(Zawgyi / Unicode)
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ပျံ့နှံ့မှုကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ကြိုးပမ်းတဲ့ အနေနဲ့ နိုင်ငံတော်တော်များများမှာ အသွားအလာတွေကို ကန့်သတ်လာရာက ကုန်သွယ်မှု တွေကိုပါ ထိခိုက်လာနေတဲ့ အထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံလည်းပါဝင်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အိမ်နီးချင်း တရုတ်နိုင်ငံကို ဖရဲသီးလို စားသောက်ကုန်တွေ တင်ပို့နေကြတဲ့ စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းရှင်တွေ အထိနာနေကြတာပါ။ ဒီအကြောင်း Reuters သတင်းဆောင်းပါးကို အခြေခံပြီး ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က တင်ပြပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုး စတင်ဖြစ်ပွားပြီး အလျှင်မြန်ပျံ့နှံ့မှုကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေကလာတဲ့ သွင်းကုန် လမ်းကြောင်းတွေ ထိခိုက်နေပါတယ်။ အဲဒီကူးစက်ရောဂါကြောင့်ပဲ နယ်စပ်ကတဆင့် တရုတ်နိုင်ငံထဲ တင်ပို့နေတဲ့ ဖရဲသီးတွေ အဝယ်မလိုက် တော့တဲ့အတွက် သူ့ရဲ့ ပို့ကုန်တွေကို ရပ်နားထားရတယ်လို့ ပဲခူးတိုင်း မဒေါက်မြို့နယ်က ဖရဲစိုက်တောင်သူ ကိုနိုင်လင်းထက်က ပြောပါတယ်။
“ ဒီ(ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်) ပြဿနာဖြစ်ပြီဆိုတဲ့သတင်း ကြားလိုက်ကတည်းက မူဆယ်ကဝယ်နေတဲ့ ကျနော်တို့ရဲ့ အဆက်အသွယ်တွေ၊ ကုန်သည် ပွဲစားတွေက ဒီပြဿနာဖြစ်လာပြီးနောက် ဝယ်လက်တွေ လျော့သွားပြီ မလာကြနဲ့ဦး၊ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့ ဒီဘက်က တင်ပို့တဲ့ သူတွေကလည်း … ဟို ကျနော်တို့ တင်ပို့တယ်ဆိုတာက မူဆယ်မှာရှိတဲ့ ပွဲရုံတွေကတဆင့် သွားရတာကိုး။ ပွဲရုံတွေကလည်း ဒီပြဿနာ ရှိနေတယ်၊ တက်မလာကြနဲ့ ဈေးလည်းအတော်လေးကျသွားပြီ ဝယ်သူမရှိ ရောင်းသူမရှိ အနေအထား ဖြစ်နေတယ်ဆိုတော့ ဘယ်သူမှ မတက်ရဲ ကြတော့ဘူးပေါ့နော်။ အဲလိုအခြေအနေမျိုးမှာ တချို့စွန့်စားပြီး တက်သွားကြတဲ့လူတွေ တကယ့်အရောင်းအဝယ်ကျတော့ ကောင်းတဲ့အခြေအနေ မမြင်ရတော့ ဘယ်သူမှ မူဆယ်ကို မတက်ရဲတော့ဘူးပေါ့ ”
ပဲခူးတိုင်းထဲက ထွက်သမျှဖရဲသီးအများစုဟာ တရုတ်နိုင်ငံကိုတင်ပို့နေပြီး အခုလိုအခက်အခဲတွေ မကြုံရခင် ကိုနိုင်လင်းထက်ရဲ့ယာခင်းထဲမှာ အလုပ်သမား ရာဂဏန်းနဲ့လည်ပတ်နေရာက အခုအခါမှာတော့ ဆယ်ဂဏန်းအထိ လျှော့ချ လိုက်ရတယ်လို့ ကိုနိုင်လင်းထက်ကပြောပါတယ်။
“ ကျနော် လုပ်ငန်းစတင်လည်ပတ်ချိန် ဒီက ဧက ၂၀၀မှာ အလုပ်သမား ၃၀၀ နဲ့လည်ပတ်တယ်ပေါ့နော်။ အခုကတော့ ခူးဖို့ကလည်း ၁၀% လောက်ပဲ ကျန်တော့တယ်၊ လက်ရှိရောဂါ ပြဿနာဖြစ်လာပြီးတော့ အခြေအနေက ဘာမှန်းမသိတော့တဲ့အချိန်မှာ အလုပ်သမားတွေ ပြန်လွှတ်လိုက်ပြီးတော့ လက်ရှိဆိုရင် ကျနော့်မှာ အလုပ်သမားအယောက် ၃၀ လောက်နဲ့ ခေါင်းဆောင်ပိုင်းနဲ့ဆိုရင် အားလုံးပေါင်း ၄၀ လောက်နဲ့ လည်ပတ်နေပါတယ်။”
လူဦးရေထူထပ်ပြီး နိုင်ငံတကာက လာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကြောင့် စက်ရုံတွေပေါတဲ့ တရုတ်ပြည်မှာ စားသုံးသူအင်အားများသလို၊ အစား အသောက်ကအစ လောင်စာဆီနဲ့ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းတွေအဆုံး ဝယ်လိုအား ကြီးမားပါတယ်။
ဒီနှစ် တရုတ်နှစ်သစ်ကူးကာလဟာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပျံ့နှံ့လာချိန်နဲ့ တိုက်ဆိုင်နေတာမို့ တရုတ်ပြည်ထဲ အသွားအလာ အရောင်းအဝယ်တွေ ကန့်သတ်ခံထားရချိန်မှာ တရုတ်နယ်စပ်ကဝင်လာမယ့် ရောင်းကုန်တွေလည်း ပိတ်မိကုန်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဖရဲသီးတွေကို မခူးတော့ပဲ ယာခင်းထဲမှာ ပစ်ထားလိုက်ရတယ်လို့ ကိုနိုင်လင်းထက်ကဆိုပါတယ်။
“ ကျနော်တို့က ဒါတွေကို အမှန်ဆိုရင် တရုတ်နှစ်သစ်ကူးပြီးရင် ခူးရမှာ၊ ပုံမှန်ခူးဖို့ရက်ထက် ၁၀ ရက်လောက်စောသွားတယ်လေ။ အဲဒီတော့ အခင်းကို ကျနော်တို့ ပစ်ထားလိုက်တဲ့အနေထား ဖြစ်သွားတာပေါ့လေ။ ”
ဒီရက်ပိုင်းတွေအတွင်း တရုတ်မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်မှာ သွင်းကုန်လမ်းကြောင်း ပြန်ပွင့်မယ်ဆိုပေမယ့် ဈေးကွက်ဟာ မရေမရာ အခြေအနေမှာ ရှိနေဆဲပဲလို့ ကိုနိုင်လင်းထက်က သုံးသပ်ပါတယ်။
“ လောလောဆယ်တော့ ဒီလ ၉ရက်နေ့ ၁၀ ရက်နေ့ကို ဖွင့်ပြီပြောပေမဲ့ ကျနော့်အမြင်ကတော့ သူတို့ဘယ်လောက် ဖွင့်မှာလဲ၊ ဖွင့်ခဲ့ရင်ကော ဘယ်လို အတိုင်းအတာတွေနဲ့ အရောင်းအဝယ် လုပ်လို့ရမှာလဲ၊ ဈေးနှုန်းကရော အရင်လို ပြန်ဖြစ်နိုင်ပါ့မလား။ နောက်တခုက အခုချိန်မှာ လုပ်ငန်းက လုံးလုံးရပ်သွားတဲ့အနေအထားဆိုတော့ မခူးပဲနဲ့ စောင့်နေတဲ့ တောင်သူတွေ ဘယ်လောက်တောင် ပြုံပြီးတက်သွားဦးမလဲ၊ မူဆယ်မှာ ပစ္စည်းတွေပုံပြီး ဘယ်လောက်ရောက်မလဲ၊ အဲဒီမေးခွန်းတွေကိုတော့ ဘယ်သူမှ တိတိကျကျ မဖြေနိုင်ဘူး။ ဒီအခြေနေမှာပဲ ရောင်းလိုအား ဝယ်လိုအား မမျှမတနဲ့ ပစ္စည်းတွေဝင်သွားမလား၊ အမှည့်လွန်တဲ့ အသီးတွေ တက်သွားမလား အဲလိုအခြေအနေပေါ် ဖြစ်လာမယ့် ဈေးကွက်အနေအထားကတော့ အလွန်စိုးရိမ်စရာ ကောင်းတယ်။ အကောင်းဘက်ကို မျှော်လင့်ချင်ပေမဲ့ အဆိုးတွေ အများကြီး ကြုံတွေ့နိုင်တယ်ပေါ့နော်။ ”
ပုံမှန်အားဖြင့် ဖရဲသီးတွေတင်ဆောင်ထားတဲ့ ရာဂဏန်းရှိတဲ့ ထရပ်ကားတွေ တရုတ်နိုင်ငံထဲ နေ့စဉ်ဝင်ရောက်နေတယ်လို့ မူဆယ်မြို့ခံတွေက ပြောပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံဟာ မြန်မာရဲ့ အကြီးမားဆုံးကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး မူဆယ်ကုန်သွယ်ဂိတ်က အဓိကကျပါတယ်။ အစိုးရရဲ့ စာရင်းတွေအရ တရုတ်မြန်မာကုန်သွယ်ပမာဏ နှစ်စဉ် ဒေါ်လာ (၁)ဘီလျံဖိုးလောက်ရှိတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ မြန်မာဘက်က ဆန်၊ ပဲ အပါဝင် လ္ဘက်ခြောက် သီးနှံနဲ့ တိရာစ္ဆန်ထွက်ကုန်တွေ တင်ပို့နေတာပါ။
တရုတ်မြန်မာနယ်စပ်က ဖွင့်ထားဆဲဖြစ်ပေမဲ့ ဝယ်လိုအားနည်းတာကြောင့် ပြီးခဲ့တဲ့ရက်တွေကိုကြည့်ရင် သစ်သီးတင်ထားတဲ့ ထရပ်ကားတွေ တနေ့ကိုမှ နှစ်ဆယ်အစိတ်လောက်သာ တရုတ်နိုင်ငံထဲ ဝင်နေပါတယ်။ မြန်မာ သီးနှံကုန်သည်တွေကတော့ သူတို့သစ်သီးကားတွေကို ပြည်တွင်းထဲပြန်လှည့်ပြီး အခြားမြို့တွေမှာ လိုက်ရောင်းဖို့စဉ်းစားနေပေမယ့် ပြည်တွင်းမှာက ဝယ်လိုအားနည်းနေတာပါ။ လာမယ့်သီတင်းပတ် တွေထဲ နောက်တကြိမ် အသီးဆွတ်ခူးဖို့အချိန် ရောက်လာတော့မှာမို့ အဝယ်မလိုက်ရင် ဖရဲသီးတွေ ပုတ်ပြီးအရှုံးနဲ့ ရင်ဆိုင်ရမှာကိုလည်း တောင်သူတွေ စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။
- - - - - - - - - - - - -
Unicode
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ပြံ့နှံ့မှုကို ထိနျးခြုပျဖို့ ကွိုးပမျးတဲ့ အနနေဲ့ နိုငျငံတောျတောျမြားမြားမှာ အသှားအလာတှကေို ကန့ျသတျလာရာက ကုနျသှယျမှု တှကေိုပါ ထိခိုကျလာနတေဲ့အထဲမှာ မွနျမာနိုငျငံလညျးပါဝငျပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ အိမျနီးခငြျး တရုတျနိုငျငံကို ဖရဲသီးလို စားသောကျကုနျတှေ တငျပို့နကွေတဲ့ စိုကျပြိုးရေးလုပျငနျးရှငျတှေ အထိနာနကွေတာပါ။ ဒီအကွောငျး Reuters သတငျးဆောငျးပါးကို အခွခေံပွီး ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက တငျပွပေးမှာ ဖွဈပါတယျ။
တရုတျနိုငျငံမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈပိုး စတငျဖွဈပှားပွီး အလြှငျမွနျပြံ့နှံ့မှုကွောင့ျ မွနျမာနိုငျငံအပါအဝငျ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှကေလာတဲ့ သှငျးကုနျ လမျးကွောငျးတှေ ထိခိုကျနပေါတယျ။ အဲဒီကူးစကျရောဂါကွောင့ျပဲ နယျစပျကတဆင့ျ တရုတျနိုငျငံထဲ တငျပို့နတေဲ့ ဖရဲသီးတှေ အဝယျမလိုကျ တော့တဲ့အတှကျ သူ့ရဲ့ ပို့ကုနျတှကေို ရပျနားထားရတယျလို့ ပဲခူးတိုငျး မဒေါကျမွို့နယျက ဖရဲစိုကျတောငျသူ ကိုနိုငျလငျးထကျက ပွောပါတယျ။
“ ဒီ(ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ) ပွူနာဖွဈပွီဆိုတဲ့သတငျး ကွားလိုကျကတညျးက မူဆယျကဝယျနတေဲ့ ကနြောျတို့ရဲ့ အဆကျအသှယျတှေ၊ ကုနျသညျ ပှဲစားတှကေ ဒီပွူနာဖွဈလာပွီးနောကျ ဝယျလကျတှေ လြော့သှားပွီ မလာကွနဲ့ဦး၊ အဲဒီတော့ ကနြောျတို့ ဒီဘကျက တငျပို့တဲ့ သူတှကေလညျး … ဟို ကနြောျတို့ တငျပို့တယျဆိုတာက မူဆယျမှာရှိတဲ့ ပှဲရုံတှကေတဆင့ျ သှားရတာကိုး။ ပှဲရုံတှကေလညျး ဒီပွူနာ ရှိနတေယျ၊ တကျမလာကွနဲ့ ဈေးလညျးအတောျလေးကသြှားပွီ ဝယျသူမရှိ ရောငျးသူမရှိ အနအေထား ဖွဈနတေယျဆိုတော့ ဘယျသူမှ မတကျရဲ ကွတော့ဘူးပေါ့နောျ။ အဲလိုအခွအေနမြေိုးမှာ တခြို့စှန့ျစားပွီး တကျသှားကွတဲ့လူတှေ တကယ့ျအရောငျးအဝယျကတြော့ ကောငျးတဲ့အခွအေနေ မမွငျရတော့ ဘယျသူမှ မူဆယျကို မတကျရဲတော့ဘူးပေါ့ ”
ပဲခူးတိုငျးထဲက ထှကျသမြှဖရဲသီးအမြားစုဟာ တရုတျနိုငျငံကိုတငျပို့နပွေီး အခုလိုအခကျအခဲတှေ မကွုံရခငျ ကိုနိုငျလငျးထကျရဲ့ယာခငျးထဲမှာ အလုပျသမား ရာဂဏနျးနဲ့လညျပတျနရောက အခုအခါမှာတော့ ဆယျဂဏနျးအထိ လြှော့ခြ လိုကျရတယျလို့ ကိုနိုငျလငျးထကျကပွောပါတယျ။
“ ကနြောျ လုပျငနျးစတငျလညျပတျခြိနျ ဒီက ဧက ၂၀၀မှာ အလုပျသမား ၃၀၀ နဲ့လညျပတျတယျပေါ့နောျ။ အခုကတော့ ခူးဖို့ကလညျး ၁၀% လောကျပဲ ကနြျတော့တယျ၊ လကျရှိရောဂါ ပွူနာဖွဈလာပွီးတော့ အခွအေနကေ ဘာမှနျးမသိတော့တဲ့အခြိနျမှာ အလုပျသမားတှေ ပွနျလှှတျလိုကျပွီးတော့ လကျရှိဆိုရငျ ကနြော့ျမှာ အလုပျသမားအယောကျ ၃၀ လောကျနဲ့ ခေါငျးဆောငျပိုငျးနဲ့ဆိုရငျ အားလုံးပေါငျး ၄၀ လောကျနဲ့ လညျပတျနပေါတယျ။”
လူဦးရထေူထပျပွီး နိုငျငံတကာက လာရောကျရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုကွောင့ျ စကျရုံတှပေေါတဲ့ တရုတျပွညျမှာ စားသုံးသူအငျအားမြားသလို၊ အစား အသောကျကအစ လောငျစာဆီနဲ့ ကုနျကွမျးပစ်စညျးတှအေဆုံး ဝယျလိုအား ကွီးမားပါတယျ။
ဒီနှဈ တရုတျနှဈသဈကူးကာလဟာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈပြံ့နှံ့လာခြိနျနဲ့ တိုကျဆိုငျနတောမို့ တရုတျပွညျထဲ အသှားအလာ အရောငျးအဝယျတှေ ကန့ျသတျခံထားရခြိနျမှာ တရုတျနယျစပျကဝငျလာမယ့ျ ရောငျးကုနျတှလေညျး ပိတျမိကုနျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဖရဲသီးတှကေို မခူးတော့ပဲ ယာခငျးထဲမှာ ပဈထားလိုကျရတယျလို့ ကိုနိုငျလငျးထကျကဆိုပါတယျ။
“ ကနြောျတို့က ဒါတှကေို အမှနျဆိုရငျ တရုတျနှဈသဈကူးပွီးရငျ ခူးရမှာ၊ ပုံမှနျခူးဖို့ရကျထကျ ၁၀ ရကျလောကျစောသှားတယျလေ။ အဲဒီတော့ အခငျးကို ကနြောျတို့ ပဈထားလိုကျတဲ့အနထေား ဖွဈသှားတာပေါ့လေ။ ”
ဒီရကျပိုငျးတှအေတှငျး တရုတျမွနျမာ နယျစပျဂိတျမှာ သှငျးကုနျလမျးကွောငျး ပွနျပှင့ျမယျဆိုပမေယ့ျ ဈေးကှကျဟာ မရမေရာ အခွအေနမှော ရှိနဆေဲပဲလို့ ကိုနိုငျလငျးထကျက သုံးသပျပါတယျ။
“ လောလောဆယျတော့ ဒီလ ၉ရကျနေ့ ၁၀ ရကျနေ့ကို ဖှင့ျပွီပွောပမေဲ့ ကနြော့ျအမွငျကတော့ သူတို့ဘယျလောကျ ဖှင့ျမှာလဲ၊ ဖှင့ျခဲ့ရငျကော ဘယျလို အတိုငျးအတာတှနေဲ့ အရောငျးအဝယျ လုပျလို့ရမှာလဲ၊ ဈေးနှုနျးကရော အရငျလို ပွနျဖွဈနိုငျပါ့မလား။ နောကျတခုက အခုခြိနျမှာ လုပျငနျးက လုံးလုံးရပျသှားတဲ့အနအေထားဆိုတော့ မခူးပဲနဲ့ စောင့ျနတေဲ့ တောငျသူတှေ ဘယျလောကျတောငျ ပွုံပွီးတကျသှားဦးမလဲ၊ မူဆယျမှာ ပစ်စညျးတှပေုံပွီး ဘယျလောကျရောကျမလဲ၊ အဲဒီမေးခှနျးတှကေိုတော့ ဘယျသူမှ တိတိကကြြ မဖွနေိုငျဘူး။ ဒီအခွနေမှောပဲ ရောငျးလိုအား ဝယျလိုအား မမြှမတနဲ့ ပစ်စညျးတှဝေငျသှားမလား၊ အမှည့ျလှနျတဲ့ အသီးတှေ တကျသှားမလား အဲလိုအခွအေနပေေါျ ဖွဈလာမယ့ျ ဈေးကှကျအနအေထားကတော့ အလှနျစိုးရိမျစရာ ကောငျးတယျ။ အကောငျးဘကျကို မြှောျလင့ျခငြျပမေဲ့ အဆိုးတှေ အမြားကွီး ကွုံတှေ့နိုငျတယျပေါ့နောျ။ ”
ပုံမှနျအားဖွင့ျ ဖရဲသီးတှတေငျဆောငျထားတဲ့ ရာဂဏနျးရှိတဲ့ ထရပျကားတှေ တရုတျနိုငျငံထဲ နေ့စဉျဝငျရောကျနတေယျလို့ မူဆယျမွို့ခံတှကေ ပွောပါတယျ။ တရုတျနိုငျငံဟာ မွနျမာရဲ့ အကွီးမားဆုံးကုနျသှယျဖကျနိုငျငံဖွဈပွီး မူဆယျကုနျသှယျဂိတျက အဓိကကပြါတယျ။ အစိုးရရဲ့ စာရငျးတှအေရ တရုတျမွနျမာကုနျသှယျပမာဏ နှဈစဉျ ဒေါျလာ (၁)ဘီလြံဖိုးလောကျရှိတယျလို့ဆိုပါတယျ။ မွနျမာဘကျက ဆနျ၊ ပဲ အပါဝငျ လ်ဘကျခွောကျ သီးနှံနဲ့ တိရာစ်ဆနျထှကျကုနျတှေ တငျပို့နတောပါ။
တရုတျမွနျမာနယျစပျက ဖှင့ျထားဆဲဖွဈပမေဲ့ ဝယျလိုအားနညျးတာကွောင့ျ ပွီးခဲ့တဲ့ရကျတှကေိုကွည့ျရငျ သဈသီးတငျထားတဲ့ ထရပျကားတှေ တနေ့ကိုမှ နှဈဆယျအစိတျလောကျသာ တရုတျနိုငျငံထဲ ဝငျနပေါတယျ။ မွနျမာ သီးနှံကုနျသညျတှကေတော့ သူတို့သဈသီးကားတှကေို ပွညျတှငျးထဲပွနျလှည့ျပွီး အခွားမွို့တှမှော လိုကျရောငျးဖို့စဉျးစားနပေမေယ့ျ ပွညျတှငျးမှာက ဝယျလိုအားနညျးနတောပါ။ လာမယ့ျသီတငျးပတျ တှထေဲ နောကျတကွိမျ အသီးဆှတျခူးဖို့အခြိနျ ရောကျလာတော့မှာမို့ အဝယျမလိုကျရငျ ဖရဲသီးတှေ ပုတျပွီးအရှုံးနဲ့ ရငျဆိုငျရမှာကိုလညျး တောငျသူတှေ စိုးရိမျနကွေပါတယျ။
