(Zawgyi / Unicode)
အမေရိကန်သမ္မတ Donald Trump က ဗြိတိန်နိုင်ငံ လန်ဒန်ကို ဒီသီတင်းပတ်ထဲမှာ သွားရောက်ပြီး မြောက်အတ္တလန္တိတ် စစ်စာချုပ်အဖွဲ့ (NATO) ခေါင်းဆောင်များ အစည်းအဝေးကို တက်ရောက်မှာပါ။ စစ်အေးခေတ်က စပြီး ဖွဲ့စည်းခဲ့တဲ့ NATO အဖွဲ့ကြီးက နှစ် ၇၀ ပြည့် နှစ်ပတ်လည်ဖြစ်ပြီး အခု ထိပ်သီးညီလာခံကလည်း မဟာမိတ် အဖွဲ့ကြီးရဲ့ အားကောင်းခိုင်မာမှုကို ပိုပြီး သေချာစေရေး ရည်ရွယ်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် NATO အဖွဲ့ကြီးအတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ တာဝန်ယူမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဥရောပ ခေါင်းဆောင်တွေဘက်က မရှင်းမလင်းဖြစ်နေပြီး အခု အစည်းအဝေးကျင်းပမယ့် အချိန်မှာ အမေရိကန်သမ္မတ Trump နဲ့ ရင်ဆိုင်နိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေကြပါတယ်။ အိမ်ဖြူတော်ဆိုင်ရာ ဗွီအိုအေသတင်းထောက် Patsy Widakuswara က လန်ဒန်ကနေ သတင်းပေးပို့ထားတာကို မသိင်္ဂီထိုက်က တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ဆီးရီးယားနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းက ကာ့ဒ်တွေထိန်းချုပ်ရာ နယ်မြေကို တူရကီဘက်က ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းမှာ တိုက်ပွဲတွေ ဆက်ပြီး ဖြစ်နေပါတယ်။ NATO မဟာမိတ်တွေနဲ့ မတိုင်ပင်ဘဲ သမ္မတ Donald Trump က အမေရိကန် တပ်ဖွဲ့တွေကို အောက်တိုဘာလထဲမှာ ရုပ်သိမ်းဖို့ ညွှန်ကြားခဲ့ပါတယ်။ American Enterprise Institute က NATO ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ Gary Schmitt က အခုလို ပြောပါတယ်။
“ဒီဆုံးဖြတ်ချက် ထွက်လာပြီး နောက်မှာတော့ သမ္မတ Macron က ဘာပြောလဲဆိုရင် မဟာမိတ်အဖွဲ့ဟာ ဦးနှောက်သေနေပြီလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ အသိုင်းအဝိုင်း တခုတွင်းမှာ အမေရိကန်ရဲ့ ခေါင်းဆောင်မှုမရှိဘဲ ကိုယ့်သဘောနဲ့ကိုယ် ဘာမှမလုပ်နိုင်တာကို ရည်ညွှန်းပြီး ပြောခဲ့တာပါ။”
တချိန်တည်းမှာပဲ ရုရှားနဲ့ ယူကရိန်းကြားက တအုံနွေးနွေးဖြစ်နေတဲ့ စစ်ကလည်း သမ္မတ Trump ကို တရားစွဲဆိုရေးရဲ့ နောက်ခံအကြောင်းရင်း ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်နဲ့ NATO အဖွဲ့ဝင်တွေရဲ့ ဆက်ဆံရေးကလည်း သိပ်ပြီး မပြေလည်လှတာကြောင့် ဥရောပ အရှေ့ပိုင်းနဲ့ တောင်ပိုင်းဒေသက ပဋိပက္ခတွေအတွက်လည်း နောက်ထပ် အခက်တွေ့စရာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီသီတင်းပတ်ထဲ လန်ဒန်မှာကျင်းပမယ့် NATO ထိပ်သီးညီလာခံမှာ သမ္မတ Donald Trump နဲ့ ဆွေးနွေးနိုင်ရေး ဥရောပခေါင်းဆောင်တွေ ပြင်ဆင်နေကြပါတယ်။ NATO အဖွဲ့ဟာ ခေတ်မမီတော့ဘူးဆိုတာနဲ့ အဖွဲ့ကနေ နုတ်ထွက်မယ်ဆိုပြီးနောက် အမေရိကန်သမ္မတဘက်က ထပ်ပြီး ပြောဆိုလာတာ မရှိပေမယ့်လည်း NATO ရဲ့ ကာကွယ်ရေး အသုံးစရိတ်ကို နိုင်ငံ GDP ရဲ့ ၂ ရာခိုင်နှုန်းပြည့်အောင် မထည့်ဝင်တဲ့ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေကိုတော့ ဆက်ပြီး ဝေဖန်နေတာပါ။
NATO အဖွဲ့ဲရဲ့ ဥရောပအရှေ့ပိုင်းဒေသမှာ စစ်ရေး ထပ်မံအားဖြည့်မှုနဲ့ အမေရိကန်ဘက်က NATO အဖွဲ့ကြီးအပေါ် ပိုင်းဖြတ် ရပ်တည်နေတယ်ဆိုတာကို ဥရောပခေါင်းဆောင်တွေကို အခိုင်အမာ အာမခံထားတာပါ။ ဒါပေမယ့်လည်း သမ္မတ Trump လက်ထက်မှာ မဟာမိတ်တွေအပေါ် အမေရိကန်က ပစ်ပယ်ထားတယ်ဆိုတဲ့ မကျေနပ်ချက်က ရှိနေပါတယ်။ Chatham Houst ရဲ့ ဥရောပဆိုင်ရာ အစီအစဉ် အကြီးတန်း သုတေသနမှူး Hans Kundnani က အခုလို ပြောပါတယ်။
“တနှစ်အတွင်းမှာပဲ သမ္မတ Trump ရာထူးသက်တမ်း အဆုံးသတ်သွားမယ်လို့ တချို့က မျှော်လင့်နေကြတာပါ။ သမ္မတ Trump ဒုတိယသက်တမ်း ထပ်အရွေးခံရမှာကို အမှန်အကန် စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။”
ဥရောပတလွှားမှာတော့ တုံ့ပြန်ချက်တွေ ကွဲလွဲနေပါတယ်။ ပြင်သစ်ဘက်ကတော့ ဥရောပလုံခြုံရေးအတွက် ကိုယ်တိုင် ဆောင်ရွက်ရမယ်ဆိုတဲ့ဘက်ကို အသားပေးပါတယ်။ ပိုလန်ဘက်ကတော့ သူ့ရဲ့ လုံခြုံရေး အာမခံချက်အတွက် သမ္မတ Trump နဲ့ ရင်းနှီးတဲ့ ဆက်ဆံရေးတရပ် တည်ဆောက်ရေးကို ပိုပြီး အားပေးပါတယ်။ Chatham House က Hans Kundnani က အခုလို ပြောပါတယ်။
“အမေရိကန်နဲ့ ဆက်ဆံရေး ကောင်းရမယ်လို့ ယူဆကြတဲ့ အတ္တလန္တိတ် ဝါဒီတွေလို့ ခေါ်ရမယ့် သူတွေကတော့ NATO အပေါ် ယုံကြည်ပြီး ဆက်လက် ထောက်ခံထားကြပါတယ်။ သူတို့နဲ့ နည်းနည်း သဘောကွဲတဲ့ ဂျာမနီက အလယ်မှာ ရပ်တည်ပြီး တဖက်မှာတော့ အမေရိကန်နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ မလိုဘူးလို့ ယူဆတဲ့ post Atlanticist တွေကတော့ ပြင်သစ်ရဲ့ အယူအဆဘက်ကို ပိုပြီးယိမ်းပါတယ်။ ဒီအပေါ်မှာ ဥရောပသားတွေ အကြီးအကျယ် ငြင်းခုံနေကြပါတယ်။”
ဒီသီတင်းပတ် ဥရောပခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ ရည်မှန်းချက်ကတော့ အရင် ဆွေးနွေးပွဲတွေမှာ ဖြစ်ခဲ့သလိုမျိုး သမ္မတ Trump ယမ်းပုံမီးကျ ဒေါသမထွက်အောင် ရှောင်ကြဉ်ကြဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ American Enterprise Institute က Gary Schmitt က အခုလို ပြောပါတယ်။
“သူတို့ စွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့တာတွေကို ပြန်ပြောနိုင်ပါတယ်၊ နောက်ပြီး ဒီလို ဖြစ်လာအောင် သမ္မတ Trump ဘက်က တွန်းအားပေး ဆောင်ရွက်ခဲ့တာပါ ဆိုတာမျိုး ပါးပါးနပ်နပ်နဲ့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ ဒါမျိုးနဲ့ သမ္မတ Trump ကို ချီးကျူးနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း ပင်ကိုယ် စရိုက်တွေက မတူတာကြောင့် ဒီလိုလုပ်နိုင်ဖို့ကလည်း သူတို့အတွက် သိပ်ပြီး ခက်ပါတယ်။”
ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ မတိုင်ခင် ရက်ပိုင်းအလိုမှာပဲ NATO အဖွဲ့ဘက်က ကုန်ကျစရိတ် ထပ်ပြီး မျှဝေကျခံကြဖို့နဲ့ အမေရိကန်ဘက်က ထည့်ဝင်ကျခံမှုကို လျှော့ချရေး သဘောတူခဲ့ကြောင်း ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ ဒီဆောင်ရွက်ချက်ဟာဆိုရင် သမ္မတ Trump ကို နှစ်သိမ့်နိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
-----------------------------------
(Unicode)
NATO နှဈ ၇၀ ပွည့ျ ကနျနဲ့ ဥရောပ ဘာတှညှေိရမလဲ
အမရေိကနျသမ်မတ Donald Trump က ဗွိတိနျနိုငျငံ လနျဒနျကို ဒီသီတငျးပတျထဲမှာ သှားရောကျပွီး မွောကျအတ်တလန်တိတျ စဈစာခြုပျအဖှဲ့ (NATO) ခေါငျးဆောငျမြား အစညျးအဝေးကို တကျရောကျမှာပါ။ စဈအေးခတျေက စပွီး ဖှဲ့စညျးခဲ့တဲ့ NATO အဖှဲ့ကွီးက နှဈ ၇၀ ပွည့ျ နှဈပတျလညျဖွဈပွီး အခု ထိပျသီးညီလာခံကလညျး မဟာမိတျ အဖှဲ့ကွီးရဲ့ အားကောငျးခိုငျမာမှုကို ပိုပွီး သခြောစရေေး ရညျရှယျတာ ဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ NATO အဖှဲ့ကွီးအတှကျ အမရေိကနျပွညျထောငျစုရဲ့ တာဝနျယူမှုနဲ့ ပတျသကျပွီး ဥရောပ ခေါငျးဆောငျတှဘေကျက မရှငျးမလငျးဖွဈနပွေီး အခု အစညျးအဝေးကငြျးပမယ့ျ အခြိနျမှာ အမရေိကနျသမ်မတ Trump နဲ့ ရငျဆိုငျနိုငျဖို့ ပွငျဆငျနကွေပါတယျ။ အိမျဖွူတောျဆိုငျရာ ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ Patsy Widakuswara က လနျဒနျကနေ သတငျးပေးပို့ထားတာကို မသိငျ်ဂီထိုကျက တငျပွပေးထားပါတယျ။
ဆီးရီးယားနိုငျငံ မွောကျပိုငျးက ကာ့ဒျတှထေိနျးခြုပျရာ နယျမွကေို တူရကီဘကျက ကြူးကြောျခဲ့ပွီး နောကျပိုငျးမှာ တိုကျပှဲတှေ ဆကျပွီး ဖွဈနပေါတယျ။ NATO မဟာမိတျတှနေဲ့ မတိုငျပငျဘဲ သမ်မတ Donald Trump က အမရေိကနျ တပျဖှဲ့တှကေို အောကျတိုဘာလထဲမှာ ရုပျသိမျးဖို့ ညှှနျကွားခဲ့ပါတယျ။ American Enterprise Institute က NATO ဆိုငျရာ ကြှမျးကငြျသူ Gary Schmitt က အခုလို ပွောပါတယျ။
“ဒီဆုံးဖွတျခကြျ ထှကျလာပွီး နောကျမှာတော့ သမ်မတ Macron က ဘာပွောလဲဆိုရငျ မဟာမိတျအဖှဲ့ဟာ ဦးနှောကျသနေပွေီလို့ ပွောခဲ့ပါတယျ။ အသိုငျးအဝိုငျး တခုတှငျးမှာ အမရေိကနျရဲ့ ခေါငျးဆောငျမှုမရှိဘဲ ကိုယ့ျသဘောနဲ့ကိုယျ ဘာမှမလုပျနိုငျတာကို ရညျညှှနျးပွီး ပွောခဲ့တာပါ။”
တခြိနျတညျးမှာပဲ ရုရှားနဲ့ ယူကရိနျးကွားက တအုံနှေးနှေးဖွဈနတေဲ့ စဈကလညျး သမ်မတ Trump ကို တရားစှဲဆိုရေးရဲ့ နောကျခံအကွောငျးရငျး ဖွဈလာခဲ့ပါတယျ။ အမရေိကနျနဲ့ NATO အဖှဲ့ဝငျတှရေဲ့ ဆကျဆံရေးကလညျး သိပျပွီး မပွလေညျလှတာကွောင့ျ ဥရောပ အရှေ့ပိုငျးနဲ့ တောငျပိုငျးဒသေက ပဋိပက်ခတှအေတှကျလညျး နောကျထပျ အခကျတှေ့စရာ ဖွဈပါတယျ။
ဒီသီတငျးပတျထဲ လနျဒနျမှာကငြျးပမယ့ျ NATO ထိပျသီးညီလာခံမှာ သမ်မတ Donald Trump နဲ့ ဆှေးနှေးနိုငျရေး ဥရောပခေါငျးဆောငျတှေ ပွငျဆငျနကွေပါတယျ။ NATO အဖှဲ့ဟာ ခတျေမမီတော့ဘူးဆိုတာနဲ့ အဖှဲ့ကနေ နုတျထှကျမယျဆိုပွီးနောကျ အမရေိကနျသမ်မတဘကျက ထပျပွီး ပွောဆိုလာတာ မရှိပမေယ့ျလညျး NATO ရဲ့ ကာကှယျရေး အသုံးစရိတျကို နိုငျငံ GDP ရဲ့ ၂ ရာခိုငျနှုနျးပွည့ျအောငျ မထည့ျဝငျတဲ့ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတှကေိုတော့ ဆကျပွီး ဝဖေနျနတောပါ။
NATO အဖှဲ့ဲရဲ့ ဥရောပအရှေ့ပိုငျးဒသေမှာ စဈရေး ထပျမံအားဖွည့ျမှုနဲ့ အမရေိကနျဘကျက NATO အဖှဲ့ကွီးအပေါျ ပိုငျးဖွတျ ရပျတညျနတေယျဆိုတာကို ဥရောပခေါငျးဆောငျတှကေို အခိုငျအမာ အာမခံထားတာပါ။ ဒါပမေယ့ျလညျး သမ်မတ Trump လကျထကျမှာ မဟာမိတျတှအေပေါျ အမရေိကနျက ပဈပယျထားတယျဆိုတဲ့ မကြနေပျခကြျက ရှိနပေါတယျ။ Chatham Houst ရဲ့ ဥရောပဆိုငျရာ အစီအစဉျ အကွီးတနျး သုတသေနမှူး Hans Kundnani က အခုလို ပွောပါတယျ။
“တနှဈအတှငျးမှာပဲ သမ်မတ Trump ရာထူးသကျတမျး အဆုံးသတျသှားမယျလို့ တခြို့က မြှောျလင့ျနကွေတာပါ။ သမ်မတ Trump ဒုတိယသကျတမျး ထပျအရှေးခံရမှာကို အမှနျအကနျ စိုးရိမျနကွေပါတယျ။”
ဥရောပတလှှားမှာတော့ တုံ့ပွနျခကြျတှေ ကှဲလှဲနပေါတယျ။ ပွငျသဈဘကျကတော့ ဥရောပလုံခွုံရေးအတှကျ ကိုယျတိုငျ ဆောငျရှကျရမယျဆိုတဲ့ဘကျကို အသားပေးပါတယျ။ ပိုလနျဘကျကတော့ သူ့ရဲ့ လုံခွုံရေး အာမခံခကြျအတှကျ သမ်မတ Trump နဲ့ ရငျးနှီးတဲ့ ဆကျဆံရေးတရပျ တညျဆောကျရေးကို ပိုပွီး အားပေးပါတယျ။ Chatham House က Hans Kundnani က အခုလို ပွောပါတယျ။
“အမရေိကနျနဲ့ ဆကျဆံရေး ကောငျးရမယျလို့ ယူဆကွတဲ့ အတ်တလန်တိတျ ဝါဒီတှလေို့ ခေါျရမယ့ျ သူတှကေတော့ NATO အပေါျ ယုံကွညျပွီး ဆကျလကျ ထောကျခံထားကွပါတယျ။ သူတို့နဲ့ နညျးနညျး သဘောကှဲတဲ့ ဂြာမနီက အလယျမှာ ရပျတညျပွီး တဖကျမှာတော့ အမရေိကနျနဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့ မလိုဘူးလို့ ယူဆတဲ့ post Atlanticist တှကေတော့ ပွငျသဈရဲ့ အယူအဆဘကျကို ပိုပွီးယိမျးပါတယျ။ ဒီအပေါျမှာ ဥရောပသားတှေ အကွီးအကယြျ ငွငျးခုံနကွေပါတယျ။”
ဒီသီတငျးပတျ ဥရောပခေါငျးဆောငျတှရေဲ့ ရညျမှနျးခကြျကတော့ အရငျ ဆှေးနှေးပှဲတှမှော ဖွဈခဲ့သလိုမြိုး သမ်မတ Trump ယမျးပုံမီးကြ ဒေါသမထှကျအောငျ ရှောငျကွဉျကွဖို့ ဖွဈပါတယျ။ American Enterprise Institute က Gary Schmitt က အခုလို ပွောပါတယျ။
“သူတို့ စှမျးဆောငျနိုငျခဲ့တာတှကေို ပွနျပွောနိုငျပါတယျ၊ နောကျပွီး ဒီလို ဖွဈလာအောငျ သမ်မတ Trump ဘကျက တှနျးအားပေး ဆောငျရှကျခဲ့တာပါ ဆိုတာမြိုး ပါးပါးနပျနပျနဲ့ ပွောနိုငျပါတယျ။ ဒါမြိုးနဲ့ သမ်မတ Trump ကို ခြီးကြူးနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး ပငျကိုယျ စရိုကျတှကေ မတူတာကွောင့ျ ဒီလိုလုပျနိုငျဖို့ကလညျး သူတို့အတှကျ သိပျပွီး ခကျပါတယျ။”
ထိပျသီးဆှေးနှေးပှဲ မတိုငျခငျ ရကျပိုငျးအလိုမှာပဲ NATO အဖှဲ့ဘကျက ကုနျကစြရိတျ ထပျပွီး မြှဝကေခြံကွဖို့နဲ့ အမရေိကနျဘကျက ထည့ျဝငျကခြံမှုကို လြှော့ခရြေး သဘောတူခဲ့ကွောငျး ကွညောခဲ့ပါတယျ။ ဒီဆောငျရှကျခကြျဟာဆိုရငျ သမ်မတ Trump ကို နှဈသိမ့ျနိုငျဖို့ ရညျရှယျတာလညျး ဖွဈပါတယျ။
