[Zawgyi/Unicode]
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုတွေကြောင့် အများပြည်သူ သွားလာရာမှာ အသုံးပြုတဲ့ အဝေးပြေးကားတွေနဲ့ မီးရထားတွေကို ဆက်လက် ကန့်သတ်ထားဦးမယ့်အကြောင်း တင်ပြပါမယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မမေခ သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
ပြည်တွင်းလေကြောင်း ခရီးစဉ်တွေကို ဒီတပတ်ထဲ ပြန်လည်ပြေးဆွဲခွင့်ပြုလိုက်ပေမဲ့ အများပြည်သူအသုံးပြုနေကြတဲ့ မီးရထားတွေနဲ့ အဝေးပြေးကား လုပ်ငန်းတွေကိုတော့ ကန့်သတ်ထားဦးမှာဖြစ်ကြောင်း ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။ စက်တင်ဘာလကတည်းက ကန့်သတ်ထားတဲ့ ခရီးသွားလာမှုတွေကို ပြန်လည်လျှော့ပေါ့ရာမှာ ရောဂါကူးစက်မှုတွေကို ထိန်းချုပ်နိုင်အောင် အဓိကထား စဉ်းစားနေရတယ်လို့လည်း ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုးကပြောပါတယ်။
"ကျနော်တို့ ရောဂါထိန်းချုပ်ရေး သဘောကလည်း စပရိန်ပါတဲ့ ခုံကိုဖိတာနဲ့ တူတယ်။ ဖိတဲ့အချိန်မှာ အားသုံးဖိထားရတယ်။ ပြန်လွှတ်တဲ့ အချိန်က အရေးကြီးတယ်။ လွှတ်တဲ့ အချိန်မှာ ရုတ်တရက်လွှတ်လိုက်တဲ့အခါကျရင် စပရိန်ကပြန်ကန်သလိုအင်အားနဲ့ ပြန်ကန်ပြီးတော့ တက်ရင် မလွယ်ဘူးပေါ့နော်။ အဲဒီတော့ ဖြည်းဖြည်းချင်းပဲ လွှတ်ရတဲ့ သဘောမျိုး ရှိတယ်။ စပြီး ဦးစားပေးကကျတော့ အရမ်းကြီးလည်း မကျယ်ဘူး၊ အရမ်းလူလွတ် မသွားဖို့ကိစ္စတွေပေါ့နော်။ ကားနဲ့သွားတာနဲ့၊ လေယာဉ်တွေနဲ့သွားတာနဲ့ တရက်တရက်စဉ်းသာစဉ်းစားကြည့်ပေါ့ တရက်တရက်။ ခုဏ ရောဂါထိန်းချုပ်ရေး နိယာမ သဘောတရားကတော့ ဖြည်းဖြည်းချင်းပဲ လွှတ်ရတဲ့ သဘောရှိပါတယ်။"
ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုတွေ တိုးလာရာက ခရီးသွားလာမှုတွေကို တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ တားမြစ်ထားပေမဲ့ ကုန်စည်စီးဆင်းမှုတွေမှာ ထိခိုက်မှုတွေမှာ သက်သာအောင် ကုန်တင်ယာဉ်မောင်းနဲ့ ယာဉ်နောက်လိုက်အကူတွေကိုတော့ ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးပြီး သွားလာခွင့် ပြုထားပါတယ်။
ခရီးသည်တင်ကားတွေ ကပ်ရောဂါကာလ စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်တွေနဲ့အညီ ပြန်လည်ခွင့်ပြုဖို့လည်း တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်တချို့က ပြင်ဆင်နေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကပ်ရောဂါ တကျော့ပြန်ကူးစက်မှုတွေ စတင်ခဲ့တဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာတော့ ခရီးသည်တင် အဝေးပြေးကားတွေကို ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုဖို့ စီစဉ်နေတယ်လို့လည်း ရန်ကုန်တိုင်း အောင်မင်္ဂလာအဝေးပြေးဝင်းက အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးအောင်မြင့်ဝင်းကပြောပါတယ်။
"တိုင်း ဒေသကြီး အစိုးရက ပြန်ခွင့်ပြုတယ်။ ပြည်နယ်အစိုးရက လက်ခံတယ်။ ရန်ကုန်တိုင်းက လွှတ်ချင်တိုင်းလည်း ပြည်နယ်က လက်မခံရင် အဆင်မပြေဘူး။ ရှင်းရှင်းပြောရရင်တော့ ချိတ်ဆက်တာပေါ့။ ရခိုင်ပြည်နယ်ဆိုရင် တနင်္ဂနွေနေ့ဆို စစ်တွေဘက်၊ တနင်္လာကို စစ်တွေဘက်ကို၊ တနင်္လာနဲ့ ဗုဒ္ဓဟူးကျတော့ တောင်ဂုတ်၊ သံတွဲတို့ အဲဒီဘက်ကို ၂ ဖွဲ့ခွဲလွှတ်တယ်။ ၃ ရက်ပေါ့နော် တနင်္ဂနွေ၊ တနင်္လာ၊ ဗုဒ္ဓဟူး အဲဒီလိုလေးတော့ရှိတယ်။ ဒါကတော့ တရားဝင် ခွင့်ပြုတာပေါ့နော်။"
ရောဂါကူးစက်မှု အဆိုးဆုံးကြုံနေရတဲ့ ရန်ကုန်တိုင်းထဲက အဓိက အဝေးပြေးကားဂိတ်တွေဖြစ်တဲ့ အောင်မင်္ဂလာနဲ့ ဒဂုံဧရာအဝေးပြေး ကားဝင်းတွေကနေ တနိုင်ငံလုံးကိုသွားလာနေတဲ့ ယာဉ်လိုင်းစုစုပေါင်း ၄၀၀ နီးပါးရှိပြီး ကပ်ရောဂါကာလမတိုင်ခင် အချိန်အထိ နေ့စဉ်ခရီးသွား ၂၀,၀၀၀ လောက် ရှိတယ်လို့လည်း ရန်ကုန်တိုင်း အများပြည်သူ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ကြီးကြပ်မှုအာဏာပိုင်အဖွဲ့က သတင်းထုတ်ပြန် ထားပါတယ်။ ကပ်ရောဂါကြုံခဲ့ရပြီးနောက် အသွားအလာတွေ ကန့်သတ်ထားခဲ့ပြီးနောက် ကုန်စည်တင်ဖို့အတွက် ကားစင်းရေ ၂၀ လောက်သာ ပြေးဆွဲနေပါတယ်။
အများပြည်သူသွားလာရာမှာ အဓိကအသုံးပြုတဲ့ မီးရထားလုပ်ငန်းတွေကိုလည်း အကန့်အသတ်နဲ့သာ ခွင့်ပြုထားပါတယ်။ ရောဂါကူးစက်မှုတွေ အများဆုံးကြုံနေရတဲ့ ရန်ကုန်တိုင်းအတွင်း မြို့ပတ်ရထားတွေ တိုးချဲ့ပြေးဆွဲဖို့ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနကို တင်ပြထားပေမဲ့ ခွင်ပြုချက်မရသေးဘူးလို့လည်း မြန်မာနိုင်ငံ မီးရထားလုပ်ငန်းက ညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးကျော်စိုးလင်းကပြောပါတယ်။
"ရထားတွေ တိုးပြေးဖို့ ညွှန်ကြားချက်တစုံတရာ မရသေးဘူး။ မြို့ပတ်ကတော့ ၁၂ စီးကနေ ၃၀ ပေါ့ ပြေးဖို့။ တိုင်းမန်နေဂျာကနေ ကျနော်တို့ဆီ တင်တော့ ကျနော်တို့က ဆက်တင်ထားတာ။ အဓိကကတော့ ရုံးချိန်ပေါ့နော်။ ရုံးချိန်တွေမှာ social distancing မရဘူးပေါ့။ ခရီးသည် နည်းနည်းများတယ်။ ၁၂ စီးကနေ ၃၀ ဆိုတော့ ရထား နည်းနည်းတိုးပြေးလိုက်ရင် Social Distancing လည်း နည်းနည်းပိုကောင်းမယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီ ရည်ရွယ်ချက်ပါ။ ရုံးတက် ရုံးဆင်းချိန်လေးကို ကြည့်ပြီးတော့ တိုင်းမန်နေဂျာက ရန်ကုန်တိုင်း အခြေအနေကို ကျနော်တို့ဆီ တင်ပြတော့ ကျနော်တို့က ဆက်တင်ပေးထားတာရှိတယ်။ ကျန်တဲ့ အဝေးပြေးကတော့ မရှိဘူးဗျ။"
ကပ်ရောဂါမတိုင်ခင်အချိန်အထိ ရန်ကုန်ကနေ ပြေးဆွဲနေတဲ့ မန္တလေး၊ ပြည်၊ မော်လမြိုင်၊ ပဲခူး၊ ပုဂံ၊ ဥက္ကံ၊ ကြည့်မြင်တိုင်- သာရဝေါ၊ ကြည့်မြင်တိုင်- ပြည် စတဲ့ ရထားခရီးစဉ် ၁၁ ခုကိုတော့ ရပ်နားထားဆဲဖြစ်ပါတယ်။ မန္တလေးတိုင်းမှာတော့ မန္တလေး- မြစ်ကြီးနား၊ မန္တလေး- လားရှိုး စတဲ့ ရထား ခရီးစဉ် ၆ ကြောင်းကို ဆက်လက်ပြေးဆွဲပေးနေပေမဲ့ လတ်တလော နောက်ထပ်တိုးချဲ့ဖို့ အစီအစဉ် မရှိသေးဘူးလို့လည်းပြောပါတယ်။
ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ဒီကနေ့မွန်းလွဲပိုင်းအထိ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူ ၂,၂၀၀ ကျော်နဲ့၊ ကူးစက်သူအတည်ပြုလူနာပေါင်းကတော့ ၁၀၈,၀၀၀ ကျော်ရှိနေပါတယ်။
[Unicode Version]
ရထားနဲ့ အဝေးပွေးခရီးသညျတငျကား ကန့ျသတျမှုတှေ ဆကျထားမညျ
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈကပျရောဂါ ကူးစကျမှုတှကွေောင့ျ အမြားပွညျသူ သှားလာရာမှာ အသုံးပွုတဲ့ အဝေးပွေးကားတှနေဲ့ မီးရထားတှကေို ဆကျလကျ ကန့ျသတျထားဦးမယ့ျအကွောငျး တငျပွပါမယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မမခေ သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
ပွညျတှငျးလကွေောငျး ခရီးစဉျတှကေို ဒီတပတျထဲ ပွနျလညျပွေးဆှဲခှင့ျပွုလိုကျပမေဲ့ အမြားပွညျသူအသုံးပွုနကွေတဲ့ မီးရထားတှနေဲ့ အဝေးပွေးကား လုပျငနျးတှကေိုတော့ ကန့ျသတျထားဦးမှာဖွဈကွောငျး ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာန တာဝနျရှိသူတှကေ ပွောပါတယျ။ စကျတငျဘာလကတညျးက ကန့ျသတျထားတဲ့ ခရီးသှားလာမှုတှကေို ပွနျလညျလြှော့ပေါ့ရာမှာ ရောဂါကူးစကျမှုတှကေို ထိနျးခြုပျနိုငျအောငျ အဓိကထား စဉျးစားနရေတယျလို့လညျး ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာန ပွောရေးဆိုခှင့ျရှိသူ ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုးကပွောပါတယျ။
"ကနြောျတို့ ရောဂါထိနျးခြုပျရေး သဘောကလညျး စပရိနျပါတဲ့ ခုံကိုဖိတာနဲ့ တူတယျ။ ဖိတဲ့အခြိနျမှာ အားသုံးဖိထားရတယျ။ ပွနျလှှတျတဲ့ အခြိနျက အရေးကွီးတယျ။ လှှတျတဲ့ အခြိနျမှာ ရုတျတရကျလှှတျလိုကျတဲ့အခါကရြငျ စပရိနျကပွနျကနျသလိုအငျအားနဲ့ ပွနျကနျပွီးတော့ တကျရငျ မလှယျဘူးပေါ့နောျ။ အဲဒီတော့ ဖွညျးဖွညျးခငြျးပဲ လှှတျရတဲ့ သဘောမြိုး ရှိတယျ။ စပွီး ဦးစားပေးကကတြော့ အရမျးကွီးလညျး မကယြျဘူး၊ အရမျးလူလှတျ မသှားဖို့ကိစ်စတှပေေါ့နောျ။ ကားနဲ့သှားတာနဲ့၊ လယောဉျတှနေဲ့သှားတာနဲ့ တရကျတရကျစဉျးသာစဉျးစားကွည့ျပေါ့ တရကျတရကျ။ ခုဏ ရောဂါထိနျးခြုပျရေး နိယာမ သဘောတရားကတော့ ဖွညျးဖွညျးခငြျးပဲ လှှတျရတဲ့ သဘောရှိပါတယျ။"
ကပျရောဂါကူးစကျမှုတှေ တိုးလာရာက ခရီးသှားလာမှုတှကေို တဈနိုငျငံလုံး အတိုငျးအတာနဲ့ တားမွဈထားပမေဲ့ ကုနျစညျစီးဆငျးမှုတှမှော ထိခိုကျမှုတှမှော သကျသာအောငျ ကုနျတငျယာဉျမောငျးနဲ့ ယာဉျနောကျလိုကျအကူတှကေိုတော့ ကနြျးမာရေးစဈဆေးပွီး သှားလာခှင့ျ ပွုထားပါတယျ။
ခရီးသညျတငျကားတှေ ကပျရောဂါကာလ စညျးကမျးသတျမှတျခကြျတှနေဲ့အညီ ပွနျလညျခှင့ျပွုဖို့လညျး တိုငျးနဲ့ပွညျနယျတခြို့က ပွငျဆငျနပေါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကပျရောဂါ တကြော့ပွနျကူးစကျမှုတှေ စတငျခဲ့တဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာတော့ ခရီးသညျတငျ အဝေးပွေးကားတှကေို ဝငျရောကျခှင့ျပွုဖို့ စီစဉျနတေယျလို့လညျး ရနျကုနျတိုငျး အောငျမငျ်ဂလာအဝေးပွေးဝငျးက အုပျခြုပျရေးမှူး ဦးအောငျမွင့ျဝငျးကပွောပါတယျ။
"တိုငျး ဒသေကွီး အစိုးရက ပွနျခှင့ျပွုတယျ။ ပွညျနယျအစိုးရက လကျခံတယျ။ ရနျကုနျတိုငျးက လှှတျခငြျတိုငျးလညျး ပွညျနယျက လကျမခံရငျ အဆငျမပွဘေူး။ ရှငျးရှငျးပွောရရငျတော့ ခြိတျဆကျတာပေါ့။ ရခိုငျပွညျနယျဆိုရငျ တနငျ်ဂနှနေေ့ဆို စဈတှဘေကျ၊ တနငျ်လာကို စဈတှဘေကျကို၊ တနငျ်လာနဲ့ ဗုဒ်ဓဟူးကတြော့ တောငျဂုတျ၊ သံတှဲတို့ အဲဒီဘကျကို ၂ ဖှဲ့ခှဲလှှတျတယျ။ ၃ ရကျပေါ့နောျ တနငျ်ဂနှေ၊ တနငျ်လာ၊ ဗုဒ်ဓဟူး အဲဒီလိုလေးတော့ရှိတယျ။ ဒါကတော့ တရားဝငျ ခှင့ျပွုတာပေါ့နောျ။"
ရောဂါကူးစကျမှု အဆိုးဆုံးကွုံနရေတဲ့ ရနျကုနျတိုငျးထဲက အဓိက အဝေးပွေးကားဂိတျတှဖွေဈတဲ့ အောငျမငျ်ဂလာနဲ့ ဒဂုံဧရာအဝေးပွေး ကားဝငျးတှကေနေ တနိုငျငံလုံးကိုသှားလာနတေဲ့ ယာဉျလိုငျးစုစုပေါငျး ၄၀၀ နီးပါးရှိပွီး ကပျရောဂါကာလမတိုငျခငျ အခြိနျအထိ နေ့စဉျခရီးသှား ၂၀,၀၀၀ လောကျ ရှိတယျလို့လညျး ရနျကုနျတိုငျး အမြားပွညျသူ သယျယူပို့ဆောငျရေး ကွီးကွပျမှုအာဏာပိုငျအဖှဲ့က သတငျးထုတျပွနျ ထားပါတယျ။ ကပျရောဂါကွုံခဲ့ရပွီးနောကျ အသှားအလာတှေ ကန့ျသတျထားခဲ့ပွီးနောကျ ကုနျစညျတငျဖို့အတှကျ ကားစငျးရေ ၂၀ လောကျသာ ပွေးဆှဲနပေါတယျ။
အမြားပွညျသူသှားလာရာမှာ အဓိကအသုံးပွုတဲ့ မီးရထားလုပျငနျးတှကေိုလညျး အကန့ျအသတျနဲ့သာ ခှင့ျပွုထားပါတယျ။ ရောဂါကူးစကျမှုတှေ အမြားဆုံးကွုံနရေတဲ့ ရနျကုနျတိုငျးအတှငျး မွို့ပတျရထားတှေ တိုးခြဲ့ပွေးဆှဲဖို့ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနကို တငျပွထားပမေဲ့ ခှငျပွုခကြျမရသေးဘူးလို့လညျး မွနျမာနိုငျငံ မီးရထားလုပျငနျးက ညှှနျကွားရေးမှူး ဦးကြောျစိုးလငျးကပွောပါတယျ။
"ရထားတှေ တိုးပွေးဖို့ ညှှနျကွားခကြျတစုံတရာ မရသေးဘူး။ မွို့ပတျကတော့ ၁၂ စီးကနေ ၃၀ ပေါ့ ပွေးဖို့။ တိုငျးမနျနဂြောကနေ ကနြောျတို့ဆီ တငျတော့ ကနြောျတို့က ဆကျတငျထားတာ။ အဓိကကတော့ ရုံးခြိနျပေါ့နောျ။ ရုံးခြိနျတှမှော social distancing မရဘူးပေါ့။ ခရီးသညျ နညျးနညျးမြားတယျ။ ၁၂ စီးကနေ ၃၀ ဆိုတော့ ရထား နညျးနညျးတိုးပွေးလိုကျရငျ Social Distancing လညျး နညျးနညျးပိုကောငျးမယျပေါ့နောျ။ အဲဒီ ရညျရှယျခကြျပါ။ ရုံးတကျ ရုံးဆငျးခြိနျလေးကို ကွည့ျပွီးတော့ တိုငျးမနျနဂြောက ရနျကုနျတိုငျး အခွအေနကေို ကနြောျတို့ဆီ တငျပွတော့ ကနြောျတို့က ဆကျတငျပေးထားတာရှိတယျ။ ကနြျတဲ့ အဝေးပွေးကတော့ မရှိဘူးဗြ။"
ကပျရောဂါမတိုငျခငျအခြိနျအထိ ရနျကုနျကနေ ပွေးဆှဲနတေဲ့ မန်တလေး၊ ပွညျ၊ မောျလမွိုငျ၊ ပဲခူး၊ ပုဂံ၊ ဥက်ကံ၊ ကွည့ျမွငျတိုငျ- သာရဝေါ၊ ကွည့ျမွငျတိုငျ- ပွညျ စတဲ့ ရထားခရီးစဉျ ၁၁ ခုကိုတော့ ရပျနားထားဆဲဖွဈပါတယျ။ မန်တလေးတိုငျးမှာတော့ မန်တလေး- မွဈကွီးနား၊ မန်တလေး- လားရှိုး စတဲ့ ရထား ခရီးစဉျ ၆ ကွောငျးကို ဆကျလကျပွေးဆှဲပေးနပေမေဲ့ လတျတလော နောကျထပျတိုးခြဲ့ဖို့ အစီအစဉျ မရှိသေးဘူးလို့လညျးပွောပါတယျ။
ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနရဲ့ ဒီကနေ့မှနျးလှဲပိုငျးအထိ ထုတျပွနျခကြျအရ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈကပျရောဂါကွောင့ျ သဆေုံးသူ ၂,၂၀၀ ကြောျနဲ့၊ ကူးစကျသူအတညျပွုလူနာပေါငျးကတော့ ၁၀၈,၀၀၀ ကြောျရှိနပေါတယျ။
