မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရခိုင်ပြည်နယ် အတွင်း ရိုဟင်ဂျာတွေကို လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုတွေ ဆက်လက် မလုပ်ဆောင်ရေး ICJ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးမှာ ကြားဖြတ်အမှု တင်သွင်းမယ့်အကြောင်း Maldives နိုင်ငံက ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်တာကို ဟန့်တားဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တယ်လို့ မြန်မာအစိုးရကို စွပ်စွဲထားတဲ့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံရဲ့အမှုကို ICJ တရားရုံးက ဆုံးဖြတ်ပြီး တလကျော်အကြာမှာ Maldives နိုင်ငံကလည်း အလားတူ လုပ်ဆောင်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အပြည့်အစုံကိုတော့ ကိုဇော်ဝင်းလှိုင်က တင်ပြပေးပါမယ်။
Maldives နိုင်ငံဟာ ရိုဟင်ဂျာအရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ ကြားဖြတ်အမှု တင်တဲ့အကြောင်း ကြေညာပါတယ်။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု တားဆီးရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာ သဘောတူညီချက်ကို ချိုးဖောက်တယ်ဆိုတဲ့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံရဲ့ စွဲချက်ကို ထောက်ခံပြီး ICJ တရားရုံးမှာ ကြားဖြတ်အမှု တင်သွင်းမယ့်အကြောင်း ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၊ ဂျနီဗာမြို့မှာ ကျင်းပနေတဲ့ (၄၃) ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ စည်းဝေးပွဲမှာ Maldives နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Abudulla Shahid က ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့မှာ တင်ပြခဲ့တာပါ။
“ရိုဟင်ဂျာ အရေးကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လို့ ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးက မကြာသေးခင်က ဆုံးဖြတ်ချက် ချလိုက်တဲ့အပေါ် Maldives နိုင်ငံက ကြိုဆိုပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေ အပေါ် ပြစ်မှုကျူးလွန်ခဲ့သူတွေကို အရေးယူရေး ဆောင်ရွက်မှုတွေကို Maldives နိုင်ငံက ထောက်ခံပေးသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က OIC ထိပ်သီးစည်းဝေးပွဲမှာ ချမှတ်ခဲ့တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့အညီ ICJ တရားရုံးမှာရောက်နေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာအမှုမှာ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်ဖို့ ခိုင်မာတဲ့ အထောက်အထားတွေ ရှိနေတယ်လို့ Maldives အစိုးရက ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။ ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လို့ သင့်တော်တဲ့အချိန်မှာ စာရေး အမှုဖွင့်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကိစ္စကို ဦးဆောင်လုပ်ကိုင်ခဲ့တဲ့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံကို OIC အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတခုအနေနဲ့ ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ပြောပါရစေ။”
OIC အစ္စလာမ်နိုင်ငံများ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေး အဖွဲ့ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့အညီ၊ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေ အရေးယူနိုင်ဖို့ ဆောင်ရွက်တာဖြစ်တယ်လို့ Maldives နိုင်ငံခြားရေးဌာနရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာလည်း ပါရှိပါတယ်။
Maldives က ICJ မှာ တင်သွင်းမယ့် အမှုကိုတော့ ရိုဟင်ဂျာအရေးကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လို့ တက်တက်ကြွကြွ ပြောဆိုလေ့ရှိတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ရှေ့နေ Amal Clooney က ရှေ့နေအဖြစ် လိုက်ပါ ဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ သူဟာ ဟောလိဝုဒ်က နာမည်ကျော် ရုပ်ရှင်မင်းသား George Clooney ရဲ့ ဇနီးဖြစ်တဲ့အပြင် အရင် Maldives သမ္မတဟောင်း Mohamed Nasheed ကို ထောင်ဒဏ် ၁၃ နှစ် ချမှတ်ခဲ့တာ တရားမဝင်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂကိုယ်စား အောင်မြင်စွာ လိုက်ပါ ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့ဖူးသူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံရုံးဝန်ကြီး ဦးကျော်တင့်ဆွေကတော့ အစိုးရအနေနဲ့ ရခိုင်အရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းရေးကော်မရှင် ICOE ဖွဲ့စည်းပြီး၊ အဲဒီ စုံစမ်းရေးအဖွဲ့ရဲ့ အစီရင်ခံစာပေါ် အရေးယူ ဆောင်ရွက်မှုတွေ လုပ်ဖို့ ရှိတယ်လို့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့က လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ စည်းဝေးပွဲကို ပြောကြားတဲ့ မိန့်ခွန်းထဲ ထည့်သွင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“အစိုးရအနေနဲ့ ဒီ အစီရင်ခံစာကို လေ့လာပြီးတဲ့ အခါကျတော့ ရှေနေချုပ်ရုံးအနေနဲ့ နောက်ထပ် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေနဲ့ အရေးယူ ကိုင်တွယ်မှုတွေ လုပ်ဖို့ သမ္မတရုံးကနေ ညွှန်ကြားချက်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။ အလားတူပဲ တပ်မတော်ဘက်ကလည်း ဒီအမှုတွေကို တပ်မတော် တရားစီရင်ရေး လမ်းကြောင်းအရ အရေးယူဖို့ စစ်ဥပဒေချုပ်ရုံးကနေ ဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့ ကြေညာထားပါတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ အနေနဲ့ ဒီ အမှုကျူးလွန်သူတွေကို အရေးယူဖို့ စိတ်ဆန္ဒရှိသလို အရေးယူ လုပ်နိုင်စွမ်းလည်း ရှိပါတယ်။”
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်က ထွက်ပြေးသွားကြတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်နိုင်ရေး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံနဲ့ နားလည်မှုစာချွန်လွှာ ရေးထိုးပြီး ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နေသလို၊ ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ လက်တွဲ ဆောင်ရွက်နေကြောင်း ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု လုပ်ရပ်တွေ ဆက်ပြီးမဖြစ်အောင် တားဆီးရေး ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဘက်က လျှောက်ထားချက်အရ ကြားဖြတ်လိုက်နာ လုပ်ဆောင်ရမယ့် အချက် ၄ ချက် ကို ICJ တရားရုံးက ဇန်နဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့မှာ ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်လိုက်ပါတယ်။ တချိန်ထဲမှာဘဲ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် နိုင်ငံတကာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု တားဆီးရေး သဘောတူညီချက်အရ တရားစွဲဆိုပိုင်ခွင့် မရှိဘူးလို့ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က လျှောက်ထားတာကို ICJ တရားရုံးက ငြင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံ၊ ရခိုငျပွညျနယျ အတှငျး ရိုဟငျဂြာတှကေို လူမြိုးတုံး သတျဖွတျမှုတှေ ဆကျလကျ မလုပျဆောငျရေး ICJ နိုငျငံတကာ တရားရုံးမှာ ကွားဖွတျအမှု တငျသှငျးမယ့ျအကွောငျး Maldives နိုငျငံက ပွောကွားလိုကျပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျတာကို ဟန့ျတားဖို့ ပကြျကှကျခဲ့တယျလို့ မွနျမာအစိုးရကို စှပျစှဲထားတဲ့ ဂမျဘီယာနိုငျငံရဲ့အမှုကို ICJ တရားရုံးက ဆုံးဖွတျပွီး တလကြောျအကွာမှာ Maldives နိုငျငံကလညျး အလားတူ လုပျဆောငျလာတာ ဖွဈပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကိုတော့ ကိုဇောျဝငျးလှိုငျက တငျပွပေးပါမယျ။
Maldives နိုငျငံဟာ ရိုဟငျဂြာအရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး မွနျမာနိုငျငံကို ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ ကွားဖွတျအမှု တငျတဲ့အကွောငျး ကွညောပါတယျ။ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု တားဆီးရေးဆိုငျရာ နိုငျငံတကာ သဘောတူညီခကြျကို ခြိုးဖောကျတယျဆိုတဲ့ ဂမျဘီယာနိုငျငံရဲ့ စှဲခကြျကို ထောကျခံပွီး ICJ တရားရုံးမှာ ကွားဖွတျအမှု တငျသှငျးမယ့ျအကွောငျး ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ၊ ဂနြီဗာမွို့မှာ ကငြျးပနတေဲ့ (၄၃) ကွိမျမွောကျ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ စညျးဝေးပှဲမှာ Maldives နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Abudulla Shahid က ဖဖေောျဝါရီလ ၂၅ ရကျနေ့မှာ တငျပွခဲ့တာပါ။
“ရိုဟငျဂြာ အရေးကိစ်စနဲ့ပတျသကျလို့ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးက မကွာသေးခငျက ဆုံးဖွတျခကြျ ခလြိုကျတဲ့အပေါျ Maldives နိုငျငံက ကွိုဆိုပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာတှေ အပေါျ ပွဈမှုကြူးလှနျခဲ့သူတှကေို အရေးယူရေး ဆောငျရှကျမှုတှကေို Maldives နိုငျငံက ထောကျခံပေးသှားမှာ ဖွဈပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈက OIC ထိပျသီးစညျးဝေးပှဲမှာ ခမြှတျခဲ့တဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျနဲ့အညီ ICJ တရားရုံးမှာရောကျနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာအမှုမှာ ကွားဝငျဆောငျရှကျဖို့ ခိုငျမာတဲ့ အထောကျအထားတှေ ရှိနတေယျလို့ Maldives အစိုးရက ဆုံးဖွတျလိုကျပါတယျ။ ဒီကိစ်စနဲ့ပတျသကျလို့ သင့ျတောျတဲ့အခြိနျမှာ စာရေး အမှုဖှင့ျသှားမှာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီကိစ်စကို ဦးဆောငျလုပျကိုငျခဲ့တဲ့ ဂမျဘီယာနိုငျငံကို OIC အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတခုအနနေဲ့ ကြေးဇူးတငျကွောငျး ပွောပါရစေ။”
OIC အစ်စလာမျနိုငျငံမြား ပူးပေါငျး ဆောငျရှကျရေး အဖှဲ့ရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျနဲ့အညီ၊ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ လူမြိုးတုံး သတျဖွတျမှု ကြူးလှနျတဲ့ လုပျရပျတှေ အရေးယူနိုငျဖို့ ဆောငျရှကျတာဖွဈတယျလို့ Maldives နိုငျငံခွားရေးဌာနရဲ့ ထုတျပွနျခကြျမှာလညျး ပါရှိပါတယျ။
Maldives က ICJ မှာ တငျသှငျးမယ့ျ အမှုကိုတော့ ရိုဟငျဂြာအရေးကိစ်စနဲ့ပတျသကျလို့ တကျတကျကွှကွှ ပွောဆိုလေ့ရှိတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ရှေ့နေ Amal Clooney က ရှေ့နအေဖွဈ လိုကျပါ ဆောငျရှကျသှားမှာ ဖွဈပါတယျ။ သူဟာ ဟောလိဝုဒျက နာမညျကြောျ ရုပျရှငျမငျးသား George Clooney ရဲ့ ဇနီးဖွဈတဲ့အပွငျ အရငျ Maldives သမ်မတဟောငျး Mohamed Nasheed ကို ထောငျဒဏျ ၁၃ နှဈ ခမြှတျခဲ့တာ တရားမဝငျကွောငျး ကုလသမဂ်ဂကိုယျစား အောငျမွငျစှာ လိုကျပါ ဆောငျရှကျပေးခဲ့ဖူးသူလညျး ဖွဈပါတယျ။
မွနျမာ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံရုံးဝနျကွီး ဦးကြောျတင့ျဆှကေတော့ အစိုးရအနနေဲ့ ရခိုငျအရေးနဲ့ ပတျသကျလို့ လှတျလပျသော စုံစမျးရေးကောျမရှငျ ICOE ဖှဲ့စညျးပွီး၊ အဲဒီ စုံစမျးရေးအဖှဲ့ရဲ့ အစီရငျခံစာပေါျ အရေးယူ ဆောငျရှကျမှုတှေ လုပျဖို့ ရှိတယျလို့ ဖဖေောျဝါရီလ ၂၆ ရကျနေ့က လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ စညျးဝေးပှဲကို ပွောကွားတဲ့ မိန့ျခှနျးထဲ ထည့ျသှငျး ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
“အစိုးရအနနေဲ့ ဒီ အစီရငျခံစာကို လေ့လာပွီးတဲ့ အခါကတြော့ ရှနေခြေုပျရုံးအနနေဲ့ နောကျထပျ စုံစမျးစဈဆေးမှုတှနေဲ့ အရေးယူ ကိုငျတှယျမှုတှေ လုပျဖို့ သမ်မတရုံးကနေ ညှှနျကွားခကြျထုတျခဲ့ပါတယျ။ အလားတူပဲ တပျမတောျဘကျကလညျး ဒီအမှုတှကေို တပျမတောျ တရားစီရငျရေး လမျးကွောငျးအရ အရေးယူဖို့ စဈဥပဒခြေုပျရုံးကနေ ဆောငျရှကျသှားမယျလို့ ကွညောထားပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ မွနျမာနိုငျငံ အနနေဲ့ ဒီ အမှုကြူးလှနျသူတှကေို အရေးယူဖို့ စိတျဆန်ဒရှိသလို အရေးယူ လုပျနိုငျစှမျးလညျး ရှိပါတယျ။”
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာနိုငျငံကတော့ ရခိုငျပွညျနယျက ထှကျပွေးသှားကွတဲ့ ဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျနိုငျရေး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံနဲ့ နားလညျမှုစာခြှနျလှှာ ရေးထိုးပွီး ပူးပေါငျး ဆောငျရှကျနသေလို၊ ကုလသမဂ်ဂ အဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ လကျတှဲ ဆောငျရှကျနကွေောငျး ပွောပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု လုပျရပျတှေ ဆကျပွီးမဖွဈအောငျ တားဆီးရေး ဂမျဘီယာနိုငျငံဘကျက လြှောကျထားခကြျအရ ကွားဖွတျလိုကျနာ လုပျဆောငျရမယ့ျ အခကြျ ၄ ခကြျ ကို ICJ တရားရုံးက ဇနျနဝါရီလ ၂၃ ရကျနေ့မှာ ဆုံးဖွတျခကြျ ခမြှတျလိုကျပါတယျ။ တခြိနျထဲမှာဘဲ ဂမျဘီယာနိုငျငံအနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံအပေါျ နိုငျငံတကာ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု တားဆီးရေး သဘောတူညီခကြျအရ တရားစှဲဆိုပိုငျခှင့ျ မရှိဘူးလို့ မွနျမာနိုငျငံဘကျက လြှောကျထားတာကို ICJ တရားရုံးက ငွငျးဆိုခဲ့ပါတယျ။
