(Zawgyi/Unicode)
ပြည်တွင်းမှာ ကိုဗစ်ရောဂါ ဖြစ်ပွားသူတွေထဲ ခရီးသွားရာဇဝင် မရှိသလို ရောဂါရှိထားသူနဲ့လည်း ထိတွေ့ခဲ့သူတွေထဲက မဟုတ်ဘဲ ဒီရောဂါဖြစ်လာသူတွေ ရှိနေတာကြောင့် ကိုယ်တိုင်က ကျန်းမာပြီး ဒီရောဂါပိုးကို သယ်ဆောင်လာတဲ့ Silent Carrier တွေပါ ရှိနေပြီလို့ ကျန်းမာရေးဌာန တာဝန်ရှိသူတွေက သတိပေးထားပါတယ်။ ဒီလိုအခြေအနေမှာ ညွှန်ကြားထားတဲ့အချက်တွေကို လိုက်နာပြီး ပြည်သူတွေအနေနဲ့ ပိုပြီးသတိရှိဖို့ လိုနေတဲ့အကြောင်းကို တင်ဆက်ပေးပါမယ်။
ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ဒီကနေ့မနက် ၁၀ နာရီသတင်းထုတ်ပြန်ပြီးချိန်အထိဆို ပြည်တွင်းမှာ ကိုဗစ်အတည်ပြု လူနာပေါင်း ၁၃၉ ဦး အထိ ရှိထားပါပြီ။ ရောဂါဖြစ်သူတွေထဲမှာ ပြည်ပခရီးသွား ရာဇဝင်ရှိထားသူတွေနဲ့ သူတို့တွေကနေတဆင့် ပြန်လည်ကူးစက်ခံရသူတွေလည်း ရှိနေတာပါ။ ဒါပေမဲ့ ရောဂါပိုးဘယ်လိုရတယ်ဆိုတဲ့ နောက်ကြောင်းရာဇဝင်လုံးဝသိ မထားဘဲ ဒီရောဂါဖြစ်လာသူကတော့ သုံးဦးအထိ ရှိထားပြီလို့ ကျန်းမာရေးဌာနတာဝန်ရှိသူက အတည်ပြုထားပါတယ်။
အခုလိုအခြေအနေဟာ ကိုယ်တိုင်က ဒီရောဂါမရှိပေမဲ့ ရောဂါပိုး သယ်ဆောင်ပေးသူ ဖြစ်နိုင်တာကြောင့် တဦးနဲ့ တဦးခပ်ခွာခွာနေပြီး သတိရှိဖို့လိုနေကြောင်း ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနက ညွှန်ကြားရေးမှူး ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုးက VOA ကို ပြောပါတယ်။
“လူကောင်းပေမဲ့လည်း ကျနော်တို့အရင်တုန်းက HIV တုန်းက ပြောခဲ့သလိုပေါ့နော်။ လူကတော့ကောင်းတယ်၊ ဒါပေမယ့် ပိုးရှိလား မရှိလား မသိနိုင်ဘူးပေါ့နော်။ အဲဒီလိုပဲ အခုဈေးတွေသွားမယ်၊ ဘတ်စ်ကားစီးမယ်ဆိုရင် ကိုယ့်မျက်စိရှေ့မှာ လူကောင်းလို့မြင်နေတယ်။ ကောင်းကောင်းမွန်မွန် သွားလာနေတယ်ဆိုပေမဲ့ သူ့မှာ ပိုးရှိနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ဟာမျိုးတော့ ဒါသတိရှိဖို့ကောင်းပါတယ်။ ဒါခုဏက ပြောတဲ့ဟာပေါ့နော်။ ကျန်းမာပြီးတော့ ပိုးသယ်ဆောင်တဲ့ သူတွေရှိတဲ့အတွက်ကြောင့်ပေါ့နော်။”
ဒီရောဂါကို ထိန်းချုပ်ကာကွယ်နေချိန်မှာ ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ အချက်တွေကို လိုက်နာနေရပြီး မလိုအပ်ဘဲ အိမ်ပြင်ထွက်တာကို ရှောင်ကြဉ်ရမယ်ဆိုပေမဲ့ နေမကောင်း ဖျားနာလာရင် ရောဂါကူးစက်မှုကို ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့အတွက် မြို့နယ်အလိုက် ဖွင့်လှစ်ပေးထားတဲ့ ဖျားနာကုဆေးခန်းတွေမှာ ကြိုတင်အကြောင်းကြားထားပြီး ပြသဖို့ကိုလည်း ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုးက အကြံပြုထားပါတယ်။
“ဂရုစိုက်ပြီးနေထိုင်တဲ့ကြားထဲမှာမှ ဖျားနာမယ်၊ ကိုယ်ပူတက်မယ်၊ ချောင်းဆိုးမယ်၊ အသက်ရှူရခက်မယ်ပေါ့။ အဲလိုလက္ခဏာတွေရှိခဲ့ရင် အခုဆိုရင် Community Fever Clinic တွေလည်း ရှိနေပြီ။ ပြီးတဲ့အခါကျတော့ ဆေးရုံတွေမှာလည်း Fever Clinic တွေ အကွက်အကွင်းကျတဲ့ နေရာလေးတွေမှာ ဖွင့်လှစ်ထားတယ်ဆိုတော့ အဲဒီမှာစောစောစီးစီး သွားပြီးတော့ပြမယ်။ မပြခင်မှာ ဖုန်းနံပါတ်ရှိတယ်ဆိုရင် ကြိုတင်ဆက်သွယ်အကြောင်းကြားပြီးမှ သွားပြမယ်ဆိုရင် အားလုံးအတွက်အကောင်းဆုံး ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်ခင်ဗျ။”
စောင့်ကြည့်လူနာအပါအဝင် ရောဂါဖြစ်ပွားသူတွေနဲ့ ထိတွေ့မှုရှိခဲ့သူတွေမှာ ဒီရောဂါရှိ၊ မရှိဆိုတာကို စစ်ဆေးပေးနေတဲ့အကြောင်းကို ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုးက အခုလိုရှင်းပြထားပါတယ်။
“ကျနော်တို့ကတော့ လူနာလို့ သတ်မှတ်ရင် Fever ရှိတယ်၊ Travelling History ရှိတယ်။ အဲဒီအခါကျရင် သူကတော့စောင့်ကြည့်လူနာ စာရင်းဝင်သွားတာပေါ့။ အဲလူတွေအကုန်လုံးကို ကျနော်တို့စစ်နိုင်တယ်၊ နံပါတ်တစ်အချက်က။ နံပါတ်နှစ်အချက်က ဒီ Contact Tracing လိုက်တဲ့အခါမှာ 1st Contact ပေါ့နော် အဲဒါတွေအားလုံးလည်း စစ်နိုင်တယ်။ Secondary Contact ထဲကနေပြီးတော့ နည်းနည်း သံသယရှိတဲ့သူတွေကိုလည်း စစ်နေတယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီ Plus ကိုမှ Quarantine ထဲက 5 to 10 percent of quarantine ပေါ့နော်၊ အဲဒါလည်း ကျနော်တို့စစ်နိုင်တယ်ပေါ့နော် လက်ရှိအနေအထားအရ။ Quarantine ထဲကတော့ တိုးစစ်ဖို့ ရှိတာပေါ့နော်၊ နောက်ပိုင်းတက်လာရင် တက်လာသလို။”
လူနာတွေရဲ့ ဓာတ်ခွဲနမူနာတွေကို ရန်ကုန်မြို့မှာ ရှိတဲ့ အမျိုးသားကျန်းမာရေး ဓာတ်ခွဲမှုဆိုင်ရာဌာန နဲ့ ဆေးသုတေသနဦးစီးဌာနတို့မှာ စစ်ဆေးပြီး ရောဂါရှိ၊ မရှိဆိုတာကို အတည်ပြုပေးနေတာပါ။ ဒီကနေ့မနက် ၁၀ နာရီ ထုတ်ပြန်ထားတဲ့စာရင်းတွေအရဆို အတည်ပြုလူနာပေါင်း ၁၂၅ ဦးကို သက်ဆိုင်ရာဆေးရုံတွေမှာ ထားရှိကုသပေးနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။
[Unicode Version]
ကနြျးမာပုံရပမေဲ့ ရောဂါပိုးရှိမရှိ မသိနိုငျတာကွောင့ျ ပိုသတိထားဖို့ နှိုးဆောျ
ပွညျတှငျးမှာ ကိုဗဈရောဂါ ဖွဈပှားသူတှထေဲ ခရီးသှားရာဇဝငျ မရှိသလို ရောဂါရှိထားသူနဲ့လညျး ထိတှေ့ခဲ့သူတှထေဲက မဟုတျဘဲ ဒီရောဂါဖွဈလာသူတှေ ရှိနတောကွောင့ျ ကိုယျတိုငျက ကနြျးမာပွီး ဒီရောဂါပိုးကိုသယျဆောငျလာတဲ့ Silent Carrier တှပေါ ရှိနပွေီလို့ ကနြျးမာရေးဌာန တာဝနျရှိသူတှကေ သတိပေးထားပါတယျ။ ဒီလိုအခွအေနမှော ညှှနျကွားထားတဲ့အခကြျတှကေို လိုကျနာပွီး ပွညျသူတှအေနနေဲ့ ပိုပွီးသတိရှိဖို့ လိုနတေဲ့အကွောငျးကို တငျဆကျပေးပါမယျ။
ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနရဲ့ ဒီကနေ့မနကျ ၁၀နာရီသတငျးထုတျပွနျပွီးခြိနျအထိဆို ပွညျတှငျးမှာ ကိုဗဈအတညျပွု လူနာပေါငျး ၁၃၉ ဦး အထိ ရှိထားပါပွီ။ ရောဂါဖွဈသူတှထေဲမှာ ပွညျပခရီးသှား ရာဇဝငျရှိထားသူတှနေဲ့ သူတို့တှကေနတေဆင့ျ ပွနျလညျကူးစကျခံရသူတှလေညျး ရှိနတောပါ။ ဒါပမေဲ့ ရောဂါပိုးဘယျလိုရတယျဆိုတဲ့ နောကျကွောငျးရာဇဝငျလုံးဝသိ မထားဘဲ ဒီရောဂါဖွဈလာသူကတော့ သုံးဦးအထိ ရှိထားပွီလို့ ကနြျးမာရေးဌာနတာဝနျရှိသူက အတညျပွုထားပါတယျ။
အခုလိုအခွအေနဟော ကိုယျတိုငျက ဒီရောဂါမရှိပမေဲ့ ရောဂါပိုး သယျဆောငျပေးသူ ဖွဈနိုငျတာကွောင့ျ တဦးနဲ့ တဦးခပျခှာခှာနပွေီး သတိရှိဖို့လိုနကွေောငျး ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနက ညှှနျကွားရေးမှူး ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုးက VOA ကို ပွောပါတယျ။
“လူကောငျးပမေဲ့လညျး ကနြောျတို့အရငျတုနျးက HIV တုနျးက ပွောခဲ့သလိုပေါ့နောျ။ လူကတော့ကောငျးတယျ၊ ဒါပမေယ့ျ ပိုးရှိလား မရှိလား မသိနိုငျဘူးပေါ့နောျ။ အဲဒီလိုပဲ အခုဈေးတှသှေားမယျ၊ ဘတျဈကားစီးမယျဆိုရငျ ကိုယ့ျမကြျစိရှေ့မှာ လူကောငျးလို့မွငျနတေယျ။ ကောငျးကောငျးမှနျမှနျ သှားလာနတေယျဆိုပမေဲ့ သူ့မှာ ပိုးရှိနိုငျတယျဆိုတဲ့ဟာမြိုးတော့ ဒါသတိရှိဖို့ကောငျးပါတယျ။ ဒါခုဏက ပွောတဲ့ဟာပေါ့နောျ။ ကနြျးမာပွီးတော့ ပိုးသယျဆောငျတဲ့ သူတှရှေိတဲ့အတှကျကွောင့ျပေါ့နောျ။”
ဒီရောဂါကို ထိနျးခြုပျကာကှယျနခြေိနျမှာ ထုတျပွနျထားတဲ့ အခကြျတှကေို လိုကျနာနရေပွီး မလိုအပျဘဲ အိမျပွငျထှကျတာကို ရှောငျကွဉျရမယျဆိုပမေဲ့ နမေကောငျး ဖြားနာလာရငျ ရောဂါကူးစကျမှုကို ထိနျးခြုပျနိုငျဖို့အတှကျ မွို့နယျအလိုကျ ဖှင့ျလှဈပေးထားတဲ့ ဖြားနာကုဆေးခနျးတှမှော ကွိုတငျအကွောငျးကွားထားပွီး ပွသဖို့ကိုလညျး ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုးက အကွံပွုထားပါတယျ။
“ဂရုစိုကျပွီးနထေိုငျတဲ့ကွားထဲမှာမှ ဖြားနာမယျ၊ ကိုယျပူတကျမယျ၊ ခြောငျးဆိုးမယျ၊ အသကျရှူရခကျမယျပေါ့။ အဲလိုလက်ခဏာတှရှေိခဲ့ရငျ အခုဆိုရငျ Community Fever Clinic တှလေညျး ရှိနပွေီ။ ပွီးတဲ့အခါကတြော့ ဆေးရုံတှမှောလညျး Fever Clinic တှေ အကှကျအကှငျးကတြဲ့ နရောလေးတှမှော ဖှင့ျလှဈထားတယျဆိုတော့ အဲဒီမှာစောစောစီးစီး သှားပွီးတော့ပွမယျ။ မပွခငျမှာ ဖုနျးနံပါတျရှိတယျဆိုရငျ ကွိုတငျဆကျသှယျအကွောငျးကွားပွီးမှ သှားပွမယျဆိုရငျ အားလုံးအတှကျအကောငျးဆုံး ဖွဈပါလိမ့ျမယျခငျဗြ။”
စောင့ျကွည့ျလူနာအပါအဝငျ ရောဂါဖွဈပှားသူတှနေဲ့ ထိတှေ့မှုရှိခဲ့သူတှမှော ဒီရောဂါရှိ၊ မရှိဆိုတာကို စဈဆေးပေးနတေဲ့အကွောငျးကို ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုးက အခုလိုရှငျးပွထားပါတယျ။
“ကနြောျတို့ကတော့ လူနာလို့ သတျမှတျရငျ Fever ရှိတယျ၊ Travelling History ရှိတယျ။ အဲဒီအခါကရြငျ သူကတော့စောင့ျကွည့ျလူနာ စာရငျးဝငျသှားတာပေါ့။ အဲလူတှအေကုနျလုံးကို ကနြောျတို့စဈနိုငျတယျ၊ နံပါတျတဈအခကြျက။ နံပါတျနှဈအခကြျက ဒီ Contact Tracing လိုကျတဲ့အခါမှာ 1st Contact ပေါ့နောျ အဲဒါတှအေားလုံးလညျး စဈနိုငျတယျ။ Secondary Contact ထဲကနပွေီးတော့ နညျးနညျး သံသယရှိတဲ့သူတှကေိုလညျး စဈနတေယျပေါ့နောျ။ အဲဒီ Plus ကိုမှ Quarantine ထဲက 5 to 10 percent of quarantine ပေါ့နောျ၊ အဲဒါလညျး ကနြောျတို့စဈနိုငျတယျပေါ့နောျ လကျရှိအနအေထားအရ။ Quarantine ထဲကတော့ တိုးစဈဖို့ ရှိတာပေါ့နောျ၊ နောကျပိုငျးတကျလာရငျ တကျလာသလို။”
လူနာတှရေဲ့ဓာတျခှဲနမူနာတှကေို ရနျကုနျမွို့မှာရှိတဲ့ အမြိုးသားကနြျးမာရေး ဓာတျခှဲမှုဆိုငျရာဌာန နဲ့ ဆေးသုတသေနဦးစီးဌာနတို့မှာ စဈဆေးပွီး ရောဂါရှိ၊ မရှိဆိုတာကို အတညျပွုပေးနတောပါ။ ဒီကနေ့မနကျ ၁၀ နာရီ ထုတျပွနျထားတဲ့စာရငျးတှအေရဆို အတညျပွုလူနာပေါငျး ၁၂၅ ဦးကို သကျဆိုငျရာဆေးရုံတှမှော ထားရှိကုသပေးနတေယျလို့ သိရပါတယျ။
