(Zawgyi / Unicode)
ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်က မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေးမှာ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်း မရှိကြောင်း လွတ်လပ်တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး ကော်မရှင် ICOE ရဲ့ အစီရင်ခံစာက အတိအကျ ပြောဆိုထားတဲ့အပေါ် မေးခွန်းထုတ်သူတွေ ရှိသလို အကောင်းဘက်က ရှုမြင်သူတွေလည်း ရှိကြပါတယ်။ အပြည့်အစုံကိုတော့ ဗွီအိုအေ သတင်းထောက် မမေခကစုစည်း တင်ပြပေးထားပါတယ်။
လွတ်လပ်တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး ကော်မရှင် ICOEက ဇန်နဝါရီလ (၂၀)ရက်နေ့ ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ ကြေညာချက်အရ စာမျက်နှာ ၄၀၀ ကျော်ရှိတဲ့ သူတို့နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာကို မြန်မာအစိုးရကို ပေးပို့ခဲ့ပြီလို့ဖော်ပြထားပါတယ်။ဒါပေမဲ့ ICOE ဘက်က ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရှိ အများပြည်သူသိအောင် ထုတ်ပြန်ခြင်းမရှိတဲ့အပေါ် နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေဘက်က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်မှုတွေရှိခဲ့ပါတယ်။
ပြည်တွင်း လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူ တဦးဖြစ်သူ ညီမျှခြင်းမြန်မာက ဦးအောင်မျိူးမင်းက ICOE ရဲ့ကြေညာချက်မှာ စစ်ရာဇဝတ်ကျူးလွန်မှုတွေ ရှိခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ အချက်တွေကို သူတို့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖေါ်ပြထားပေမယ့် ဘယ်လို အရေးယူဆောင်ရွက်သင့်လဲ ဆိုတာကို ဖော်ပြထားတာ မရှိတာက ထောက်ပြစရာဖြစ်စေတယ်လို့ဆိုပါတယ်။
“အဓိက Highlight လုပ်ထားတဲ့ ကိစ္စက ဒီအချက်တွေကို စုံစမ်း စစ်ဆေးဖို့ လုပ်ဆောင်ရမယ်လို့ ပြောထားတယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ရဲ့ အကြံပြုချက်ထဲမှာ စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီးတော့ တွေ့ရှိလာတဲ့ အပြစ်ရှိတဲ့သူတွေကို ထိရောက်စွာ အရေးယူဖို့အတွက် တိုက်တွန်းထားတဲ့ အကြံပြုချက် မပါဘူး။ ကျနော်တို့ အဲဒီအခြေအနေက စုံစမ်းတော့ စုံစမ်း၊ ဒါပေမယ့် အရေးယူမှုအပိုင်းကို ထောက်ပြထားတာ မရှိတဲ့အတွက် ကျနော်တို့ လက်ရှိအခြေအနေမှာ ဖြစ်နေတဲ့ နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှု ချိုးဖောက်မှုတွေ ရှိနေတယ်ဆိုတော့၊ နိုင်ငံတကာဥပဒေ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းအရ အရေးယူရမယ်ဆိုတဲ့ဟာကို သူတို့အနေနဲ့ သိပ်ပြီးတော့ ဒါကို စဉ်းစားထားတဲ့ပုံစံ မရှိဘူး။ ဒါကိုတော့ ကျနော် သတိထားမိတယ်ဗျ။”
ICOE ရဲ့ ကြေညာချက်မှာ သူတို့ အစီရင်ခံစာ တွေ့ရှိချက်တွေအရ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ပြစ်မှုကျူးလွန်မှုတွေဟာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု အဆင့်ထိ မရောက်ခဲ့ဘူးလို့ အတိအကျဖေါ်ပြထားတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ တော့သီးသန့် မှတ်ချက်မပြုခဲ့ပါဘူး။
ရခိုင်ကော်မရှင် အဖွဲ့ဝင်ဟောင်း ဟာဂျီအေးလွင်ကတော့ အစီရင်ခံစာက ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း မတူညီတဲ့ လူမှုအဖွဲ့တွေအတွက်ထိရောက်မှုတစုံတရာရှိစေတယ်လို့သုံးသပ်ပါတယ်။
“( ၁ )အချက်ကတော့ သူတို့သုံးထားတဲ့ အသုံးအနှုန်းလေးတွေပေါ့နော်၊ သုံးထားတဲ့ ဝိသေသလေးတွေမှာ အလွန်အကျွံအင်အား သုံးတယ်ဆိုတဲ့ဟာကတော့ State Counsellor ကလည်း သုံးတယ်လေ။ အခုဒီမှာကတော့ သူက War Crime ဆိုတာကိုလည်း သုံးထားတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ဒီ Human rights violation မှာလည်းဘဲ အပြင်းအထန်ဆိုတာကို သူက သုံးထားတယ်။ အဲဒါတွေက ထူးခြားချက်လးတွေလို့ ကျနော် မြင်ပါတယ် ခင်ဗျ။ အဲဒီတော့ ဒီလို ပဋိပက္ခ နောက်မဖြစ်အောင်၊ အရင်လို ဟာမိုနီမျိုး၊ သဟဇာတ ပြန်ရအောင် လုပ်ဖို့အတွက်က ဒီလွဲမှားနေသော မှားယွင်းချက်တွေကို ပြန်ပြီးတော့ ပြင်ဆင်ရမယ်ဆိုတဲ့ ဒီသင်္ခန်းစာလေးကို ယူနိုင်မယ်ဆိုရင် ဒီ Report က အကျိုးရှိပါတယ်လို့ ကျနော် ပြောချင်ပါတယ်။”
ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးကနေ မြန်မာ-ဂမ်ဘီယာအမှုမှာ ကြားဖြတ်အရေးပေါ်စီမံမှု ထားသင့်မသင့် ဆုံးဖြတ်ချက်တော့မှာမို့ ICOE ရဲ့ အစီရင်ခံစာက ICJ ဆုံးဖြတ်မှုအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိနိုင်မလားလို့ နိုင်ငံရေးလေ့လာသူတချို့က သုံးသပ်မှုတွေရှိတဲ့အပေါ် ဦးအောင်မျိုးမင်းကတော့ သက်ရောက်မှုရှိနိုင်မယ်မထင်ဘူးလို့ပြောပါတယ်။
ဦးအောင်မျိုးမင်းကတော့ တကယ်တမ်း မြန်မာပြည်တွင်း တရားရေးစနစ် ဘယ်လောက်အထိ ယုံကြည်ရမလဲ ဆိုတဲ့ မေးခွန်းတွေ နိုင်ငံတကာဘက်က မေးနေတာကို အစိုးရအနေနဲ့ စနစ်တကျ အဖြေရှာပေးဖို့ တောင်းဆို သွားပါတယ်။
“တကယ်လို့သာ ခိုင်ခိုင်မာမာ အရေးယူနိုင်လို့ရှိရင် ပြည်ပကိုလည်း ကျနော်တို့ တင်စရာမလိုဘူး။ ပြည်ပကလည်း ဘာမှ လုပ်စရာ မလိုဘူး။ ဒါပေမယ့် ပြည်တွင်းမှာရှိနေတဲ့ စနစ်နဲ့ ပုံစံကိုယ်တိုင်က အားနည်းနေတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ အခုလိုမျိုး ပြည်ပကနေပြီးတော့ ဒါတွေကို ဝင်ပြီးတော့ ဒါတွေကို ပြောဆိုတဲ့ဟာမျိုး၊ တကယ်လို့ ပြည်တွင်းမှာရှိတဲ့အဆင့်မှာ တရားဥပဒေကို မဖော်ဆောင်နိုင်ရင် နိုင်ငံတကာအနေနဲ့ ဖော်ဆောင်မှုလိုအပ်တယ်ဆိုတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေ၊ တောင်းဆိုချက်တွေ ထွက်လာဖြစ်တယ်။ လက်ရှိမှာ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ပြည်တွင်းမှာ ကျနော်တို့က အားကိုးနိုင်တဲ့ လုံလောက်တဲ့၊ ခိုင်မာတဲ့၊ မျှတတဲ့ တရားစီရင်မှုစနစ် မရှိလို့ပါဘဲ။”
ဟိန္ဒူဘာသာဝင်တဦးဖြစ်တဲ့ ဦးနီမော်ကတော့ လေ့လာစမ်းစစ်ချက် အစီရင်ခံစာမှာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရကာ သတ်ဖြတ်ခံရသူ ဟိန္ဒူတွေနဲ့ပတ်သတ်လို့ အထူးတလည် ဖော်ပြထားတာမရှိတဲ့အပေါ် မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ပါတယ်။
“ဒါကတော့ ဖြစ်စဉ်ကတည်းက ကျနော်တို့ကလည်း မီဒီယာကို ပြောနေကျပါ။ အစိုးရကလည်းသိတယ်၊ ကမ္ဘာကလည်း သိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ထိထိရောက်ရောက်နဲ့ ဘာလို့ မဖော်ထုတ်လဲဆိုတာကတော့၊ ဟိုတနေ့ကလည်း ကျနော်တို့ အစည်းအဝေးမှာ ကျနော်တို့ပြောလိုက်တယ်လေ၊ ဒါကတော့။ ဒါကတော့ ကျနော်တို့ အမြဲတမ်း ခံစားနေရတဲ့ကိစ္စတခုပါဘဲ။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု၊ တရားမျှတမှု ဆိုလို့ရှိရင် ဟိန္ဓူတွေက ပြောခွင့်မရှိလို့လား။ ဒါဘဲပြောလိုပါတယ်။”
ရခိုင်မြောက်ပိုင်းမှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်က ဖြစ်ခဲ့တဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေမှာ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်ဖို့ ရည်မှန်း လုပ်ဆောင်တယ်ဆိုပြီး နိုင်ငံတကာရဲ့ စွပ်စွဲခံနေရပါတယ်။
မြန်မာအစိုးရဘက်ကတော့ ဒီ စွပ်စွဲချက်ကို ငြင်းပယ်သလို ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကိုလည်း လက်မခံပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ဒီအဖြစ်အပျက်တွေအပေါ် သီးခြား လွတ်လပ်တဲ့စုံစမ်းမှုတွေလုပ်ပြီး အရေးယူသွားမယ်လို့တော့ နိုင်ငံတကာကို ကတိပေးထားပါတယ်။
......................
ICOE အစီရငျခံစာအပေါျ ပွညျတှငျးလူ့အခှင့ျအရေးလှုပျရှားသူတှေ မေးခှနျးထုတျ
( Unicode)
ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးမှာ ၂၀၁၇ခုနှဈက မွနျမာစဈတပျရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးရေးမှာ လူမြိုးတုံး သတျဖွတျမှုကို ရညျရှယျခကြျရှိရှိ လုပျဆောငျခဲ့ခွငျး မရှိကွောငျး လှတျလပျတဲ့ စုံစမျးစဈဆေးရေး ကောျမရှငျ ICOE ရဲ့ အစီရငျခံစာက အတိအကြ ပွောဆိုထားတဲ့အပေါျ မေးခှနျးထုတျသူတှေ ရှိသလို အကောငျးဘကျက ရှုမွငျသူတှလေညျး ရှိကွပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကိုတော့ ဗှီအိုအေ သတငျးထောကျ မမခေကစုစညျး တငျပွပေးထားပါတယျ။
လှတျလပျတဲ့ စုံစမျးစဈဆေးရေး ကောျမရှငျ ICOEကဇနျနဝါရီလ (၂၀)ရကျနေ့ ထုတျပွနျထားတဲ့ ကွညောခကြျအရ စာမကြျနှာ ၄၀၀ ကြောျရှိတဲ့ သူတို့နောကျဆုံးအစီရငျခံစာကို မွနျမာအစိုးရကို ပေးပို့ခဲ့ပွီလို့ဖောျပွထားပါတယျ။ဒါပမေဲ့ ICOE ဘကျက ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုရှိရှိ အမြားပွညျသူသိအောငျ ထုတျပွနျခွငျးမရှိတဲ့အပေါျ နိုငျငံတကာ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တှဘေကျက ပွငျးပွငျးထနျထနျ ဝဖေနျမှုတှရှေိခဲ့ပါတယျ။
ပွညျတှငျး လူ့အခှင့ျအရေးလှုပျရှားသူ တဦးဖွဈသူ ညီမြှခွငျးမွနျမာက ဦးအောငျမြိူးမငျးက ICOE ရဲ့ကွညောခကြျမှာ စဈရာဇဝတျကြူးလှနျမှုတှေ ရှိခဲ့တယျဆိုတဲ့ အခကြျတှကေို သူတို့ အစီရငျခံစာမှာ ဖေါျပွထားပမေယ့ျ ဘယျလို အရေးယူဆောငျရှကျသင့ျလဲ ဆိုတာကို ဖောျပွထားတာ မရှိတာက ထောကျပွစရာဖွဈစတေယျလို့ဆိုပါတယျ။
“အဓိက Highlight လုပျထားတဲ့ ကိစ်စက ဒီအခကြျတှကေို စုံစမျး စဈဆေးဖို့ လုပျဆောငျရမယျလို့ ပွောထားတယျ။ ဒါပမေယ့ျ သူတို့ရဲ့ အကွံပွုခကြျထဲမှာ စုံစမျးစဈဆေးပွီးတော့ တှေ့ရှိလာတဲ့ အပွဈရှိတဲ့သူတှကေို ထိရောကျစှာ အရေးယူဖို့အတှကျ တိုကျတှနျးထားတဲ့အခကြျ မပါဘူး။ ကနြောျတို့ အဲဒီအခွအေနကေ စုံစမျးတော့ စုံစမျး၊ ဒါပမေယ့ျ အရေးယူမှုအပိုငျးကို ထောကျပွထားတာ မရှိတဲ့အတှကျ ကနြောျတို့ လကျရှိအခွအေနမှော ဖွဈနတေဲ့ နိုငျငံတကာ ရာဇဝတျမှု ခြိုးဖောကျမှုတှေ ရှိနတေယျဆိုတော့၊ နိုငျငံတကာဥပဒေ လုပျထုံးလုပျနညျးအရ အရေးယူရမယျဆိုတဲ့ဟာကို သူတို့အနနေဲ့ သိပျပွီးတော့ ဒါကို စဉျးစားထားတဲ့ပုံစံ မရှိဘူး။ ဒါကိုတော့ ကနြောျ သတိထားမိတယျဗြ။”
ICOE ရဲ့ ကွညောခကြျမှာ သူတို့ အစီရငျခံစာ တှေ့ရှိခကြျတှအေရ ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးမှာ ဖွဈခဲ့တဲ့ ပွဈမှုကြူးလှနျမှုတှဟော လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု အဆင့ျထိ မရောကျခဲ့ဘူးလို့ အတိအကဖြေါျပွထားတာနဲ့ ပတျသကျလို့ တော့သီးသန့ျ မှတျခကြျမပွုခဲ့ပါဘူး။
ရခိုငျကောျမရှငျ အဖှဲ့ဝငျဟောငျး ဟာဂြီအေးလှငျကတော့ အစီရငျခံစာက ရခိုငျပွညျနယျတှငျး မတူညီတဲ့ လူမှုအဖှဲ့တှအေတှကျထိရောကျမှုတစုံတရာရှိစတေယျလို့သုံးသပျပါတယျ။
“( ၁ )အခကြျကတော့ သူတို့သုံးထားတဲ့ အသုံးအနှုနျးလေးတှပေေါ့နောျ၊ သုံးထားတဲ့ ဝိသသေလေးတှမှော အလှနျအကြှံအငျအား သုံးတယျဆိုတဲ့ဟာကတော့ State Counsellor ကလညျး သုံးတယျလေ။ အခုဒီမှာကတော့ သူက War Crime ဆိုတာကိုလညျး သုံးထားတယျ။ နောကျပွီးတော့ ဒီ Human rights violation မှာလညျးဘဲ အပွငျးအထနျဆိုတာကို သူက သုံးထားတယျ။ အဲဒါတှကေ ထူးခွားခကြျလးတှလေို့ ကနြောျ မွငျပါတယျ ခငျဗြ။ အဲဒီတော့ ဒီလို ပဋိပက်ခ နောကျမဖွဈအောငျ၊ အရငျလို ဟာမိုနီမြိုး၊ သဟဇာတ ပွနျရအောငျ လုပျဖို့အတှကျက ဒီလှဲမှားနသေော မှားယှငျးခကြျတှကေို ပွနျပွီးတော့ ပွငျဆငျရမယျဆိုတဲ့ ဒီသငျ်ခနျးစာလေးကို ယူနိုငျမယျဆိုရငျ ဒီ Report က အကြိုးရှိပါတယျလို့ ကနြောျ ပွောခငြျပါတယျ။”
ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးကနေ မွနျမာ-ဂမျဘီယာအမှုမှာ ကွားဖွတျအရေးပေါျစီမံမှု ထားသင့ျမသင့ျ ဆုံးဖွတျခကြျတော့မှာမို့ ICOE ရဲ့ အစီရငျခံစာက ICJ ဆုံးဖွတျမှုအပေါျ သကျရောကျမှုရှိနိုငျမလားလို့ နိုငျငံရေးလေ့လာသူတခြို့က သုံးသပျမှုတှရှေိတဲ့အပေါျ ဦးအောငျမြိုးမငျးကတော့ သကျရောကျမှုရှိနိုငျမယျမထငျဘူးလို့ပွောပါတယျ။
့ဦးအောငျမြိုးမငျးကတော့ တကယျတမျး မွနျမာပွညျတှငျး တရားရေးစနဈ ဘယျလောကျအထိ ယုံကွညျရမလဲ ဆိုတဲ့ မေးခှနျးတှေ နိုငျငံတကာဘကျက မေးနတောကို အစိုးရအနနေဲ့ စနဈတကြ အဖွရှောပေးဖို့ တောငျးဆို သှားပါတယျ။
“တကယျလို့သာ ခိုငျခိုငျမာမာ အရေးယူနိုငျလို့ရှိရငျ ပွညျပကိုလညျး ကနြောျတို့ တငျစရာမလိုဘူး။ ပွညျပကလညျး ဘာမှ လုပျစရာ မလိုဘူး။ ဒါပမေယ့ျ ပွညျတှငျးမှာရှိနတေဲ့ စနဈနဲ့ ပုံစံကိုယျတိုငျက အားနညျးနတေဲ့အတှကျကွောင့ျမို့လို့ အခုလိုမြိုး ပွညျပကနပွေီးတော့ ဒါတှကေို ဝငျပွီးတော့ ဒါတှကေို ပွောဆိုတဲ့ဟာမြိုး၊ တကယျလို့ ပွညျတှငျးမှာရှိတဲ့အဆင့ျမှာ တရားဥပဒကေို မဖောျဆောငျနိုငျရငျ နိုငျငံတကာအနနေဲ့ ဖောျဆောငျမှုလိုအပျတယျဆိုတဲ့ လှုပျရှားမှုတှေ၊ တောငျးဆိုခကြျတှေ ထှကျလာဖွဈတယျ။ လကျရှိမှာ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ပွညျတှငျးမှာ ကနြောျတို့က အားကိုးနိုငျတဲ့ လုံလောကျတဲ့၊ ခိုငျမာတဲ့၊ မြှတတဲ့ တရားစီရငျမှုစနဈ မရှိလို့ပါဘဲ။”
ဟိန်ဒူဘာသာဝငျတဦးဖွဈတဲ့ ဦးနီမောျကတော့ လေ့လာစမျးစဈခကြျ အစီရငျခံစာမှာ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျခံရကာ သတျဖွတျခံရသူ ဟိန်ဒူတှနေဲ့ပတျသတျလို့ အထူးတလညျ ဖောျပွထားတာမရှိတဲ့အပေါျ မေးခှနျးထုတျခဲ့ပါတယျ။
“ဒါကတော့ ဖွဈစဉျကတညျးက ကနြောျတို့ကလညျး မီဒီယာကို ပွောနကေပြါ။ အစိုးရကလညျးသိတယျ၊ ကမ်ဘာကလညျး သိပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ထိထိရောကျရောကျနဲ့ ဘာလို့ မဖောျထုတျလဲဆိုတာကတော့၊ ဟိုတနေ့ကလညျး ကနြောျတို့ အစညျးအဝေးမှာ ကနြောျတို့ပွောလိုကျတယျလေ၊ ဒါကတော့။ ဒါကတော့ ကနြောျတို့ အမွဲတမျး ခံစားနရေတဲ့ကိစ်စတခုပါဘဲ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှု၊ တရားမြှတမှု ဆိုလို့ရှိရငျ ဟိန်ဓူတှကေ ပွောခှင့ျမရှိလို့လား။ ဒါဘဲပွောလိုပါတယျ။”
ရခိုငျမွောကျပိုငျးမှာ ၂၀၁၇ ခုနှဈက ဖွဈခဲ့တဲ့ အကွမျးဖကျမှုတှမှော ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျဖို့ ရညျမှနျး လုပျဆောငျတယျဆိုပွီး နိုငျငံတကာရဲ့ စှပျစှဲခံနရေပါတယျ။
မွနျမာအစိုးရဘကျကတော့ ဒီ စှပျစှဲခကြျကို ငွငျးပယျသလို ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကိုလညျး လကျမခံပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျ ဒီအဖွဈအပကြျတှအေပေါျ သီးခွား လှတျလပျတဲ့စုံစမျးမှုတှလေုပျပွီး အရေးယူသှားမယျလို့တော့ နိုငျငံတကာကို ကတိပေးထားပါတယျ။
