ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေျမျမဳပ္မုိင္းအသံုးျပဳတာေတြကို ရပ္ဆုိင္းေရးဟာ အစိုးရတပ္မေတာ္နဲ႔ လက္နက္ကိုင္ အဖဲြ႔ေတြ အၾကား အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မႈ အားနည္းေနတာေၾကာင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္တာ မရိွေၾကာင္း ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈရပ္စဲေရးဆုိင္ရာ ပူးတဲြေစာင့္ၾကည့္ေရး ေကာ္မတီ JMC အတြင္းေရးမွဴး ၁ က ေျပာပါတယ္။ ဒီႏွစ္ပိုင္းေတြအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေျမျမဳပ္မိုင္းေၾကာင့္ ထိခုိက္ေသဆံုးရသူ ၅၀၀နီးပါးရိွေနၿပီး စစ္ပဲြျဖစ္ပြားရာေဒသက ျပည္သူေတြကေတာ့ ဒီလုိအျဖစ္မ်ိဳးေတြ ထပ္မံမျဖစ္ေပၚေစဖုိ႔ ေတာင္းဆုိ ၾကပါတယ္။ ဒီသတင္းကိုေတာ့ ဗီြအုိေအ ျမန္မာပိုင္းရဲ့သတင္းေထာက္ ကိုမုိးေဇာ္က တင္ျပထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေျမျမဳပ္မုိင္းအသံုးျပဳမႈ ပိတ္ပင္တားဆီးေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္မေရးထိုး ေသးသလို တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔ေတြကလည္း ေျမျမဳပ္မုိင္းေတြကို အသံုးျပဳေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလ ၄ရက္ေန႔က ေနျပည္ေတာ္မွာ က်င္းပတဲ့ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ မုိင္းအႏၱရာယ္ အသိပညာေပးေရးနဲ႔ မုိင္းလုပ္ငန္းဆုိင္ရာ အကူအညီေပးေရးေန႔ အခမ္းအနားမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ျပည္နယ္ ၉ခု ၿမိဳ႕နယ္ ၅၂ၿမိဳ႕နယ္ဟာ မုိင္းနဲ႔ မေပါက္ကဲြေသးတဲ့ စစ္က်န္ လက္နက္ပစၥည္းေတြရဲ့ အႏၱရာယ္နဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရေၾကာင္း လူမႈ၀န္ထမ္း၊ ကယ္ဆယ္ေရးနဲ႔ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး၀န္ၾကီးဌာန ဒု၀န္ႀကီး ဦးစိုးေအာင္က ေျပာဆုိထားပါတယ္။
ေလာေလာဆည္ ေျမျမဳပ္မိုင္းအသံုးျပဳတာေတြ ရပ္ဆုိင္းႏိုင္တဲ့အေျခအေနမရိွေသးေၾကာင္းကို ျပည္ေထာင္စု အဆင့္ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈရပ္စဲေရးဆုိင္ရာ ပူးတဲြေစာင့္ၾကည့္ေရး ေကာ္မတီ JMC အတြင္းေရးမွဴး ၁ ေဒါက္တာ ေရႊခါးရ္က ေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္တုိ႔ရဲ့ NCA မွာေတာ့ ႏွစ္ဘက္ သေဘာတူမႈအရ မိုင္းရွင္းလင္းေရးေတြ ေဆာင္ရြက္မယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တုိ႔က coordination လုပ္ေပးရမွာေပါ့။ အခုထက္ထိကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ အဲဒါမ်ိဳးမိုင္းရွင္းမယ္ဆိုတဲ့ ႏွစ္ဘက္သေဘာတူညီထားတာေတာ့ အခုထိေတာ့ မရိွေသးဘူး။ အဓိကျဖင့္ေတာ့ အခုထက္ထိက က်ေနာ္တုိ႔ မိုင္းေတြက လံုၿခံဳေရးအရ သံုးထားတဲ့ မုိင္းေတြ ဆုိေတာ့ အခုထက္ထိကေတာ့ ယံုၾကည္မႈက နည္းေသးတယ္ လုိ႔ပဲ ေျပာရမွာေပါ့ေနာ္။ အဲဒါေတြေၾကာင့္ အဲဒါ က်ေနာ္တုိ႔ မလုပ္ႏိုင္ေသးဘူး။”
တစ္ႏိုင္ငံလံုး ပစ္ခတ္တိုက္ခုိက္မႈရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ NCA ကို လက္မွတ္ေရးထုိးထားတဲ့ အဖဲြ႔ေတြနဲ႔ အစုိးရတပ္မေတာ္အၾကားမွာေတာ့ မိုင္းရွင္းလင္းေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သေဘာတူညီထားတဲ့ အခ်က္ကို အခုလို ဆက္လက္ေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္တုိ႔ မူတစ္ခုေတာ့ ခ်ထားတာေပါ့။ တကယ္လုိ႔ ႏွစ္ဘက္ သေဘာတူတဲ့ မိုင္းရွင္းလင္းေရး လုပ္ငန္းေတြ လုပ္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ မိုင္းရွင္းလင္းေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အသိေပး workshop ေတြ၊ activity ေတြ အသိပညာကိုေတာ့ ဘယ္သူေပးေပး လာေပးလုိ႔ရတယ္။ ႏိုင္ငံျခားကေရာ၊ ျပည္တြင္းကေရာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ တကယ္လက္ေတြ႔ ရွင္းလင္းမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ကိုယ္ကိုယ္တုိင္ပဲ ကိုယ္ရွင္းၾကမယ္ဆုိၿပီးေတာ့ အဲဒါမ်ိဳးေတာ့ သေဘာတူထားတာရိွပါတယ္။”
ေဒသဖံြ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ လုိအပ္တဲ့ ေနရာေတြ၊ လမ္းေတြမွာ မုိင္းရွင္းလင္းေရး ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ကိုလည္း ေဆြးေႏြး ထားေၾကာင္း ေဒါက္တာေရႊခါးရ္က ေျပာပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ အပတ္ေသာၾကာေန႔ကေတာ့ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း သီေပါၿမိဳ႕နယ္ မန္လီရြာအနီးမွာ မုိင္းနင္းမိတာ ေၾကာင့္ လူ ၃ ေယာက္ေသဆံုးေၾကာင္း မန္လီရြာသားတဦးက အခုလုိ ေျပာပါတယ္။
“ရြာသားေတြက ေတာင္ရြာသြားရင္းနဲ႔ ျဖစ္တာပါခင္ဗ်။ မနက္အေစာႀကီး သြားတာ။ မနက္စာက ေတာင္ယာမွာ စားၾကတာေလ။ အဲ ထမင္းစားေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ၁၅ႏွစ္သားေလးက သူက မစားဘဲနဲ႔ ေလွ်ာက္လည္တဲ့အခ်ိန္မွာ နင္းမိတာခင္ဗ်။ ၇ေယာက္ထိတာ ၃ေယာက္ေသ၊ ၄ေယာက္ ရွင္တယ္။ အဲဒီေဆး႐ံုတက္တဲ့သူေတြလည္း ျပန္ဆင္းၿပီ။ တစ္ေယာက္ပဲ က်န္ေတာ့တယ္။ ၁၁ႏွစ္ကေလး သူက ေလးတန္းေျဖထားတာေပါ့ ေက်ာင္းသူေလး တစ္ေယာက္ပါတယ္။ ကြ်ဲေက်ာင္းသားကေလး ၁၅ႏွစ္ တစ္ေယာက္ပါတယ္။ ၃၄ တစ္ေယာက္ပါတာေပါ့။”
သီေပါၿမိဳ႕နယ္ မန္လီရြာအနီးမွာ RCSS ရွမ္းတပ္ဖဲြ႔ နဲ႔ SSPP၊ TNLA ရွမ္း၊ ပေလာင္ ပူးေပါင္းတပ္ေတြအၾကား တုိက္ပဲြ ျဖစ္ပြားခဲ့တာပါ။ ဒီမုိင္းေပါက္ကဲြမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရတပ္မေတာ္နဲ႔ RCSS က TNLA ရဲ့ လက္ခ်က္လုိ႔ သတင္းထုတ္ျပန္ေပမဲ့ TNLA ကေတာ့ ျငင္းဆုိထားပါတယ္။
ေဒသခံ ျပည္သူေတြကေတာ့ ေက်းရြာေတြ၊ လူသြားလမ္းေတြမွာ မိုင္းေထာင္တာမ်ိဳး ဆက္မလုပ္ဖို႔အတြက္ ေမတၱာရပ္ခံၾကပါတယ္။
“က်ေနာ္တုိ႔ အေနနဲ႔ကေတာ့ အာဏာပုိင္ အကုန္လံုးကို ေမတၱာရပ္ခံတာေပါ့။ သြားလာရာလမ္း၊ ေတာင္ယာေတြ မွာ မေထာင္ဖုိ႔ေပါ့ဗ်ာ။ လက္က်န္ မုိင္းေတြ ရိွရင္လည္းရွင္းေပးဖုိ႔။ ေနာက္ ထပ္မေထာင္ဖုိ႔၊ ဒီလုိမ်ိဳး ဆက္မျဖစ္ေအာင္၊ ရြာသားေတြကို မေၾကာက္မလန္႔ေအာင္ က်ေနာ္တုိ႔ကို ကူညီေပးပါလုိ႔ပဲ ေတာင္းဆိုခ်င္တာေပါ့။ ”
ေနျပည္ေတာ္မွာ က်င္းပတဲ့ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ မုိင္းအႏၱရာယ္ အသိပညာေပးေရးနဲ႔ မုိင္းလုပ္ငန္းဆုိင္ရာ အကူအညီေပးေရးေန႔ အခမ္းအနားမွာ ၂၀၁၇ခုႏွစ္ကေန ယေန႔အထိ မိုင္းေၾကာင့္ ထိခုိက္သူ ၄၄၉ ဦးရိိွေၾကာင္းနဲ႔ ေထာက္ပံေငြ ၉၉၈ သိန္းေထာက္ပံ့ခဲ့ေၾကာင္း လူကယ္ျပန္၀န္ႀကီးဌာန ဒု၀န္ႀကီး ဦးစိုးေအာင္က ေျပာၾကားပါတယ္။
ကုလသမဂၢ ကေလးမ်ားရံပံုေငြအဖဲြ႔ UNICEF ကေတာ့ မိုင္းနဲ႔ အျခားေပါက္ကဲြေစတတ္တဲ့ပစၥည္း ေတြေၾကာင့္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္မွာ ထိခုိက္ေသဆံုးမႈ ၁၇၆ မႈျဖစ္ပြားၿပီး ၂၀၁၈ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ၂၇၆မႈအထိ မ်ားျပားလာခဲ့ေၾကာင္း၊ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ ကေလး ၁၆ေယာက္ေသဆံုးၿပီး ၄၀ထိခုိက္ခဲ့ေၾကာင္းသတင္းထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။ ဒီထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ေျမျမဳပ္မုိင္းအသစ္ေတြ ထပ္မေထာင္ဖုိ႔နဲ႔ ကေလးငယ္ေတြနဲ႔ သူတုိ႔ မိသားစုေတြကို ကာကြယ္ေပးဖုိ႔အတြက္ ပဋိပကၡမွာ ပါ၀င္တဲ့ လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔ေတြ အားလံုးကုိ ေတာင္းဆိုထားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ကမၻာေပၚမွာ ေျမျမွဳပ္မိုင္းေၾကာင့္ ထိခိုက္ေသဆံုးမႈ အမ်ားဆံုး ႏုိင္ငံ ၅ ႏိုင္ငံစာရင္းထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။
