(Zawgyi / Unicode)
ICJ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်ရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံးက ကြိုဆိုလိုက်ပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ အကောင်အထည်ဖေါ်ရာမှာ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ မြန်မာအစိုးရကို ထပ်မံတိုက်တွန်း လိုက်ပါတယ်။ ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က ဆက်ပြီးတင်ပြမှာပါ။
ရိုဟင်ဂျာတွေ လူမျိုးတုံး သုတ်သင်ဖယ်ရှား ခံရမယ့် ဖြစ်နိုင်ခြေတွေရှိတာကြောင့် ဒီအခြေအနေကနေ အကာအကွယ်ရဖို့ ICJ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြိုဆိုကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်ရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး OHCHR ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် မစ္စ် Liz Throssell က ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ သူ့လုပ်ပိုင်ခွင့် အာဏာထဲကနေ အရေးယူ ဆောင်ရွက်မှုအားလုံးကို လုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ ICJ တရားရုံးရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကျမတို့ ကြိုဆိုပါတယ်။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု တားဆီးရေးနဲ့ အပြစ်ပေးရေးဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ် အပိုဒ် ၂ မှာပါတဲ့ ကြားကာလ အရေးယူ ဆောင်ရွက်ချက်တွေနဲ့ အနာဂတ်ကာလမှာ ရိုဟင်ဂျာတွေ ရင်ဆိုင်ရဖွယ်ရှိတဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို အကာအကွယ်ပေးသွားဖို့ လိုပါတယ်။”
ICJ က ချမှတ်လိုက်တဲ့ ကြားဖြတ် အရေးပေါ်စီမံချက်တွေကို ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။
ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျနီဗာမြို့ ကုလရုံးမှာ ဇန်နဝါရီ ၂၄ ရက်နေ့ သတင်းထောက်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံချိန် Liz Throssell က အဲဒီလို ပြောဆိုလိုက် တာပါ။ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီး Michelle Bachelet ကလည်း ၂၀၁၆ -၂၀၁၇ ခုနှစ်တွေတုန်းက ရိုဟင်ဂျာတွေဟာ အကြမ်းဖက် မှုတွေကို အကြိမ်ကြိမ် တွေကြုံခံစားခဲ့ရတာကို သူ့အနေနဲ့ အထူးစိုးရိမ်မိတယ်ဆိုတာ ထပ်ခါတလဲလဲ ပြောဆိုခဲ့ကြောင်း Liz Throssell က ပြောပါတယ်။ ဒါကြောင့် ICJ ရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မြန်မာအစိုးရက လိုက်နာ အကောင်အထည် ဖေါ်ဖို့ OHCHR က တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
“လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု တားဆီးရေးဆိုင်ရာ စာချုပ်ပါ လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမယ့် အချက်တွေအတိုင်း မြန်မာနိုင်ငံက ချွင်းချက်မရှိ ချက်ချင်း တာဝန်ယူ လုပ်ဆောင်ဖို့ကိုလည်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး မဟာမင်းကြီးရုံးက တိုက်တွန်းပါတယ်။”
ရိုဟင်ဂျာလို့ခေါ်ဆိုတာကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာအစိုးရဘက်ကတော့ ICJ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လိုက်နာ လုပ်ဆောင်ပါမယ်လို့ ခုထိ အတိအကျ ပြောမထားသေးပါဘူး။ ICJ တရားရုံးရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေဟာ နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေအရ မလိုက်နာပဲ နေလို့မရတဲ့ အချက်တွေဖြစ်တယ် လို့လည်း Throssell က ဆိုပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာတွေကို သတ်ဖြတ်တာနဲ့ အပြင်းအထန် ဖိနှိပ်တာတွေအတွက် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု တားဆီးရေးဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ်ရဲ့ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတခုဖြစ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တာဝန်ရှိတယ်ဆိုတာကို တရားစီရင်ရေးအရ ဆုံးဖြတ်နိုင်စေမယ့်လမ်းကြောင်း ပွင့်သွားတာက သိပ်အရေးပါတယ်လို့ OHCHR ပြောခွင့်ရက ပြောပါတယ်။
“အခြား နိုင်ငံတကာ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေ၊ တာဝန်ခံမှုရှိတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေလိုပဲ မြန်မာအစိုးရကလည်း လိုအပ်တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု အားလုံးမှာ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပူးပေါင်ဆောင်ရွက်ပါလို့ ကျမတို့ တောင်းဆိုပါတယ်။ တချိန်ထဲမှာပဲ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ ရိုဟင်ဂျာတွေ ငြိမ်းချမ်း စွာနဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာရှိစွာ နေထိုင်နိုင်ဖို့ ထိရောက်တက်ကြွတဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေ လုပ်ဆောင်ဖို့လိုပြီး၊ သူတို့ရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကို အပြည့်အဝ ခံစားရအောင် ဖေါ်ဆောင်ပေးဖို့လိုပါတယ်။”
ICJ တရားရုံးက ဆုံးဖြတ်ချက်ချရတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေကိုကြည့်ရင် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ က ဖွဲ့ပေးထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ ဆိုင်ရာ သီးခြားလွတ်လပ်တဲ့ အချက်အလက်ရှာဖွေရေး FFM အဖွဲ့ရဲ့ အစီရင်ခံစာကို အကြိမ်ကြိမ် ရည်ညွှန်းထားသလို၊ ကုလအထွေထွေ ညီလာခံက ရိုဟင်ဂျာတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကိုပါ ရည်ညွှန်းထားတာ တွေ့ရလိမ့်မယ်လို့ ပြောခွင့်ရ Throssell က ထောက်ပြ ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာလာပြီဖြစ်တဲ့ ပဋိပက္ခအတွင်း အခြားတိုင်းရင်းသားတွေအပေါ် မြန်မာစစ်တပ်က လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက် ခဲ့တာတွေကို FFM အဖွဲ့အစီရင်ခံစာမှာ ဖေါ်ပြခဲ့တယ်လို့ Throssell ကပြောပါတယ်။ အဲဒီလို ချိုးဖောက်မှုတွေအတွက် အပြစ်ကင်းလွတ်ခွင့် ရနေတဲ့ကိစ္စကို ကိုယ်တွယ်ဖြေရှင်းရေးဟာ မြန်မာနိုင်ငံက လူပုဂ္ဂိုလ်အားလုံးအတွက် ရေရှည်ခိုင်မာတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ထိရောက်တဲ့ တရားစီရင်ရေး အနာဂတ်တခု ပေါ်ပေါက်လာစေဖို့ မရှိမဖြစ် လိုအပ်တယ်လို့ Throssell ကပြောပါတယ်။
.......................
ICJ ဆုံးဖွတျခကြျ ကုလလူ့အခှင့ျအရေး မဟာမငျးကွီးရုံး ကွိုဆို
(Unicode)
ICJ နိုငျငံတကာ တရားရုံးရဲ့ဆုံးဖွတျခကြျကို ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျရေးဆိုငျရာ မဟာမငျးကွီးရုံးက ကွိုဆိုလိုကျပွီး ဆုံးဖွတျခကြျတှေ အကောငျအထညျဖေါျရာမှာ နိုငျငံတကာ အဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့ မွနျမာအစိုးရကို ထပျမံတိုကျတှနျး လိုကျပါတယျ။ ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက ဆကျပွီးတငျပွမှာပါ။
ရိုဟငျဂြာတှေ လူမြိုးတုံး သုတျသငျဖယျရှား ခံရမယ့ျ ဖွဈနိုငျခွတှေရှေိတာကွောင့ျ ဒီအခွအေနကေနေ အကာအကှယျရဖို့ ICJ နိုငျငံတကာ တရားရုံးရဲ့ဆုံးဖွတျခကြျကို ကွိုဆိုကွောငျး ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျရေးဆိုငျရာ မဟာမငျးကွီးရုံး OHCHR ပွောခှင့ျရပုဂ်ဂိုလျ မစ်ဈ Liz Throssell က ပွောဆိုလိုကျပါတယျ။
“မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ သူ့လုပျပိုငျခှင့ျ အာဏာထဲကနေ အရေးယူ ဆောငျရှကျမှုအားလုံးကို လုပျရမယျဆိုတဲ့ ICJ တရားရုံးရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျကို ကမြတို့ ကွိုဆိုပါတယျ။ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု တားဆီးရေးနဲ့ အပွဈပေးရေးဆိုငျရာ သဘောတူစာခြုပျ အပိုဒျ ၂ မှာပါတဲ့ ကွားကာလ အရေးယူ ဆောငျရှကျခကြျတှနေဲ့ အနာဂတျကာလမှာ ရိုဟငျဂြာတှေ ရငျဆိုငျရဖှယျရှိတဲ့ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုကို အကာအကှယျပေးသှားဖို့ လိုပါတယျ။”
ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ ဂနြီဗာမွို့ ကုလရုံးမှာ ဇနျနဝါရီ ၂၄ ရကျနေ့ သတငျးထောကျတှနေဲ့ တှေ့ဆုံခြိနျ Liz Throssell က အဲဒီလို ပွောဆိုလိုကျ တာပါ။ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ မဟာမငျးကွီး Michelle Bachelet ကလညျး ၂၀၁၆ -၂၀၁၇ ခုနှဈတှတေုနျးက ရိုဟငျဂြာတှဟော အကွမျးဖကျ မှုတှကေို အကွိမျကွိမျ တှကွေုံခံစားခဲ့ရတာကို သူ့အနနေဲ့ အထူးစိုးရိမျမိတယျဆိုတာ ထပျခါတလဲလဲ ပွောဆိုခဲ့ကွောငျး Liz Throssell က ပွောပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ICJ ရဲ့ဆုံးဖွတျခကြျကို မွနျမာအစိုးရက လိုကျနာ အကောငျအထညျ ဖေါျဖို့ OHCHR က တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။
“လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု တားဆီးရေးဆိုငျရာ စာခြုပျပါ လိုကျနာဆောငျရှကျရမယ့ျ အခကြျတှအေတိုငျး မွနျမာနိုငျငံက ခြှငျးခကြျမရှိ ခကြျခငြျး တာဝနျယူ လုပျဆောငျဖို့ကိုလညျး ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး မဟာမငျးကွီးရုံးက တိုကျတှနျးပါတယျ။”
ရိုဟငျဂြာလို့ခေါျဆိုတာကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာအစိုးရဘကျကတော့ ICJ ဆုံးဖွတျခကြျကို လိုကျနာ လုပျဆောငျပါမယျလို့ ခုထိ အတိအကြ ပွောမထားသေးပါဘူး။ ICJ တရားရုံးရဲ့ဆုံးဖွတျခကြျတှဟော နိုငျငံတကာဥပဒတှေအေရ မလိုကျနာပဲ နလေို့မရတဲ့ အခကြျတှဖွေဈတယျ လို့လညျး Throssell က ဆိုပါတယျ။
ICJ က ခမြှတျလိုကျတဲ့ ကွားဖွတျ အရေးပေါျစီမံခကြျတှကေို ဖတျရှုနိုငျပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာတှကေို သတျဖွတျတာနဲ့ အပွငျးအထနျ ဖိနှိပျတာတှအေတှကျ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု တားဆီးရေးဆိုငျရာ သဘောတူစာခြုပျရဲ့ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတခုဖွဈတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ တာဝနျရှိတယျဆိုတာကို တရားစီရငျရေးအရ ဆုံးဖွတျနိုငျစမေယ့ျလမျးကွောငျး ပှင့ျသှားတာက သိပျအရေးပါတယျလို့ OHCHR ပွောခှင့ျရက ပွောပါတယျ။
“အခွား နိုငျငံတကာ စုံစမျးစဈဆေးမှုတှေ၊ တာဝနျခံမှုရှိတဲ့ လုပျငနျးစဉျတှလေိုပဲ မွနျမာအစိုးရကလညျး လိုအပျတဲ့ စုံစမျးစဈဆေးမှု အားလုံးမှာ နိုငျငံတကာ အဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ ပူးပေါငျဆောငျရှကျပါလို့ ကမြတို့ တောငျးဆိုပါတယျ။ တခြိနျထဲမှာပဲ မွနျမာနိုငျငံထဲမှာ ရိုဟငျဂြာတှေ ငွိမျးခမြျး စှာနဲ့ ဂုဏျသိက်ခာရှိစှာ နထေိုငျနိုငျဖို့ ထိရောကျတကျကွှတဲ့ လုပျဆောငျခကြျတှေ လုပျဆောငျဖို့လိုပွီး၊ သူတို့ရဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးကို အပွည့ျအဝ ခံစားရအောငျ ဖေါျဆောငျပေးဖို့လိုပါတယျ။”
ICJ တရားရုံးက ဆုံးဖွတျခကြျခရြတဲ့ အကွောငျးရငျးတှကေိုကွည့ျရငျ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ က ဖှဲ့ပေးထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံ ဆိုငျရာ သီးခွားလှတျလပျတဲ့ အခကြျအလကျရှာဖှရေေး FFM အဖှဲ့ရဲ့ အစီရငျခံစာကို အကွိမျကွိမျ ရညျညှှနျးထားသလို၊ ကုလအထှထှေေ ညီလာခံက ရိုဟငျဂြာတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျတှကေိုပါ ရညျညှှနျးထားတာ တှေ့ရလိမ့ျမယျလို့ ပွောခှင့ျရ Throssell က ထောကျပွ ပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ ဆယျစုနှဈပေါငျးမြားစှာ ကွာလာပွီဖွဈတဲ့ ပဋိပက်ခအတှငျး အခွားတိုငျးရငျးသားတှအေပေါျ မွနျမာစဈတပျက လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျ ခဲ့တာတှကေို FFM အဖှဲ့အစီရငျခံစာမှာ ဖေါျပွခဲ့တယျလို့ Throssell ကပွောပါတယျ။ အဲဒီလို ခြိုးဖောကျမှုတှအေတှကျ အပွဈကငျးလှတျခှင့ျ ရနတေဲ့ကိစ်စကို ကိုယျတှယျဖွရှေငျးရေးဟာ မွနျမာနိုငျငံက လူပုဂ်ဂိုလျအားလုံးအတှကျ ရရှေညျခိုငျမာတဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ ထိရောကျတဲ့ တရားစီရငျရေး အနာဂတျတခု ပေါျပေါကျလာစဖေို့ မရှိမဖွဈ လိုအပျတယျလို့ Throssell ကပွောပါတယျ။
