Reuters သတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔ကို တရား႐ံုးက တရားဝင္စြဲခ်က္တင္လိုက္တဲ့အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံသတင္းလြတ္လပ္မႈ တိုးတက္ေရးအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ပိုနည္းသြားၿပီဆိုတဲ့ တံု႔ျပန္ခ်က္ေတြ ထြက္ေပၚေနပါတယ္။ ကုလသမဂၢ၊ အေမရိကန္အစိုးရအျပင္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ေဆာင္႐ြက္ေနၾကတဲ့အဖဲြ႔ေတြက တရား႐ံုးဆံုးျဖတ္ခ်က္အေပၚ စိတ္ပ်က္ေၾကာင္းတံု႔ျပန္ခဲ့ၾကတာပါ။ သူတုိ႔ကို ခုလိုစြဲခ်က္တင္လိုက္တဲ့အတြက္ သတင္းသမားေတြ သတင္းမီဒီယာအလုပ္ကို လြယ္လြယ္ကူကူ မလုပ္ႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္႐ြက္လိုက္တာလို႔ Reuters သတင္းေထာက္ေတြကလည္း တံု႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို မစုျမတ္မြန္က ဆက္ၿပီးတင္ျပပါမယ္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္းမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡေတြကို စံုစမ္းရင္း ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရတဲ့ Reuters သတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကုိေက်ာ္စိုးဦးတို႔ကို ေျမာက္ပိုင္းခ႐ုိင္တရား႐ံုးက စြဲခ်က္တင္ဖုိ႔ ဇူလိုင္ လ ၉ ရက္ေန႔က ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၁၂ ရက္ေန႔ညထဲက ဖမ္းဆီးထားတဲ့ သတင္းေထာက္ေတြကို ေမာင္ေတာခ႐ိုင္မွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ နယ္ေျမ႐ွင္းလင္းမႈျဖစ္စဥ္ အစီရင္ခံစာေတြ လက္၀ယ္ေတြ႕ရွိတယ္လိုု႔ဆိုုၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံ လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္မ်ား အက္ဥပေဒ၊ ပုဒ္မ ၃ (၁) (ဂ) နဲ႔ စြဲခ်က္တင္ခဲ့တာပါ။ သူတုိ႔ကို တရားဝင္စြဲခ်က္တင္လိုက္တာနဲ႔ပါတ္သက္လို႔ သတင္းေထာက္ ကိုေက်ာ္စိုးဦးနဲ႔ ကိုဝလံုးတို႔က တရားခြင္ကအထြက္မွာ ခုလို ေျပာၾကားခဲ့ၾကပါတယ္။
"သတင္းသမားတေယာက္အေနနဲ႔ သတင္းမီဒီယာအလုပ္ကို လြတ္လပ္စြာလုပ္ကိုင္လို႔မရေအာင္လုပ္တယ္လို႔ ရူျမင္ပါတယ္။"
"က်ေနာ္တို႔ သတင္းသမားေတြက ျပႆနာျဖစ္တဲ့အတိုင္းမွာ မွ်မွ်တတျဖစ္ေအာင္ ဘက္ေပါင္းစံုကေန ေဆာင္ရြက္ရပါတယ္။ ရဲတပ္ဖြဲ႔က မတရားမႈက်ဴးလြန္ထားတယ္ဆိုရင္ ဒီမတရားမႈေတြကို ေဖာ္ထုတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တုိ႔ သတင္းမီဒီယာက်င့္၀တ္နဲ႔အညီေဆာင္ရြက္ခဲ့တာလို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။"
သတင္းေထာက္ေတြကို အေျခအျမစ္မ႐ွိဘဲ ဆက္လက္ဖမ္းဆီးထားဖုိ႔ တရား႐ံုးရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို အလြန္အမင္း စိတ္ပ်က္တယ္လို႔ Reuters သတင္းဌာနရဲ႕ ဥကၠ႒လည္းျဖစ္ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္လည္းျဖစ္တဲ့ Stephen J. Adler ကေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စုိးဦးတို႔ဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ သတင္းေထာက္အလုပ္ကို သီျခားလြတ္လပ္ ဘက္မလိုက္ဘဲ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့တာသာျဖစ္ၿပီး တရားဥပေဒကို ခ်ဳိးေဖာက္ခဲ့တယ္။ အမွားတစံုတရာ လုပ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ သက္ေသ အေထာက္အထားလည္း မ႐ွိဘူးလို႔ ေၾကညာခ်က္ထဲမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဒ့ါအျပင္ တရား႐ံုးရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး႐ွိေအာင္ ေဆာင္႐ြက္မယ္ဆိုတဲ့ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ကတိအေပၚ အႀကီးအက်ယ္ သံသယျဖစ္စရာ႐ွိတယ္လို႔ Reuters သတင္းဌာနရဲ႕ ဥကၠ႒ Stephen J. Adler ကေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
သတင္းေထာက္ေတြကို ဆက္လက္ဖမ္းဆီးထားတဲ့အေပၚ စိုးရိမ္တယ္လို႔ ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ António Guterres ရဲ႕ ေျပာခြင့္ရအမ်ဳိးသမီး Eri Kaneko က VOA ျမန္မာပိုင္းကို ေျပာပါတယ္။
" Reuters သတင္းေထာက္ေတြကို ဆက္လက္ဖမ္းဆီးထားတဲ့အေပၚ ကုလသမဂၢက စိုးရိမ္ေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာပိုင္ေတြအေနနဲ႔ သူတုိ႔ကို ျပန္လႊတ္ေပးဖို႔နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ကို ေလးစားဖုိ႔အတြက္ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္က အႀကိမ္ႀကိမ္ေတာင္းဆိုထားပါတယ္။"
သတင္းေထာက္ေတြကို စြဲခ်က္တင္လိုက္တာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ အႀကီးအက်ယ္ ဆုတ္ယုတ္မႈျဖစ္တယ္လို႔ ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ အေမရိကန္သံအမတ္ႀကီးကလည္း တံု႔ျပန္ပါတယ္။ သတင္းေထာက္ေတြဟာ ျပည္သူေတြကို သတင္းေတြသိေအာင္ လုပ္ေပးေနသူေတြ ျဖစ္႐ံုမက ေခါင္းေဆာင္ေတြ တာဝန္ယူ တာဝန္ခံမႈ႐ွိေအာင္ လုပ္ေပးေနသူေတြျဖစ္တာေၾကာင့္ သတင္းေထာက္ေတြကို မတရား ျပစ္မွတ္ထားတာ။ ၿခိမ္းေျခာက္တာ။ အျပစ္ေပးတာမ်ဳိး ဘယ္ေတာ့မွ မလုပ္သင့္ဘူးလို႔ သံအမတ္ႀကီး Nikki Haley ကေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒီသတင္းေထာက္ေတြကို သူတုိ႔မိသားစုေတြဆီ ျပန္သြားခြင့္ေပးၿပီး သူတုိ႔အလုပ္ကို ဆက္လုပ္ႏိုင္ခြင့္ျပဳဖုိ႔ ျမန္မာအစုိးရကို ေတာင္းဆိုတယ္လို႔ ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ အေမရိကန္သံအမတ္ႀကီး Nikki Haley ကေၾကညာခ်က္ထဲမွာ ေျပာၾကားထားပါတယ္။
တရား႐ံုးဆံုးျဖတ္ခ်က္အေပၚ စိတ္မေကာင္း စိတ္ပ်က္ရတယ္လို႔ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနကလည္း ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ သတင္းလြတ္လပ္မႈအတြက္ ေနာက္ျပန္လွည့္တဲ့ ေျခလွမ္းျဖစ္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ တရားဥကေဒစိုးမိုးမႈအေပၚ ေမးခြန္းထုတ္စရာျဖစ္လာတယ္လို႔ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာန ေျပာခြင့္ရသူ Heather Nauert ကေၾကညာခ်က္ထဲမွာ ေျပာၾကားထားပါတယ္။
တခါ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္မွာ ၾသဇာေညာင္းတဲ့ Arizona ျပည္နယ္ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ John McCain ကလည္း သတင္းပညာဆိုတာ ရာဇဝတ္မႈ မဟုတ္ဘူးလို႔ သူ႔ရဲ႕ Twitter ေပၚမွာ ေရးသားတံု႔ျပန္ပါတယ္။ လူမ်ဳိးတုန္း႐ွင္းလင္းဖယ္႐ွားမႈကို ေဖာ္ထုတ္တဲ့ သတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔အေပၚ စြဲခ်က္တင္လိုက္တာဟာ ႏုိင္ငံေရးအရျဖစ္ၿပီး တရားလြန္လြန္းတယ္။ သူတို႔ကို အျမန္ဆံုး ျပန္လႊတ္ေပးသင့္တယ္လို႔ Twitter ေပၚကေန တံု႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
New York ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ သတင္းသမားမ်ား ကာကြယ္ေစာင့္ေ႐ွာက္ေရးေကာ္မတီ CPJ ကလည္း ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေဝဖန္ပါတယ္။ CPJ ရဲ႕ အာ႐ွေရးရာအစီအစဥ္ ၫႈိႏႈိင္းေရးမွဴး Steven Butler က တရား႐ံုးဆံုးျဖတ္ခ်က္အေပၚ စိတ္ပ်က္တယ္လို႔ VOA ျမန္မာပိုင္းကို ခုလိုေျပာပါတယ္။
" တရား႐ံုးဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ပါတ္သက္လို႔ CPJ က သိပ္ကိုစိတ္ပ်က္မိပါတယ္။ လံုးဝ တရားမွ်တမႈ မ႐ွိဘူးလို႔ထင္ပါတယ္။ တရားခြင္မွာ တင္ျပတဲ့အေထာက္အထားေတြအရလည္း သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္လံုးကို ျပန္လႊတ္ေပးသင့္ပါတယ္။ တရားစစ္ေဆးတယ္ဆိုတာလည္း လုပ္ႀကံဇတ္လမ္း ဆင္ထားတာႀကီးျဖစ္ေနပါတယ္။ ျမန္မာအစုိးရအတြက္ တကယ့္ကို ႐ွက္စရာႀကီးပါ။"
CPJ ရဲ႕ထုတ္ျပန္ခ်က္ထဲမွာလည္း လက္ခံႏိုင္စရာမ႐ွိတဲ့ တရား႐ံုးဆံုးျဖတ္ခ်က္က ဥပေဒေတြ သက္ေသအေထာက္အထားေတြထက္ ႏိုင္ငံေရးအရ ဆံုးျဖတ္တယ္ဆိုတာ အတည္ျပဳလိုက္တာပဲျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာၾကားထားပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပါတ္သက္လို႔လည္း Steven Butler ကခုလို ေျပာပါတယ္။
" ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ဖို႔ သက္ေသအေထာက္အထားေတြကို အျပည့္အဝ ထည့္စဥ္းစားတယ္လို႔ CPJ က မယံုၾကည္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးအရလည္း ရခိုင္ျပည္နယ္နဲ႔ ပါတ္သက္လို႔ အထိအ႐ွ မခံႏိုင္တဲ့ ကိစၥမ်ဳိးေတြမွာ သတင္းေထာက္ေတြ သတင္း မထုတ္ျပန္ရဲေအာင္ လုပ္ျပလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။"
သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေပၚ အႀကီးအက်ယ္ သက္ေရာက္မႈ႐ွိေနတဲ့ ဒီအမႈကို အာဏာပိုင္ေတြအေနနဲ႔ အျမန္ဆံုး ပလတ္ေပးဖို႔လည္း CPJ က ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံတကာမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေဆာင္႐ြက္ေနတဲ့ နယ္စည္းမထား သတင္းေထာက္မ်ားအဖဲြ႔ RSF ကလည္း ခုလိုစြဲခ်က္တင္ဖုိ႔ တရား႐ံုးက ဆံုးျဖတ္လိုက္တာကို ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ တရား႐ံုးဟာ အမိန္႔အတိုင္း လိုက္နာေဆာင္႐ြက္ေနတာ ျပသေနတယ္လို႔ ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအမႈနဲ႔ပါတ္သက္တဲ့ ကနဦးၾကားနာခ်က္ေတြမွာ ေ႐ွ႕ေနာက္ မညီမႈေတြ။ သတင္းေထာက္ေတြမွာ အျပစ္မ႐ွိဘူးဆိုတဲ့ မျငင္းႏိုင္တဲ့ အေထာက္အထားေတြ အမ်ားအျပား႐ွိတဲ့ၾကားက ခုလိုတရား႐ံုးက ဆံုးျဖတ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဘက္မလိုက္ လြတ္လပ္တဲ့ သတင္းလုပ္ငန္းေတြ ထြက္ေပၚလာမယ့္ အေျခအေန သိသိသာသာက်ဆင္းေနတယ္လို႔ RSF အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ Christophe Deloire ကေၾကညာခ်က္မွာ ေျပာထားပါတယ္။
ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးေဆာင္႐ြက္ေနတ့ဲ Amnesty International အဖဲြ႔ႀကီးကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံသတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အေမွာင္ဖံုးတဲ့ေန႔ျဖစ္တယ္လို႔ တံု႔ျပန္ပါတယ္။ Amnesty International ရဲ႕ အာ႐ွ Pacific မူဝါဒေရးရာ စည္း႐ံုးေရး မန္ေနဂ်ာ Francisco Bencosme VOA ျမန္မာပိုင္းကို ေျပာတာကေတာ့ ဒီလိုပါ။
"ဒီတရား႐ံုးဆံုျဖတ္ခ်က္ဟာ ၿပီးခ့ဲတဲ့ႏွစ္က ျဖစ္ခဲ့တဲ့ လူသားေတြေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ျပစ္မႈေတြကို စံုစမ္းမယ့္ သတင္းေထာက္ေတြအတြက္ ေက်ာခ်မ္းစရာျဖစ္သလို စစ္တပ္အေပၚ ေဝဖန္မႈ။ ဒါမွမဟုတ္ အစိုးရရဲ႕ တာဝန္ခံအေၾကာင္း သတင္းယူခ်င္သူေတြအတြက္လည္း ေက်ာခ်မ္းစရာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ဟာ ေထာင္ေခ်ာက္ဆင္ ဖမ္းခံခဲ့ရတယ္။ ဒါကိုလည္း ရဲတပ္ဖဲြ႔တရားလိုျပသက္ေသ္က ထြက္ဆိုခဲ့တာပါ။ ဒါေတာင္မွ ခုလိုဆံုးျဖတ္တာကို ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဟာ ေ႐ွ႕မွာ အေမွာင္ဖံုးလႊမ္းေတာ့မယ္လို႔ ေျပာရမွာျဖစ္ပါတယ္။"
အေမရိကန္အေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေန ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေနတဲ့ Human Rights Watch အဖြ႔ဲကလည္း Reuters သတင္းေထာက္ ကုိဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔အေပၚ စြဲခ်က္တင္လိုက္တာဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အေျခအေန ဘယ္ေလာက္ဆိုး႐ြားေနသလဲဆိုတာကို ျပသေနတဲ့အျပင္။ အစုိးရရဲ႕ ရက္စက္တဲ့လုပ္ရပ္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ဖုိ႔ႀကိဳးစားသူေတြကို ႏႈတ္ပိတ္ အေရးယူဖုိ႔ အစိုးရဖက္က ဘယ္ေလာက္ အစြမ္းကုန္လုပ္သလဲဆိုတာကို ျပသလိုက္တာျဖစ္တယ္လို႔ ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
