{{Zawgyi/unicode}}
ကိုဗစ်ရောဂါ တကြော့ပြန်ကူးစက်နှုန်းတက်လာတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ Stay at Home ဒေသတွေကို တဖြည်းဖြည်းတိုးချဲ့ သတ်မှတ်နေရပြီး အသွားအလာ ကန့်သတ်တာတွေလည်း စတင်လုပ်ဆောင်လာကြပါတယ်။ ဒီအခြေအနေမှာ တမြို့နဲ့တမြို့ ကုန်စည်စီးဆင်းမှု ပြတ်မသွားအောင်၊ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ အဆမတန် တက်မလာအောင် လုပ်ငန်းရှင်တွေနဲ့ ရပ်ရွာအစုအဖွဲ့တွေက ကြိုးစားနေကြပါတယ်။ ရန်ကုန်ကပေးပို့လာတဲ့ ကပ်ရောဂါကာလ မြန်မာပြည်ရဲ့ ကုန်စည်စီးဆင်းမှု အခြေအနေတွေကို ကိုခင်မောင်စိုးမင်က ပြောပြပေးမှာပါ။
မြန်မာပြည်မှာ ကိုဗစ်ရောဂါကူးစက်နှုန်း တက်လာသလို သွားလာကန့်သတ်မှုတွေလည်း တဖြည်းဖြည်းတိုးလာနေလို့ ကုန်စည်သယ်ယူ ပို့ဆောင်နေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေအတွက် အခက်အခဲတွေ ရှိလာပါတယ်။ လမ်းခရီးမှာ အချိန်ကြန့်ကြာတာ၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ခတွေ တက်လာတာမျိုးရှိပေမဲ့ အခြေခံစားသောက်ကုန်တွေ ပြတ်လပ်မသွားအောင် လုပ်ဆောင်နေကြောင်း အဝေးပြေး ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းရှင်များအသင်း အတွင်းရေးမှူး ဦးအောင်မိုးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ အသင်းအနေနဲ့ကတော့ ကျနော်တို့ ဒီကားတွေကတော့ သွားတော့ သွားနေမှာပဲ။ ကျနော်တို့က မေတ္တာရပ်ခံထားတာက မီးဖိုချောင်သုံး ပစ္စည်းနဲ့ စားသောက်ကုန် ပစ္စည်းတွေကိုတော့ အဓိကထားပြီး သယ်ဖို့ပေါ့နော်။ ဒါတွေကို အမြဲတမ်းပြောတော့ ပြောထားတယ်။ တချို့ကျတော့လည်း ဒီကားတွေက ကိုဗစ်ကြောင့် မလာရဲတာနဲ့ မသွားရဲတာနဲ့ ကုန်စည်ရှားပါးနေတာနဲ့ ဈေးနှုန်းတွေ မကိုက်တာရယ် ဆီဈေးတွေ မြင့်တာရယ်နဲ့ ရပ်မယ့်အနေအထားကို ဖြစ်ကုန်တာပေါ့။”
လုပ်ငန်းရှင်တွေအနေနဲ့ အလားတူအခြေအနေကို ကိုဗစ်ဒုတိယလှိုင်းတုန်းကလည်း ကြုံခဲ့ရပါတယ်။ အဲဒီအချိန်က မွေးမြူရေး၊ ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေး၊ ကုန်စိမ်း၊ ကုန်ခြောက်၊ ဆန်၊ ဆီ စတဲ့ ကုန်သည်အသင်း အဖွဲ့ပေါင်းစုံ ချိတ်ဆက်ပြီး အစိုးရဦးဆောင်မှုနဲ့ ကုန်ဈေးနှုန်းမတက်အောင် ထိန်းခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီလိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုက အခု ကိုဗစ်တတိယလှိုင်းမှာ မရှိတော့ကြောင်း သူကပြောပါတယ်။
“ အရင်တုန်းက ဦးဆောင်တာ ဒီလိုပေါ့ဗျာ အဖွဲ့ပေါင်းစုံကနေ ဒီကနေ့ ဆီဘယ်လောက်ရှိတယ်၊ နိုင်ငံခြားက ဘယ်လောက်ဝင်တယ်။ ဆန်က ဘယ်လောက်ဝင်တယ်၊ ကြက်သားပိဿာချိန် ဘယ်လောက်ဝင်တယ်၊ ငါးပိဿာချိန် ရေချိုဘယ်လောက် ရေငန်ဘယ်လောက်၊ ဒါတွေက တနေ့တနေ့ ရန်ကုန်မြို့ရဲ့ အသုံးလိုတာ၊ နယ်ကို ဖြန့်ဖြူးတဲ့အနေအထားတွေ အကုန်လုံးနိုင်နင်းမှု ရှိနေတဲ့အကြောင်းတွေကို နေ့စဉ်နဲ့အမျှ အစည်းအဝေးတွေက ရှိနေတော့ တချို့ဆိုရင် ကိုဗစ်ဖြစ်နေလို့ မသွားရဲ၊ မလာရဲရင် ကျနော်တို့ ဈေးအရောင်းကားတွေ ထွက်ပေးတာကအစ စီစဉ်ဆောင်ရွက်ခဲ့တာတွေ ရှိတာပေါ့။ အခုတော့ အဲဒီလို စီစဉ်ဆောင်ရွက်တာလည်း မရှိဘူး။ ကုန်ဈေးနှုန်း ကြီးမြင့်တာကိုလည်း မကြီးမြင့်အောင်ဆိုပြီး ကြိုတင်ကာကွယ်ပြီး စီစဉ်ထားတာတွေလည်း ဘာမှမရှိဘူး။”
ချင်းပြည်နယ်၊ တွန်းဇံနဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ တမူးမြို့နယ်ကို မေလ ၂၉ ရက်ကစတင်ပြီး Stay at Home ဒေသအဖြစ် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ကြေညာခဲ့ပြီး အဲဒီနောက် တဖြည်းဖြည်းတိုးချဲ့ သတ်မှတ်လာရာက အခုဆိုရင် တနိုင်ငံလုံးမှာ ၇၄ မြို့နယ်အထိ ရှိလာပါပြီ။
Stay at Home ဒေသတခုဖြစ်တဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း လားရှိုးမြို့မှာတော့ ကုန်တွေကို လွှဲပြောင်းသယ်ဆောင်တာ၊ ယာဉ်မောင်းအစားထိုးပြီးမှ မြို့ထဲကိုပေးဝင်တာ ဒီလိုနည်းတွေနဲ့ ကုန်စည်ပြတ်လပ်မှုမရှိအောင် လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ ကျန်တဲ့ဒေသတွေမှာတော့ ဒီလိုလုပ်တာမျိုး မရှိသေးပါဘူး။ ဒါကြောင့် ကပ်ရောဂါကာလမှာ စနစ်ကျတဲ့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဖြစ်ဖို့ အစိုးရက ဦးဆောင်ပါဝင်သင့်ကြောင်း မန္တလေးမြို့က ကုန်သည်တဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ လားရှိုးမှာတော့ ကားတွေဝင်မရဘူးပေါ့နော် ဒီလိုကိုဗစ်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေ ထုတ်တယ်။ တချို့မြို့တွေမှာတော့ လက်ရှိအနေအထား အရ အဲလိုထုတ်တာတော့ မတွေ့သေးဘူး။ ကိုယ့်ဖာသာ open ဝင်လိုက်ကြ၊ ထွက်လိုက်ကြ၊ ဒီလိုပဲဖြစ်နေကြတာပဲ။ အရင်တုန်းကတော့ အစိုးရက စီမံ၊ ဆောင်ရွက်ပြီး ဦးဆောင်နေတဲ့ အနေအထားတွေရှိတယ်။ အခုတော့ မြို့တွေဝင်တဲ့အချိန်မှာ အစိုးရက ဦးဆောင်တဲ့အနေအထားတွေ မရှိဘူး၊ ဆေးစစ် ပေးတာတွေမရှိဘူး၊ အဝင်ဂိတ်ပေါက်တွေကို တားထားတာတွေ မရှိဘူးပေါ့။ အဲဒီတော့ ကားတွေက သူ့ဖာသူ open လိုက် သွားနေကြ၊ လာနေကြတာပါ့။”
ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲမှာတော့ Stay at Home သတ်မှတ်ထားတဲ့ဒေသ မရှိသေးပေမဲ့ Stay at Home ဒေသကလာတဲ့ သူတွေကိုတော့ သီးခြားစောင့်ကြည့် သွားမယ်လို့ ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်ကောင်စီအဖွဲ့ဝင် ဦးလှသိန်းက ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ပြောလိုက်တာပါ။ ရခိုင်နဲ့ ဆက်သွယ်ထားတဲ့ ကုန်းလမ်း၊ ရေလမ်း၊ လေကြောင်းလမ်းတွေကို ပိုပြီးထိန်းချုပ်သွားဖို့ရှိပေမဲ့ ကူးသန်းသွားလာရေး မပိတ်အောင် လုပ်ဆောင်သွားမယ်လို့ သူကပြောခဲ့တာပါ။
ကိုဗစ်ကန့်သတ်ချက်တွေကြောင့် နေရာဒေသအသီးသီးမှာ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ ကြီးမြင့်နေပါတယ်။ နယ်စပ်ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေးတွေ အထူးသဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံဘက်က မြန်မာနဲ့ ကုန်သွယ်ရေးကို ကပ်ရောဂါအကြောင်းပြပြီး လုံးဝ ဖြတ်တောက် လိုက်တာကြောင့်လည်း လူသုံးကုန်နဲ့ မရှိမဖြစ် ဆေးနဲ့ဆေးပစ္စည်းတွေ ပြည်တွင်းမှာ အဆမတန် ဈေးတွေတက်နေတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
.....................................................
{{Unicode}}
ကိုဗဈရောဂါ တကွော့ပွနျကူးစကျနှုနျးတကျလာတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ Stay at Home ဒသေတှကေို တဖွညျးဖွညျးတိုးခြဲ့ သတျမှတျနရေပွီး အသှားအလာ ကန့ျသတျတာတှလေညျး စတငျလုပျဆောငျလာကွပါတယျ။ ဒီအခွအေနမှော တမွို့နဲ့တမွို့ ကုနျစညျစီးဆငျးမှု ပွတျမသှားအောငျ၊ ကုနျဈေးနှုနျးတှေ အဆမတနျ တကျမလာအောငျ လုပျငနျးရှငျတှနေဲ့ ရပျရှာအစုအဖှဲ့တှကေ ကွိုးစားနကွေပါတယျ။ ရနျကုနျကပေးပို့လာတဲ့ ကပျရောဂါကာလ မွနျမာပွညျရဲ့ ကုနျစညျစီးဆငျးမှု အခွအေနတှေကေို ကိုခငျမောငျစိုးမငျက ပွောပွပေးမှာပါ။
မွနျမာပွညျမှာ ကိုဗဈရောဂါကူးစကျနှုနျး တကျလာသလို သှားလာကန့ျသတျမှုတှလေညျး တဖွညျးဖွညျးတိုးလာနလေို့ ကုနျစညျသယျယူ ပို့ဆောငျနတေဲ့ လုပျငနျးတှအေတှကျ အခကျအခဲတှေ ရှိလာပါတယျ။ လမျးခရီးမှာ အခြိနျကွန့ျကွာတာ၊ သယျယူပို့ဆောငျခတှေ တကျလာတာမြိုးရှိပမေဲ့ အခွခေံစားသောကျကုနျတှေ ပွတျလပျမသှားအောငျ လုပျဆောငျနကွေောငျး အဝေးပွေး ကုနျစညျပို့ဆောငျရေး လုပျငနျးရှငျမြားအသငျး အတှငျးရေးမှူး ဦးအောငျမိုးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ အသငျးအနနေဲ့ကတော့ ကနြောျတို့ ဒီကားတှကေတော့ သှားတော့ သှားနမှောပဲ။ ကနြောျတို့က မတေ်တာရပျခံထားတာက မီးဖိုခြောငျသုံး ပစ်စညျးနဲ့ စားသောကျကုနျ ပစ်စညျးတှကေိုတော့ အဓိကထားပွီး သယျဖို့ပေါ့နောျ။ ဒါတှကေို အမွဲတမျးပွောတော့ ပွောထားတယျ။ တခြို့ကတြော့လညျး ဒီကားတှကေ ကိုဗဈကွောင့ျ မလာရဲတာနဲ့ မသှားရဲတာနဲ့ ကုနျစညျရှားပါးနတောနဲ့ ဈေးနှုနျးတှေ မကိုကျတာရယျ ဆီဈေးတှေ မွင့ျတာရယျနဲ့ ရပျမယ့ျအနအေထားကို ဖွဈကုနျတာပေါ့။”
လုပျငနျးရှငျတှအေနနေဲ့ အလားတူအခွအေနကေို ကိုဗဈဒုတိယလှိုငျးတုနျးကလညျး ကွုံခဲ့ရပါတယျ။ အဲဒီအခြိနျက မှေးမွူရေး၊ ကုနျစညျပို့ဆောငျရေး၊ ကုနျစိမျး၊ ကုနျခွောကျ၊ ဆနျ၊ ဆီ စတဲ့ ကုနျသညျအသငျး အဖှဲ့ပေါငျးစုံ ခြိတျဆကျပွီး အစိုးရဦးဆောငျမှုနဲ့ ကုနျဈေးနှုနျးမတကျအောငျ ထိနျးခဲ့ကွပါတယျ။ ဒီလိုပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုက အခု ကိုဗဈတတိယလှိုငျးမှာ မရှိတော့ကွောငျး သူကပွောပါတယျ။
“ အရငျတုနျးက ဦးဆောငျတာ ဒီလိုပေါ့ဗြာ အဖှဲ့ပေါငျးစုံကနေ ဒီကနေ့ ဆီဘယျလောကျရှိတယျ၊ နိုငျငံခွားက ဘယျလောကျဝငျတယျ။ ဆနျက ဘယျလောကျဝငျတယျ၊ ကွကျသားပိူာခြိနျ ဘယျလောကျဝငျတယျ၊ ငါးပိူာခြိနျ ရခြေိုဘယျလောကျ ရငေနျဘယျလောကျ၊ ဒါတှကေ တနေ့တနေ့ ရနျကုနျမွို့ရဲ့ အသုံးလိုတာ၊ နယျကို ဖွန့ျဖွူးတဲ့အနအေထားတှေ အကုနျလုံးနိုငျနငျးမှု ရှိနတေဲ့အကွောငျးတှကေို နေ့စဉျနဲ့အမြှ အစညျးအဝေးတှကေ ရှိနတေော့ တခြို့ဆိုရငျ ကိုဗဈဖွဈနလေို့ မသှားရဲ၊ မလာရဲရငျ ကနြောျတို့ ဈေးအရောငျးကားတှေ ထှကျပေးတာကအစ စီစဉျဆောငျရှကျခဲ့တာတှေ ရှိတာပေါ့။ အခုတော့ အဲဒီလို စီစဉျဆောငျရှကျတာလညျး မရှိဘူး။ ကုနျဈေးနှုနျး ကွီးမွင့ျတာကိုလညျး မကွီးမွင့ျအောငျဆိုပွီး ကွိုတငျကာကှယျပွီး စီစဉျထားတာတှလေညျး ဘာမှမရှိဘူး။”
ခငြျးပွညျနယျ၊ တှနျးဇံနဲ့ စဈကိုငျးတိုငျး၊ တမူးမွို့နယျကို မလေ ၂၉ ရကျကစတငျပွီး Stay at Home ဒသေအဖွဈ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနက ကွညောခဲ့ပွီး အဲဒီနောကျ တဖွညျးဖွညျးတိုးခြဲ့ သတျမှတျလာရာက အခုဆိုရငျ တနိုငျငံလုံးမှာ ၇၄ မွို့နယျအထိ ရှိလာပါပွီ။
Stay at Home ဒသေတခုဖွဈတဲ့ ရှမျးပွညျနယျမွောကျပိုငျး လားရှိုးမွို့မှာတော့ ကုနျတှကေို လှှဲပွောငျးသယျဆောငျတာ၊ ယာဉျမောငျးအစားထိုးပွီးမှ မွို့ထဲကိုပေးဝငျတာ ဒီလိုနညျးတှနေဲ့ ကုနျစညျပွတျလပျမှုမရှိအောငျ လုပျဆောငျနပေါတယျ။ ကနြျတဲ့ဒသေတှမှောတော့ ဒီလိုလုပျတာမြိုး မရှိသေးပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ ကပျရောဂါကာလမှာ စနဈကတြဲ့ သယျယူပို့ဆောငျရေးဖွဈဖို့ အစိုးရက ဦးဆောငျပါဝငျသင့ျကွောငျး မန်တလေးမွို့က ကုနျသညျတဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ လားရှိုးမှာတော့ ကားတှဝေငျမရဘူးပေါ့နောျ ဒီလိုကိုဗဈနဲ့ပတျသကျတဲ့ စညျးမဉြျးစညျးကမျးတှေ ထုတျတယျ။ တခြို့မွို့တှမှောတော့ လကျရှိအနအေထား အရ အဲလိုထုတျတာတော့ မတှေ့သေးဘူး။ ကိုယ့ျဖာသာ open ဝငျလိုကျကွ၊ ထှကျလိုကျကွ၊ ဒီလိုပဲဖွဈနကွေတာပဲ။ အရငျတုနျးကတော့ အစိုးရက စီမံ၊ ဆောငျရှကျပွီး ဦးဆောငျနတေဲ့ အနအေထားတှရှေိတယျ။ အခုတော့ မွို့တှဝေငျတဲ့အခြိနျမှာ အစိုးရက ဦးဆောငျတဲ့အနအေထားတှေ မရှိဘူး၊ ဆေးစဈ ပေးတာတှမေရှိဘူး၊ အဝငျဂိတျပေါကျတှကေို တားထားတာတှေ မရှိဘူးပေါ့။ အဲဒီတော့ ကားတှကေ သူ့ဖာသူ open လိုကျ သှားနကွေ၊ လာနကွေတာပါ့။”
ရခိုငျပွညျနယျထဲမှာတော့ Stay at Home သတျမှတျထားတဲ့ဒသေ မရှိသေးပမေဲ့ Stay at Home ဒသေကလာတဲ့ သူတှကေိုတော့ သီးခွားစောင့ျကွည့ျ သှားမယျလို့ ရခိုငျပွညျနယျ စဈကောငျစီအဖှဲ့ဝငျ ဦးလှသိနျးက ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က ပွောလိုကျတာပါ။ ရခိုငျနဲ့ ဆကျသှယျထားတဲ့ ကုနျးလမျး၊ ရလေမျး၊ လကွေောငျးလမျးတှကေို ပိုပွီးထိနျးခြုပျသှားဖို့ရှိပမေဲ့ ကူးသနျးသှားလာရေး မပိတျအောငျ လုပျဆောငျသှားမယျလို့ သူကပွောခဲ့တာပါ။
ကိုဗဈကန့ျသတျခကြျတှကွေောင့ျ နရောဒသေအသီးသီးမှာ ကုနျဈေးနှုနျးတှေ ကွီးမွင့ျနပေါတယျ။ နယျစပျကုနျစညျပို့ဆောငျရေးတှေ အထူးသဖွင့ျ တရုတျနိုငျငံဘကျက မွနျမာနဲ့ ကုနျသှယျရေးကို ကပျရောဂါအကွောငျးပွပွီး လုံးဝ ဖွတျတောကျ လိုကျတာကွောင့ျလညျး လူသုံးကုနျနဲ့ မရှိမဖွဈ ဆေးနဲ့ဆေးပစ်စညျးတှေ ပွညျတှငျးမှာ အဆမတနျ ဈေးတှတေကျနတောလညျး ဖွဈပါတယျ။
