(Zawgyi/Unicode)
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ချီးမြှင့်ထားတဲ့ Freedom of the City of London လွတ်မြောက်ရေး ဂုဏ်ထူးဆောင်ဆုကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်း လိုက်ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူသားချင်းစာနာမှုကင်းမဲ့တဲ့ နိုင်ထက်စီးနင်း လုပ်ရပ်တွေကို ရှုတ်ချပြောဆိုဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တာအတွက် ဒီဂုဏ်ထူးဆောင်ဆု ရုပ်သိမ်းဖို့ လန်ဒန်မြို့တော်ကော်ပိုရေးရှင်းက ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပေမဲ့ ယာယီဆိုင်းငံ့ထားရာက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဘက်က အကြောင်းပြန်ကြားဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့ပြီးနောက်မှာ အခုလို အပြီးတိုင် ရုပ်သိမ်းလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။ အကြောင်းစုံကို ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က စုစည်း တင်ပြထားပါတယ်။
လန်ဒန်မြို့တော် ကော်ပိုရေးရှင်း(City of London Corporation)က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ချီးမြှင့်ထားတဲ့ Freedom of the City of London ဂုဏ်ထူးဆောင်ဆုကို ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း မတ်လ (၅)ရက်နေ့မှာ ကြေညာချက်ထုတ်ပြန် လိုက်ပါတယ်။
ကြေညာချက်ထဲမှာ အဖွဲ့ဥက္ကဌ Sir David Wooton က အခုလိုပြောဆိုထားပါတယ်။
“ ဒီနေ့ဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူသားချင်းစာနာမှုကင်းမဲ့တဲ့ နိုင်ထက်စီးနင်းလုပ်ရပ်တွေကို ကျနော်တို့အဖွဲ့က ပြစ်တင်ရှုတ်ချကြောင်း ပြသလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါတွေကို မကြာသေးခင်က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင် ဦးဆောင်ပြီးတက်ရောက်တဲ့ နယ်သာလန်နိုင်ငံ The Hague မြို့တရားရုံးမှာ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ အသေးစိတ် ကြားနာခဲ့ပြီဖြစ်သလို၊ အထောက်ထားတွေလည်း သိရှိခဲ့ရပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကြားနာမှုမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ မြန်မာအစိုးရနဲ့အတူ ပူးတွဲရပ်တည်ခဲ့ပြီး လန်ဒန်မြို့တော် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး အဖွဲ့ လွတ်လပ်မှုဆိုင်ရာကော်မတီရဲ့ အကြောင်းကြားစာတွေကို ပြန်ကြားဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တဲ့အတွက် ဒီဆုကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရေး သဘောထား ပိုမို ခိုင်မာသွားပါတယ်။”
ဂုဏ်ထူးဆောင်ဆုကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းဖို့ ဖြစ်လာရတဲ့ အကြောင်းနဲ့ ပတ်သက်လို့ လန်ဒန်အခြေစိုက် Burma Campaign UK အဖွဲ့ ဒါရိုက်တာ Mark Farmaner က ခုလိုသုံးသပ်ပါတယ်။
“ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တုန်းက လန်ဒန်မြို့တော် ကော်ပိုရေးရှင်းဟာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဂုဏ်ထူးဆောင် လွတ်မြောက်ရေးဆု ချီးမြှင့်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီတုန်းက နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစ ီ အသွင်ကူးပြောင်းရေးအပေါ် အကောင်းမြင်နေကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လန်ဒန်မြို့ရဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကြီးတွေ၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းကြီးတွေနဲ့ ကုမ္ပဏီကြီးတွေ တည်ရှိရာ City of London ရဲ့ Corporation ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံကို စီးပွားရေး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံဖို့ အခွင့်အလန်းတရပ်အဖြစ် ရှုမြင်ခဲ့ကြပြီး၊ ဒီဆု ချီးမြှင့်လိုက်ခြင်းအားဖြင့် စီးပွားရေးဆက်ဆံမှု ပိုမို အဆင်ပြေ လာလိမ့်မယ် လို့လည်း ယူဆခဲ့ကြတာပါ။”
“ ဒါပေမဲ့ နောက်ပိုင်း ၂၀၁၇ သြဂုတ်လမှာ ရိုဟင်ဂျာပြဿနာပေါ်ပေါက်ခဲ့တာ၊ လူ့အခွင့်ရေး ချိုးဖောက်မှုတွေရှိလာတာ၊ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား တွေ ဆက်ရှိနေတာ .. ဒါတွေကို တွေ့လာရတော့ လန်ဒန်မြို့တော်ကော်ပိုရေးရှင်း အဖွဲ့ဝင်တချို့က ဒီဆုဟာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဆက်ပြီး ပေးသင့်သလားဆိုပြီး မေးခွန်းထုတ်လာကြပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ ဒေါ်စုဆီကို စာနှစ်ကြိမ် ရေးသားပြီး သူတို့ရဲ့ စိုးရိမ်ကြောင့်ကြ မှုတွေနဲ့ ဒီကိစ္စကို အကြောင်းပြန်ကြားပေးဖို့ မေးမြန်ခဲ့ပေမဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကတော့ ပြန်လည်ဖြေကြားခြင်း မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒါကြောင့် ခုခါမှာ သူတို့က ဒီဆုကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ”
တချိန်က ကမ္ဘာကတောင် အတုယူလေးစားခဲ့ရတဲ့ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ ခုတော့ လူ့အခွင့်အရေး ကိစ္စတွေမှာ လေးစားမှုမရှိတော့ဘူးလို့ မြင်လာမိကြောင်း Mark Farmaner က ထောက်ပြပါတယ်။
“ အရင်တုန်းက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းကို အကူအညီတောင်းခဲ့သလို နိုင်ငံတကာက လူအများစုကလည်း ကူညီပံ့ပိုးခဲ့ပါတယ်။ အခုတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ လူ့အခွင့်အရေးအပေါ် လေးစားလိုက်နာတယ်လို့ မယုံကြည်ကြတော့သလို စစ်တပ်က လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်နေတာကိုတောင် သူမက အကာကွယ်ပေးနေတယ်ဆိုပြီး ပြစ်တင်ခံနေရပါတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဟာ စစ်တပ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်း မရှိတာမှန်ပေမဲ့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေကို ပြန်လွှတ်ပေးနိုင်တာမျိုး၊ လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုခွင့်တွေမှာ ဖိနှိပ်ထားတဲ့ ဥပဒေတွေကို ဖြေလျှော့ပေးနိုင်တာ ရှိပေမယ့် သူ့အနေနဲ့ ဒါတွေ လုပ်ဆောင်တာ မရှိသေးပါဘူး။ ”
ဒီဂုဏ်ထူးဆောင်ဆုကို ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဆီက ပြန်ရုပ်သိမ်းဖို့ ကောင်စီဝင်တဦးဖြစ်တဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နွယ်ဖွား ဗြိတိန်နိုင်ငံသား Munsur Ali က အဆိုပြုခဲ့ပြီး၊ Common Council တရားရုံးမှာ အခြေအတင် ဆွေးနွေးခဲ့ပြီးတဲ့နောက် ပြန်ရုပ်သိမ်းသင့်တယ်ဆိုတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ၂၀၁၉ ထဲ ရုံးတော်က အမိန့်ချခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
Honorary Freedom ဂုဏ်ထူးဆောင်ဆုကို ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း Winston Churchill, ဂရုဏာရှင်သူနာပြုဆရာမ Florence Nightingale အပြင် တောင်အာဖရိကနိုင်ငံက Nelson Mandela နဲ့ ဘုန်းတော်ကြီး Desmond Tutu ၊ သိပ္ပံပါမောက္ခ Stephen Hawking တို့ကို ပေးအပ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
..................
လနျဒနျမွို့တောျ လှတျမွောကျရေး ဂုဏျထူးဆောငျဆု ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဆီက ပွနျလညျရုပျသိမျး
(Unicode)
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို ခြီးမွှင့ျထားတဲ့ Freedom of the City of London လှတျမွောကျရေး ဂုဏျထူးဆောငျဆုကို ပွနျလညျရုပျသိမျး လိုကျပွီ ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ လူသားခငြျးစာနာမှုကငျးမဲ့တဲ့ နိုငျထကျစီးနငျး လုပျရပျတှကေို ရှုတျခပြွောဆိုဖို့ ပကြျကှကျခဲ့တာအတှကျ ဒီဂုဏျထူးဆောငျဆု ရုပျသိမျးဖို့ လနျဒနျမွို့တောျကောျပိုရေးရှငျးက ဆုံးဖွတျခဲ့ပမေဲ့ ယာယီဆိုငျးငံ့ထားရာက ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဘကျက အကွောငျးပွနျကွားဖို့ ပကြျကှကျခဲ့ပွီးနောကျမှာ အခုလို အပွီးတိုငျ ရုပျသိမျးလိုကျတာဖွဈပါတယျ။ အကွောငျးစုံကို ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက စုစညျး တငျပွထားပါတယျ။
လနျဒနျမွို့တောျ ကောျပိုရေးရှငျး(City of London Corporation)က ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို ခြီးမွှင့ျထားတဲ့ Freedom of the City of London ဂုဏျထူးဆောငျဆုကို ပွနျလညျ ရုပျသိမျးလိုကျပွီဖွဈကွောငျး မတျလ (၅)ရကျနေ့မှာ ကွညောခကြျထုတျပွနျ လိုကျပါတယျ။
ကွညောခကြျထဲမှာ အဖှဲ့ဥက်ကဌ Sir David Wooton က အခုလိုပွောဆိုထားပါတယျ။
“ ဒီနေ့ဆုံးဖွတျခကြျဟာ မွနျမာနိုငျငံမှာ လူသားခငြျးစာနာမှုကငျးမဲ့တဲ့ နိုငျထကျစီးနငျးလုပျရပျတှကေို ကနြောျတို့အဖှဲ့က ပွဈတငျရှုတျခကြွောငျး ပွသလိုကျတာဖွဈပါတယျ။ အဲဒါတှကေို မကွာသေးခငျက ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျ ဦးဆောငျပွီးတကျရောကျတဲ့ နယျသာလနျနိုငျငံ The Hague မွို့တရားရုံးမှာ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ အသေးစိတျ ကွားနာခဲ့ပွီဖွဈသလို၊ အထောကျထားတှလေညျး သိရှိခဲ့ရပွီ ဖွဈပါတယျ။ ဒီကွားနာမှုမှာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဟာ မွနျမာအစိုးရနဲ့အတူ ပူးတှဲရပျတညျခဲ့ပွီး လနျဒနျမွို့တောျ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေး အဖှဲ့ လှတျလပျမှုဆိုငျရာကောျမတီရဲ့ အကွောငျးကွားစာတှကေို ပွနျကွားဖို့ ပကြျကှကျခဲ့တဲ့အတှကျ ဒီဆုကို ပွနျလညျရုပျသိမျးရေး သဘောထား ပိုမို ခိုငျမာသှားပါတယျ။”
ဂုဏျထူးဆောငျဆုကို ပွနျလညျရုပျသိမျးဖို့ ဖွဈလာရတဲ့ အကွောငျးနဲ့ ပတျသကျလို့ လနျဒနျအခွစေိုကျ Burma Campaign UK အဖှဲ့ ဒါရိုကျတာ Mark Farmaner က ခုလိုသုံးသပျပါတယျ။
“ ၂၀၁၇ ခုနှဈတုနျးက လနျဒနျမွို့တောျ ကောျပိုရေးရှငျးဟာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို ဂုဏျထူးဆောငျ လှတျမွောကျရေးဆု ခြီးမွှင့ျခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီတုနျးက နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးအနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံ ဒီမိုကရစေ ီ အသှငျကူးပွောငျးရေးအပေါျ အကောငျးမွငျနကွေပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ လနျဒနျမွို့ရဲ့ စီးပှားရေးလုပျငနျးကွီးတှေ၊ ဘဏျလုပျငနျးကွီးတှနေဲ့ ကုမ်ပဏီကွီးတှေ တညျရှိရာ City of London ရဲ့ Corporation ကတော့ မွနျမာနိုငျငံကို စီးပှားရေး ရငျးနှီးမွှုပျနှံဖို့ အခှင့ျအလနျးတရပျအဖွဈ ရှုမွငျခဲ့ကွပွီး၊ ဒီဆု ခြီးမွှင့ျလိုကျခွငျးအားဖွင့ျ စီးပှားရေးဆကျဆံမှု ပိုမို အဆငျပွေ လာလိမ့ျမယျ လို့လညျး ယူဆခဲ့ကွတာပါ။”
“ ဒါပမေဲ့ နောကျပိုငျး ၂၀၁၇ သွဂုတျလမှာ ရိုဟငျဂြာပွူနာပေါျပေါကျခဲ့တာ၊ လူ့အခှင့ျရေး ခြိုးဖောကျမှုတှရှေိလာတာ၊ နိုငျငံရေးအကဉြျးသား တှေ ဆကျရှိနတော .. ဒါတှကေို တှေ့လာရတော့ လနျဒနျမွို့တောျကောျပိုရေးရှငျး အဖှဲ့ဝငျတခြို့က ဒီဆုဟာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို ဆကျပွီး ပေးသင့ျသလားဆိုပွီး မေးခှနျးထုတျလာကွပါတယျ။ ဒါနဲ့ပတျသကျလို့ ဒေါျစုဆီကို စာနှဈကွိမျ ရေးသားပွီး သူတို့ရဲ့ စိုးရိမျကွောင့ျကွ မှုတှနေဲ့ ဒီကိစ်စကို အကွောငျးပွနျကွားပေးဖို့ မေးမွနျခဲ့ပမေဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကတော့ ပွနျလညျဖွကွေားခွငျး မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ ခုခါမှာ သူတို့က ဒီဆုကို ပွနျလညျရုပျသိမျးခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။ ”
မွနျမာနိုငျငံမှာ လှတျလပျမှုနဲ့ ဒီမိုကရစေီအပွောငျးအလဲတှကေို အကွမျးမဖကျတဲ့နညျးနဲ့ ရရှိပွောငျးလဲအောငျကွိုးစားခဲ့သူဖွဈတာကွောင့ျ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို လနျဒနျမွို့တောျက Honorary Freedom ဂုဏျထူးဆောငျဆုကို ပေးအပျခဲ့ပါတယျ။
တခြိနျက ကမ်ဘာကတောငျ အတုယူလေးစားခဲ့ရတဲ့ မွနျမာ့ဒီမိုကရစေီခေါငျးဆောငျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဟာ ခုတော့ လူ့အခှင့ျအရေး ကိစ်စတှမှော လေးစားမှုမရှိတော့ဘူးလို့ မွငျလာမိကွောငျး Mark Farmaner က ထောကျပွပါတယျ။
“ အရငျတုနျးက ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဟာ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးကို အကူအညီတောငျးခဲ့သလို နိုငျငံတကာက လူအမြားစုကလညျး ကူညီပံ့ပိုးခဲ့ပါတယျ။ အခုတော့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဟာ လူ့အခှင့ျအရေးအပေါျ လေးစားလိုကျနာတယျလို့ မယုံကွညျကွတော့သလို စဈတပျက လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျနတောကိုတောငျ သူမက အကာကှယျပေးနတေယျဆိုပွီး ပွဈတငျခံနရေပါတယျ။ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ဟာ စဈတပျကို ထိနျးခြုပျနိုငျစှမျး မရှိတာမှနျပမေဲ့ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားတှကေို ပွနျလှှတျပေးနိုငျတာမြိုး၊ လှတျလပျစှာ ပွောဆိုခှင့ျတှမှော ဖိနှိပျထားတဲ့ ဥပဒတှေကေို ဖွလြှေော့ပေးနိုငျတာ ရှိပမေယ့ျ သူ့အနနေဲ့ ဒါတှေ လုပျဆောငျတာ မရှိသေးပါဘူး။ ”
ဒီဂုဏျထူးဆောငျဆုကို ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဆီက ပွနျရုပျသိမျးဖို့ ကောငျစီဝငျတဦးဖွဈတဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနှယျဖှား ဗွိတိနျနိုငျငံသား Munsur Ali က အဆိုပွုခဲ့ပွီး၊ Common Council တရားရုံးမှာ အခွအေတငျ ဆှေးနှေးခဲ့ပွီးတဲ့နောကျ ပွနျရုပျသိမျးသင့ျတယျဆိုတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျကို ၂၀၁၉ ထဲ ရုံးတောျက အမိန့ျခခြဲ့တာဖွဈပါတယျ။
Honorary Freedom ဂုဏျထူးဆောငျဆုကို ဗွိတိနျဝနျကွီးခြုပျဟောငျး Winston Churchill, ဂရုဏာရှငျသူနာပွုဆရာမ Florence Nightingale အပွငျ တောငျအာဖရိကနိုငျငံက Nelson Mandela နဲ့ ဘုနျးတောျကွီး Desmond Tutu ၊ သိပ်ပံပါမောက်ခ Stephen Hawking တို့ကို ပေးအပျခဲ့တာဖွဈပါတယျ။