{{Zawgyi/Unicode}}
အာဖရိကတိုက်နိုင်ငံတွေအတွင်း လာမယ့်စက်တင်ဘာလကုန်မှာ ကိုဗစ် 19 ရောဂါကို ခုခံနိုင်စွမ်းနည်းသူတွေရဲ့ ၁၀ ရာနှုန်းကို ကာကွယ်ဆေးအပြီးထိုးဖို့ ရည်မှန်းထားပေမယ့်လည်း ပြည့်မှီနိုင်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ WHO ကမ္ဘာ့ကျမ်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးက အစီရင်ခံထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ဒီအကြောင်းအရာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဗွီအိုအေသတင်းထောက် လီဆာ ရှလိန်း က ဂျနီဗာကနေသတင်းပေးပို့ထားတာကို ကိုဇော်မိုးကျော်--ကတင်ပြပေးပါမယ်
အခုလို အာဖရိကမှာ ကာကွယ်ဆေးထိုးဖို သတ်မှတ်ထားတဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာရည်မှန်းအချက်အတိုင်း ဖြစ်မြောက်အောင်မဆောင်ရွက် နိုင်ငံရတဲ့အဓိက ပြဿနာကတော့ ချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံကြီးတွေက ကာကွယ်ဆေးတွေကို ဝယ်ယူစုဆောင်းထားတဲ့အတွက်ဖြစ်တယ်လို့ WHO ရဲ့ ဒေသဆိုင်ရာအကြီးအကဲ မရှီဒစ်ဆို မိုတီက Matshidiso Moeti ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။
အာဖရိက နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ ကာကွယ်ဆေး ၁၄၃ သန်းရရှိခဲ့ပြီး လူသန်းပေါင်း ၃၉ သန်းကို ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်၊ ဒီအရေအတွက်ဟာ အာဖရိကတိုက်လူဦးရေရဲ့ ၃ ရာနှုန်းထက်လျော့နည်းကြောင်း။ ၅၀ ရာနှုန်းထိုးထားပြီးဖြစ်တဲ့ ဥရောပတိုက်တို့ အမေရိကန်တို့နဲ့စာလိုက်ရင် အလွန်နည်းတယ်လို့ သူမက ပြောဆိုပါတယ်။
"ကျမတို့အားလုံး စိတ်ပူတာကတော့ ကာကွယ်ဆေး ဖြန့်ဖြူးတဲ့နေရာမှာ မမျှမတဆက်ဖြစ်နေတဲ့ကိစ္စပါ၊ တကမ္ဘာလုံးဖြန့်ဝေတဲ့ ကာကွယ်ဆေးအရေအတွက် သန်း ၅ ထောင်မှာအာဖရိကအနေနဲ့ ၂ ရာခိုင်ဘဲရပါတယ်။ ဒီ ရာနှုန်းအတိုင်း အပြောင်းအလဲမရှိဘဲ လက်ရှိအတိုင်းဆက်သွားမယ်ဆိုရင်တော့ အာဖရိကတိုက်က နိုင်ငံ ၅၄ နိုင်ငံထဲက ၄၂ နှစ်နိုင်ငံကို ဒီစက်တင်ဘာလကုန် အပြီး ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးဖို့ သတ်မှတ်ချက်ကို ပြည့်မှီနိုင်မှာမဟုတ်ပါဘူး"
အာဖရိကမှာ ကိုဗစ်တတိယလှိုင်းဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး၊ ပြီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုင်လ က အဆိုးဆုံးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း အာဖရိကနိုင်ငံပေါင်း ၅၄ နိုင်ငံထဲက ၂၄ နိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ဖြစ်ပွားမှုမြင့်တက်နေပြီး ကူးဆက်နှုန်းလည်း မြန်ဆန်နေတယ်လို့ WHO ကမ္ဘာ့ကျမ်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးက အစီရင်ခံဖေါ်ပြထားပါတယ်။
WHO ကမ္ဘာ့ကျမ်းရေးအဖွဲ့ကြီးရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်တွေအရ အာဖရိကတိုက်မှာ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးဆက်ခံရသူပေါင်း ၈ သန်းလောက်ရှိပြီး၊ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်သတ္တပတ်အတွင်းမှာတင် ကူးဆက်သူ ၂ သိန်း ၁ သောင်း ကျော်ထပ်မံကူးဆက်ခံရပါတယ်။ အခုလိုကူးဆက်မှုတွေကြောင့် သေဆုံးသူ ၁ သိန်း ၉ သောင်းကျော်ရှိတဲ့အထဲက ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်ထဲမှာတင် သေဆုံးသူ ၅၅၀၀ ကျော်ရှိပါတယ်။
အာဖရိကတိုက်မှာ ကိုဗစ်ရောဂါအခြေအနေဟာ ဆက်လက်ဆိုးရွားနေပြီး၊ နာရီတိုင်းမှာ လူ ၂၆ ဦးဆေသုံးနေတယ်လို့ မိုတီ ကပြောဆိုပါတယ်။ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးထိုးတဲ့နှုန်းနှေးကွေးနေရင် ကိုဗစ်ကြောင့်အပြင်းအထန်ဖျားနာမှု သေဆုံးမှုတွေဆက်လက်ရှိနေဦးမှာဖြစ်တဲ့အတွက် ပြည်သူတွေအနေနဲ့ ကာကွယ်မှုတွေကို မရုတ်သိမ်းဘဲဆက်လက်ထားကြဖို့ကိုလည်းသူကတိုက်တွန်းပါတယ်။
ကိုဗစ်ဗိုင်းရပ် မျိုးကွဲများသစ်တွေထပ်တွေ့ရတာနဲ၊ နိုင်ငံရေးဖိအားတွေနဲ့အတူ၊ ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီးမှုနှုန်းမြင့်တဲ့နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ နောက်ထပ်ကာကွယ်ဆေးထပ်ထိုးပြီး ကိုဗစ်အန္တရယ်လျော့ကျလာအောင်ကျိုးပမ်းမှု စတဲ့အခြေအနေတွေကြောင့် ကျမတို့ရဲ့ တကမ္ဘာလုံးကာကွယ်ဆေး သာတူညီမျှ ဖြန့်ဝေသုံးစွဲနိုင်ရေးဆိုတဲ့ မျှော်မှန်းချက်ကတော့ စိန်ခေါ်မှုတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရာဦးမှာပါ။
အာဖရိကကို ကာကွယ်ဆေး တင်ပို့ရောက်ရှိနှုန်းမြန်ဆန်လာတဲ့အတွက်တော့ သူ့အနေနဲ့အားတက်မိကြောင်း မိုတီက ပြောဆိုပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကာကွယ်ဆေးတွေ ဝေငှပေးတာနဲ့ပတ်သက်လို့တော့ စီမံခန့်ခွဲမှုတွေ တိုးတက်ကောင်းမွန်လာဖို့ လိုသေးတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အခုလို ကိုဗစ်ကပ်ဆိုးကြီးကနေ လွတ်မြောက်ပြီး ကမ္ဘာကြီးပြန်လည်ကောင်းမွန်လာဖို့ အရေးမှာ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအားလုံးရဲ့စည်းလုံးညီညွတ်မှုဟာ အဓိကကျတဲ့နေရာမှာဆက်လက်ရှိနေသေးပါကြောင်း အာဖရိကဆိုင်ရာ WHO အကြီးအကဲ မိုတီက ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
.........................................
{{Unicode}}
အာဖရိကတိုကျနိုငျငံတှအေတှငျး လာမယ့ျစကျတငျဘာလကုနျမှာ ကိုဗဈ 19 ရောဂါကို ခုခံနိုငျစှမျးနညျးသူတှရေဲ့ ၁၀ ရာနှုနျးကို ကာကှယျဆေးအပွီးထိုးဖို့ ရညျမှနျးထားပမေယ့ျလညျး ပွည့ျမှီနိုငျမှာမဟုတျဘူးလို့ WHO ကမ်ဘာ့ကမြျးမာရေးအဖှဲ့ကွီးက အစီရငျခံထုတျပွနျထားပါတယျ။ ဒီအကွောငျးအရာနဲ့ပတျသကျပွီး ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ လီဆာ ရှလိနျး က ဂနြီဗာကနသေတငျးပေးပို့ထားတာကို ကိုဇောျမိုးကြောျ--ကတငျပွပေးပါမယျ
အခုလို အာဖရိကမှာ ကာကှယျဆေးထိုးဖို သတျမှတျထားတဲ့ ကမ်ဘာလုံးဆိုငျရာရညျမှနျးအခကြျအတိုငျး ဖွဈမွောကျအောငျမဆောငျရှကျ နိုငျငံရတဲ့အဓိက ပွူနာကတော့ ခမြျးသာတဲ့နိုငျငံကွီးတှကေ ကာကှယျဆေးတှကေို ဝယျယူစုဆောငျးထားတဲ့အတှကျဖွဈတယျလို့ WHO ရဲ့ ဒသေဆိုငျရာအကွီးအကဲ မရှီဒဈဆို မိုတီက Matshidiso Moeti ပွောဆိုလိုကျပါတယျ။
အာဖရိက နိုငျငံတှအေနနေဲ့ ကာကှယျဆေး ၁၄၃ သနျးရရှိခဲ့ပွီး လူသနျးပေါငျး ၃၉ သနျးကို ကာကှယျဆေးထိုးပေးနိုငျခဲ့ပါတယျ၊ ဒီအရအေတှကျဟာ အာဖရိကတိုကျလူဦးရရေဲ့ ၃ ရာနှုနျးထကျလြော့နညျးကွောငျး။ ၅၀ ရာနှုနျးထိုးထားပွီးဖွဈတဲ့ ဥရောပတိုကျတို့ အမရေိကနျတို့နဲ့စာလိုကျရငျ အလှနျနညျးတယျလို့ သူမက ပွောဆိုပါတယျ။
"ကမြတို့အားလုံး စိတျပူတာကတော့ ကာကှယျဆေး ဖွန့ျဖွူးတဲ့နရောမှာ မမြှမတဆကျဖွဈနတေဲ့ကိစ်စပါ၊ တကမ်ဘာလုံးဖွန့ျဝတေဲ့ ကာကှယျဆေးအရအေတှကျ သနျး ၅ ထောငျမှာ အာဖရိကအနနေဲ့ ၂ ရာခိုငျဘဲရပါတယျ။ ဒီ ရာနှုနျးအတိုငျး အပွောငျးအလဲမရှိဘဲ လကျရှိအတိုငျးဆကျသှားမယျဆိုရငျတော့ အာဖရိကတိုကျက နိုငျငံ ၅၄ နိုငျငံထဲက ၄၂ နှဈနိုငျငံကို ဒီစကျတငျဘာလကုနျ အပွီး ကာကှယျဆေးထိုးပေးဖို့ သတျမှတျခကြျကို ပွည့ျမှီနိုငျမှာမဟုတျပါဘူး"
အာဖရိကမှာ ကိုဗဈတတိယလှိုငျးဖွဈပှားခဲ့ပွီး၊ ပွီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုငျလ က အဆိုးဆုံးဖွဈခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး အာဖရိကနိုငျငံပေါငျး ၅၄ နိုငျငံထဲက ၂၄ နိုငျငံမှာ ကိုဗဈဖွဈပှားမှုမွင့ျတကျနပွေီး ကူးဆကျနှုနျးလညျး မွနျဆနျနတေယျလို့ WHO ကမ်ဘာ့ကမြျးမာရေးအဖှဲ့ကွီးက အစီရငျခံဖေါျပွထားပါတယျ။
WHO ကမ်ဘာ့ကမြျးရေးအဖှဲ့ကွီးရဲ့ ထုတျပွနျခကြျတှအေရ အာဖရိကတိုကျမှာ ဗိုငျးရပျဈပိုးကူးဆကျခံရသူပေါငျး ၈ သနျးလောကျရှိပွီး၊ ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျသတ်တပတျအတှငျးမှာတငျ ကူးဆကျသူ ၂ သိနျး ၁ သောငျး ကြောျထပျမံကူးဆကျခံရပါတယျ။ အခုလိုကူးဆကျမှုတှကွေောင့ျ သဆေုံးသူ ၁ သိနျး ၉ သောငျးကြောျရှိတဲ့အထဲက ပွီးခဲ့တဲ့အပတျထဲမှာတငျ သဆေုံးသူ ၅၅၀၀ ကြောျရှိပါတယျ။
အာဖရိကတိုကျမှာ ကိုဗဈရောဂါအခွအေနဟော ဆကျလကျဆိုးရှားနပွေီး၊ နာရီတိုငျးမှာ လူ ၂၆ ဦးဆသေုံးနတေယျလို့ မိုတီ ကပွောဆိုပါတယျ။ ကိုဗဈကာကှယျဆေးထိုးတဲ့နှုနျးနှေးကှေးနရေငျ ကိုဗဈကွောင့ျအပွငျးအထနျဖြားနာမှု သဆေုံးမှုတှဆေကျလကျရှိနေဦးမှာဖွဈတဲ့အတှကျ ပွညျသူတှအေနနေဲ့ ကာကှယျမှုတှကေို မရုတျသိမျးဘဲဆကျလကျထားကွဖို့ကိုလညျးသူကတိုကျတှနျးပါတယျ။
ကိုဗဈဗိုငျးရပျ မြိုးကှဲမြားသဈတှထေပျတှေ့ရတာနဲ၊ နိုငျငံရေးဖိအားတှနေဲ့အတူ၊ ကာကှယျဆေးထိုးပွီးမှုနှုနျးမွင့ျတဲ့နိုငျငံတှအေနနေဲ့ နောကျထပျကာကှယျဆေးထပျထိုးပွီး ကိုဗဈအန်တရယျလြော့ကလြာအောငျကြိုးပမျးမှု စတဲ့အခွအေနတှေကွေောင့ျ ကမြတို့ရဲ့ တကမ်ဘာလုံးကာကှယျဆေး သာတူညီမြှ ဖွန့ျဝသေုံးစှဲနိုငျရေးဆိုတဲ့ မြှောျမှနျးခကြျကတော့ စိနျခေါျမှုတှနေဲ့ ရငျဆိုငျနရောဦးမှာပါ။
အာဖရိကကို ကာကှယျဆေး တငျပို့ရောကျရှိနှုနျးမွနျဆနျလာတဲ့အတှကျတော့ သူ့အနနေဲ့အားတကျမိကွောငျး မိုတီက ပွောဆိုပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကာကှယျဆေးတှေ ဝငှေပေးတာနဲ့ပတျသကျလို့တော့ စီမံခန့ျခှဲမှုတှေ တိုးတကျကောငျးမှနျလာဖို့ လိုသေးတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ အခုလို ကိုဗဈကပျဆိုးကွီးကနေ လှတျမွောကျပွီး ကမ်ဘာကွီးပွနျလညျကောငျးမှနျလာဖို့ အရေးမှာ ကမ်ဘာ့နိုငျငံအားလုံးရဲ့စညျးလုံးညီညှတျမှုဟာ အဓိကကတြဲ့နရောမှာဆကျလကျရှိနသေေးပါကွောငျး အာဖရိကဆိုငျရာ WHO အကွီးအကဲ မိုတီက ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
