ျမန္မာႏုိင္ငံကို ၅ ရက္ၾကာ ေရာက္ရွိေနတဲ့ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ မဟာမင္းၾကီး Filippo Grandi ဟာ ဒီကေန႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းကို ေရာက္ရွိေနျပီး ေဒသဆိုင္ရာ တာ၀န္ရွိသူေတြ၊ စစ္ေရွာင္ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြၾကံဳေတြ႔ရတဲ့ အခက္အခဲေတြနဲ႔ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ ေဒသတြင္း လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြနဲ႔ ပတ္သတ္လို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တယ္လို႔ ကိုယ္တိုင္ေတြ႔ဆံုသူေတြက ေျပာပါတယ္။ ဒီသတင္းကို ဗီြအိုေအ သတင္းေထာက္ေမခက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။
ဒုကၡသည္မ်ားဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ မဟာမင္းႀကီး Mr. Filippo Grandi ဟာ ေမလ ၂၀ရက္ေန႔က ရခိုင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြၿမိဳ႕႔ကို ေရာက္ရွိလာ ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ဒီကေန႔မွာေတာ့ ေမာင္ေတာျမိဳ႕နယ္ရွိ့္တဲ့ ဖား၀ပ္ေခ်ာင္းေက်းရြာ၊ ပန္းေတာျပင္မူဆလင္ေက်းရြာ၊ ရြာမ မူဆလင္ေက်းရြာေတြကို သြားေရာက္ခဲ့သလို မၾကာေသးခင္က ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ တိုက္ပြဲေတြေၾကာင့္ စစ္ေဘးဒုကၡသည္အေယာက္ ၅၀၀ ေက်ာ္ခိုလံႈေနတဲ့ ဘူးသီးေတာင္က ရန္ေအာင္ ေျမဘုန္း ေတာ္ၾကီးေက်ာင္းကိုလည္း သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။
ဒုကၡသည္မ်ားဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ မဟာမင္းႀကီး Mr. Filippo Grandi ေတြ႔ဆံုခ်ိန္မွာ ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ အခက္အခဲေတြကို တင္ျပခဲ့တယ္လို႔ ဒုကၡသည္ေတြကို ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေပးေနတဲ့ ဘူးသီးေတာင္ ရန္ေအာင္ေျမေက်ာင္း တိုက္ဆရာေတာ္ ဦးဣ၀ံသက မိန္႔ပါတယ္။
“သူတို႔ကေတာ့ ဒုကၡသည္ေတြတင္ျပတဲ့ဟာေတြကို တခ်ိဴ႕တဝက္ကို အစိုးရနဲ႔ တိုင္ပင္ေျဖရွင္းေပးမယ္ေျပာတယ္။ ေနာက္တခ်ိဳ႕ကိုေတာ့သူ႔အထက္ UN အဖြဲ႔ကို တင္ျပမယ္လဲေျပာပါတယ္။ ဘုန္းဘုန္းတို႔တင္ျပတာကေတာ့ ရြာသားေတြက ကိုယ့္ရပ္ရြာကိုျပန္ခ်င္ တယ္။ ရြာထဲက်န္တဲ့ ဗံုးသီးေတြကိုရွင္းေပးေစခ်င္တယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ လာေရာက္ကုူညီကယ္ဆယ္တဲ့သူေတြကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္လာခြင့္ရေစခ်င္တယ္။ ဒါေတြကို တင္ျပတာရွိပါတယ္”
လတ္တေလာ စစ္ေဘးေရွာင္ ဒုကၡသည္ေတြမွာ မိုးကာလ ေရာက္ေတာ့မွာျဖစ္လို႔ ေနေရးထိုင္ေရးနဲ႔ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ အေရးတ ႀကီးလိုအပ္ေနတယ္လို႔ ဆရာေတာ္က မိန္႔ပါတယ္။
လံုၿခံဳေရးအရ သြားလာရ အဆင္ေျပတဲ့ ေနရာေတြဆီကို ဒုကၡသည္မ်ားဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ မဟာမင္းႀကီး Mr. Filippo Grandi လြတ္လပ္စြာ သြားလာႏိုင္ဖို႔ စီစဥ္ ေဆာင္ရြက္ေပးေနသလို ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ေဒသဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေတြ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္မယ္လို႔ ဆိုလာသူကေတာ့ ေမာင္ေတာခရိုင္ အုပ္ ခ်ဳပ္ေရးမႈးဦးစိုးေအာင္ပါ။ ဒီခရီးစဥ္က ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ အစိုးရၾကား နားလည္မႈစာခၽြန္လႊာ ေရးထိုးထားတဲ့ ေဒသဖြံၿဖိဳးေရးဆိုင္ရာ ပေရာဂ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သတ္လို႔ လာေရာက္ ေလ့လာေဆြးေႏြးတာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဦးစိုးေအာင္က ဆိုပါတယ္။
“မေန႔ကေတြ႔ေတာ့ သူတို႔လုပ္ေနတဲ့ ပေရာဂ်က္ေတြကိုခြင့္ျပဳေပးလို႔ေက်းဇူးတင္ တယ္ေျပာတယ္။ သူတို႔အျမန္ဆံုးၿပီးေအာင္လုပ္မယ္ေပါ့ဒါပါဘဲ။ က်န္တာသိပ္ေထြေထြထူးထူးမရွိပါဘူး။ ေက်းရြာတြင္းေဒသဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္တာေတြပါ။ ေရတြင္းေရကန္ေကာင္း ေအာင္လုပ္တာတို႔၊ ေရေျမာင္းေတြ၊ စာသင္ေက်ာင္းေတြေဆာက္ေပးတာတို႔ အဲဒီလုပ္ငန္းေတြပါ”
Mr. Filippo Grandi ဦးေဆာင္ေသာအဖြဲ႔ဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ဇြန္လက ျမန္မာႏိုင္ငံကို ပထမဆံုးအၾကိမ္ ေရာက္ရွိလာခဲ႔တာျဖစ္ ၿပီး အခုခရီးစဥ္က သူရဲ႕ဒုတိယေျမာက္ခရီးစဥ္ျဖစ္ပါတယ္။ အခုခရီးစဥ္အတြင္းမွာေတာ့ ျမန္မာအစုိးရ၊ ကုလသမဂၢဖြ႔ံျဖိဳးေရးအစီအစဥ္ UNDP UNHCR တို႔ လက္မွတ္ေရးထုိးထားတဲ့ နားလည္မႈစာခၽြန္လႊာနဲ႔အညီ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းေတြ၊ MOU သက္တမ္းတိုးေရးကိစၥ၊ ျပည္နယ္အစိုးရနဲ႔ ကုလသမဂ အဖြဲ႔ေတြၾကား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈဆိုင္ရာကိစၥေတြ၊ ေနရပ္စြန္႔ခြာသူေတြ ျပန္လည္ လက္ခံေရးကိစၥေတြကို ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့အေၾကာင္း ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရးဌာနက သတင္းထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။
ဒုကၡသည္မ်ားဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ မဟာမင္းႀကီး Filippo Grandi ရဲ႕ ခရီးစဥ္ကေန ေနရပ္ျပန္ေရး အစီအစဥ္ေတြအတြက္ တြန္းအားေပးႏုိင္ဖုိ႔ ႐ုိဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ေတြက ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကပါတယ္။ မဟာမင္းႀကီးရဲ႕ ရခုိင္ျပည္နယ္ ခရီးစဥ္အတြင္း ႐ုိဟင္ဂ်ာ မူဆလင္တခ်ဳိ႕နဲ႔ ေတြ႔ဆုံရာမွာေတာ့ အေျခခံအခြင့္အေရးေတြ ရရွိဖုိ႔လုိအပ္ေနေၾကာင္း ေျပာဆုိခဲ့တယ္လုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။ အျပည့္အစုံကုိေတာ့ ဆက္သြယ္စုံစမ္းထားတဲ့ မဆုမြန္က ေျပာျပေပးမွာပါ။
ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္ကေန ထြက္ေျပးသြားရသူေတြေရာ၊ က်န္ေနေသးတဲ့ မူဆလင္ေတြပါ တႏွစ္ေက်ာ္ၾကာလာတဲ့ အခ်ိန္အထိ အေျခအေနေတြ မတုိးတက္ေသးတဲ့အေပၚ အားမရတဲ့ သေဘာထားေတြကုိ ဒုကၡသည္မ်ားဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ မဟာမင္းႀကီး ခရီးစဥ္မွာ ေျပာဆုိေနၾကတာပါ။ မဟာမင္းႀကီးရဲ႕ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕ခရီးစဥ္အတြင္း ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆုံရာမွာလည္း အလားတူ အခက္အခဲေတြကုိ တင္ျပခဲ့ၾကတယ္လုိ႔လည္း ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ ၿမိဳ႕သူၾကီးေက်းရြာသား မူဆလင္တဦးျဖစ္တဲ့ ဦးလွထြန္းက ေျပာပါတယ္။
“သူက ပန္းေတာျပင္သြားတယ္ ေန႔လည္ ၁၂ နာရီေက်ာ္ေပါ့ ၊ ပန္းေတာျပင္သြားၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔လူေတြနဲ႔ သြားေတြ႔တယ္။ သြားေတြ႔တယ္ဆိုေပမယ့္ အစိုးရလူေတြကလည္း သူနဲ႔အတူပါတယ္ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔လူေတြက သိပ္ၿပီးေတာ့ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ စကားမေျပာႏိုင္ေသးဘူးေပါ့ နည္းနည္းဆင္ခ်င္ၿပီးေတာ့ေျဖရတယ္။ အဓိကက အဆင္ေျပလား သြားေရးလာေရးကအစ အစားအေသာက္ေတြဘယ္လိုလဲ အဲဒါေတြသူအဓိက ေမးသြားတယ္။ က်ေနာ္တို႔လူေတြနဲ႔ သူတို႔တိုက္ရိုက္ေတြ႔ႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္ေပးသင့္တယ္၊ ေနရာတခုခုမွာ အခုက အစိုးရလူေတြက တိုက္ရိုက္လာေတာ့ ဘယ္သူမွ ကိုယ္ခံစားေနရတဲ့ဟာေတြက အထူးသျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ကို အစိုးရကေနမွ ဒီလို ဥပေဒအရေရာ၊ ဥပေဒ အျပင္ဘက္ကေရာ သူတို႔က ႏွိပ္စက္ေနတယ္ဆိုေတာ့ အဲဒီအပိုင္းေတြလည္း ေျပာရတယ္ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အစိုးရေရွ႕မွာ က်ေနာ္တို႔ကို ဒီလို ဖိႏွိပ္ေနတဲ့ လူေတြရဲ႕ေရွ႕မွာ က်ေနာ္တို႔ကို ဒီမွာ ဖိႏိွပ္ေနပါတယ္လို႔ ဘယ္သူမွ မေျပာရဲဘူး။”
ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္းက မူဆလင္ေတြအေနနဲ႔ လြတ္လပ္စြာသြားလာခြင့္နဲ႔ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရး ႏုိင္ငံသားအခြင့္အေရးေတြ ရရွိဖို႔ အပါအ၀င္ အေျခခံအခြင့္အေရးေတြ ရရွိဖုိ႔လိုအပ္ခ်ကေတြ ရွိေနတယ္လို႔လည္း ဦးလွထြန္းကေျပာပါတယ္။
“ဘာေတြလုပ္ေပးရင္ ခင္ဗ်ားတို႔အတြက္ အဆင္ေျပမလဲ ၊ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕ တိုးတက္ရာတိုးတက္ေၾကာင္းမွာ က်ေနာ္တို႔ ဘာေတြကူညီႏိုင္မလဲဆိုတာေတြသူက ေမးတယ္။ အခက္အခဲကေတာ့ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႔မွာ သြားလာေရးရယ္ အလုပ္အကိုင္ေတြလုပ္ကိုင္ခြင့္ရယ္ ဒါေတြလုပ္ပိုင္ခြင့္ရဖို႔က အရင္ဆံုးက်ေနာ္တို႔မွာ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အျပဳခံရဖို႔လိုတယ္။ အဲဒါေတြအဓိက ေျပာသြားတယ္။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ ဒီႏိုင္ငံသားျပႆနာကို အစိုးရအေနနဲ႔ မွန္မွန္ကန္ကန္ေျဖရွင္းေပးမယ္ဆိုရင္ က်န္တဲ့အပိုင္းေတြက အလိုလိုအဆင္ေျပလာႏိုင္မယ္။”
ရခုိင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပုိင္းက ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရၿပီး ျမန္မာနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ၂ ႏုိင္ငံၾကားက ၾကားခံနယ္ေျမမွာ ခုိလႈံေနၾကရတဲ့ ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြဟာလည္း တႏွစ္ေက်ာ္ၾကာလာတဲ့အထိ တုိးတက္မႈမရွိတဲ့ အေျခအေနေတြကုိ ကုလသမဂၢအေနနဲ႔ ေျဖရွင္းေပးဖုိ႔ လုိအပ္ေနေၾကာင္း ႐ုိဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္တဦးျဖစ္တဲ့ ဦးဒီလ္မူဟာမက္က ေျပာပါတယ္။
“ေတာ္ေတာ္အခက္အခဲရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေလာေလာဆည္ ေနေရးထိုင္ေရး စားေရးေသာက္ေရး အခက္အခဲရွိတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ကိုယ့္ရြာကို အျမန္ဆံုးျပန္ၿပီး ကိုယ့္အခြင့္အေရးကို ရၿပီးမွ အျမန္ဆံုးျပန္ေစခ်င္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဒီမွာ ဆက္ၿပီးေတာ့ မေနခ်င္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ မဟာမင္းႀကီးဆီေျပာခ်င္တာက က်ေနာ္တို႔ ရြာ၊ က်ေနာ္တို႔ ေဒသကို အျမန္ဆံုးျပန္ပို႔ဖို႔၊ ကိုယ့္ဆံုးရံႈးသြားတဲ့ အခြင့္အေရးကိုရၿပီး က်ေနာ္တို႔ ေနရပ္ကိုျပန္ဖို႔ က်ေနာ္တို႔ ေမတၱာရပ္ခံတာပါ။”
၂၀၁၇ ၾသဂုတ္လတုန္းက ရခုိင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပုိင္းမွာရွိတဲ့ ရဲကင္းစခန္းေတြကုိ စီးနင္းတုိက္ခုိက္ခဲ့တဲ့ ARSA ႐ုိဟင္ဂ်ာ အစြန္းေရာက္အဖဲြ႔ကုိ ျမန္မာလုံၿခံဳေရးတပ္ဖဲြ႔ေတြ လိုက္လံရွင္းလင္းတဲ့ စစ္ဆင္ေရးေတြရဲ႕ ေနာက္ဆက္တဲြအျဖစ္ သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံကုိ ထြက္ေျပးခုိလႈံခဲ့ၾကတာပါ။ ျမန္မာအစုိးရကေတာ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာဆုိတဲ့ အမည္ကုိ တရား၀င္ အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံမထားေပမဲ့ ဒုကၡသည္ေတြကုိ စိစစ္ၿပီး ျပန္လည္ လက္ခံမွာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆုိထားပါတယ္။
ဒုကၡသည္ေတြ ျပန္လည္လက္ခံဖုိ႔အတြက္ UNHCR ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံတုိ႔နဲ႔လည္း သီးျခားလက္မွတ္ေရးထုိး သေဘာတူထားေပမဲ့ လက္ေတြ႔ အစီအစဥ္ေတြကေတာ့ အခုအထိ အေကာင္အထည္ မေဖာ္ႏိုင္ပဲ ျဖစ္ေနတဲ့ အေပၚမွာလည္း ၂ ႏုိင္ငံ ၾကားခံနယ္ေျမက ဒုကၡသည္ေတြ စိတ္ပ်က္ေနၾကပါတယ္။
“က်ေနာ္တို႔ အကုန္လံုးလိုအပ္ခ်က္ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ရွိပါတယ္။ ဒီမွာက ဘယ္အဖြဲ႔အစည္းကေနမွ လာခြင့္မရွိဘူး ICRC ကပဲ လာခြင့္ရွိတယ္။ ေနာက္က်ေနာ္တို႔ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ အကုန္လံုး အခြင့္အေရးဆံုးရံႈးေနပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ဒီမွာ ကိုယ့္ႏိုင္ငံေအးခ်မ္းသြားရင္ က်ေနာ္တို႔ ကိုယ့္အိမ္ကိုျပန္လို႔ရေအာင္ က်ေနာ္တုိ႔ ေစာင့္ေနတာပါ။ အခုအထိ ေစာင့္တုန္းပဲ ရွိပါတယ္။”
ဒုကၡသည္မ်ားဆုိင္ရာ မဟာမင္းႀကီးရဲ႕ ခရီးစဥ္အတြင္း ေမာင္ေတာခ႐ိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးနဲ႔ေတြ႔ဆံုၿပီး ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ ကုလသမဂၢတို႔ၾကား လက္မွတ္ေရးထိုး ထားတဲ့ နားလည္မႈစာခၽြန္လႊာကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရးနဲ႔ သက္တမ္းတိုးျမႇင့္ေရးကိစၥ၊ ရခိုင္ ျပည္နယ္အစိုးရနဲ႔ ကုလသမဂၢ အဖြဲ႔အစည္းေတြၾကား ေပါင္းစပ္ညႇိႏိႈင္းေရး အစည္းအေဝး လုပ္ဖုိ႔ကိစၥ၊ ေနရပ္စြန္႔ ထြက္ေျပးသြားသူေတြ ျပန္လည္ လက္ခံေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကိစၥ၊ NVC ကဒ္ျပားကိစၥ စတာေတြကို ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကေၾကာင္းလည္း ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာနက ဒီကေန႔ သတင္းထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။
