မြန်မာနိုင်ငံ လူမှောင်ခိုမှု အန္တရာယ် အလုပ်သမားရေးလှုပ်ရှားသူတွေအမြင်
{{Zawgyi/Unicode}}
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံရေး အခြေအနေတွေကြောင့် လူမှောင်ခိုမှု အန္တရာယ်တွေရှိနေသလို၊ တိုက်ဖျက်ရေးမှာ အားနည်းချက်တွေ ရှိနေတယ်လို့ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာနက အင်္ဂါ နေ့ကထုတ်ပြန်တဲ့ နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာက ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ စစ်တပ် အာဏာမသိမ်းခင်ကတည်းက လူကုန်ကူးမူ့ တိုက်ဖျက်ရေးလုပ်ငန်းတွေ အားနည်းနေနေသလို စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် အသက်ရှင် ရပ်တည်ဖို့ခက်ခဲနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေဟာ အလုပ်အကိုင်ရှာဖွေဖို့အပြင် နိုင်ငံတွင်းမှာနေမရလို့ ထွက်ပြေးလာကြရင်းနဲ့ လူကုန်ကူးသူတွေရဲ့သားကောင်တွေဖြစ်ရတယ်လို့လည်း အလုပ်သမားရေးတက်ကြွ လှုပ်ရှားသူတွေကဆိုပါတယ်။ ဒီသတင်းကို ဗွီအိုအေ သတင်းထောက် မအေးအေးမာ က သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံရေး အခြေအနေတွေကြောင့် လူမှောင်ခိုမှု အန္တရာယ်ရှိနေသလို၊ တိုက်ဖျက်ရေးမှာ အားနည်းချက်တွေ ရှိနေတယ်လို့လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာနက အင်္ဂါ နေ့ကထုတ်ပြန်တဲ့ နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာက ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်
စစ်အာဏာပိုင်တွေဟာ ဒီမိုကရေစီရေး လိုလားသူတွေကို ဖိနှိပ်အရေးယူဖို့ ဦးစားပေးလာတာကြောင့် လူမှောင်ခိုမှု တိုက်ဖျက်ရေးမှာ သိသိသာသာ ကျဆင်းသွားတယ်လို့လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာနရဲ့အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြခဲ့တာပါ။စစ်အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် စစ်တပ်ကိုဆန့်ကျင်သူတွေ အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်လာတဲ့ဝန်ထမ်းတွေများလာပြီး ပြည်တွင်းပဋိပက္ခတွေ ကြီးထွားလာမူတွေကလည်း လူကုန်ကူးမူ့တိုက်ဖျက်ရေးလုပ်ငန်းတွေကို လုပ်နိုင်ဖို့ပိုပြီး အားနည်းလာတဲ့ အကြောင်းရင်းတရပ်ဖြစ်တယ်လို့ ထိုင်းအခြေစိုက် ပညာရေးနဲ့ ဖွံဖြိုးတိုးတက်ရေးအဖွဲ့က အလုပ်သမားရေး လှုပ်ရှားသူ ဦးမင်းဦးက အခုလိုသုံးသပ်ပါတယ် ။
" စစ်အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက ပြသနာတွေ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခတွေရှိနေတာလေ ။ အရင်တုန်းကလည်း လူကုန်ကူးမူ့နဲ့ ပတ်သက်လို့ ပံ့ပိုးဆောင်ရွက်မူ့ အပိုင်းတွေမှာ လိုအပ်ချက်တွေရှိနေတာတွေ အားနည်းနေတာလေ။ အခုဆိုရင် ဌာနဆိုင်ရာအနေနဲ့ လုပ်တဲ့နေရာမှာ အင်အားမရှိတော့ဘူး။ ဝန်ထမ်းအင်အား စီမံခန့်ခွဲနိုင်မူ့ အင်အားဘဏ္ဍာငွေအစရှိတာ မလုံလောက်တော့ ဒီလိုအနေအထားတွေရှိမယ်ဆိုတာ ထင်ထားပြီးသားပါ ။ မြန်မာဘက်မှာတော့ အရင်းအမြစ်တွေမရှိဘူး။ အရင်းအမြစ်ဆိုတာ လူအင်အား ၊ ပစ္စည်းအင်အားတွေ အစုံလုပ်ပိုင်ခွင့်တွေမရှိဘူး။ ငွေကြေးမရှိဘူး။ သက်ဆိုင်တဲ့ ဌာနဆိုင်ရာတွေ အနေနဲ့လည်း သူတို့လုပ်ချင်တာလုပ်လို့မရဘူး။ ဒီဟာတွေ အကုန်လုံးကို စစ်တပ်က လူတွေကပဲ ကိုင်တွယ်ထားတာလေ"
တိုင်းပြည်တွင်းမှာပဲ စီးပွားရေးကြပ်တည်းမူတွေကြောင့် လူကုန်ကူးမူတွေရှိနေသလို အိမ်နီးနားချင် းနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ထိုင်းနယ်စပ်တွေမှာလည်း လူကုန်ကူးသူတွေ ခေါ်လာတဲ့မြန်မာတွေကို ထိုင်းအာဏာပိုင်တွေက အစုလိုက် အပြုံလိုက်ဖမ်းဆီးတာတွေရှိနေပါတယ် ။ ဒါဟာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးချိန် ကစလို့ မြန်မာပြည်တွင်းက ပြည်သူတွေဟာ အသက်ရှင် ရပ်တည်ဖို့အတွက် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ရင်း လူကုန်ကူးသူတွေရဲ့ သားကောင်တွေဖြစ်လာရတယ်လို့လည်း ရောင်ခြည်ဦး အလုပ်သမားအဖွဲ့က အလုပ်သမားရေးလှုပ်ရှားသူ ဦးမိုးကျော် ကလည်းဆိုပါတယ်။
"လူကုန်ကူးမူ့ကတော့ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် နိုင်ငံတွင်းမှာ ရပ်တည်နေထိုင်ဖို့ အသက်ရှင်နေထိုင်ဖို့အတွက် ခက်ခဲတဲ့အတွက် တခြား နယ်နမိတ်နယ်စပ် တခြားနိုင်ငံတွေထဲကို ဝင်ရောက်လာတာတွေရှိတယ် ။ နယ်စပ်တွေထဲမှာ ရာနဲ့ချီရှိတဲ့ သူတွေဖမ်းမိနေကြတယ်"
ကမ ္ဘာတဝှမ်းမှာ လက်ရှိ လူကုန်ကူးမှုရဲ့ သားကောင်းဖြစ်ရသူ လူပေါင်း ၂၅ သန်း နီးပါး ရှိတယ်လို့ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Antony Blinken က ပြောဆိုခဲ့တာပါ။ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် စစ်တပ်နဲ့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေ၊ တိုင်ရင်းသားလက်နက်ကို်င်တွေကြား လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေ ပိုပြီးကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖြစ်လာသလို့ စစ်ဘေးကြောင့် သိန်းနဲ့ချီရှိတဲ့ လူထုတွေ အိုးအိမ်စွန့်ခွါ ထွက်ပြေးခဲ့ရတယ်လို့ အစီရင်ခံစာမှာပါရှိပါတယ်။ ဒီထွက်ပြေးရသူတွေထဲက အများအပြားဟာ လူကုန်ကူးခံရမယ့် အန္တရာယ် ရှိကြောင်းလည်း အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။မြန်မာနိုင်ငံဟာ လူကုန်ကူးမူ့ တိုက်ဖျက်ရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ အနိမ့်ဆုံးအဆင့် သတ်မှတ်ချက်ပြည့်မှီအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်တာမရှိတဲ့အတွက် လူကုန်ကူးမူ့နဲ့ ပတ်သက်လို့ အဆိုးဝါးဆုံးဆင့် Tier 3 အဖြစ်သတ်မှတ်ခံထားရတာ အခုဆိုရင် ၅နှစ်ဆက်တိုက်ရှိသွားပြီဖြစ်ပါတယ်။
့ အိမ်နီးနားချင်း နိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ မြန်မာနဲ့ မလေးရှားနိုင်ငံနဲ့ ဆက်စပ်ပြီး လူကုန်ကူးမူတွေ အဖြစ်များနေတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံဟာ လူကုန်ကူးမူ တိုက်ဖျက်ရေးတွေကို ပိုမိုလုပ်ဆောင်ဖို့အတွက် နိုင်ငံတွင်းက အရေးကြီးတဲ့ ဌာနဆိုင်ရာတွေကို ထပ်မံတိုးချဲ ပူးပေါင်းခဲ့ပါတယ်။ အချက်အလက် စုဆောင်းရေးဌာန၊ တရားရေးဌာနတွေ အပါအအဝင် ဌာနဆိုင်ရာ ၁၀ခု အထိတိုးချဲ့ တာတွေကိုလုပ်ခဲ့တာပါ။ ဒီအတွက် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာနက tire 2 စောင့်ကြည့်အဆင့် ကနေ ပယ်ဖျက်ပြီး လူကုန်ကူးမူ့တိုက်ဖျက်ရေးကို ကောင်မွန်စွာလုပ်နိုင်ခဲ့တဲ့အတွက် Tire 2 အဆင့်ကို သတ်မှတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။
....................................................................
မွနျမာနိုငျငံ လူမှောငျခိုမှု အန်တရာယျ အလုပျသမားရေးလှုပျရှားသူတှအေမွငျ
{{Zawgyi/Unicode}}
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး နိုငျငံရေး အခွအေနတှေကွေောင့ျ လူမှောငျခိုမှု အန်တရာယျတှရှေိနသေလို၊ တိုကျဖကြျရေးမှာ အားနညျးခကြျတှေ ရှိနတေယျလို့ အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဌာနက အငျ်ဂါ နေ့ကထုတျပွနျတဲ့ နှဈပတျလညျ အစီရငျခံစာက ဖောျပွခဲ့ပါတယျ။ စဈတပျ အာဏာမသိမျးခငျကတညျးက လူကုနျကူးမူ့ တိုကျဖကြျရေးလုပျငနျးတှေ အားနညျးနနေသေလို စဈတပျအာဏာသိမျးပွီးတဲ့နောကျ အသကျရှငျ ရပျတညျဖို့ခကျခဲနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံသားတှဟော အလုပျအကိုငျရှာဖှဖေို့အပွငျ နိုငျငံတှငျးမှာနမေရလို့ ထှကျပွေးလာကွရငျးနဲ့ လူကုနျကူးသူတှရေဲ့သားကောငျတှဖွေဈရတယျလို့လညျး အလုပျသမားရေးတကျကွှ လှုပျရှားသူတှကေဆိုပါတယျ။ ဒီသတငျးကို ဗှီအိုအေ သတငျးထောကျ မအေးအေးမာ က သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး နိုငျငံရေး အခွအေနတှေကွေောင့ျ လူမှောငျခိုမှု အန်တရာယျရှိနသေလို၊ တိုကျဖကြျရေးမှာ အားနညျးခကြျတှေ ရှိနတေယျလို့လညျး အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဌာနက အငျ်ဂါ နေ့ကထုတျပွနျတဲ့ နှဈပတျလညျ အစီရငျခံစာက ဖောျပွခဲ့ပါတယျ
စဈအာဏာပိုငျတှဟော ဒီမိုကရစေီရေး လိုလားသူတှကေို ဖိနှိပျအရေးယူဖို့ ဦးစားပေးလာတာကွောင့ျ လူမှောငျခိုမှု တိုကျဖကြျရေးမှာ သိသိသာသာ ကဆြငျးသှားတယျလို့လညျး အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဌာနရဲ့အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွခဲ့တာပါ။စဈအာဏာသိမျးပွီးတဲ့နောကျ စဈတပျကိုဆန့ျကငြျသူတှေ အကွမျးမဖကျ အာဏာဖီဆနျလာတဲ့ဝနျထမျးတှမြေားလာပွီး ပွညျတှငျးပဋိပက်ခတှေ ကွီးထှားလာမူတှကေလညျး လူကုနျကူးမူ့တိုကျဖကြျရေးလုပျငနျးတှကေို လုပျနိုငျဖို့ပိုပွီး အားနညျးလာတဲ့ အကွောငျးရငျးတရပျဖွဈတယျလို့ ထိုငျးအခွစေိုကျ ပညာရေးနဲ့ ဖှံဖွိုးတိုးတကျရေးအဖှဲ့က အလုပျသမားရေး လှုပျရှားသူ ဦးမငျးဦးက အခုလိုသုံးသပျပါတယျ ။
" စဈအာဏာသိမျးပွီးကတညျးက ပွသနာတှေ ပွညျတှငျးပဋိပက်ခတှရှေိနတောလေ ။ အရငျတုနျးကလညျး လူကုနျကူးမူ့နဲ့ ပတျသကျလို့ ပံ့ပိုးဆောငျရှကျမူ့ အပိုငျးတှမှော လိုအပျခကြျတှရှေိနတောတှေ အားနညျးနတောလေ။ အခုဆိုရငျ ဌာနဆိုငျရာအနနေဲ့ လုပျတဲ့နရောမှာ အငျအားမရှိတော့ဘူး။ ဝနျထမျးအငျအား စီမံခန့ျခှဲနိုငျမူ့ အငျအားဘဏ်ဍာငှအေစရှိတာ မလုံလောကျတော့ ဒီလိုအနအေထားတှရှေိမယျဆိုတာ ထငျထားပွီးသားပါ ။ မွနျမာဘကျမှာတော့ အရငျးအမွဈတှမေရှိဘူး။ အရငျးအမွဈဆိုတာ လူအငျအား ၊ ပစ်စညျးအငျအားတှေ အစုံလုပျပိုငျခှင့ျတှမေရှိဘူး။ ငှကွေေးမရှိဘူး။ သကျဆိုငျတဲ့ ဌာနဆိုငျရာတှေ အနနေဲ့လညျး သူတို့လုပျခငြျတာလုပျလို့မရဘူး။ ဒီဟာတှေ အကုနျလုံးကို စဈတပျက လူတှကေပဲ ကိုငျတှယျထားတာလေ"
တိုငျးပွညျတှငျးမှာပဲ စီးပှားရေးကွပျတညျးမူတှကွေောင့ျ လူကုနျကူးမူတှရှေိနသေလို အိမျနီးနားခငြျ းနိုငျငံဖွဈတဲ့ထိုငျးနယျစပျတှမှောလညျး လူကုနျကူးသူတှေ ခေါျလာတဲ့မွနျမာတှကေို ထိုငျးအာဏာပိုငျတှကေ အစုလိုကျ အပွုံလိုကျဖမျးဆီးတာတှရှေိနပေါတယျ ။ ဒါဟာ စဈတပျအာဏာသိမျးပွီးခြိနျ ကစလို့ မွနျမာပွညျတှငျးက ပွညျသူတှဟော အသကျရှငျ ရပျတညျဖို့အတှကျ ထှကျပွေးတိမျးရှောငျရငျး လူကုနျကူးသူတှရေဲ့ သားကောငျတှဖွေဈလာရတယျလို့လညျး ရောငျခွညျဦး အလုပျသမားအဖှဲ့က အလုပျသမားရေးလှုပျရှားသူ ဦးမိုးကြောျ ကလညျးဆိုပါတယျ။
"လူကုနျကူးမူ့ကတော့ စဈတပျအာဏာသိမျးပွီးကတညျးက အကွောငျးအမြိုးမြိုးကွောင့ျ နိုငျငံတှငျးမှာ ရပျတညျနထေိုငျဖို့ အသကျရှငျနထေိုငျဖို့အတှကျ ခကျခဲတဲ့အတှကျ တခွား နယျနမိတျနယျစပျ တခွားနိုငျငံတှထေဲကို ဝငျရောကျလာတာတှရှေိတယျ ။ နယျစပျတှထေဲမှာ ရာနဲ့ခြီရှိတဲ့ သူတှဖေမျးမိနကွေတယျ"
ကမ ်ဘာတဝှမျးမှာ လကျရှိ လူကုနျကူးမှုရဲ့ သားကောငျးဖွဈရသူ လူပေါငျး ၂၅ သနျး နီးပါး ရှိတယျလို့ အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Antony Blinken က ပွောဆိုခဲ့တာပါ။ စဈအာဏာသိမျးမှုကွောင့ျ စဈတပျနဲ့ ပွညျသူ့ကာကှယျရေးတပျဖှဲ့တှေ၊ တိုငျရငျးသားလကျနကျကိုျငျတှကွေား လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှေ ပိုပွီးကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ ဖွဈလာသလို့ စဈဘေးကွောင့ျ သိနျးနဲ့ခြီရှိတဲ့ လူထုတှေ အိုးအိမျစှန့ျခှါ ထှကျပွေးခဲ့ရတယျလို့ အစီရငျခံစာမှာပါရှိပါတယျ။ ဒီထှကျပွေးရသူတှထေဲက အမြားအပွားဟာ လူကုနျကူးခံရမယ့ျ အန်တရာယျ ရှိကွောငျးလညျး အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။မွနျမာနိုငျငံဟာ လူကုနျကူးမူ့ တိုကျဖကြျရေးနဲ့ ပတျသကျလို့ အနိမ့ျဆုံးအဆင့ျ သတျမှတျခကြျပွည့ျမှီအောငျ ဆောငျရှကျနိုငျတာမရှိတဲ့အတှကျ လူကုနျကူးမူ့နဲ့ ပတျသကျလို့ အဆိုးဝါးဆုံးဆင့ျ Tier 3 အဖွဈသတျမှတျခံထားရတာ အခုဆိုရငျ ၅နှဈဆကျတိုကျရှိသှားပွီဖွဈပါတယျ။
့ အိမျနီးနားခငြျး နိုငျငံတှဖွေဈတဲ့ မွနျမာနဲ့ မလေးရှားနိုငျငံနဲ့ ဆကျစပျပွီး လူကုနျကူးမူတှေ အဖွဈမြားနတေဲ့ ထိုငျးနိုငျငံဟာ လူကုနျကူးမူ တိုကျဖကြျရေးတှကေို ပိုမိုလုပျဆောငျဖို့အတှကျ နိုငျငံတှငျးက အရေးကွီးတဲ့ ဌာနဆိုငျရာတှကေို ထပျမံတိုးခြဲ ပူးပေါငျးခဲ့ပါတယျ။ အခကြျအလကျ စုဆောငျးရေးဌာန၊ တရားရေးဌာနတှေ အပါအအဝငျ ဌာနဆိုငျရာ ၁၀ခု အထိတိုးခြဲ့ တာတှကေိုလုပျခဲ့တာပါ။ ဒီအတှကျ အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေးဌာနက tire 2 စောင့ျကွည့ျအဆင့ျ ကနေ ပယျဖကြျပွီး လူကုနျကူးမူ့တိုကျဖကြျရေးကို ကောငျမှနျစှာလုပျနိုငျခဲ့တဲ့အတှကျ Tire 2 အဆင့ျကို သတျမှတျပေးခဲ့ပါတယျ။
