာပြောတော့ They Failed - Failure ရသွားတယ်ပြောတာ။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ပါးစပ်ကပြောတဲ့ Failure ဆိုတဲ့ဟာက (၁) နှစ်ရှိမှ စပြောတဲ့ဟာက ကျနော်တို့ပြည်သူတွေက (၁) နှစ် ခံစားလိုက်ရတယ်။ အဲဒါကြောင့် ကျနော်တို့က အခုလည်း ထောက်ပြနေတယ်။ အခုတော့ ကျနော်တို့က အရင်ထက်စာရင် ပြီခဲ့တဲ့နှစ်နဲ့စာရင် ဒီနှစ်မှာ နိုင်ငံတကာအကူအညီတွေ ရလာတယ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ လိုချင်သလောက် မရသေးပါဘူး။ ကျနော်တို့ လိုချင်သလောက် ထိထိရောက်ရောက် မဖြစ်သေးဘူး။ ဖြစ်အောင်လို့တော့ ကြိုးစားနေတယ်။ ကျနော်တို့ အစိုးရအနေနဲ့ NUG အနေနဲ့ဆိုရင် တိုင်းရင်းသားတွေအားလုံးနဲ့ ပေါင်းပြီးတော့ IACC ဆိုတာကို ဖွဲ့စည်းထားတယ်။ International Aid Coordination Commission ကို သမ္မတက ဦးဆောင်ပြီးတော့ ဖွဲ့စည်းထားတယ်။ အဲဒီဟာနဲ့ development partners တွေနဲ့ international donors တွေ၊ ဆက်သွယ်ပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်ပြီးတော့ ပိုပြီး ထိထိရောက်ရောက်၊ တိတိကျကျ effective, efficient ဖြစ်အောင် coordinate ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်အောင် ကြိုးစားနေပါတယ်။ အရင်ထက်စာရင် စရစပြုတယ်။ ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်း နိုင်ငံတကာအကူူအညီတွေကို ယူကရိန်းနဲ့ ကျနော်တို့က အရမ်းကိုကွာပါတယ်။ ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် အရမ်းကိုနည်းပါတယ်။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ယူကရိန်းဆိုတော့ ယူကရိန်းလို ပဋိပက္ခအပါအဝင် နိုင်ငံတကာပဋိပက္ခ တော်တော်များများမှာ တခါတလေကြတော့ Humanitarian Corridor ဆိုပြီတော့ ပဋိပက္ခ ဖြစ်တဲ့ဟာကို ခဏရပ်ဆိုင်းပြီးတော့ ဒုက္ခရောက်နေတဲ့လူတွေကို အကူအညီပေးဖို့အတွက် အဲဒီနေရာလေးကိုကွက်ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ပြီးတော့ အကူအညီတွေ ပို့ပေးကြတာရှိတယ်။ အဲဒီလို ညှိနှိုင်းကြတယ်။ ကုလတို့ နိုင်ငံတကာတို့ ဦးဆောင်ပြီးတော့ ညှိနှိုင်းပေးကြတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာက အဲဒီလို စာနာမှုဆိုင်ရာလမ်းကြောင်းလေး ဖွင့်ပြီးတော့၊ စင်္ကြန်လေးဖွင့်ပြီးတော့ ဖြန့်ပေးနိုင်မယ့် အခြေအနေမျိုး၊ ကူပေးနိုင်မယ့်အခြေအနေမျိုး ရှိနိုင်ပါသလား။ အဲဒီလို ညှိနှိုင်းမှု၊ ကြိုးစားမှု၊ အားထုတ်မှုတွေကော ရှိပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်တုန်းက အဲဒါတွေ အများကြီး ကျနော်တို့ ဆွေးနွေးခဲ့ကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဆရာ သိတဲ့အတိုင်းပဲ စကစက အတွေးအခေါ်ပိုင်းဆိုင်ရာမှာ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တယ်လို့ ပြောရမှာပေါ့။ ကိုယ့်အကျိုးပဲ သိပ်ကြည့်တယ်။ အဲဒီလိုပုံစံမျိုးဆိုတော့ ကျနော်တို့နဲ့ ဘယ်လိုမျိုးမှ ဖြစ်မှာမဟုတ်ဘူး။ နောက်ပြီးတော့ သူတို့က တောက်လျှောက်သွေးစွန်းနေတဲ့ လက်နဲ့ ဒီလိုကိစ္စမျိုးကတော့ သူတို့ကလည်း ဒါကို မစဉ်းစားပါဘူး။ ကျနော်တို့ဆီ ဒါကြောင့် ဘာပစ္စည်းမှ မရောက်တာလေ။ တကယ်တမ်းသာ ICRC တို့ UN Agencies တွေနဲ့ လူတွေရဲ့ အသက်တွေ၊ ဘဝတွေကို ဦးစားပေးတယ်ဆိုရင် အဲဒီကိစ္စတွေက အဲဒီအချိန်ကတည်းက ဖြစ်ခဲ့ရမှာ။ အဲဒါတွေက မဖြစ်ဘူး။ အခုလည်း ဖြစ်မှာမဟုတ်ဘူး။ သူတို့က တောက်လျှောက် ကျနော်တို့တွေကို ဗုံးတွေကျဲနေတာ။ ဘယ်လိုလုပ်ပြီး ဒီကိစ္စမျိုးကို လုပ်မလဲ။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ခုခံတွန်းလှန်တဲ့ အင်အားစုတွေက နယ်မြေတော်တော်များများ ထိန်းချုပ်တယ်။ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်တယ်။ သို့တည်းမဟုတ် စစ်ကောင်စီက မထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့ နယ်မြေတွေလည်း တော်တော်များများ ရှိနေပြီလို့ ပြောတယ်။ ဒုက္ခသည်တော်တော်များများက အဲဒီနယ်မြေတွေမှာ ရှိနေမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ အဲဒီနယ်မြေတွေကို ဆရာတို့က လွယ်လင့်တကူ အကူအညီရအောင် ဘယ်လောက်အထိ ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ပါသလဲ။ နိုင်ငံတကာ အကူအညီရအောင်။
ဖြေ ။ ။ အရင်ထက်စာရင် ပိုအဆင်ပြေလာတယ်လို့တော့ ပြောလို့ရတယ်။ ဒါတွေအကုန်လုံး အသေးစိတ်တွေဖွင့်ပြီးတော့ ပြောတော့လည်း သူတို့က ထုံးစံအတိုင်းပဲ ဗုံးကျဲတာတို့၊ မီးရှို့တာတွေ တောက်လျှောက်လုပ်နေတော့ အဲဒီလိုမျိုးဆို ကျနော်တို့က တချို့ဟာတွေကို အသေးစိတ် မပြောဘူး။ ဒါပေမဲ့ အရင်ထက်စာရင် အဆင်ပြေတယ်။ ရောက်လာတယ်လို့ ပြောလို့ရတယ်။ ဆေးဝါးတွေ၊ ဘာညာတွေဆိုရင် အရင်ထက်စာရင် ပိုပြီးတော့ ပို့ပေးနိုင်တဲ့အနေအထားမှာ ရှိတယ်။ နောက် cross-border နဲ့ လုပ်လို့ရသလောက် ကျနော်တို့ လုပ်နေတာရှိတယ်။ နောက် ငွေကြေးစီးဆင်းမှုကိုလည်း တနည်းနည်းနဲ့ လုပ်လို့ရတဲ့ဟာတွေလည်း အရင်ထက်စာရင်တော့ လုပ်လို့ရလာတယ်။ ဆရာပြောသလိုပဲ ကျနော်တို့ စိုးမိုးဒေသတွေမှာ လူသားချင်းစာနာမှုတွေ အများကြီလိုအပ်တာ ဟုတ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ပြည်သူတွေက ပြည်သူကနေ ပြည်သူ သွားနေတာတွေလည်း အများကြီးရှိတယ်။ နောက်တခုကတော့ ကျနော်တို့ ထိန်းချုပ်ဒေသတွေမှာ စပြီးတော့ အခု အခွန်အတုတ်တွေ စကောက်လာနိုင်တယ်။ အဲဒါကလည်း ပြည်သူကနေ ပြည်သူသဘောမျိုးပါပဲ။ အဲဒီလို ပုံစံမျိုးနဲ့ ကျနော်တို့ စောင့်ရှောက်လာနိုင်တော့ ဆရာတို့လည်း ပုံတွေတွေ့မှာပါ။ တချို့အိမ်တွေ ပြန်ဆောက်ပေးနိုင်တာတို့၊ အစားအသောက်တွေ၊ အိုးခွက်ပန်းကန်တွေ ပြန်လုပ်ပေးနိုင်တာတို့ ဒါတွေလည်း ရှိလာတာပေါ့။ တချို့နေရာတွေမှာ ဖက်ဒရယ်သဘောတရားတွေ အများကြီးတွေ့ရပါတယ်။ ကိုယ့်ဒေသ ကိုယ့်အရပ် ကိုယ့်ရဲ့ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်နဲ့ ကိုယ့်ရဲ့ပြည်သူကို ကိုယ်ပြန်စောင့်ရှောက်တယဆိုတဲ့ အနေအထားတွေ အများကြီး တွေ့လာရတာ၊ တချို့ဟာတွေတော့ ကြည့်ပြီးတော့ အားလည်းရှိရပါတယ်။ တကယ်တမ်းတော့ အများကြီးလိုအပ်တာပေါ့။ ကျနော်တို့ ပြည်သူတွေ၊ လူထုတွေ အများကြီးခံစားနေရတာ အဲဒါတွေကတော့ အများကြီးလိုအပ်ပါတယ်။ အိမ်တလုံး မီးလောင်သွားရင် အဲဒီအိမ်တလုံး ပြန်ဆောက်ဖို့ဆိုတာ တဘဝလုံး ကြိုးစားခဲ့ကြရတာ။
မေး ။ ။ နောက်တခု ဆရာကိုမေးဖို့ အသင့်တော်ဆုံးလို့ ထင်ပါတယ်။ ဆေးဝါးပစ္စည်း ပေးတဲ့နေရာမှာ သာမန်ကိုယ့်ဘာသာသောက်လို့ ပျောက်တဲ့ဆေးဝါးတွေလည်း ရှိမှာပေါ့။ ဆရာဝန် ညွှန်ကြားပြီးတော့ ကုသပေးဖို့လိုတဲ့ ရောဂါတွေ၊ ပြည်သူတွေ ကြုံတွေ့ရတာတွေလည်း ရှိမယ်။ အဲဒီကိစ္စအတွက်ကော ကျွမ်းကျင်သူတွေ၊ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ လိုအပ်တဲ့ လေ့ကျင့်မှုတွေကော ဆရာတို့ လုပ်ပေးနိုင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာက ဟိုအရင်ကတည်းက ကမ္ဘာရဲ့ သတ်မှတ်ချက်ကိုမမီဘူးလို့ပြောရင် ရတာပေါ့။ အကြမ်းဖျဉ်း လူတွေ နားလည်အောင်။ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်တဲ့ လူအရေအတွက်က တကယ်ရှိရမှာထက် သုံးပုံပုံတပုံလောက်ပဲ ရှိတယ်။ ဆိုတော့ အခုအချိန်မှာ ပိုဆိုးတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ အဲဒါကို တတ်နိုင်သမျှတော့ အစွမ်းကုန် ကြိုးစားနေပါတယ်။ ဒေတာတွေလည်း ထုတ်ပြန်ထားတယ်။ CDM လုပ်တဲ့ ဆရာယန်တွေ၊ သူနာပြုတွေ၊ အထူးကု specialists တွေ လေးထောင်ကျော် ရှိတယ်။ အခု service ပေးနေတာ။ တိုင်းရင်းသား ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်သူတွေနဲ့ ပေါင်းရင် ခုနှစ်ထောင် ရှစ်ထောင်လောက် ရှိမှာပေါ့။ အဲဒါနဲ့ ကျနော်တို့ ဒီဒေသတွေမှာ ရှေ့တန်းဆေးရုံ (၁၆၇) ရုံ ရှိတယ်။ အခြေစိုက်ဆေးရုံ (၆၇) ရုံ ရှိတယ်။ အဲဒီမှာ service ကုသမှုတွေ ပေးနေပါတယ်။ ကျေနပ်လားဆို မကျေနပ်ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကုသစောင့်ရှောက်မှုကတော့ ဖြစ်အောင် လုပ်ပေးနေတာပေါ့။ ထပ်ပြီးတော့လည်း ဆရာဝန်တွေ ကျနော်တို့ မွေးထုတ်တာ၊ သူနာပြု မွေးထုတ်တာတွေ လုပ်နေတဲ့အပြင် လွတ်မြောက်ဒေသတွေမှာ ဆေးကျောင်း၊ ဆေးတက္ကသိုလ်အသစ် ထပ်ဖွင့်တာတို့။ သူနာပြုတက္ကသိုလ် အသစ်တွေ ထပ်ဖွင့်တာတွေလည်း လုပ်နေပါတယ်။
မေး ။ ။ သိပ်ကောင်းပါတယ် ဆရာ။ ကျနော် နောက်ဆုံးမေးချင်တာက စာနာမှု ဒုက္ခရောက်မှု ပြဿနာတွေဆိုတာကတော့ ပဋိပက္ခတွေ လုံးဝချုပ်ငြိမ်းမှ ပြောင်းနိုင်မယ့် အခြေအနေလို့ပြောရင် မှားမယ်မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ ပဋိပက္ခတွေ ပျောက်သွားရင်တောင်မှ ပြန်လည်ထူထောင်မှုတွေ ကြိုးစားကြရမှာဆိုတော့ အဲဒီအခြေအနေတွေကိုကော မျှော်မှန်းမိပါသလား။ ဘယ်အချိန်မှာ ဖြစ်လာနိုင်မလဲဆိုတာကို တွေးမိတာရှိရင် ပြောပါဆရာ။
ဖြေ ။ ။ NUG အနေနဲ့ စဉ်းစားပြီး စီမံဆောင်ရွက်နေတဲ့၊ တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ တိုင်ပင်ပြီး လုပ်နေတာကတော့ လောလောဆယ် ဖြေရှင်းရမယ့်ဟာတွေကို အခု (၁) နှစ်၊ (၂) နှစ်အတွင်းမှာ ဖြေရှင်းဖို့ စီမံချက်ရေးဆွဲထားတာ One year (၁) နှစ်စာ Plan ရှိတယ်။ ဒီ (၁) နှစ်ဟာ ထူးထူးခြားခြား ပြောင်းလဲမှု ဖြစ်ရမယ်။ ပြီးရင် နောက် (၁) နှစ် (၂) နှစ်နေရင် အဆုံးသတ်ရမယ်ပေါ့။ အခုလောလောဆယ် စစ်အာဏာရှင်ကို ဖြုတ်ချဖို့နဲ့ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ထောင်ဖို့ဆိုရင် ကျနော်တို့ အခုကြားကာလ ရှိမယ်။ ကူးပြောင်းရေးကာလ ရှိမယ်။ ဟိုဘက်မှာ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ တည်ဆောက်ရေး။ အကြမ်းမျဉ်းအားဖြင့် စဉ်းစားသုံးသပ်ထားတာကတော့ အနည်းဆုံး (၁) နှစ်၊ (၂) နှစ် - ပြီးရင် ကူးပြောင်းရေး transition က (၃) နှစ်လောက် ကြာမှာပေါ့။ အဲဒါပြီးမှ ဟိုဘက်ကို ရောက်သွားမှာဆိုတော့ အဲဒါအတွက် ကျနော်တို့တွေ အခုက ပြင်ဆင်နေပါတယ်။ ကျနော်တို့ ထိန်းချုပ်မှု ရရင်ရသလောက် ရရှိတဲ့နေရာကို စီမံခန့်ခွဲနိုင်အောင်လည်း ပြင်ဆင်နေပါတယ်။ ကျနော်တို့အချင်းချင်းကြားမှာ နားလည်မှုတွေ၊ အပေးအယူတွေနဲ့ ဖက်ဒရယ် သဘောတရားတွေနဲ့ ကိုက်ညီအောင်လည်း စီစဉ်ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။ ကျနော်တော့ အဆိုးဆုံးကို ပြင်ဆင်ထားသလို အကောင်းဆုံးအတွက်လည်း မျှော်လင့်ပြီးတော့ အလုပ်တွေလုပ်နေပါတယ်။
==== Unicode ====
စဈကောငျစီနဲ့ တှနျးလှနျရေးအငျအားစုတှရေဲ့ လကျနကျကိုငျပဋိပက်ခ အရှိနျမွငျ့လာတာနဲ့အမြှ ဒုက်ခသညျအရအေတှကျနဲ့ အသကျရှငျရပျတညျရေးအတှကျ စာနာမှုအကူအညီတှေ ပိုမိုလိုအပျလာနပေါတယျ။ ဒီအခွအေနကေို NUG အစိုးရအနနေဲ့ ဘယျမူနဲ့ ဘယျလို ကိုငျတှယျနပေါသလဲ၊ NUG အစိုးရအဖှဲ့ဝငျတဦးဖွဈတဲ့ ဒေါကျတာဇောျဝစေိုးနဲ့ ဦးကြောျဇံသာ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ မွနျမာနိုငျငံ စဈအာဏာသိမျးပွီးတဲ့နောကျ (၂) နှဈအကွာမှာ နိုငျငံရဲ့ စဈရေးအခွအေနတှေကေို လူတိုငျးက ဦးစားပေးပွီးတော့ ဆှေးနှေးကွပါတယျ။ အဲဒါ အရေးကွီးတာ မှနျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ တခြိနျတညျးမှာပဲ ဒီပဋိပက်ခကွောငျ့ ပွညျသူတှေ ကွုံတှေ့နရေတဲ့ Humanitarian Crisis စားဝတျနရေေး၊ ကနြျးမာရေး အစရှိသဖွငျ့ စာနာမှုအခွအေနေ ဘယျလောကျဆိုးဝါးနသေလဲ။ အဲဒါကို ဘယျလို တိုးတကျအောငျ လုပျနိုငျမယျ့ အလားအလာ ရှိသလဲဆိုတာတှေ ပွောခငြျတာ ဖွဈပါတယျ။ ပထမဦးဆုံး ဘယျလောကျအထိ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဖွဈနပေါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ဒါကတော့ ဆရာတို့လညျး သိပွီသား၊ နိုငျငံတကာလညျး သိပွီသား။ UN တို့ WHO တို့လညျး ဒတောတှလေညျး ထှကျထားပွီသားရှိတယျ။ ကနြောျတို့ရဲ့ Humanitarian အခွအေနကေတော့ ပိုဆိုးသှားတာပေါ့။ ဒါက ရှငျးပါတယျ။ တိုးတကျမှု မရှိဘူး။ နောကျ ပွညျတှငျးမှာ အာဏာသိမျးပွီးနောကျ ဖကျဆဈစဈတပျရဲ့ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုတှကွေောငျ့ အိုးတှအေိမျတှေ မရှိတော့တဲ့လူတှေ၊ ထှကျပွေးနရေတဲ့လူတှေ၊ IDPs တှအေားလုံး နှဈသနျးကြောျ သုံးသနျး။ တကယျတမျးဆိုရငျ အဲဒီ အခကြျအလကျတှထေကျ မြားတာပေါ့။ Humanitarian နဲ့ ပတျသကျပွီး လိုအပျခကြျတှေ အမြားကွီး ရှိပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒီလိုဆိုးနတေဲ့ အခွအေနတှေကေို ဆရာတို့ NUG အစိုးရအနနေဲ့ ဘယျလို ကိုငျတှယျဖို့ စီစဉျထားပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ဒါကို ကနြောျတို့ ကွိုးစားပွီးတော့ ကြောျလှှာနိုငျဖို့ လုပျနကွေပါတယျ။ ကနြောျတို့ NUG အနနေဲ့ဆိုရငျ စဈရေး၊ နိုငျငံရေးတငျမကဘူး၊ ကနြောျတို့ အခု one year plan ထဲမှာကော NUG စဖှဲ့ကတညျးက ကနြောျတို့ ဆှဲခဲ့တဲ့ strategy (၅) ခုထဲမှာ ပွညျသူလူထုရဲ့ ဆငျးရဲဒုက်ခတှကေို ကာကှယျပေးနိုငျဖို့ ရညျရှယျခကြျက နံပါတျတဈ ရညျရှယျခကြျပါ။ နောကျ ကနြျးမာရေး၊ လူသားခငြျးစာနာမှုတှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့လညျး မူဝါဒ ကွညောခဲ့တာ ရှိပါတယျ။ ဆရာတို့ ပွနျကွညျ့လိုကျရငျ သိမယျ။ အဲဒီမှာ ကနြောျတို့က People First ဆိုတဲ့ Principle နဲ့ ကွညောထားတာ - လူထုဆိုတာ ဘယျနရောမှာ ရှိနတေဲ့ ပွညျသူပဲဖွဈဖွဈ၊ အဲဒီပွညျသူကို နံပါတျတဈ ဦးစားပေးဆိုတဲ့ People First ဆိုတဲ့ ပေါျလစီ ခထြားတာ NUG စဖှဲ့ပွီး၊ သုံးလေးငါးရကျမှာကတညျးက ကွညောခကြျထုတျခဲ့တာပါ။
မေး ။ ။ အဲဒီလို လူထုကို ပထမဦးစားပေးလုပျမယျဆိုတဲ့ ရညျရှယျခကြျကော၊ စတေနာကော သိပျကောငျးပါတယျ။ တခြိနျတညျးမှာပဲ အဲဒီလိုလုပျနိုငျမယျ့ resources တှကေို NUG အနနေဲ့ ကိုယျတိုငျကတော့ အခကျအခဲ ရှိမယျလို့ ထငျပါတယျ။ ဒီအခြိနျမှာ နိုငျငံတကာကလညျး အခကျအခဲပေးမယျဆိုရငျ ဒီကိစ်စကို အမွဲတမျးတှဲပွီးတော့ ပွောပါတယျ။ ဆိုတော့ နိုငျငံတကာရဲ့ ပွောစကားကော ဘယျလောကျအထိ လကျတှေ့မှာ အကြိုးရှိပါသလဲ။ သူတို့တှရေဲ့ အကူအညီက ဒီကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီတော့။
ဖွေ ။ ။ တကယျတော့ နိုငျငံတကာက အကူအညီတှေ သူတို့မပေးဘူး မဟုတျဘူး ပေးတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ရဲ့ နညျးလမျးက လှဲနတောပေါ့။ အရငျတုနျးကလိုဆိုရငျ ရနျကုနျ၊ နပွေညျတောျတို့ကို မငျ်ဂလာဒုံလဆေိပျတို့ကနေ ဖွတျပွီးတော့ လာရတာ။ အဲဒီကနလောတဲ့ ပစ်စညျးတှကေ အခုလိုရကျစကျတဲ့ ကိုယျ့အကြိုးပဲကွညျ့တဲ့ ပွညျသူကို ဒုက်ခပေးနတေဲ့ စကစနဲ့ကွတော့ အဲဒီပစ်စညျးတှေ ကနြောျတို့ဆီ မရောကျဘူး။ နိုငျငံတကာအကူအညီတှကေ အဲဒီနညျးနဲ့လာလို့ မရဘူး။ အဲဒါကို ကနြောျတို့က အစကတညျးက ထောကျပွတယျ။ ဒါပမေဲ့ နိုငျငံတကာအဖှဲ့အစညျးတှအေနနေဲ့ ဒါကို သူတို့လကျခံဖို့ ခကျနတေယျ။ တကယျတမျးတို့ ဆီးရီးယားတို့မှာ ဘာတို့မှာ သူတို့အတှေ့အကွုံ ရှိပါတယျ။ အဲဒါတှကေို ကနြောျတို့ ပွောပွတယျ။ အဲဒါကို တကယျတော့ နားလညျအောငျ (၁) နှဈတောငျ ကွာခဲ့တယျ။ (၁) နှဈရှိတဲ့အခါကွမှ ဆရာတို့ မှတျမိလိမျ့မယျ။ UN General Secretary က အာဆီယံမှာ လာပွောတော့ They Failed - Failure ရသှားတယျပွောတာ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ပါးစပျကပွောတဲ့ Failure ဆိုတဲ့ဟာက (၁) နှဈရှိမှ စပွောတဲ့ဟာက ကနြောျတို့ပွညျသူတှကေ (၁) နှဈ ခံစားလိုကျရတယျ။ အဲဒါကွောငျ့ ကနြောျတို့က အခုလညျး ထောကျပွနတေယျ။ အခုတော့ ကနြောျတို့က အရငျထကျစာရငျ ပွီခဲ့တဲ့နှဈနဲ့စာရငျ ဒီနှဈမှာ နိုငျငံတကာအကူအညီတှေ ရလာတယျလို့ ပွောလို့ရပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့ လိုခငြျသလောကျ မရသေးပါဘူး။ ကနြောျတို့ လိုခငြျသလောကျ ထိထိရောကျရောကျ မဖွဈသေးဘူး။ ဖွဈအောငျလို့တော့ ကွိုးစားနတေယျ။ ကနြောျတို့ အစိုးရအနနေဲ့ NUG အနနေဲ့ဆိုရငျ တိုငျးရငျးသားတှအေားလုံးနဲ့ ပေါငျးပွီးတော့ IACC ဆိုတာကို ဖှဲ့စညျးထားတယျ။ International Aid Coordination Commission ကို သမ်မတက ဦးဆောငျပွီးတော့ ဖှဲ့စညျးထားတယျ။ အဲဒီဟာနဲ့ development partners တှနေဲ့ international donors တှေ၊ ဆကျသှယျပူးပေါငျးလုပျကိုငျပွီးတော့ ပိုပွီး ထိထိရောကျရောကျ၊ တိတိကကြြ effective, efficient ဖွဈအောငျ coordinate ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနိုငျအောငျ ကွိုးစားနပေါတယျ။ အရငျထကျစာရငျ စရစပွုတယျ။ ဒါပမေဲ့ တကယျတမျး နိုငျငံတကာအကူအညီတှကေို ယူကရိနျးနဲ့ ကနြောျတို့က အရမျးကိုကှာပါတယျ။ ရာခိုငျနှုနျးအားဖွငျ့ အရမျးကိုနညျးပါတယျ။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ယူကရိနျးဆိုတော့ ယူကရိနျးလို ပဋိပက်ခအပါအဝငျ နိုငျငံတကာပဋိပက်ခ တောျတောျမြားမြားမှာ တခါတလကွေတော့ Humanitarian Corridor ဆိုပွီတော့ ပဋိပက်ခ ဖွဈတဲ့ဟာကို ခဏရပျဆိုငျးပွီးတော့ ဒုက်ခရောကျနတေဲ့လူတှကေို အကူအညီပေးဖို့အတှကျ အဲဒီနရောလေးကိုကှကျပွီး ငွိမျးခမြျးရေးလုပျပွီးတော့ အကူအညီတှေ ပို့ပေးကွတာရှိတယျ။ အဲဒီလို ညှိနှိုငျးကွတယျ။ ကုလတို့ နိုငျငံတကာတို့ ဦးဆောငျပွီးတော့ ညှိနှိုငျးပေးကွတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာက အဲဒီလို စာနာမှုဆိုငျရာလမျးကွောငျးလေး ဖှငျ့ပွီးတော့၊ စငျ်ကွနျလေးဖှငျ့ပွီးတော့ ဖွနျ့ပေးနိုငျမယျ့ အခွအေနမြေိုး၊ ကူပေးနိုငျမယျ့အခွအေနမြေိုး ရှိနိုငျပါသလား။ အဲဒီလို ညှိနှိုငျးမှု၊ ကွိုးစားမှု၊ အားထုတျမှုတှကေော ရှိပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈတုနျးက အဲဒါတှေ အမြားကွီး ကနြောျတို့ ဆှေးနှေးခဲ့ကွတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဆရာ သိတဲ့အတိုငျးပဲ စကစက အတှေးအခေါျပိုငျးဆိုငျရာမှာ ရကျစကျကွမျးကွုတျတယျလို့ ပွောရမှာပေါ့။ ကိုယျ့အကြိုးပဲ သိပျကွညျ့တယျ။ အဲဒီလိုပုံစံမြိုးဆိုတော့ ကနြောျတို့နဲ့ ဘယျလိုမြိုးမှ ဖွဈမှာမဟုတျဘူး။ နောကျပွီးတော့ သူတို့က တောကျလြှောကျသှေးစှနျးနတေဲ့ လကျနဲ့ ဒီလိုကိစ်စမြိုးကတော့ သူတို့ကလညျး ဒါကို မစဉျးစားပါဘူး။ ကနြောျတို့ဆီ ဒါကွောငျ့ ဘာပစ်စညျးမှ မရောကျတာလေ။ တကယျတမျးသာ ICRC တို့ UN Agencies တှနေဲ့ လူတှရေဲ့ အသကျတှေ၊ ဘဝတှကေို ဦးစားပေးတယျဆိုရငျ အဲဒီကိစ်စတှကေ အဲဒီအခြိနျကတညျးက ဖွဈခဲ့ရမှာ။ အဲဒါတှကေ မဖွဈဘူး။ အခုလညျး ဖွဈမှာမဟုတျဘူး။ သူတို့က တောကျလြှောကျ ကနြောျတို့တှကေို ဗုံးတှကြေဲနတော။ ဘယျလိုလုပျပွီး ဒီကိစ်စမြိုးကို လုပျမလဲ။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ခုခံတှနျးလှနျတဲ့ အငျအားစုတှကေ နယျမွတေောျတောျမြားမြား ထိနျးခြုပျတယျ။ ထိနျးခြုပျထားနိုငျတယျ။ သို့တညျးမဟုတျ စဈကောငျစီက မထိနျးခြုပျနိုငျတဲ့ နယျမွတှေလေညျး တောျတောျမြားမြား ရှိနပွေီလို့ ပွောတယျ။ ဒုက်ခသညျတောျတောျမြားမြားက အဲဒီနယျမွတှေမှော ရှိနမေယျလို့ ထငျပါတယျ။ အဲဒီနယျမွတှေကေို ဆရာတို့က လှယျလငျ့တကူ အကူအညီရအောငျ ဘယျလောကျအထိ ဆောငျရှကျပေးနိုငျပါသလဲ။ နိုငျငံတကာ အကူအညီရအောငျ။
ဖွေ ။ ။ အရငျထကျစာရငျ ပိုအဆငျပွလောတယျလို့တော့ ပွောလို့ရတယျ။ ဒါတှအေကုနျလုံး အသေးစိတျတှဖှေငျ့ပွီးတော့ ပွောတော့လညျး သူတို့က ထုံးစံအတိုငျးပဲ ဗုံးကြဲတာတို့၊ မီးရှို့တာတှေ တောကျလြှောကျလုပျနတေော့ အဲဒီလိုမြိုးဆို ကနြောျတို့က တခြို့ဟာတှကေို အသေးစိတျ မပွောဘူး။ ဒါပမေဲ့ အရငျထကျစာရငျ အဆငျပွတေယျ။ ရောကျလာတယျလို့ ပွောလို့ရတယျ။ ဆေးဝါးတှေ၊ ဘာညာတှဆေိုရငျ အရငျထကျစာရငျ ပိုပွီးတော့ ပို့ပေးနိုငျတဲ့အနအေထားမှာ ရှိတယျ။ နောကျ cross-border နဲ့ လုပျလို့ရသလောကျ ကနြောျတို့ လုပျနတောရှိတယျ။ နောကျ ငှကွေေးစီးဆငျးမှုကိုလညျး တနညျးနညျးနဲ့ လုပျလို့ရတဲ့ဟာတှလေညျး အရငျထကျစာရငျတော့ လုပျလို့ရလာတယျ။ ဆရာပွောသလိုပဲ ကနြောျတို့ စိုးမိုးဒသေတှမှော လူသားခငြျးစာနာမှုတှေ အမြားကွီလိုအပျတာ ဟုတျတယျ။ ဒါပမေဲ့ ပွညျသူတှကေ ပွညျသူကနေ ပွညျသူ သှားနတောတှလေညျး အမြားကွီးရှိတယျ။ နောကျတခုကတော့ ကနြောျတို့ ထိနျးခြုပျဒသေတှမှော စပွီးတော့ အခု အခှနျအတုတျတှေ စကောကျလာနိုငျတယျ။ အဲဒါကလညျး ပွညျသူကနေ ပွညျသူသဘောမြိုးပါပဲ။ အဲဒီလို ပုံစံမြိုးနဲ့ ကနြောျတို့ စောငျ့ရှောကျလာနိုငျတော့ ဆရာတို့လညျး ပုံတှတှေေ့မှာပါ။ တခြို့အိမျတှေ ပွနျဆောကျပေးနိုငျတာတို့၊ အစားအသောကျတှေ၊ အိုးခှကျပနျးကနျတှေ ပွနျလုပျပေးနိုငျတာတို့ ဒါတှလေညျး ရှိလာတာပေါ့။ တခြို့နရောတှမှော ဖကျဒရယျသဘောတရားတှေ အမြားကွီးတှေ့ရပါတယျ။ ကိုယျ့ဒသေ ကိုယျ့အရပျ ကိုယျ့ရဲ့ကိုယျပိုငျပွဌာနျးခှငျ့နဲ့ ကိုယျ့ရဲ့ပွညျသူကို ကိုယျပွနျစောငျ့ရှောကျတယဆိုတဲ့ အနအေထားတှေ အမြားကွီး တှေ့လာရတာ၊ တခြို့ဟာတှတေော့ ကွညျ့ပွီးတော့ အားလညျးရှိရပါတယျ။ တကယျတမျးတော့ အမြားကွီးလိုအပျတာပေါ့။ ကနြောျတို့ ပွညျသူတှေ၊ လူထုတှေ အမြားကွီးခံစားနရေတာ အဲဒါတှကေတော့ အမြားကွီးလိုအပျပါတယျ။ အိမျတလုံး မီးလောငျသှားရငျ အဲဒီအိမျတလုံး ပွနျဆောကျဖို့ဆိုတာ တဘဝလုံး ကွိုးစားခဲ့ကွရတာ။
မေး ။ ။ နောကျတခု ဆရာကိုမေးဖို့ အသငျ့တောျဆုံးလို့ ထငျပါတယျ။ ဆေးဝါးပစ်စညျး ပေးတဲ့နရောမှာ သာမနျကိုယျ့ဘာသာသောကျလို့ ပြောကျတဲ့ဆေးဝါးတှလေညျး ရှိမှာပေါ့။ ဆရာဝနျ ညှှနျကွားပွီးတော့ ကုသပေးဖို့လိုတဲ့ ရောဂါတှေ၊ ပွညျသူတှေ ကွုံတှေ့ရတာတှလေညျး ရှိမယျ။ အဲဒီကိစ်စအတှကျကော ကြှမျးကငြျသူတှေ၊ ဆေးဘကျဆိုငျရာ လိုအပျတဲ့ လေ့ကငြျ့မှုတှကေော ဆရာတို့ လုပျပေးနိုငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ မွနျမာနိုငျငံမှာက ဟိုအရငျကတညျးက ကမာ်ဘရဲ့ သတျမှတျခကြျကိုမမီဘူးလို့ပွောရငျ ရတာပေါ့။ အကွမျးဖဉြျး လူတှေ နားလညျအောငျ။ ကနြျးမာရေးစောငျ့ရှောကျတဲ့ လူအရအေတှကျက တကယျရှိရမှာထကျ သုံးပုံပုံတပုံလောကျပဲ ရှိတယျ။ ဆိုတော့ အခုအခြိနျမှာ ပိုဆိုးတာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့ အဲဒါကို တတျနိုငျသမြှတော့ အစှမျးကုနျ ကွိုးစားနပေါတယျ။ ဒတောတှလေညျး ထုတျပွနျထားတယျ။ CDM လုပျတဲ့ ဆရာယနျတှေ၊ သူနာပွုတှေ၊ အထူးကု specialists တှေ လေးထောငျကြောျ ရှိတယျ။ အခု service ပေးနတော။ တိုငျးရငျးသား ကနြျးမာရေးစောငျ့ရှောကျသူတှနေဲ့ ပေါငျးရငျ ခုနှဈထောငျ ရှဈထောငျလောကျ ရှိမှာပေါ့။ အဲဒါနဲ့ ကနြောျတို့ ဒီဒသေတှမှော ရှေ့တနျးဆေးရုံ (၁၆၇) ရုံ ရှိတယျ။ အခွစေိုကျဆေးရုံ (၆၇) ရုံ ရှိတယျ။ အဲဒီမှာ service ကုသမှုတှေ ပေးနပေါတယျ။ ကြနေပျလားဆို မကြနေပျပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ ကုသစောငျ့ရှောကျမှုကတော့ ဖွဈအောငျ လုပျပေးနတောပေါ့။ ထပျပွီးတော့လညျး ဆရာဝနျတှေ ကနြောျတို့ မှေးထုတျတာ၊ သူနာပွု မှေးထုတျတာတှေ လုပျနတေဲ့အပွငျ လှတျမွောကျဒသေတှမှော ဆေးကြောငျး၊ ဆေးတက်ကသိုလျအသဈ ထပျဖှငျ့တာတို့။ သူနာပွုတက်ကသိုလျ အသဈတှေ ထပျဖှငျ့တာတှလေညျး လုပျနပေါတယျ။
မေး ။ ။ သိပျကောငျးပါတယျ ဆရာ။ ကနြောျ နောကျဆုံးမေးခငြျတာက စာနာမှု ဒုက်ခရောကျမှု ပွူနာတှဆေိုတာကတော့ ပဋိပက်ခတှေ လုံးဝခြုပျငွိမျးမှ ပွောငျးနိုငျမယျ့ အခွအေနလေို့ပွောရငျ မှားမယျမဟုတျဘူးလို့ ပွောနိုငျပါတယျ။ ပဋိပက်ခတှေ ပြောကျသှားရငျတောငျမှ ပွနျလညျထူထောငျမှုတှေ ကွိုးစားကွရမှာဆိုတော့ အဲဒီအခွအေနတှေကေိုကော မြှောျမှနျးမိပါသလား။ ဘယျအခြိနျမှာ ဖွဈလာနိုငျမလဲဆိုတာကို တှေးမိတာရှိရငျ ပွောပါဆရာ။
ဖွေ ။ ။ NUG အနနေဲ့ စဉျးစားပွီး စီမံဆောငျရှကျနတေဲ့၊ တိုငျးရငျးသားအဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ တိုငျပငျပွီး လုပျနတောကတော့ လောလောဆယျ ဖွရှေငျးရမယျ့ဟာတှကေို အခု (၁) နှဈ၊ (၂) နှဈအတှငျးမှာ ဖွရှေငျးဖို့ စီမံခကြျရေးဆှဲထားတာ One year (၁) နှဈစာ Plan ရှိတယျ။ ဒီ (၁) နှဈဟာ ထူးထူးခွားခွား ပွောငျးလဲမှု ဖွဈရမယျ။ ပွီးရငျ နောကျ (၁) နှဈ (၂) နှဈနရေငျ အဆုံးသတျရမယျပေါ့။ အခုလောလောဆယျ စဈအာဏာရှငျကို ဖွုတျခဖြို့နဲ့ ဖကျဒရယျ ဒီမိုကရစေီ ထောငျဖို့ဆိုရငျ ကနြောျတို့ အခုကွားကာလ ရှိမယျ။ ကူးပွောငျးရေးကာလ ရှိမယျ။ ဟိုဘကျမှာ ဖကျဒရယျဒီမိုကရစေီ တညျဆောကျရေး။ အကွမျးမဉြျးအားဖွငျ့ စဉျးစားသုံးသပျထားတာကတော့ အနညျးဆုံး (၁) နှဈ၊ (၂) နှဈ - ပွီးရငျ ကူးပွောငျးရေး transition က (၃) နှဈလောကျ ကွာမှာပေါ့။ အဲဒါပွီးမှ ဟိုဘကျကို ရောကျသှားမှာဆိုတော့ အဲဒါအတှကျ ကနြောျတို့တှေ အခုက ပွငျဆငျနပေါတယျ။ ကနြောျတို့ ထိနျးခြုပျမှု ရရငျရသလောကျ ရရှိတဲ့နရောကို စီမံခနျ့ခှဲနိုငျအောငျလညျး ပွငျဆငျနပေါတယျ။ ကနြောျတို့အခငြျးခငြျးကွားမှာ နားလညျမှုတှေ၊ အပေးအယူတှနေဲ့ ဖကျဒရယျ သဘောတရားတှနေဲ့ ကိုကျညီအောငျလညျး စီစဉျဆောငျရှကျနပေါတယျ။ ကနြောျတော့ အဆိုးဆုံးကို ပွငျဆငျထားသလို အကောငျးဆုံးအတှကျလညျး မြှောျလငျ့ပွီးတော့ အလုပျတှလေုပျနပေါတယျ။
