[Zawgyi/Unicode]
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီနဲ့ ပြန်လည်ထိစပ်ဆက်ဆံခဲ့ပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ဒီမိုကရေစီအခြေအနေ ဆုတ်ယုတ်လာတဲ့အခြေအနေကို ပထမဆုံးကိုင်တွယ်ခဲ့တယ်လို့ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Anthony Blinken က ပြောပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီရဲ့ အဆင့်မြင့်တာဝန်ရှိသူတွေဆွေးနွေးပွဲလုပ်နေရာမှာ ဒီနေ့မှာလည်း သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံအဆင့်မြင့်တာဝန်ရှိသူတွေက မြန်မာ့အရေးက ထည့်သွင်းဆွေးနွေးခဲ့တာပါ။ ကိုသားညွန့်ဦး ပြောပြပါလိမ့်မယ်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ သမ္မတ Joe Biden အစိုးရသစ်တက်လာပြီး နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ တချို့အပြောင်းအလဲမှာ၊ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီနဲ့ ပြန်လည်ဆက်ဆံဖို့ဆိုတာလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Anthony Blinken က မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေကို ဥပမာပြပြီး ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီရဲ့ အရေးပါမှုကို ထည့်သွင်းပြောဆိုသွားပါတယ်။
“လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်သူတွေကို အရေးယူနိုင်မယ့် မှတ်တမ်းမှတ်ရာတွေပြုစုတာ၊ ဒီချိုးဖောက်မှုတွေကို အရေးယူကိုင်တွယ်နိုင်မယ့်မူဘောင်ချတာ၊ အသွင်ကူးပြောင်းရေးဆိုင်ရာ တရားမျှတမှု ရှာဖွေခြင်းအားဖြင့် အခြေခံအကျဆုံး လွတ်လပ်မှုတွေကို ကာကွယ်ရာမှာ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီက အရေးပါတဲ့အခန်းမှာ ရှိပါတယ်။ မကြာခင်ကဖြစ်ခဲ့တဲ့မြန်မာ့အရေးလိုမျိုး ကောင်စီရဲ့ အရေးပေါ်အစည်းအဝေးတွေဟာ ဒီလိုအကြပ်အတည်းတွေကို ချက်ချင်းအာရုံစိုက်နိုင်ဖို့နဲ့ လူထုရဲ့အသံတွေ ကြားနိုင်ဖို့ ဖြစ်လာစေပါတယ်။”
မန္တလေးမြို့ ဆန္ဒပြပွဲ မြင်ကွင်း။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ကတော့ လာမယ့် ၂၀၂၂-၂၀၂၄ သက်တမ်း လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်လာဖို့ ပြန်အရွေးချယ်ခံမယ်လို့လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ဒီကနေ့ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ ကြေညာပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ ဒီအတွက်လည်း ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေရဲ့ ထောက်ခံမှုကို တောင်းခံခဲ့သလို၊ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေဟာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်တဲ့နိုင်ငံတွေ မဖြစ်သင့်ဘူးလို့လည်း ပြောသွားပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီကို ပြန်လည်ထိစပ်မှုလုပ်ပြီး၊ ပထမဆုံးအနေနဲ့ မြန်မာ့အရေးကို ကိုင်တွယ်ခဲ့တယ်လို့လည်း လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ အွန်လိုင်းကတဆင့် ပြောဆိုသွားပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ဒီမိုကရေစီစနစ် ဆုတ်ယုတ်လာတဲ့အပေါ်မှာ ကျနော်တို့စိုးရိမ်ပူပင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ဒီအခြေအနေဟာ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီကို အမေရိကန်ပြန်ဝင်လာပြီနောက် ပထမဆုံး အရေးယူကိုင်တွယ်မှုဖြစ်လာပါတယ်။”
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ မြန်မာ့အရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီအပါအဝင် ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့အစည်းအဆင့်ဆင့်မှာ တတ်တတ်ကြွကြွ ဆွေးနွေးနေတာဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ကတော့ စစ်အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီတာဝန်ရှိသူတွေကို ပစ်မှတ်ထားအရေးယူမှုတွေ စတင်လုပ်နေပြီး၊ ဒီထက်လည်း ပိုမိုဆောင်ရွက်မယ်လို့ မြန်မာစစ်ကောင်စီကို သတိပေးထားပါတယ်။
ကနေဒါနိုင်ငံကလည်း မြန်မာ့အရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ စိုးရိမ်ပူပင်ချက်တွေကို လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ ဒီကနေ့ ဆွေးနွေးပွဲမှာ ကနေဒါနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Marc Garneau က အွန်လိုင်းကတဆင့် ပြောသွားပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံတွင်း စစ်အာဏာသိမ်းမှုနဲ့ ရွေးကောက်ခံ ကိုယ်စားလှယ်တွေ အတိုက်အခံတွေ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းခေါင်းဆောင်တွေ သတင်းထောက်တွေကို ဖမ်ဆီး ထိန်းသိမ်းတဲ့အပေါ် ကနေဒါနိုင်ငံအနေနဲ့ အကြွင်းမဲ့ဆန့်ကျင်ရှုတ်ချပါတယ်။ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ဆန္ဒပြမှုတွေကို စစ်တပ်က ဖိနှိပ်နေတာတွေကိုလည်း အလွန်တရာစိုးရိမ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရိုဟင်ဂျာတွေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ ပဋိပက္ခဒေသက လူထုတွေကို အကူအညီပေးဖို့ နိုင်ငံတကာကြိုးပမ်းမှုတွေမှာလည်း ကနေဒါနိုင်ငံအနေနဲ့ ထောက်ခံရပ်တည်သွားပါမယ်။”
ဆွီဇာလန်နိုင်ငံ ဂျနီဗာမြို့မှာအခြေစိုက်တဲ့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ အစည်းအဝေးကျင်းပနေချိန်မှာပဲ ကုလသမဂ္ဂ ဂျနီဗာအခြေစိုက် ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးမြင့်သူဟာ တာဝန်ကနေ နုတ်ထွက်တယ်လို့ သတင်းတွေ ထွက်နေပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာ စစ်ကောင်စီကနေ သူ့ကို နိုင်ငံခြားရေးဌာနကို ပြန်လည်ရွှေ့ပြောင်းလိုက်တယ်ဆိုတဲ့ ရုံးစာတွေလည်း ပြန့်နေပါတယ်။
ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့တော့ မြန်မာတာဝန်ရှိသူတွေဘက်က သီးခြားအတည်ပြုချက်တော့မရသေးပါဘူး။
[Unicode Version]
လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီအဆငျမွင့ျကိုယျစားလှယျဆှေးနှေးပှဲက မွနျမာ့အရေး
အမရေိကနျပွညျထောငျစုအနနေဲ့ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီနဲ့ ပွနျလညျထိစပျဆကျဆံခဲ့ပွီးနောကျ မွနျမာနိုငျငံတှငျး ဒီမိုကရစေီအခွအေနေ ဆုတျယုတျလာတဲ့အခွအေနကေို ပထမဆုံးကိုငျတှယျခဲ့တယျလို့ အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Anthony Blinken က ပွောပါတယျ။ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီရဲ့ အဆင့ျမွင့ျတာဝနျရှိသူတှဆှေေးနှေးပှဲလုပျနရောမှာ ဒီနေ့မှာလညျး သကျဆိုငျရာနိုငျငံအဆင့ျမွင့ျတာဝနျရှိသူတှကေ မွနျမာ့အရေးက ထည့ျသှငျးဆှေးနှေးခဲ့တာပါ။ ကိုသားညှန့ျဦး ပွောပွပါလိမ့ျမယျ။
အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ သမ်မတ Joe Biden အစိုးရသဈတကျလာပွီး နိုငျငံခွားရေးမူဝါဒ တခြို့အပွောငျးအလဲမှာ၊ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီနဲ့ ပွနျလညျဆကျဆံဖို့ဆိုတာလညျး ပါဝငျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Anthony Blinken က မွနျမာနိုငျငံအခွအေနကေို ဥပမာပွပွီး ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီရဲ့ အရေးပါမှုကို ထည့ျသှငျးပွောဆိုသှားပါတယျ။
“လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျသူတှကေို အရေးယူနိုငျမယ့ျ မှတျတမျးမှတျရာတှပွေုစုတာ၊ ဒီခြိုးဖောကျမှုတှကေို အရေးယူကိုငျတှယျနိုငျမယ့ျမူဘောငျခတြာ၊ အသှငျကူးပွောငျးရေးဆိုငျရာ တရားမြှတမှု ရှာဖှခွေငျးအားဖွင့ျ အခွခေံအကဆြုံး လှတျလပျမှုတှကေို ကာကှယျရာမှာ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီက အရေးပါတဲ့အခနျးမှာ ရှိပါတယျ။ မကွာခငျကဖွဈခဲ့တဲ့မွနျမာ့အရေးလိုမြိုး ကောငျစီရဲ့ အရေးပေါျအစညျးအဝေးတှဟော ဒီလိုအကွပျအတညျးတှကေို ခကြျခငြျးအာရုံစိုကျနိုငျဖို့နဲ့ လူထုရဲ့အသံတှေ ကွားနိုငျဖို့ ဖွဈလာစပေါတယျ။”
အမရေိကနျပွညျထောငျစုအနနေဲ့ကတော့ လာမယ့ျ ၂၀၂၂-၂၀၂၄ သကျတမျး လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီမှာ အဖှဲ့ဝငျဖွဈလာဖို့ ပွနျအရှေးခယြျခံမယျလို့လညျး အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးက ဒီကနေ့ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီမှာ ကွညောပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။ ဒီအတှကျလညျး ကုလသမဂ်ဂအဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတှရေဲ့ ထောကျခံမှုကို တောငျးခံခဲ့သလို၊ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီအဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတှဟော လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျတဲ့နိုငျငံတှေ မဖွဈသင့ျဘူးလို့လညျး ပွောသှားပါတယျ။ အမရေိကနျပွညျထောငျစုအနနေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီကို ပွနျလညျထိစပျမှုလုပျပွီး၊ ပထမဆုံးအနနေဲ့ မွနျမာ့အရေးကို ကိုငျတှယျခဲ့တယျလို့လညျး လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီမှာ အှနျလိုငျးကတဆင့ျ ပွောဆိုသှားပါတယျ။
“မွနျမာနိုငျငံတှငျး ဒီမိုကရစေီစနဈ ဆုတျယုတျလာတဲ့အပေါျမှာ ကနြောျတို့စိုးရိမျပူပငျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး ဒီအခွအေနဟော လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီကို အမရေိကနျပွနျဝငျလာပွီနောကျ ပထမဆုံး အရေးယူကိုငျတှယျမှုဖွဈလာပါတယျ။”
အမရေိကနျပွညျထောငျစုအနနေဲ့ မွနျမာ့အရေးနဲ့ပတျသကျလို့ ကုလသမဂ်ဂ လုံခွုံရေးကောငျစီအပါအဝငျ ကုလသမဂ်ဂအဖှဲ့အစညျးအဆင့ျဆင့ျမှာ တတျတတျကွှကွှ ဆှေးနှေးနတောဖွဈပါတယျ။ အမရေိကနျပွညျထောငျစုအနနေဲ့ကတော့ စဈအာဏာသိမျး စဈကောငျစီတာဝနျရှိသူတှကေို ပဈမှတျထားအရေးယူမှုတှေ စတငျလုပျနပွေီး၊ ဒီထကျလညျး ပိုမိုဆောငျရှကျမယျလို့ မွနျမာစဈကောငျစီကို သတိပေးထားပါတယျ။
ကနဒေါနိုငျငံကလညျး မွနျမာ့အရေးနဲ့ ပတျသကျလို့ စိုးရိမျပူပငျခကြျတှကေို လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ ဒီကနေ့ ဆှေးနှေးပှဲမှာ ကနဒေါနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Marc Garneau က အှနျလိုငျးကတဆင့ျ ပွောသှားပါတယျ။
“မွနျမာနိုငျငံတှငျး စဈအာဏာသိမျးမှုနဲ့ ရှေးကောကျခံ ကိုယျစားလှယျတှေ အတိုကျအခံတှေ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးခေါငျးဆောငျတှေ သတငျးထောကျတှကေို ဖမျဆီး ထိနျးသိမျးတဲ့အပေါျ ကနဒေါနိုငျငံအနနေဲ့ အကွှငျးမဲ့ဆန့ျကငြျရှုတျခပြါတယျ။ မွနျမာပွညျသူတှရေဲ့ဆန်ဒပွမှုတှကေို စဈတပျက ဖိနှိပျနတောတှကေိုလညျး အလှနျတရာစိုးရိမျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ရိုဟငျဂြာတှနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံ ပဋိပက်ခဒသေက လူထုတှကေို အကူအညီပေးဖို့ နိုငျငံတကာကွိုးပမျးမှုတှမှောလညျး ကနဒေါနိုငျငံအနနေဲ့ ထောကျခံရပျတညျသှားပါမယျ။”
ဆှီဇာလနျနိုငျငံ ဂနြီဗာမွို့မှာအခွစေိုကျတဲ့ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ အစညျးအဝေးကငြျးပနခြေိနျမှာပဲ ကုလသမဂ်ဂ ဂနြီဗာအခွစေိုကျ ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာသံအမတျကွီး ဦးမွင့ျသူဟာ တာဝနျကနေ နုတျထှကျတယျလို့ သတငျးတှေ ထှကျနပေါတယျ။ တခြိနျတညျးမှာ စဈကောငျစီကနေ သူ့ကို နိုငျငံခွားရေးဌာနကို ပွနျလညျရှှေ့ပွောငျးလိုကျတယျဆိုတဲ့ ရုံးစာတှလေညျး ပွန့ျနပေါတယျ။
ဒါနဲ့ပတျသကျလို့တော့ မွနျမာတာဝနျရှိသူတှဘေကျက သီးခွားအတညျပွုခကြျတော့မရသေးပါဘူး။
