(Zawgyi/Unicode)
ကမ္ဘာတဝန်းမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံထားရသူပေါင်း ၃၀၀,၀၀၀ ကျော်သွားပြီး သေဆုံးသူ ၁၃,၀၀၀ ကျော်ထိ ရောက်ရှိလာတာနဲ့ အတူပဲ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါကြောင့် လူနေမှု ပုံစံတွေပါ ပြောင်းလဲလာရပါတယ်။ ဗွီအိုအေ အမေရိကန် အသံက ကျင်းပခဲ့တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်အရေး အမေးအဖြေ ဆွေးနွေးပွဲမှာတော့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူတွေက Social Distancing လို့ ခေါ်တဲ့ လူတွေ တဦးနဲ့ တဦးကြား သိပ်ပြီး နီးနီးကပ်ကပ် မနေဘဲ အကွာအဝေး တခုခြားပြီး ခပ်ခွာခွာ နေဖို့ ကိစ္စကိုလည်း အဓိကထား ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ Mariama Diallo ရဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို မသိင်္ဂ ီထိုက်က တင်ပြ ပေးထားပါတယ်။
ဗွီအိုအေရဲ့ Town Hall မှာလည်း Social Distancing - လူတွေကြား ခပ်ခွာခွာ နေရေးဆိုတဲ့ အတိုင်း တယောက် တနေရာစီကနေ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ လူထုရဲ့ နေထိုင်မှု ပုံစံ တဆစ်ချိုး ပြောင်းလဲဖို့ လိုပြီလို့လည်း ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူတွေက အခိုင်အမာ ပြောပါတယ်။
Johns Hopkins တက္ကသိုလ်က ကူးစက်ရောဂါဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ Jason Farley ကတော့ အသက် ၆၀ အောက် လူတွေမှာ ဒီ ကူးစက်ရောဂါ အန္တရာယ် နည်းပါတယ်တဲ့ ဒါပေမယ့် ကျန်းမာရေး မကောင်းသူတွေ၊ ကိုယ်ခံအား ကျနေသူတွေ အတွက်တော့ ပိုပြီး အန္တရာယ် ရှိစေတယ်လို့ ပြောသွားတာပါ။
နိုင်ငံတကာ ကျန်းမာရေး အင်စတီကျူက ဒေါက်တာ Kamiar Alaei ကတော့ ရောဂါထိန်းချုပ်ရေး အတွက် လူထု ယုံကြည်မှုရအောင်လုပ်ဖို့ အရေးကြီးတယ်လို့ တိုက်တွန်းပါတယ်။
လူထုရဲ့ ပူးပေါင်းပါဝင်မှု မရှိရင် ရောဂါ ထိန်းချုပ်လို့ မရပါဘူး။ လူထုရဲ့ ယုံကြည်မှု ရအောင် လုပ်ဖို့က ပိုပြီး အရေးကြီးပါတယ်။ ပညာပေး လုပ်ငန်းတွေ ပိုလုပ်၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ပိုပြီး ရှိဖို့နဲ့ ဒီကိစ္စဟာ ထိခိုက်လွယ်တဲ့ လူတစု တဖွဲ့နဲ့ပဲ သက်ဆိုင်တာ မဟုတ်ဘဲ အားလုံးနဲ့ သက်ဆိုင်လာနိုင်တယ်ဆိုတာကို ပြသနိုင်ဖို့က တခုတည်းသော နည်းလမ်းအဖြစ် ယူဆကြောင်း ပြောသွားတာပါ။
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် အစပျိုးကာလက ၂ ရက်ကနေ ၁၄ ရက်ကြား ကြာမြင့်တယ်လို့ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူတွေက ပြောဆိုထားတာပါ။ ဒီအချက်က ကမ္ဘာတလွှား ကြုံတွေ့နေရတဲ့ အကြီးဆုံး အခက်အခဲ တခုဖြစ်ပြီး ဒါကြောင့်လည်း လူတွေကြားမှာ အကွာအဝေး တခု ခပ်ခွာခွာ နေဖို့က အရေးကြီးလာတာ ဖြစ်တယ်လို့ ပြောသူကတော့ Harvard Global Health Institute က Ingrid Katz ဖြစ်ပါတယ်။
SARS နဲ့ Ebola - နောက် တခြား ကူးစက် ရောဂါကြီးတွေမှာ ဒီအဆက်အစပ်နဲ့ပဲ စဉ်းစားခဲ့ကြပြီး မတူတဲ့ အချက်ကတော့ ဒီ ရောဂါတွေမှာက စောစောစီးစီး ရောဂါလက္ခဏာပြပေမဲ့ COVID ကတော့ ကူးစက်ခံရပြီး ကာလတခု အထိ ရောဂါလက္ခဏာ မပြတာမျိုး ဒါမှမဟုတ်လည်း သိပ်ပြီး သိသိသာသာ မတွေ့ရတာမျိုး ဖြစ်ပြီး ဆက်လက် ကူးစက်စေတာ ဖြစ်တယ်လို့ ပြောသွားတာပါ။
ဒါကြောင့်လည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ပျံ့နှံ့ကူးစက်မှုကို ထိန်းချုပ်ရေးက တကယ့် ပြဿနာကြီး ဖြစ်နေတယ်လို့လည်း ဒေါက်တာ Katz က ပြောပါတယ်။
[Unicode Version]
COVID-19 အတှကျ ခပျခှာခှာနကွေဖို့ ဆေးပညာရှငျတှေ တိုကျတှနျး
ကမ်ဘာတဝနျးမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျခံထားရသူပေါငျး ၃၀၀,၀၀၀ ကြောျသှားပွီး သဆေုံးသူ ၁၃,၀၀၀ ကြောျထိ ရောကျရှိလာတာနဲ့ အတူပဲ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကမ်ဘာ့ကပျရောဂါကွောင့ျ လူနမှေု ပုံစံတှပေါ ပွောငျးလဲလာရပါတယျ။ ဗှီအိုအေ အမရေိကနျ အသံက ကငြျးပခဲ့တဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈအရေး အမေးအဖွေ ဆှေးနှေးပှဲမှာတော့ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးဆိုငျရာ ကြှမျးကငြျသူတှကေ Social Distancing လို့ ခေါျတဲ့ လူတှေ တဦးနဲ့ တဦးကွား သိပျပွီး နီးနီးကပျကပျ မနဘေဲ အကှာအဝေး တခုခွားပွီး ခပျခှာခှာ နဖေို့ ကိစ်စကိုလညျး အဓိကထား ဆှေးနှေးခဲ့ကွပါတယျ။ Mariama Diallo ရဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို မသိငျ်ဂ ီထိုကျက တငျပွ ပေးထားပါတယျ။
ဗှီအိုအရေဲ့ Town Hall မှာလညျး Social Distancing - လူတှကွေား ခပျခှာခှာ နရေေးဆိုတဲ့ အတိုငျး တယောကျ တနရောစီကနေ ဆှေးနှေးခဲ့ကွပါတယျ။ လူထုရဲ့ နထေိုငျမှု ပုံစံ တဆဈခြိုး ပွောငျးလဲဖို့ လိုပွီလို့လညျး ကနြျးမာရေးဆိုငျရာ ကြှမျးကငြျသူတှကေ အခိုငျအမာ ပွောပါတယျ။
Johns Hopkins တက်ကသိုလျက ကူးစကျရောဂါဆိုငျရာ ကြှမျးကငြျသူ Jason Farley ကတော့ အသကျ ၆၀ အောကျ လူတှမှော ဒီ ကူးစကျရောဂါ အန်တရာယျ နညျးပါတယျတဲ့ ဒါပမေယ့ျ ကနြျးမာရေး မကောငျးသူတှေ၊ ကိုယျခံအား ကနြသေူတှေ အတှကျတော့ ပိုပွီး အန်တရာယျ ရှိစတေယျလို့ ပွောသှားတာပါ။
နိုငျငံတကာ ကနြျးမာရေး အငျစတီကြူက ဒေါကျတာ Kamiar Alaei ကတော့ ရောဂါထိနျးခြုပျရေး အတှကျ လူထု ယုံကွညျမှုရအောငျလုပျဖို့ အရေးကွီးတယျလို့ တိုကျတှနျးပါတယျ။
လူထုရဲ့ ပူးပေါငျးပါဝငျမှု မရှိရငျ ရောဂါ ထိနျးခြုပျလို့ မရပါဘူး။ လူထုရဲ့ ယုံကွညျမှု ရအောငျ လုပျဖို့က ပိုပွီး အရေးကွီးပါတယျ။ ပညာပေး လုပျငနျးတှေ ပိုလုပျ၊ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှု ပိုပွီး ရှိဖို့နဲ့ ဒီကိစ်စဟာ ထိခိုကျလှယျတဲ့ လူတစု တဖှဲ့နဲ့ပဲ သကျဆိုငျတာ မဟုတျဘဲ အားလုံးနဲ့ သကျဆိုငျလာနိုငျတယျဆိုတာကို ပွသနိုငျဖို့က တခုတညျးသော နညျးလမျးအဖွဈ ယူဆကွောငျး ပွောသှားတာပါ။
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ အစပြိုးကာလက ၂ ရကျကနေ ၁၄ ရကျကွား ကွာမွင့ျတယျလို့ ဆေးဘကျဆိုငျရာ ကြှမျးကငြျသူတှကေ ပွောဆိုထားတာပါ။ ဒီအခကြျက ကမ်ဘာတလှှား ကွုံတှေ့နရေတဲ့ အကွီးဆုံး အခကျအခဲ တခုဖွဈပွီး ဒါကွောင့ျလညျး လူတှကွေားမှာ အကှာအဝေး တခု ခပျခှာခှာ နဖေို့က အရေးကွီးလာတာ ဖွဈတယျလို့ ပွောသူကတော့ Harvard Global Health Institute က Ingrid Katz ဖွဈပါတယျ။
SARS နဲ့ Ebola - နောကျ တခွား ကူးစကျ ရောဂါကွီးတှမှော ဒီအဆကျအစပျနဲ့ပဲ စဉျးစားခဲ့ကွပွီး မတူတဲ့ အခကြျကတော့ ဒီ ရောဂါတှမှောက စောစောစီးစီး ရောဂါလက်ခဏာပွပမေဲ့ COVID ကတော့ ကူးစကျခံရပွီး ကာလတခု အထိ ရောဂါလက်ခဏာ မပွတာမြိုး ဒါမှမဟုတျလညျး သိပျပွီး သိသိသာသာ မတှေ့ရတာမြိုး ဖွဈပွီး ဆကျလကျ ကူးစကျစတော ဖွဈတယျလို့ ပွောသှားတာပါ။
ဒါကွောင့ျလညျး ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ပြံ့နှံ့ကူးစကျမှုကို ထိနျးခြုပျရေးက တကယ့ျ ပွူနာကွီး ဖွဈနတေယျလို့လညျး ဒေါကျတာ Katz က ပွောပါတယျ။
