[[Zawgyi/Unicode]]
စစ်ပွဲတွေဖြစ်နေတဲ့ ချင်းပြည်နယ်ထဲက မြို့နယ် ၄ မြို့နယ်မှာ ကျောင်းတွေ ပိတ်ထားရတဲ့အတွက် မတ်လထဲမှာ စာမေးပွဲဖြေဆိုရမယ့် ကျောင်းသူ ကျောင်းသားတွေ အခက်အခဲဖြစ်နေကြပါတယ်။ ချင်းကာကွယ်အဖွဲ့တွေ လှုပ်ရှားနေတဲ့နေရာတချို့မှာတော့ ပဋိပက္ခကြားက CDM ဆရာ၊ ဆရာမတွေက အတန်းငယ်ကျောင်းသားတွေကို စာသင်ပေးနေပေမယ့် ကျောင်းသားတွေအနေနဲ့ အေးအေးဆေးဆေး ပညာသင်ယူနိုင်ကြတဲ့ အနေအထားမျိုး မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီလိုအခြေအနေတွေကြောင့် ချင်းပြည်နယ်က ကျောင်းသူ ကျောင်းသားတွေရဲ့ ပညာရေး ထိခိုက်နေတဲ့ အကြောင်း ရန်ကုန်က ပေးပို့တဲ့သတင်းကို ကိုကျော်ကျော်သိန်းက တင်ပြပေးထားပါတယ်။
စစ်ကောင်စီတပ်တွေနဲ့ ဒေသခံချင်းပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေ တိုက်ပွဲတွေဖြစ်နေတဲ့ ချင်းပြည်နယ်ထဲက တချို့မြို့နယ်တွေမှာ ကျောင်းတွေ မဖွင့်နိုင်သေးပါဘူး။ အထူးသဖြင့် စစ်ရေးတင်းမာနေတဲ့ မြို့နယ် ၄ ခုမှာ မဖွင့်နိုင်သေးဘူးလို့ ချင်းပြည်နယ် ပြည်နယ်ပညာရေးမှူး ဦးဘီကူးဒူက အခုလိုပြောပါတယ်။
“မဖွင့်နိုင်သေးဘူး။ ကျနော်တို့ မင်းတပ်ရယ်၊ ကန်ပက်လက်ရယ်၊ နောက်ပြီးတော့ ဟားခါးရယ်။ ထန်တလန်ရယ် မဖွင့်နိုင်သေးဘူး။ အဲဒီ (၄) မြို့နယ်တော့ လုံးဝမဖွင့်နိုင်သေးဘူး။”
ချင်းပြည်နယ်ရဲ့မြို့တော် ဟားခါးမြို့မှာ နယ်မြေအေးချမ်းမှုမရှိတဲ့အပြင် ကျောင်းဆရာဆရာမတွေက အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်တဲ့ CDM လှုပ်ရှားမှုမှာ ပါဝင်နေကြတာကြောင့် ကျောင်းမဖွင့်နိုင်တာလို့ ဟားခါးမြို့နယ် ကျောင်းဆရာဦးက ပြောပါတယ်။
“ဟားခါးမှာတော့မဖွင့်သေးပါဘူး။ အခုချိန်ထိကတော့ ဖွင့်လို့ရတဲ့အခြေအနေမရောက်သေးဘူး။ အဓိကကတော့ CDM လုပ်တဲ့ဆရာ ဆရာမတွေလည်း များတယ်။ ကျောင်းသားတွေလည်း ကျောင်းမတက်ကြတော့ဘူး။ ဟိုပြေး ဒီပြေးဆိုတော့ အဲဒါတွေပဲ ဖြစ်မှာပါ။”
နယ်မြေလုံခြုံရေးနဲ့ ကျောင်းဆရာဆရာမ အခက်ခဲကြောင့် ချင်းပြည်နယ် (၄) မြို့နယ်မှာ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနလက်အောက်က ကျောင်းဖွင့်လှစ်နိုင်ခြင်း မရှိပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ချင်းကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေလှုပ်ရှားနေတဲ့ ဒေသတချို့မှာ အခြေခံပညာမူလတန်းအဆင့်ကို CDM ဆရာ ဆရာမတွေက သင်ကြားပေးနေကြတယ်လို့ ပညာရေး တာဝန်ခံတွေက ပြောပြပါတယ်။ မင်းတပ်မြို့နယ်မှာ စစ်ပွဲတွေကြားက မူလတန်းအဆင့် သင်ကြားပေးနေတယ်လို့ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ ပညာရေးတာဝန်ခံ ကိုဟုန်းကပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအနေနဲ့ ကျောင်းတွေဖွင့်တာရှိတယ်။ မူလတန်းပြန်စတယ်။ လူဦးရေက မူလတန်းထဲက (၇,၀၀၀) ကျော်တယ်ခင်ဗျ။ CDM လုပ်ထားတဲ့ပညာရေးဝန်ထမ်းတွေ ကျနော်တို့ ပြန်ခေါ်တာရှိတယ်။ ကိုယ့်ရပ်ကိုယ်ရွာမှာရှိတဲ့ စေတနာ့ဝန်ထမ်းလူငယ်တွေ၊ မူလတန်းကလေးတွေကို စာပြန်သင်ခိုင်း တာပေါ့နော်။ ပညာရေးကို စစ်ကြောင်းထိုးလာတဲ့အခါမှာ ကျောင်းတွေပြန်ပိတ်ထား ရတာပေါ့နော်။ မိဘတွေ၊ကလေးတွေက တောင်ယာတဲတွေဘာတွေထဲ သွားကြတာပေါ့နော်။ ရှောင်နေကြတယ်။ စစ်သားတွေပြန်သွားပြီးဆိုရင် ကျောင်းတွေဖွင့်တာရှိတယ်။ အဲဒီလိုမျိုးသွားတယ်။”
အလားတူ ဖလမ်းမြို့နယ်အတွင်းမှာလည်း ချင်းကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေကနေဦးဆောင်ပြီး မူလတန်းအဆင့် ကျောင်းဖွင့်ထားတယ်လို့ ဖလမ်း CDF တာဝန်ရှိသူတဦးက ပြောပါတယ်။
“ပညာရေးကို ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးပုံစံမျိုးဖွဲ့ခိုင်းပြီးတော့ သင်ပြခိုင်းထားတာရှိတယ်။ နေရာတော်တော်များများတော့ သူတို့ရွာခံက CDM တွေရှိမယ်။ ဆရာမတွေတော့ သင်ပြတာတွေ စနေကြပြီဗျ။”
ဖလမ်းမြို့နယ်မှာ စစ်ရေးအခြေအနေတွေကတော့ မငြိမ်းချမ်းသေးပါဘူး။ တနင်္လာနေ့ကပဲ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ နဲ့ရိက္ခာပို့တဲ့ စစ်ယာဉ်တန်းတွေ ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသလို စနေနေ့ကလည်း တိုက်ခိုက်ခဲ့တယ်လို့ ဖလမ်းCDF တာဝန်ရှိသူတဦးက ပြောပါတယ်။ ထန်တလန်မြို့နယ်ထဲက ဒေသတချို့မှာလည်း CDF – Zophei အဖွဲ့ ဦးဆောင်မှုနဲ့ ကျောင်းစတင်ဖွင့်လှစ်နိုင်ပြီး တပတ်မှာ ၄ ရက် ပညာသင်ကြားပေးနေတယ်လို့ CDF အဖွဲ့တွေကထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ချင်းပြည်နယ်ဟာ တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်တွေထဲမှာ အရင်ကတည်းက အောင်ချက်အနည်းဆုံးပြည်နယ်တခု ဖြစ်နေတာကြောင့် အခုလို ကျောင်းသူ ကျောင်းသားတွေ ပညာကို အေးအေးဆေးဆေး မသင်ယူနိုင်ကြတဲ့အတွက် စိုးရိမ်စရာဖြစ်နေတယ်လို့ ချင်းနိုင်ငံရေးလေ့လာ သုံးသပ်သူ ကိုထောင်ကပြောပါတယ်။
“ချင်းပြည်နယ်ရဲ့ပညာရေးအခြေအနေကိုကြည့်ရင်တော့ မြန်မာနိုင်ငံတိုင်းနဲ့ပြည်နယ်ထဲမှာလည်း အောင်ချက် မှာ အနည်းဆုံးပဲ ဖြစ်နေတယ်။ ပြီးတော့တနိုင်ငံလုံးမှာ COVID-19 ရောဂါစဖြစ်တဲ့ ၂၀၂၀ လောက်ကနေ ကျောင်းတွေက ပိတ်လိုက် ဖွင့်လိုက်။ ပိတ်လိုက် ဖွင့်လိုက် အဲဒီလိုမျိုးတွေဖြစ်လာတယ်။ နောက်ပိုင်းက အာဏာသိမ်းမှုတွေ ၂၀၂၁ မှာပြန်ဖြစ်လာတယ်။ ဖြစ်လာတော့နိုင်ငံရေးက ကစဉ့်ကလျားတွေဖြစ်ကုန်ပြီး ကျောင်းတွေကလည်း အကုန် လုံးလုံးပိတ်ထားရတဲ့အခြေအနေမျိုးတွေ ကြုံခဲ့ရတာပေါ့နော်။ ကလေးတွေက ကျောင်းပညာနဲ့ဝေးရတာက (၂) နှစ် ကျော်ပြီးပေါ့နော်။ ဆိုတော့ နိုင်ငံရေးအခြေအနေမှာ ဒီလိုမျိုးဆက်ဖြစ်ပြီးတော့ ကလေးတွေက ကျောင်း နဲ့အလှန်းဝေးနေမယ်ဆိုရင်တော့ ကလေးငယ်တွေရဲ့ပညာရေးက အင်မတန်မှ စိုးရိမ်ရတဲ့အခြေအနေမှာ ရှိတယ်လို့တော့ သုံးသပ်ရတာပေါ့နော်။”
ချင်းပြည်နယ်ထဲမှာဖြစ်နေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ဒေသခံ သိန်းနဲ့ချီ အိုးအိမ်စွန့် ဘေးလွတ်ရာ ထွက်ပြေးနေကြရပြီး၊ စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေထဲက ကျောင်းနေအရွယ် ကျောင်းသူ ကျောင်းသားတွေ ပညာသင်ယူနိုင်ဖို့ အခက်အခဲဖြစ်နေကြပါတယ်။
==========
[[Unicode]]
ခငြျးပွညျနယျအတှငျးတိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ပညာရေးအခကျကွုံ
စဈပှဲတှဖွေဈနတေဲ့ ခငြျးပွညျနယျထဲက မွို့နယျ ၄ မွို့နယျမှာ ကြောငျးတှေ ပိတျထားရတဲ့အတှကျ မတျလထဲမှာ စာမေးပှဲဖွဆေိုရမယ့ျ ကြောငျးသူ ကြောငျးသားတှေ အခကျအခဲဖွဈနကွေပါတယျ။ ခငြျးကာကှယျအဖှဲ့တှေ လှုပျရှားနတေဲ့နရောတခြို့မှာတော့ ပဋိပက်ခကွားက CDM ဆရာ၊ ဆရာမတှကေ အတနျးငယျကြောငျးသားတှကေို စာသငျပေးနပေမေယ့ျ ကြောငျးသားတှအေနနေဲ့ အေးအေးဆေးဆေး ပညာသငျယူနိုငျကွတဲ့ အနအေထားမြိုး မဟုတျပါဘူး။ ဒီလိုအခွအေနတှေကွေောင့ျ ခငြျးပွညျနယျက ကြောငျးသူ ကြောငျးသားတှရေဲ့ ပညာရေး ထိခိုကျနတေဲ့ အကွောငျး ရနျကုနျက ပေးပို့တဲ့သတငျးကို ကိုကြောျကြောျသိနျးက တငျပွပေးထားပါတယျ။
စဈကောငျစီတပျတှနေဲ့ ဒသေခံခငြျးပွညျသူ့ကာကှယျရေးအဖှဲ့တှေ တိုကျပှဲတှဖွေဈနတေဲ့ ခငြျးပွညျနယျထဲက တခြို့မွို့နယျတှမှော ကြောငျးတှေ မဖှင့ျနိုငျသေးပါဘူး။ အထူးသဖွင့ျ စဈရေးတငျးမာနတေဲ့ မွို့နယျ ၄ ခုမှာ မဖှင့ျနိုငျသေးဘူးလို့ ခငြျးပွညျနယျ ပွညျနယျပညာရေးမှူး ဦးဘီကူးဒူက အခုလိုပွောပါတယျ။
“မဖှင့ျနိုငျသေးဘူး။ ကနြောျတို့ မငျးတပျရယျ၊ ကနျပကျလကျရယျ၊ နောကျပွီးတော့ ဟားခါးရယျ။ ထနျတလနျရယျ မဖှင့ျနိုငျသေးဘူး။ အဲဒီ (၄) မွို့နယျတော့ လုံးဝမဖှင့ျနိုငျသေးဘူး။”
ခငြျးပွညျနယျရဲ့မွို့တောျ ဟားခါးမွို့မှာ နယျမွအေေးခမြျးမှုမရှိတဲ့အပွငျ ကြောငျးဆရာဆရာမတှကေ အကွမျးမဖကျ အာဏာဖီဆနျတဲ့ CDM လှုပျရှားမှုမှာ ပါဝငျနကွေတာကွောင့ျ ကြောငျးမဖှင့ျနိုငျတာလို့ ဟားခါးမွို့နယျ ကြောငျးဆရာဦးက ပွောပါတယျ။
“ဟားခါးမှာတော့မဖှင့ျသေးပါဘူး။ အခုခြိနျထိကတော့ ဖှင့ျလို့ရတဲ့အခွအေနမေရောကျသေးဘူး။ အဓိကကတော့ CDM လုပျတဲ့ဆရာ ဆရာမတှလေညျး မြားတယျ။ ကြောငျးသားတှလေညျး ကြောငျးမတကျကွတော့ဘူး။ ဟိုပွေး ဒီပွေးဆိုတော့ အဲဒါတှပေဲ ဖွဈမှာပါ။”
နယျမွလေုံခွုံရေးနဲ့ ကြောငျးဆရာဆရာမ အခကျခဲကွောင့ျ ခငြျးပွညျနယျ (၄) မွို့နယျမှာ ပညာရေးဝနျကွီးဌာနလကျအောကျက ကြောငျးဖှင့ျလှဈနိုငျခွငျး မရှိပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျ ခငြျးကာကှယျရေးအဖှဲ့တှလှေုပျရှားနတေဲ့ ဒသေတခြို့မှာ အခွခေံပညာမူလတနျးအဆင့ျကို CDM ဆရာ ဆရာမတှကေ သငျကွားပေးနကွေတယျလို့ ပညာရေး တာဝနျခံတှကေ ပွောပွပါတယျ။ မငျးတပျမွို့နယျမှာ စဈပှဲတှကွေားက မူလတနျးအဆင့ျ သငျကွားပေးနတေယျလို့ ပွညျသူ့အုပျခြုပျရေးအဖှဲ့ ပညာရေးတာဝနျခံ ကိုဟုနျးကပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ ပွညျသူ့အုပျခြုပျရေးအနနေဲ့ ကြောငျးတှဖှေင့ျတာရှိတယျ။ မူလတနျးပွနျစတယျ။ လူဦးရကေ မူလတနျးထဲက (၇,၀၀၀) ကြောျတယျခငျဗြ။ CDM လုပျထားတဲ့ပညာရေးဝနျထမျးတှေ ကနြောျတို့ ပွနျခေါျတာရှိတယျ။ ကိုယ့ျရပျကိုယျရှာမှာရှိတဲ့ စတေနာ့ဝနျထမျးလူငယျတှေ၊ မူလတနျးကလေးတှကေို စာပွနျသငျခိုငျး တာပေါ့နောျ။ ပညာရေးကို စဈကွောငျးထိုးလာတဲ့အခါမှာ ကြောငျးတှပွေနျပိတျထား ရတာပေါ့နောျ။ မိဘတှေ၊ကလေးတှကေ တောငျယာတဲတှဘောတှထေဲ သှားကွတာပေါ့နောျ။ ရှောငျနကွေတယျ။ စဈသားတှပွေနျသှားပွီးဆိုရငျ ကြောငျးတှဖှေင့ျတာရှိတယျ။ အဲဒီလိုမြိုးသှားတယျ။”
အလားတူ ဖလမျးမွို့နယျအတှငျးမှာလညျး ခငြျးကာကှယျရေးအဖှဲ့တှကေနေဦးဆောငျပွီး မူလတနျးအဆင့ျ ကြောငျးဖှင့ျထားတယျလို့ ဖလမျး CDF တာဝနျရှိသူတဦးက ပွောပါတယျ။
“ပညာရေးကို ပွညျသူ့အုပျခြုပျရေးပုံစံမြိုးဖှဲ့ခိုငျးပွီးတော့ သငျပွခိုငျးထားတာရှိတယျ။ နရောတောျတောျမြားမြားတော့ သူတို့ရှာခံက CDM တှရှေိမယျ။ ဆရာမတှတေော့ သငျပွတာတှေ စနကွေပွီဗြ။”
ဖလမျးမွို့နယျမှာ စဈရေးအခွအေနတှေကေတော့ မငွိမျးခမြျးသေးပါဘူး။ တနငျ်လာနေ့ကပဲ စဈကောငျစီတပျဖှဲ့ နဲ့ရိက်ခာပို့တဲ့ စဈယာဉျတနျးတှေ ဗုံးခှဲတိုကျခိုကျခဲ့ကွသလို စနနေေ့ကလညျး တိုကျခိုကျခဲ့တယျလို့ ဖလမျးCDF တာဝနျရှိသူတဦးက ပွောပါတယျ။ ထနျတလနျမွို့နယျထဲက ဒသေတခြို့မှာလညျး CDF – Zophei အဖှဲ့ ဦးဆောငျမှုနဲ့ ကြောငျးစတငျဖှင့ျလှဈနိုငျပွီး တပတျမှာ ၄ ရကျ ပညာသငျကွားပေးနတေယျလို့ CDF အဖှဲ့တှကေထုတျပွနျထားပါတယျ။ ခငြျးပွညျနယျဟာ တိုငျးနဲ့ပွညျနယျတှထေဲမှာ အရငျကတညျးက အောငျခကြျအနညျးဆုံးပွညျနယျတခု ဖွဈနတောကွောင့ျ အခုလို ကြောငျးသူ ကြောငျးသားတှေ ပညာကို အေးအေးဆေးဆေး မသငျယူနိုငျကွတဲ့အတှကျ စိုးရိမျစရာဖွဈနတေယျလို့ ခငြျးနိုငျငံရေးလေ့လာ သုံးသပျသူ ကိုထောငျကပွောပါတယျ။
“ခငြျးပွညျနယျရဲ့ပညာရေးအခွအေနကေိုကွည့ျရငျတော့ မွနျမာနိုငျငံတိုငျးနဲ့ပွညျနယျထဲမှာလညျး အောငျခကြျ မှာ အနညျးဆုံးပဲ ဖွဈနတေယျ။ ပွီးတော့တနိုငျငံလုံးမှာ COVID-19 ရောဂါစဖွဈတဲ့ ၂၀၂၀ လောကျကနေ ကြောငျးတှကေ ပိတျလိုကျ ဖှင့ျလိုကျ။ ပိတျလိုကျ ဖှင့ျလိုကျ အဲဒီလိုမြိုးတှဖွေဈလာတယျ။ နောကျပိုငျးက အာဏာသိမျးမှုတှေ ၂၀၂၁ မှာပွနျဖွဈလာတယျ။ ဖွဈလာတော့နိုငျငံရေးက ကစဉ့ျကလြားတှဖွေဈကုနျပွီး ကြောငျးတှကေလညျး အကုနျ လုံးလုံးပိတျထားရတဲ့အခွအေနမြေိုးတှေ ကွုံခဲ့ရတာပေါ့နောျ။ ကလေးတှကေ ကြောငျးပညာနဲ့ဝေးရတာက (၂) နှဈ ကြောျပွီးပေါ့နောျ။ ဆိုတော့ နိုငျငံရေးအခွအေနမှော ဒီလိုမြိုးဆကျဖွဈပွီးတော့ ကလေးတှကေ ကြောငျး နဲ့အလှနျးဝေးနမေယျဆိုရငျတော့ ကလေးငယျတှရေဲ့ပညာရေးက အငျမတနျမှ စိုးရိမျရတဲ့အခွအေနမှော ရှိတယျလို့တော့ သုံးသပျရတာပေါ့နောျ။”
ခငြျးပွညျနယျထဲမှာဖွဈနတေဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ဒသေခံ သိနျးနဲ့ခြီ အိုးအိမျစှန့ျ ဘေးလှတျရာ ထှကျပွေးနကွေရပွီး၊ စဈပွေးဒုက်ခသညျတှထေဲက ကြောငျးနအေရှယျ ကြောငျးသူ ကြောငျးသားတှေ ပညာသငျယူနိုငျဖို့ အခကျအခဲဖွဈနကွေပါတယျ။
==========
