လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု တားဆီးရေး နိုင်ငံတကာ သဘောတူညီချက်ကို မြန်မာနိုင်ငံက ချိုးဖောက်ထားတယ်ဆိုပြီး ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ တရားစွဲခံရတဲ့အမှုအတွက် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်တဲ့ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ဗုဒ္ဓဟူး နေ့က ချေပ လျှောက်လဲပါတယ်။ စွပ်စွဲထားသလို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ လုပ်ဆောင်ခဲ့တာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာကို မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ဥပဒေပညာရှင်တွေက အဓိက တုံ့ပြန်ချေပ လျှောက်ထားကြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လျှောက်လဲချက်တချို့ ကို မအေးသန္တာကျော်က စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု စွပ်စွဲချက်တွေဟာ လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှု မမြောက်ကြောင်း ICJ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးမှာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ခုခံချေပခဲ့တာပါ။ နှစ်နိုင်ငံအကြား ဒုက္ခသည်ပြန်လည် လက်ခံရေး အစီအစဉ်တွေ ဆောင်ရွက်နေချိန်မှာ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်ဖို့ ကြံစည်တယ်ဆိုတာ ဖြစ်နိုင်ပါ့မလားလို့ သူက မေးခွန်းထုတ်သွားပါတယ်။
“IDP ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ စခန်းသုံးခု ပိတ်ပြီးသားဖြစ်ပြီး ဒီစခန်းတွေ ပိတ်ပစ်ရေး မဟာဗျုဟာတွေကို ချမှတ်ဆောင်ရွက်နေတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံ သဘောတူညီချက် အခြေခံမူတွေအရ ဒုက္ခသည်တွေ သူတို့ဆန္ဒနဲ့အညီ၊ ဂုဏ်သိက္ခာရှိရှိ ပြန်လာနိုင်ဖို့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ကတိကဝတ်ပြုထားပါတယ်။ သဘာပတိကြီးရှင်၊ ရခိုင်ဒေသမှာ ဒီလို ကတိကဝတ် တွေနဲ့အညီ ဆောင်ရွက်နေချိန်မှာ ဘယ်လိုလုပ်ပြီး လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုတွေ ဆက်ကျုးလွန်နေတယ်၊ ကျုးလွန်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိတယ်ဆိုပြီး ပြောနိုင်ပါ့မလဲ။”
ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ပဋိပက္ခတွေဟာ လက်နက်ကိုင်ပုန်ကန်မှုနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုကို ရှင်းလင်းရင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့တာလို့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ထောက်ပြပါတယ်။ တပ်မတော်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းတဲ့ စစ်ဆင်ရေးဆိုတဲ့ အသုံးအနှုံးကိုလည်း သူက ခုခံပြောဆိုသွားပါတယ်။
“နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှုဥပဒေနဲ့ ကြည့်မယ်ဆိုရင်တော့ တခါတရံ ကာကွယ်ရေးဌာန တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ၊ အင်အားအလွန် အကျွံသုံးခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ ပြောဆိုချက်၊ ARSA တိုက်ခိုက်ရေးအဖွဲ့ဝင်တွေလား အရပ်သားတွေလား ခွဲခွဲခြားခြား ရှင်းအောင်၊ မလုပ်ခဲ့ဘူးဆိုတဲ့ ပြောဆိုချက်တွေအပေါ်မှာတော့ မဟုတ်ဘူးလို့ ယတိပြတ် မငြင်းပါဘူး။”
မြန်မာစစ်တပ်အနေနဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှု မြောက်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေ ကျုးလွန်ခဲ့ရင်လည်း လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဥပဒေတွေနဲ့အညီ အရေးယူမှာဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုပါတယ်။ ရခိုင်ဒေသအတွင်း ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ပဋိပက္ခတွေဟာ ရှုပ်ထွေးနက်နဲပြီး အထိခိုက်မခံတဲ့ ကိစ္စတွေ ဖြစ်တယ်ဆိုတာကိုလည်း ဒေါ်အေင်ဆန်းစုကြည် အဓိက ထောက်ပြ ပြောဆိုသွားပါတယ်။
“ရခိုင်ဒေသအတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ လုံခြုံရေးကို ထိပါးစေတဲ့ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကို ပိုဆိုးသွားစေမယ့် လုပ်ရပ်မျိုးတွေ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးအနေနဲ့ ဖြစ်စေမှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာ ကျမတို့ ဆုတောင်းပါတယ်။”
ရာစုနှစ်နဲ့ချီ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေနဲ့ အခြေအနေကို နားလည်ဖို့လည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ခုခံချေပချက်မှာ ပါရှိပါတယ်။
“၁၉၄၈ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေး ရခဲ့ကတည်းက မြန်မာပြည်သူတွေဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ကြွယ်ဝမှုအတွက် အသီးအပွင့်ဖြစ်တဲ့ အခြေခိုင်တဲ့ ရေရှည် ဖွံ့ဖြိုးမှု၊ လုံခြုံမှုဆိုတာတွေကို သိခွင့်မရခဲ့ပါဘူး။ ကျမတို့ရဲ့ အကြီးဆုံး စိန်ခေါ်မှုက နိုင်ငံရဲ့ အခြေခံ အဆောက်အအုံကို ထိခိုက်စေတဲ့ မယုံကြည်မှုတွေနဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေ၊ အစွဲတွေ၊ အမုန်းတရားတွေ အမြစ်တွယ်နေ တာတွေကို ဖြေရှင်းဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရာဇဝတ်မှုတွေကိုဖြေရှင်းတဲ့ စနစ်အခိုင်အမာ ရှိထားတဲ့အကြောင်းနဲ့ ချိုးဖေါက်မှုတွေကို ပြည်တွင်းဥပဒေတွေနဲ့ ကိုင်တွယ်တာကသာ ပထမ ဖြစ်သင့်တဲ့အကြောင်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ပြောဆိုပါတယ်။ နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေနဲ့ အလောတကြီး ဆုံးဖြတ်ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုရင် ပြည်တွင်းမှာရှိတဲ့ ဥပဒေတွေကို ကျော်လွန်လုပ်ဆောင်ရာကျပြီး ပြည်တွင်းမှာ ယုံကြည်မှု ကျဆင်းနိုင်တယ်လို့ ပြောဆိုပါတယ်။
“အကြမ်းမဖက်ရေး၊ လူ့အခွင့်အရေး၊ အမျိုးသားပြန်လည် သင့်မြတ်ရေး၊ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးနဲ့ ကျမတို့ နိုင်ငံမှာ မျိုးဆက်နဲ့ချီ မျှော်မှန်းခဲ့ကြတဲ့ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် အတွက် အခိုင်အမာ ဆက်လုပ်သွားမယ် ဆိုတာကို သန္နိဋ္ဌာန်ပြုမှာပါ။”
မြန်မာဘက်က အကျိုးဆောင်ရှေ့နေ ပါမောက္ခ William Schabas ကတော့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဘက်က တင်ပြချက်တွေဟာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးစုံစမ်းစစ်ဆေးရေး အဖွဲ့ရဲ့ အစီရင်ခံစာပါ အချက်တွေထက် မပိုတဲ့အကြောင်းနဲ့ အထောက်အထားတွေ မခိုင်လုံတဲ့အကြောင်း ခုခံချေပခဲ့ပါတယ်။
လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်နိုင်တဲ့အခြေအနေကို မြန်မာအစိုးရဘက်က ဟန့်တားဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်နဲ့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံရဲ့ လျှောက်ထားချက်ကို ICJ ခေါ် နိုင်ငံတကာ တရားရုံးက စတင် လက်ခံကြားနာတာဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာဘက်က အကျိုးဆောင်ရှေ့နေ ပါမောက္ခ William Schabas ကတော့ ခရိုအေးရှားနဲ့ ဆားဗီးယား၊ ယူကရိန်းနဲ့ ရုရှား ပဋိပက္ခတွေမှာတောင် Genocide လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအဖြစ် မသတ်မှတ်ဘဲ၊ လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်ပြစ်မှုတွေ အဖြစ်နဲ့သာ သတ်မှတ်ခဲ့တယ်ဆိုတာကို အဓိက ထောက်ပြပြောဆိုသွားပါတယ်။
(Unicode)
ICJ မှာ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ လြှောကျလဲခကြျတခြို့
လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု တားဆီးရေး နိုငျငံတကာ သဘောတူညီခကြျကို မွနျမာနိုငျငံက ခြိုးဖောကျထားတယျဆိုပွီး ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ တရားစှဲခံရတဲ့အမှုအတှကျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ဦးဆောငျတဲ့ မွနျမာကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ ဗုဒ်ဓဟူး နေ့က ခြပေ လြှောကျထားပါတယျ။ စှပျစှဲထားသလို လူမြိုးတုံးသတျဖွတျဖို့ ရညျရှယျခကြျနဲ့ လုပျဆောငျခဲ့တာ မဟုတျဘူးဆိုတာကို မွနျမာနိုငျငံဘကျက ဥပဒပေညာရှငျတှကေ အဓိက တုံ့ပွနျခြပေ လြှောကျထားကွပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လြှောကျထားခကြျတခြို့ ကို မအေးသန်တာကြောျက စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှု စှပျစှဲခကြျတှဟော လူမြိုးတုနျး သတျဖွတျမှု မမွောကျကွောငျး ICJ နိုငျငံတကာ တရားရုံးမှာ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက ခုခံခြပေခဲ့တာပါ။ နှဈနိုငျငံအကွား ဒုက်ခသညျပွနျလညျ လကျခံရေး အစီအစဉျတှေ ဆောငျရှကျနခြေိနျမှာ လူမြိုးတုံး သတျဖွတျဖို့ ကွံစညျတယျဆိုတာ ဖွဈနိုငျပါ့မလားလို့ သူက မေးခှနျးထုတျသှားပါတယျ။
“IDP ဒုက်ခသညျတှရေဲ့ စခနျးသုံးခု ပိတျပွီးသားဖွဈပွီး ဒီစခနျးတှေ ပိတျပဈရေး မဟာဗြုဟာတှကေို ခမြှတျဆောငျရှကျနတေယျ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနဲ့ မွနျမာ နှဈနိုငျငံ သဘောတူညီခကြျ အခွခေံမူတှအေရ ဒုက်ခသညျတှေ သူတို့ဆန်ဒနဲ့အညီ၊ ဂုဏျသိက်ခာရှိရှိ ပွနျလာနိုငျဖို့အတှကျ မွနျမာနိုငျငံဘကျက ကတိကဝတျပွုထားပါတယျ။ သဘာပတိကွီးရှငျ၊ ရခိုငျဒသေမှာ ဒီလို ကတိကဝတျ တှနေဲ့အညီ ဆောငျရှကျနခြေိနျမှာ ဘယျလိုလုပျပွီး လူမြိုးတုံး သတျဖွတျမှုတှေ ဆကျကြုးလှနျနတေယျ၊ ကြုးလှနျဖို့ ရညျရှယျခကြျရှိတယျဆိုပွီး ပွောနိုငျပါ့မလဲ။”
ရခိုငျပွညျနယျအတှငျး ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ ပဋိပက်ခတှဟော လကျနကျကိုငျပုနျကနျမှုနဲ့ အကွမျးဖကျမှုကို ရှငျးလငျးရငျး ပေါျပေါကျခဲ့တာလို့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက ထောကျပွပါတယျ။ တပျမတောျရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးတဲ့ စဈဆငျရေးဆိုတဲ့ အသုံးအနှုံးကိုလညျး သူက ခုခံပွောဆိုသှားပါတယျ။
“နိုငျငံတကာ လူသားခငြျးစာနာမှုဥပဒနေဲ့ ကွည့ျမယျဆိုရငျတော့ တခါတရံ ကာကှယျရေးဌာန တပျဖှဲ့ဝငျတှေ၊ အငျအားအလှနျ အကြှံသုံးခဲ့တယျဆိုတဲ့ ပွောဆိုခကြျ၊ ARSA တိုကျခိုကျရေးအဖှဲ့ဝငျတှလေား အရပျသားတှလေား ခှဲခှဲခွားခွား ရှငျးအောငျ၊ မလုပျခဲ့ဘူးဆိုတဲ့ ပွောဆိုခကြျတှအေပေါျမှာတော့ မဟုတျဘူးလို့ ယတိပွတျ မငွငျးပါဘူး။”
မွနျမာစဈတပျအနနေဲ့ စဈရာဇဝတျမှု မွောကျတဲ့ လုပျရပျတှေ ကြုးလှနျခဲ့ရငျလညျး လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ဥပဒတှေနေဲ့အညီ အရေးယူမှာဖွဈကွောငျး ပွောဆိုပါတယျ။ ရခိုငျဒသေအတှငျး ဖွဈပှားနတေဲ့ ပဋိပက်ခတှဟော ရှုပျထှေးနကျနဲပွီး အထိခိုကျမခံတဲ့ ကိစ်စတှေ ဖွဈတယျဆိုတာကိုလညျး ဒေါျအငျေဆနျးစုကွညျ အဓိက ထောကျပွ ပွောဆိုသှားပါတယျ။
“ရခိုငျဒသေအတှငျး ငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ လုံခွုံရေးကို ထိပါးစတေဲ့ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကေို ပိုဆိုးသှားစမေယ့ျ လုပျရပျမြိုးတှေ နိုငျငံတကာ တရားရုံးအနနေဲ့ ဖွဈစမှော မဟုတျဘူးဆိုတာ ကမြတို့ ဆုတောငျးပါတယျ။”
ရာစုနှဈနဲ့ခြီ ကွုံတှေ့နရေတဲ့ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှနေဲ့ အခွအေနကေို နားလညျဖို့လညျး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျရဲ့ ခုခံခြပေခကြျမှာ ပါရှိပါတယျ။
“၁၉၄၈ ခုနှဈ မွနျမာနိုငျငံ လှတျလပျရေး ရခဲ့ကတညျးက မွနျမာပွညျသူတှဟော ငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ ကွှယျဝမှုအတှကျ အသီးအပှင့ျဖွဈတဲ့ အခွခေိုငျတဲ့ ရရှေညျ ဖှံ့ဖွိုးမှု၊ လုံခွုံမှုဆိုတာတှကေို သိခှင့ျမရခဲ့ပါဘူး။ ကမြတို့ရဲ့ အကွီးဆုံး စိနျခေါျမှုက နိုငျငံရဲ့ အခွခေံ အဆောကျအအုံကို ထိခိုကျစတေဲ့ မယုံကွညျမှုတှနေဲ့ စိုးရိမျမှုတှေ၊ အစှဲတှေ၊ အမုနျးတရားတှေ အမွဈတှယျနေ တာတှကေို ဖွရှေငျးဖို့ ဖွဈပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံမှာ ရာဇဝတျမှုတှကေိုဖွရှေငျးတဲ့ စနဈအခိုငျအမာ ရှိထားတဲ့အကွောငျးနဲ့ ခြိုးဖေါကျမှုတှကေို ပွညျတှငျးဥပဒတှေနေဲ့ ကိုငျတှယျတာကသာ ပထမ ဖွဈသင့ျတဲ့အကွောငျး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက ပွောဆိုပါတယျ။ နိုငျငံတကာဥပဒတှေနေဲ့ အလောတကွီး ဆုံးဖွတျဆောငျရှကျမယျဆိုရငျ ပွညျတှငျးမှာရှိတဲ့ ဥပဒတှေကေို ကြောျလှနျလုပျဆောငျရာကပြွီး ပွညျတှငျးမှာ ယုံကွညျမှု ကဆြငျးနိုငျတယျလို့ ပွောဆိုပါတယျ။
“အကွမျးမဖကျရေး၊ လူ့အခှင့ျအရေး၊ အမြိုးသားပွနျလညျ သင့ျမွတျရေး၊ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးနဲ့ ကမြတို့ နိုငျငံမှာ မြိုးဆကျနဲ့ခြီ မြှောျမှနျးခဲ့ကွတဲ့ ဖကျဒရယျပွညျထောငျစု တညျဆောကျရေးအတှကျ အတှကျ အခိုငျအမာ ဆကျလုပျသှားမယျ ဆိုတာကို သန်နိဋ်ဌာနျပွုမှာပါ။”
မွနျမာဘကျက အကြိုးဆောငျရှေ့နေ ပါမောက်ခ William Schabas ကတော့ ဂမျဘီယာနိုငျငံဘကျက တငျပွခကြျတှဟော ကုလသမဂ်ဂ အထူးစုံစမျးစဈဆေးရေး အဖှဲ့ရဲ့ အစီရငျခံစာပါ အခကြျတှထေကျ မပိုတဲ့အကွောငျးနဲ့ အထောကျအထားတှေ မခိုငျလုံတဲ့အကွောငျး ခုခံခြပေခဲ့ပါတယျ။
လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျနိုငျတဲ့အခွအေနကေို မွနျမာအစိုးရဘကျက ဟန့ျတားဖို့ ပကြျကှကျခဲ့တယျဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျနဲ့ ဂမျဘီယာနိုငျငံရဲ့ လြှောကျထားခကြျကို ICJ ခေါျ နိုငျငံတကာ တရားရုံးက စတငျ လကျခံကွားနာတာဖွဈပါတယျ။
မွနျမာဘကျက အကြိုးဆောငျရှေ့နေ ပါမောက်ခ William Schabas ကတော့ ခရိုအေးရှားနဲ့ ဆားဗီးယား၊ ယူကရိနျးနဲ့ ရုရှား ပဋိပက်ခတှမှောတောငျ Genocide လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုအဖွဈ မသတျမှတျဘဲ၊ လူသားထုအပေါျ ကြူးလှနျတဲ့ ရာဇဝတျပွဈမှုတှေ အဖွဈနဲ့သာ သတျမှတျခဲ့တယျဆိုတာကို အဓိက ထောကျပွပွောဆိုသှားပါတယျ။
