မြန်မာပြည်တွင်း ငွေကြေးစီးဆင်းမှုအားလုံးကို ထိန်းချုပ်စောင့်ကြည့်ဖို့ စစ်ကောင်စီဘက်က ကြိုးပမ်းနေပေမယ့် မြန်မာအများစုဟာ အခုလိုထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ငွေလွှဲစနစ်တွေထက် ဟွန်ဒီငွေလွှဲစနစ်ကိုပဲ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ်ပြန်ပြီး အသုံးပြုလာကြပါတယ်။ မြန်မာအဏာပိုင်တွေ မြန်မာသံရုံးတွေကတော့ တရားဝင်ငွေလွှဲစနစ်ကို သုံးဖို့အားပေးနေပါတယ်။ ဒီအကြောင်း ရန်ကုန်သတင်းပေးပို့ချက်ကို ကိုငြိမ်းချမ်းက တင်ပြပါမယ်။
ငွေကြေးစီးဆင်းမှု အားလုံးကို ထိန်းချုပ်စောင့်ကြည့်နေတဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ ငွေလွှဲစနစ်တွေကနေ ကင်းလွတ်အောင် ဟွန်ဒီငွေလွှဲစနစ်ကို မြန်မာနိုင်ငံမှာ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် ပြန်ပြီးတော့ အသုံးပြုလာကြတယ်လို့ နိုင်ငံတကာစောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့တွေက ပြောနေပါတယ်။
ဘဏ်စနစ်တွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ထားတဲ့ အွန်လိုင်းငွေလွှဲတွေအပါအဝင် ပြည်ပငွေလွှဲစနစ်တွေ အားလုံးကို ကန့်သတ်မှုတွေ စည်းမျဉ်းတွေ တိုးမြင့်ပြီးနောက်ပိုင်း ပြည်တွင်းက လူသားချင်း စာနာထောက်ထားရေး လုပ်ငန်းတွေအတွက်လည်း လုပ်ကိုင်ရ ပိုပြီးခက်ခဲလာပါတယ်။ ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းခံရပြီး နောက်ပိုင်းမှာ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီရော ပြိုင်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေကပါ ဝင်ငွေရရှိရေးအတွက် လုံးပမ်းလာကြတယ်လို့ ICG ရဲ့ ဒီနေ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားတာပါ။ ပြိုင်ဖက်အချင်းချင်း ကြားမှာလည်း ငွေကြေးစီးဆင်းတဲ့ လမ်းကြောင်းတွေကို အပြန်အလှန် ပိတ်ဆို့နိုင်ဖို့ နှစ်ဖက်လုံးက ကြိုးပမ်းနေကြတာပါ။
ပြည်ပကို အကြောင်းအမျိုးမျိုးနဲ့ တရားမဝင် လမ်းကြောင်းကနေ ရောက်လာသူတွေဟာ တရားဝင်ငွေလွှဲစနစ်ထက် ဟွန်ဒီငွေလွှဲစနစ်ကိုပဲ သုံးနေကြတာပါ။ မြန်မာသံရုံးဘက်ကတော့ တရားဝင်ငွေလွှဲစနစ်ကို အသုံးပြုဖို့ အလုပ်သမားတွေကို အကြံပြုတာရှိကြောင်း မလေးရှား ရခိုင်အလုပ်သမား သမဂ္ဂရဲ့ တာဝန်ခံက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
" ဒီသံရုံးဘက်က ပြောတာတွေလည်း ရှိတယ်လေ၊ ငွေလွှဲတဲ့ဟာတွေက အတိုက်အခံတွေကို ထောက်ပံ့တာတို့ အဲဒါတွေကို မလုပ်ဖို့ သူတို့သတိပေးတာ ပေါ့ဗျာ။ မြန်မာသံရုံးဘက်က မှာတာပေါ့ဗျာ၊ သွားတဲ့သူတွေ၊ စားသောက်ဆိုင်တွေ ငွေလှူတဲ့အခါ တဖက်အင်အားတွေကို မလှူကြဖို့ အဲဒါကို သတိထားဖို့။"
ဟွန်ဒီငွေလွှဲစနစ်ကို လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ်၂၀ကျော်ကတည်းက ပြည်ပရောက် မြန်မာတွေ အသုံးများတဲ့ နည်းလည်းဖြစ်ပါတယ်။ အခုနောက်ပိုင်းမှာ ဒီစနစ်က ပြန်ပြီး တွင်ကျယ်လာတာပါ။ အဓိကတော့ မြန်ဆန်ပြီး လုံခြုံစိတ်ချရတဲ့အတွက် ဒီနည်းလမ်းကိုပဲ သုံးနေကြတာလို့ မလေးရှား ရခိုင်အလုပ်သမားသမဂ္ဂရဲ့ တာဝန်ခံက ပြောပါတယ်။
"နံပတ်တစ်အချက်က ဘဏ်ကိုသွားဖို့ သူတို့မှာ တချို့ဆိုရင် ဘာအထောက်အထားမှ မရှိဘူးဗျ၊ UNHCR ကတ်လည်း မကိုင်ထားဘူး၊ ပတ်စ်ပို့လည်း မရှိဘူး။ ဒီဘက်ကို တိုင်းပြည် အခက်အခဲကြောင့်၊ တိုင်းပြည်မှာ ပြဿနာ အမျိုးမျိုးကြောင့် အခက်အခဲတွေနဲ့ ထွက်လာကြတဲ့သူက များတာကိုး။ သွားထုတ်ရတာလည်း လွယ်တယ်လေ၊ အစစ်အဆေးကလည်း မရှိ။ ဆိုတော့ အမြန်လည်း ရောက်တာကိုး။ မြန်ဆန်တယ်၊ လုံခြုံတယ်။"
မြန်မာအလုပ်သမားရေး ဌာနရဲ့ ပြောဆိုချက်အရဆိုရင် ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂ မေလ၁၀ရက် နောက်ပိုင်းကစပြီး ထိုင်းတခုတည်းကို အလုပ်သမားစာချုပ်နဲ့ ထွက်ခွာသွားတဲ့ အလုပ်သမား အရေအတွက်က ၉ သောင်း ဝန်းကျင်ရှိပါတယ်။ တရားမဝင် ထွက်ခွာတဲ့သူတွေကိုပါ ထည့်တွက်မယ်ဆိုရင် တသိန်းခွဲလောက် ရှိနိုင်ကြောင်း ခန့်မှန်းနေတာလည်း ရှိပါတယ်။ စစ်ကောင်စီကတော့ ပြည်ပရောက် မြန်မာအလုပ်သမားတွေကို တရားဝင်ချိတ်ဆက်ထားတဲ့ နိုင်ငံခြား ဘဏ်တွေကနေ ငွေလွှဲဖို့ ဖိအားပေးနေပါတယ်။
" ကျနော်တို့ ဒီမှာရှိတဲ့ ထိုင်းမှာအနေကြာတဲ့သူ အတော်များများက ဒီလိုငွေလွှဲတွေ ပြန်လုပ်တာတောပေါ့နော်။ ဒီလိုပါ မိသားစုကိုပို့တဲ့ပိုက်ဆံ တသိန်း၊ နှစ်သိန်းပေါ့ အဲဒါကို သူတို့ငွေဈေး ဘယ်လောက်ရှိတယ်၊ အချင်းချင်း စကားပြောပြီးတော့ ပြီးရင် မြန်မာပြည်မှာရှိတဲ့ အိမ်တွေမှာ ပြန်ပြီးသွားထုတ်တာပေါ့ဗျာ။ ဒါကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသားဒေသမှာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းပေါ့နော်။ တော်တော်များများကတော့ အဲလိုပဲ လွှဲကြတယ်။"
ထိုင်းရောက် မြန်မာနိုင်ငံသားတဦး ပြောပြသွားတာပါ။ ၂၀၂၂ နှစ်လယ်ပိုင်းကစပြီး ထိုင်း၊ မလေးရှား၊ ကိုရီးယားနဲ့ ဂျပန်ကို ထွက်ခွာသွားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသား အများအပြား ရှိနေပါတယ်။ သူတို့အားလုံးရဲ့ ငွေလွှဲစနစ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ မြန်မာစစ်တပ်ဘက်က ကြိုးပမ်းနေပါတယ်။ နိုင်ငံကူးလက်မှတ် ထုတ်ပေးနေတာတွေကိုလည်း စစ်ကောင်စီက ကန့်သတ်မှုတွေပိုလုပ်လာပါတယ်။
ဟှနျဒီငှလှေှဲစနဈအသုံးမြားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံ
မွနျမာပွညျတှငျး ငှကွေေးစီးဆငျးမှုအားလုံးကို ထိနျးခြုပျစောင့ျကွည့ျဖို့ စဈကောငျစီဘကျက ကွိုးပမျးနပေမေယ့ျ မွနျမာအမြားစုဟာ အခုလိုထိနျးခြုပျထားတဲ့ ငှလှေှဲစနဈတှထေကျ ဟှနျဒီငှလှေှဲစနဈကိုပဲ တှငျတှငျကယြျကယြျပွနျပွီး အသုံးပွုလာကွပါတယျ။ မွနျမာအဏာပိုငျတှေ မွနျမာသံရုံးတှကေတော့ တရားဝငျငှလှေှဲစနဈကို သုံးဖို့အားပေးနပေါတယျ။ ဒီအကွောငျး ရနျကုနျသတငျးပေးပို့ခကြျကို ကိုငွိမျးခမြျးက တငျပွပါမယျ။
ငှကွေေးစီးဆငျးမှု အားလုံးကို ထိနျးခြုပျစောင့ျကွည့ျနတေဲ့ မွနျမာစဈတပျရဲ့ ငှလှေှဲစနဈတှကေနေ ကငျးလှတျအောငျ ဟှနျဒီငှလှေှဲစနဈကို မွနျမာနိုငျငံမှာ တှငျတှငျကယြျကယြျ ပွနျပွီးတော့ အသုံးပွုလာကွတယျလို့ နိုငျငံတကာစောင့ျကွည့ျလေ့လာရေးအဖှဲ့တှကေ ပွောနပေါတယျ။
ဘဏျစနဈတှနေဲ့ ခြိတျဆကျထားတဲ့ အှနျလိုငျးငှလှေှဲတှအေပါအဝငျ ပွညျပငှလှေှဲစနဈတှေ အားလုံးကို ကန့ျသတျမှုတှေ စညျးမဉြျးတှေ တိုးမွင့ျပွီးနောကျပိုငျး ပွညျတှငျးက လူသားခငြျး စာနာထောကျထားရေး လုပျငနျးတှအေတှကျလညျး လုပျကိုငျရ ပိုပွီးခကျခဲလာပါတယျ။ ၂၀၂၁ အာဏာသိမျးခံရပွီး နောကျပိုငျးမှာ အာဏာသိမျးစဈကောငျစီရော ပွိုငျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှကေပါ ဝငျငှရေရှိရေးအတှကျ လုံးပမျးလာကွတယျလို့ ICG ရဲ့ ဒီနေ့ ထုတျပွနျခကြျမှာ ဖောျပွထားတာပါ။ ပွိုငျဖကျအခငြျးခငြျး ကွားမှာလညျး ငှကွေေးစီးဆငျးတဲ့ လမျးကွောငျးတှကေို အပွနျအလှနျ ပိတျဆို့နိုငျဖို့ နှဈဖကျလုံးက ကွိုးပမျးနကွေတာပါ။
ပွညျပကို အကွောငျးအမြိုးမြိုးနဲ့ တရားမဝငျ လမျးကွောငျးကနေ ရောကျလာသူတှဟော တရားဝငျငှလှေှဲစနဈထကျ ဟှနျဒီငှလှေှဲစနဈကိုပဲ သုံးနကွေတာပါ။ မွနျမာသံရုံးဘကျကတော့ တရားဝငျငှလှေှဲစနဈကို အသုံးပွုဖို့ အလုပျသမားတှကေို အကွံပွုတာရှိကွောငျး မလေးရှား ရခိုငျအလုပျသမား သမဂ်ဂရဲ့ တာဝနျခံက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
" ဒီသံရုံးဘကျက ပွောတာတှလေညျး ရှိတယျလေ၊ ငှလှေှဲတဲ့ဟာတှကေ အတိုကျအခံတှကေို ထောကျပံ့တာတို့ အဲဒါတှကေို မလုပျဖို့ သူတို့သတိပေးတာ ပေါ့ဗြာ။ မွနျမာသံရုံးဘကျက မှာတာပေါ့ဗြာ၊ သှားတဲ့သူတှေ၊ စားသောကျဆိုငျတှေ ငှလှေူတဲ့အခါ တဖကျအငျအားတှကေို မလှူကွဖို့ အဲဒါကို သတိထားဖို့။"
ဟှနျဒီငှလှေှဲစနဈကို လှနျခဲ့တဲ့ အနှဈ၂၀ကြောျကတညျးက ပွညျပရောကျ မွနျမာတှေ အသုံးမြားတဲ့ နညျးလညျးဖွဈပါတယျ။ အခုနောကျပိုငျးမှာ ဒီစနဈက ပွနျပွီး တှငျကယြျလာတာပါ။ အဓိကတော့ မွနျဆနျပွီး လုံခွုံစိတျခရြတဲ့အတှကျ ဒီနညျးလမျးကိုပဲ သုံးနကွေတာလို့ မလေးရှား ရခိုငျအလုပျသမားသမဂ်ဂရဲ့ တာဝနျခံက ပွောပါတယျ။
"နံပတျတဈအခကြျက ဘဏျကိုသှားဖို့ သူတို့မှာ တခြို့ဆိုရငျ ဘာအထောကျအထားမှ မရှိဘူးဗြ၊ UNHCR ကတျလညျး မကိုငျထားဘူး၊ ပတျဈပို့လညျး မရှိဘူး။ ဒီဘကျကို တိုငျးပွညျ အခကျအခဲကွောင့ျ၊ တိုငျးပွညျမှာ ပွူနာ အမြိုးမြိုးကွောင့ျ အခကျအခဲတှနေဲ့ ထှကျလာကွတဲ့သူက မြားတာကိုး။ သှားထုတျရတာလညျး လှယျတယျလေ၊ အစဈအဆေးကလညျး မရှိ။ ဆိုတော့ အမွနျလညျး ရောကျတာကိုး။ မွနျဆနျတယျ၊ လုံခွုံတယျ။"
မွနျမာအလုပျသမားရေး ဌာနရဲ့ ပွောဆိုခကြျအရဆိုရငျ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂ မလေ၁၀ရကျ နောကျပိုငျးကစပွီး ထိုငျးတခုတညျးကို အလုပျသမားစာခြုပျနဲ့ ထှကျခှာသှားတဲ့ အလုပျသမား အရအေတှကျက ၉ သောငျး ဝနျးကငြျရှိပါတယျ။ တရားမဝငျ ထှကျခှာတဲ့သူတှကေိုပါ ထည့ျတှကျမယျဆိုရငျ တသိနျးခှဲလောကျ ရှိနိုငျကွောငျး ခန့ျမှနျးနတောလညျး ရှိပါတယျ။ စဈကောငျစီကတော့ ပွညျပရောကျ မွနျမာအလုပျသမားတှကေို တရားဝငျခြိတျဆကျထားတဲ့ နိုငျငံခွား ဘဏျတှကေနေ ငှလှေှဲဖို့ ဖိအားပေးနပေါတယျ။
" ကနြောျတို့ ဒီမှာရှိတဲ့ ထိုငျးမှာအနကွောတဲ့သူ အတောျမြားမြားက ဒီလိုငှလှေှဲတှေ ပွနျလုပျတာတောပေါ့နောျ။ ဒီလိုပါ မိသားစုကိုပို့တဲ့ပိုကျဆံ တသိနျး၊ နှဈသိနျးပေါ့ အဲဒါကို သူတို့ငှဈေေး ဘယျလောကျရှိတယျ၊ အခငြျးခငြျး စကားပွောပွီးတော့ ပွီးရငျ မွနျမာပွညျမှာရှိတဲ့ အိမျတှမှော ပွနျပွီးသှားထုတျတာပေါ့ဗြာ။ ဒါကနြောျတို့ တိုငျးရငျးသားဒသေမှာ လုပျထုံးလုပျနညျးပေါ့နောျ။ တောျတောျမြားမြားကတော့ အဲလိုပဲ လှှဲကွတယျ။"
ထိုငျးရောကျ မွနျမာနိုငျငံသားတဦး ပွောပွသှားတာပါ။ ၂၀၂၂ နှဈလယျပိုငျးကစပွီး ထိုငျး၊ မလေးရှား၊ ကိုရီးယားနဲ့ ဂပြနျကို ထှကျခှာသှားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံသား အမြားအပွား ရှိနပေါတယျ။ သူတို့အားလုံးရဲ့ ငှလှေှဲစနဈကို ထိနျးခြုပျနိုငျဖို့ မွနျမာစဈတပျဘကျက ကွိုးပမျးနပေါတယျ။ နိုငျငံကူးလကျမှတျ ထုတျပေးနတောတှကေိုလညျး စဈကောငျစီက ကန့ျသတျမှုတှပေိုလုပျလာပါတယျ။
