{{Zawgyi/Unicode}}
မြန်မာနိုင်ငံတိုင်းရင်းသားဒေသမှာ ဥပဒေမဲ့သတ်ဖြတ်ခံရမှု၊ ဖမ်းဆီးခံရမှု အပါဝင် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖေါက်မှု ဖြစ်စဉ် တွေရှိနေဆဲလို့ မျိုးဆက်လှိုင်း (Generation Wave)အဖွဲ့ကနေ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့အကြောင်းတင်ဆက်ပေးပါ နိုင်ကွန်းအိန် က သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
၂ဝ၂ဝ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၆ ရက်နေ့မှ စက်တင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့အထိ ၃ လအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်အတွင်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖေါက်ခံနေရတဲ့ ဖြစ်စဉ်ကို မှတ်တမ်းတင်ပြီး မျိုးဆက်လှိုင်း (Generation Wave)ကနေ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပြည်သူ့ရေးရာနှင့် နိုင်ငံရေးအခွင့်အရေးများ ချိုးဖောက်ခံရမှုဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာကို ထုတ်ပြန်ခဲ့တာပါ။
လူ့အခွင့်အရေး ကျူးလွန်နေတဲ့အခြေအနေကို မျိုးဆက်လှိုင်း (Generation Wave)အဖွဲ့ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး မအိအိမိုး ကအခုလိုပြောပါတယ်။
“ကျွန်မတို့ ဒီအစီရင်ခံစာကပေါ့နော်။ ဒီဥပဒေမဲ့ သတ်ဖြတ်မှုတခုထဲနဲ့ ထုတ်ပြန်ထားတာမဟုတ်ဘူးပေါ့နော်။ အဲဒီမှာ ဆိုရင် ဥပဒေမဲ့ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်တာ။ မတရားဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းတာ။ နောက်တခုကကျတော့ကျွန်မတို့လွတ်လပ်စွာ သွားလာခွင့်ကို တားဆီးပိတ်ပင်တာပေါ့။ ဒီ(၃)ခုအပေါ်မှာ ကျွန်မတို့အခြေခံပြီးတော့ သတင်းမီဒီယာကနေ ဖေါ်ပြတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေကို ကျွန်မတို့စောင့်ကြည့်ပြီးတော့မှ ဒီအစီရင်ခံစာကိုထုတ်ပြန်တာပေါ့နော်။”
ဥပေဒမဲ့သတ်ဖြတ်ခံရသူ ၄၆ ဦး မတရားဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရတာ(၁၂၄)ဦး လွတ်လပ်စွာသွားလာခွင့်ပိတ်ပင်ခံရတာ (၅၈)ဦးရှိခဲ့တယ်လို့ မျိုးဆက်လှိုင်းအဖွဲ့ရဲ့ အစီရင်ခံစာမှာဖေါ်ပြထားပါတယ်။
အထူးသဖြင့် စစ်ရေးပဋိပက္ခဖြစ်ပွါးနေတဲ့ တိုင်းရင်းသားဒေသမှာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖေါက်မှု ဒဏ်ခံနေရတယ်လို့ မျိုးဆက်လှိုင်း (Generation Wave)အဖွဲ့ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ ကိုဘိုဘို ကပြောပါတယ်။
“ဒီပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွါးတဲ့ ဒေသတွေမှာပေါ့နော်။ ဥပမာ ဒီရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အများဆုံးဖြစ်တယ်။ နောက်ပြီးတော့ ရှမ်းပြည်နယ် ဘက်မှာလဲ သူတို့ဖြစ်ပွါးတဲ့ကိစ္စမှာလဲ မတရားဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်မှုတွေကတော့ အဖြစ်များတာတွေ့ရတယ်ပေါ့နော်။ မတရားဖမ်းဆီးမှုတွေကျလို့ရှိရင် ပြည်နယ်တိုင်းမှာအကုန်လုံးဖြစ်တာပေါ့နော်။ ကျူးလွန်တဲ့သူကိုကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ တပ်မတော် အဲဒီဟာတွေ ကျွန်တော်တို့တွေ့ရတယ်။”
အစီရင်ခံစာပါအရ ၃ လအတွင်း ဥပဒေမဲ့သတ်ဖြတ်ခံရသူ ၄၆ ရှိခဲ့ပြီး ဒီအထဲက ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ၂၁ ဦး၊ ရှမ်းပြည် နယ်မှာ ၁၅ ဦး၊ ကရင်ပြည်နယ်မှာ ၁ ဦး၊ မန္တလေးတိုင်းမှာ၃ ဦး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းမှာ၂ ဦး၊ ဧရာဝတီတိုင်းမှာ၁ ဦးတို့ဖြစ် ကြောင်း မျိုးဆက်လှိုင်းအဖွဲ့ရဲ့အစီရင်ခံစာမှာဖေါ်ပြထားပါတယ်။
တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာအနေနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဥပေဒမဲ့ သတ်ဖြတ်ခံရမှု အများဆုံးဖြစ်ပြီး ဖမ်းဆီးခံရမှုတွေလဲ အများဆုံးဖြစ်နေတာပါ။
ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့နဲ့ ဆက်စပ်နေတယ်ဆိုပြီး သံသယနဲ့ ဖမ်းဆီးခံနေရတာ ဒီထက် များပြားနေတယ်လို့ ရခိုင်မျိုးနွယ်များ အစည်းအရုံးအတွင်းရေးမှူး ကိုဇော်ဇော်ထွန်းကဆိုပါတယ်။
“ကျွန်တော်တို့စာရင်းအရတော့(၆၈၀)ရှိပါတယ်။ ပုံစံအမျိုးမျိုးဖမ်းဆီးခံရတာအကုန်လုံးပေါ့။ အဲဒီအထဲမှာ(၇၀)ရာခိုင် နှုန်း ကျော်ကျော်လောက်က အကြမ်းဖက်ဥပဒေနဲ့ ကျွန်တော်တို့တွေ့တာပါဘဲ။”
မတရားဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံရသူ ၁၂၄ ဦးအထဲမှာ ရခိုင်မှာဖြစ်ပွားနေတဲ့ ပဋိပက္ခတွေနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု ကန့်ကွက်ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြခဲ့ကြတဲ့ ဒေသအသီးသီးမှ ကျောင်းသားသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင် ၂၃ ဦး၊ လူ့အခွင့်အရေးကာကွယ် စောင့်ရှောက်သူ ၈ ဦး၊ နိုင်ငံရေးပါတီဝင် ၂ ဦး၊ သတင်းဆရာ ၁ ဦးတို့ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရကြောင်း မျိုးဆက်လှိုင်းအဖွဲ့ရဲ့ အစီရင်ခံစာမှာဖေါ်ပြထားပါတယ်။
ဥပဒေမဲ့ ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်မှု ခံနေရတဲ့ဖြစ်စဉ်အတွက် သက်ဆိုင်ရာတွေကို တိုင်ကြားရာမှာလဲ ဥပဒေစိုးမိုးမှု အားနည်းနေတယ်လို့(Generation Wave)အဖွဲ့ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ ကိုဘိုဘိုကပြောပါတယ်။
“ပြစ်မှုကျူးလွန်နေတဲ့သူတွေအပေါ်မှာ အရေးယူမှုမရှိတဲ့အပေါ်မှာက ကျူးလွန်နေတဲ့သူပိုပြီးတော့မှ ဆက်ပြီးကျူးလွန်ဖို့ အားပေးသလိုဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။ နောက်တခုကလဲ ဥပဒေစိုးမိုးမှုကလဲ မသက်ရောက်ဘူးပေါ့နော်။ အထူးသဖြင့် ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွါးနေတဲ့ဒေသတွေမှာ တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုကလည်း အင်အားနည်နေတဲ့အခါကျတော့ ဥပဒေအတွက် ဘာမှအကာကွယ်ပေးတဲ့အခြေအနေမရှိဘူး။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်မှုဖြစ်စဉ်တွေ အပေါ်တိုင်ကြားနိုင်ဖို့ အမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင် ကိုဖွဲ့စည်းထားပေမဲ့ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့အားနည်းနေတယ်လို့လည်း ထောက်ပြနေကြပါတယ်။
လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်မှု ဖြစ်စဉ်ကိုင်တွယ်မှု အားနည်းနေတယ်လို့ ဝေဖန်နေမှုအပေါ် အမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်အဖွဲ့ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းပေမဲ့ ပြန်လည်ဖြေကြားဖို့ အဆင့်သင့်မရှိသေးဘူးလို့ အကြောင်းပြန်ခဲ့ပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်အပါဝင် တိုင်းရင်းသားဒေသမှာ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေအတွင်း ကလေးငယ်တွေအပါအဝင် ဒေသခံတွေ ထိခိုက်သေကြေမှုတွေနဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှုတွေအပေါ် ကုလသမဂ္ဂအပါအဝင် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းကလည်း စိုးရိမ်တဲ့ သဘောထားတွေကို ပြောဆိုထားကြပါတယ်ခင်ဗျာ။
.....................................................
{{Unicode}}
မွနျမာနိုငျငံတိုငျးရငျးသားဒသေမှာ ဥပဒမေဲ့သတျဖွတျခံရမှု၊ ဖမျးဆီးခံရမှု အပါဝငျ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖေါကျမှု ဖွဈစဉျ တှရှေိနဆေဲလို့ မြိုးဆကျလှိုငျး (Generation Wave)အဖှဲ့ကနေ ထုတျပွနျခဲ့တဲ့အကွောငျးတငျဆကျပေးပါ နိုငျကှနျးအိနျ က သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
၂၀၂၀ ခုနှဈ ဇှနျလ ၁၆ ရကျနေ့မှ စကျတငျဘာလ ၁၅ ရကျနေ့အထိ ၃ လအတှငျး မွနျမာနိုငျငံ တိုငျးနဲ့ပွညျနယျအတှငျး လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖေါကျခံနရေတဲ့ ဖွဈစဉျကို မှတျတမျးတငျပွီး မြိုးဆကျလှိုငျး (Generation Wave)ကနေ မွနျမာနိုငျငံအတှငျး ဖွဈပှားခဲ့သော ပွညျသူ့ရေးရာနှင့ျ နိုငျငံရေးအခှင့ျအရေးမြား ခြိုးဖောကျခံရမှုဆိုငျရာ အစီရငျခံစာကို ထုတျပွနျခဲ့တာပါ။
လူ့အခှင့ျအရေး ကြူးလှနျနတေဲ့အခွအေနကေို မြိုးဆကျလှိုငျး (Generation Wave)အဖှဲ့ အထှထှေအေတှငျးရေးမှူး မအိအိမိုး ကအခုလိုပွောပါတယျ။
“ကြှနျမတို့ ဒီအစီရငျခံစာကပေါ့နောျ။ ဒီဥပဒမေဲ့ သတျဖွတျမှုတခုထဲနဲ့ ထုတျပွနျထားတာမဟုတျဘူးပေါ့နောျ။ အဲဒီမှာ ဆိုရငျ ဥပဒမေဲ့ဖမျးဆီးသတျဖွတျတာ။ မတရားဖမျးဆီးထိနျးသိမျးတာ။ နောကျတခုကကတြော့ကြှနျမတို့လှတျလပျစှာ သှားလာခှင့ျကို တားဆီးပိတျပငျတာပေါ့။ ဒီ(၃)ခုအပေါျမှာ ကြှနျမတို့အခွခေံပွီးတော့ သတငျးမီဒီယာကနေ ဖေါျပွတဲ့ သတငျးအခကြျအလကျတှကေို ကြှနျမတို့စောင့ျကွည့ျပွီးတော့မှ ဒီအစီရငျခံစာကိုထုတျပွနျတာပေါ့နောျ။”
ဥပဒေမဲ့သတျဖွတျခံရသူ ၄၆ ဦး မတရားဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံရတာ(၁၂၄)ဦး လှတျလပျစှာသှားလာခှင့ျပိတျပငျခံရတာ (၅၈)ဦးရှိခဲ့တယျလို့ မြိုးဆကျလှိုငျးအဖှဲ့ရဲ့ အစီရငျခံစာမှာဖေါျပွထားပါတယျ။
အထူးသဖွင့ျ စဈရေးပဋိပက်ခဖွဈပှါးနတေဲ့ တိုငျးရငျးသားဒသေမှာ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖေါကျမှု ဒဏျခံနရေတယျလို့ မြိုးဆကျလှိုငျး (Generation Wave)အဖှဲ့ အမှုဆောငျဒါရိုကျတာ ကိုဘိုဘို ကပွောပါတယျ။
“ဒီပဋိပက်ခ ဖွဈပှါးတဲ့ ဒသေတှမှောပေါ့နောျ။ ဥပမာ ဒီရခိုငျပွညျနယျမှာ အမြားဆုံးဖွဈတယျ။ နောကျပွီးတော့ ရှမျးပွညျနယျ ဘကျမှာလဲ သူတို့ဖွဈပှါးတဲ့ကိစ်စမှာလဲ မတရားဖမျးဆီးသတျဖွတျမှုတှကေတော့ အဖွဈမြားတာတှေ့ရတယျပေါ့နောျ။ မတရားဖမျးဆီးမှုတှကေလြို့ရှိရငျ ပွညျနယျတိုငျးမှာအကုနျလုံးဖွဈတာပေါ့နောျ။ ကြူးလှနျတဲ့သူကိုကွည့ျလိုကျတဲ့အခါမှာ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့ တပျမတောျ အဲဒီဟာတှေ ကြှနျတောျတို့တှေ့ရတယျ။”
အစီရငျခံစာပါအရ ၃ လအတှငျး ဥပဒမေဲ့သတျဖွတျခံရသူ ၄၆ ရှိခဲ့ပွီး ဒီအထဲက ရခိုငျပွညျနယျမှာ၂၁ ဦး၊ ရှမျးပွညျ နယျမှာ ၁၅ ဦး၊ ကရငျပွညျနယျမှာ ၁ ဦး၊ မန်တလေးတိုငျးမှာ၃ ဦး၊ စဈကိုငျးတိုငျးမှာ၂ ဦး၊ ဧရာဝတီတိုငျးမှာ၁ ဦးတို့ဖွဈ ကွောငျး မြိုးဆကျလှိုငျးအဖှဲ့ရဲ့အစီရငျခံစာမှာဖေါျပွထားပါတယျ။
တဈနိုငျငံလုံးအတိုငျးအတာအနနေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဥပဒေမဲ့ သတျဖွတျခံရမှု အမြားဆုံးဖွဈပွီး ဖမျးဆီးခံရမှုတှလေဲ အမြားဆုံးဖွဈနတောပါ။
ရခိုငျပွညျနယျအတှငျး AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့နဲ့ ဆကျစပျနတေယျဆိုပွီး သံသယနဲ့ ဖမျးဆီးခံနရေတာ ဒီထကျ မြားပွားနတေယျလို့ ရခိုငျမြိုးနှယျမြား အစညျးအရုံးအတှငျးရေးမှူး ကိုဇောျဇောျထှနျးကဆိုပါတယျ။
“ကြှနျတောျတို့စာရငျးအရတော့(၆၈၀)ရှိပါတယျ။ ပုံစံအမြိုးမြိုးဖမျးဆီးခံရတာအကုနျလုံးပေါ့။ အဲဒီအထဲမှာ(၇၀)ရာခိုငျ နှုနျး ကြောျကြောျလောကျက အကွမျးဖကျဥပဒနေဲ့ ကြှနျတောျတို့တှေ့တာပါဘဲ။”
မတရားဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခွငျးခံရသူ ၁၂၄ ဦးအထဲမှာ ရခိုငျမှာဖွဈပှားနတေဲ့ ပဋိပက်ခတှနေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှု ကန့ျကှကျဆန့ျကငြျဆန်ဒပွခဲ့ကွတဲ့ ဒသေအသီးသီးမှ ကြောငျးသားသမဂ်ဂအဖှဲ့ဝငျ ၂၃ ဦး၊ လူ့အခှင့ျအရေးကာကှယျ စောင့ျရှောကျသူ ၈ ဦး၊ နိုငျငံရေးပါတီဝငျ ၂ ဦး၊ သတငျးဆရာ ၁ ဦးတို့ ဖမျးဆီးခံခဲ့ရကွောငျး မြိုးဆကျလှိုငျးအဖှဲ့ရဲ့ အစီရငျခံစာမှာဖေါျပွထားပါတယျ။
ဥပဒမေဲ့ ဖမျးဆီးသတျဖွတျမှု ခံနရေတဲ့ဖွဈစဉျအတှကျ သကျဆိုငျရာတှကေို တိုငျကွားရာမှာလဲ ဥပဒစေိုးမိုးမှု အားနညျးနတေယျလို့(Generation Wave)အဖှဲ့ အမှုဆောငျဒါရိုကျတာ ကိုဘိုဘိုကပွောပါတယျ။
“ပွဈမှုကြူးလှနျနတေဲ့သူတှအေပေါျမှာ အရေးယူမှုမရှိတဲ့အပေါျမှာက ကြူးလှနျနတေဲ့သူပိုပွီးတော့မှ ဆကျပွီးကြူးလှနျဖို့ အားပေးသလိုဖွဈတယျပေါ့နောျ။ နောကျတခုကလဲ ဥပဒစေိုးမိုးမှုကလဲ မသကျရောကျဘူးပေါ့နောျ။ အထူးသဖွင့ျ ပဋိပက်ခ ဖွဈပှါးနတေဲ့ဒသေတှမှော တရားဥပဒစေိုးမိုးမှုကလညျး အငျအားနညျနတေဲ့အခါကတြော့ ဥပဒအေတှကျ ဘာမှအကာကှယျပေးတဲ့အခွအေနမေရှိဘူး။”
မွနျမာနိုငျငံမှာ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖေါကျမှုဖွဈစဉျတှေ အပေါျတိုငျကွားနိုငျဖို့ အမြိုးသားလူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျ ကိုဖှဲ့စညျးထားပမေဲ့ ကိုငျတှယျဖွရှေငျးဖို့အားနညျးနတေယျလို့လညျး ထောကျပွနကွေပါတယျ။
လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖေါကျမှု ဖွဈစဉျကိုငျတှယျမှု အားနညျးနတေယျလို့ ဝဖေနျနမှေုအပေါျ အမြိုးသားလူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျအဖှဲ့ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးပမေဲ့ ပွနျလညျဖွကွေားဖို့ အဆင့ျသင့ျမရှိသေးဘူးလို့ အကွောငျးပွနျခဲ့ပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျအပါဝငျ တိုငျးရငျးသားဒသေမှာ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှအေတှငျး ကလေးငယျတှအေပါအဝငျ ဒသေခံတှေ ထိခိုကျသကွေမှေုတှနေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျခံရမှုတှအေပေါျ ကုလသမဂ်ဂအပါအဝငျ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးကလညျး စိုးရိမျတဲ့ သဘောထားတှကေို ပွောဆိုထားကွပါတယျခငျဗြာ။
