ဒီတပတ္ ျမန္မာ့အေရး မ်က္ေမွာက္ေရးရာ သံုးသပ္ခ်က္အစီအစဥ္မွာ ဦးေက်ာ္ဇံသာ က အင္ဒိုနီးရွား၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ အာရွ ႏိုင္ငံတခ်ဳိ ႔ဟာ စစ္တပ္ႀကီးစိုးတဲ့ အစိုးရေအာက္မွာ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ဒီမုိကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းလာၾကေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ဒီလိုမျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ စီးပြားေရးအစီရင္ခံစာ ေရးသားခဲ့သူ EIU (Economist Intelligence Unit) အဖြဲ႔ရဲ ႔ အႀကီးတန္းအယ္ဒီတာ Danny Richards ကို EIU အဖြဲ႔ရဲ ႔ အစီရင္ခံစာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ေဆြးေႏြးသံုးသပ္ထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခုလို ျမန္မာႏိုင္ငံ စီးပြားေရးသံုးသပ္ခ်က္ေရးဖို႔ ဘယ္ကရတဲ့ အေထာက္အထားေတြကို အေျခခံသလဲဆိုတာကို ပထမဦးဆံုး သိပါရေစ။
Danny Richards ။ ။ အကန္႔အသတ္နဲ႔ ရရွိတဲ့ အစိုးရရဲ ႔ ကိန္းဂဏန္းေတြကို က်ေနာ္တုိ႔ အမ်ားဆံုးအေျချပဳပါတယ္။ အစိုးရရဲ ႔ CSO (Central Statistical Organisation) ဗဟိုစာရင္းအဖြဲ႔က လူသံုးကုန္ေစ်းႏႈန္း ျမွင့္တက္မႈ၊ သြင္းကုန္ထုတ္ကုန္၊ အတည္ျပဳထားတဲ့ ရင္းႏီွျမဳပ္ႏွံမႈ၊ အစိုးရေကာက္ခံထားတဲ့ အခြန္စတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြကို ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ ဒါေတြက အဓိကအခ်က္ေတြပါ။ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ GDP (Gross Domestic Product) ကိန္းဂဏန္းတို႔နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္က ေနာက္ဆံုးရရွိတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ ရရွိတဲ့အခ်က္အလက္ေတြမွာ အကန္႔အသတ္ရွိခဲ့ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီလိုရရွိတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြကလည္း ဘယ္ေလာက္ခိုင္လံုတိက်မႈ ရွိမယ္လို႔ ထင္ပါသလဲ။
Danny Richards ။ ။ ကုန္သြယ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကိန္းဂဏန္းေတြက အေတာ္ေလးခိုင္လံုပါတယ္။ သဘာဝဓါတ္ေငြ႔ တင္ပို႔မႈမွာဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဓါတ္ေငြ႔အမ်ားအျပားတင္သြင္းေနတဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံက ကိန္းဂဏန္းေတြကို ယွဥ္တြဲၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ အေတာ္ကိုခိုင္လံုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူသံုးကုန္ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ သိပ္မခိုင္လံုပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔အတြက္ တကယ့္လက္ရွိ ေစ်းႏႈန္းေတြကို ျပည္တြင္းေကာက္ယူ ေပးပို႔သူေတြ ရွိပါတယ္။ သူတို႔ေပးတာဟာ အစိုးရကိန္းဂဏန္းေတြနဲ႔ သိပ္ကြာဟေနပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီေမးခြန္းေမးရတာ ေဝဖန္မႈေတြ ရွိေနလိုပါ။ အစိုးရစာရင္းဇယားေတြထဲမွာ စီးပြားေရး တိုးတက္မႈရွိေနတယ္ဆိုတာ မမွန္ကန္ႏိုင္ဘူးလို႔ ဆိုၾကသူေတြရွိၾကပါတယ္။ အစိုးရလုပ္ႀကံထားတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြလို႔ တခ်ဳိ ႔က ဆိုၾကပါတယ္။
Danny Richards ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။ အစိုးရစာရင္းဇယားေတြအရ ၂၀၀၀-၂၀၀၅ ခုႏွစ္ကာလေတြမွာ စီးပြားတိုးတက္မႈဟာ ၁၀% ကေန ၁၅% ရွိခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေတြဟာ သိပ္ကိုမျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ အခုက က်ေနာ္တုိ႔က အမ်ားဆံုး ၃% ကေန ၅% ရွိတယ္လို႔ ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ သတၱဳတူးေဖာ္ေရး၊ စြမ္းအင္၊ ေရနံ နဲ႔ သဘာဝဓါတ္ေငြ႔ လုပ္ငန္းေတြမွာ တရုတ္ကုမၼဏီ၊ ထိုင္းကုမၼဏီတို႔နဲ႔ ရင္းႏီွျမဳပ္ႏွံမႈေတြ အေျမာက္အျမားပါဝင္ေနပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အမ်ားအျပားဟာ ျပည္တြင္းလိုအပ္ခ်က္၊ ျပည္တြင္းအက်ဳိးစီးပြားေရးကို အက်ဳိးရွိတယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ပါဘူး။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ တုိင္းျပည္တျပည္မွာ စီးပြားတိုးတက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္တယ္ဆုိရင္ ဒါဟာ ေကာင္းတဲ့အခ်က္တရပ္လို႔ ဆိုၾကတယ္မဟုတ္လား။
Danny Richards ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တျပည္ရဲ ႔ စီးပြားေရးက႑မွာ လယ္ယာက႑နဲ႔ ပမာဏ၊ စက္မႈက႑နဲ႔ ဝန္ေဆာင္လုပ္ငန္းပမာဏတို႔ကို ၾကည့္ရပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ လူထုသံုးစြဲမႈ၊ ပုဂၢလိက စားသံုးမႈ၊ ရင္းႏီွျမဳပ္ႏွံမႈ၊ ပို႔ကုန္သြင္းကုန္တုိ႔ကို ၾကည့္ရပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ ျမန္မာႏို္င္ငံမွာ အခု ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္တယ္ဆိုတာ ဒီက႑ေတြထက္ သယံဇာတေတြ ေရာင္းခ်ျခင္းက ပိုမ်ားျခင္း ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ဳိးေပါ့။
Danny Richards ။ ။ အေစာပိုင္း ႏွစ္ေတြမွာေတာ့ အဓိကအားျဖင့္ သဘာဝသယံဇာတေတြ တင္ပို႔ေရာင္းခ်မႈေၾကာင့္ပါ။ ၂၀၀၀ ကေန ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ကာလေတြမွာဆုိရင္ သဘာဝဓါတ္ေငြ႔ေရာင္းခ်လို႔ ရခဲ့တာေတြပါ။ အဓိကေတာ့ ထိုင္းႏုိင္ငံ တင္ပို႔ေရာင္းခ်ခဲ့တာပါ။ အလားတူပဲ ေက်ာက္စိမ္းနဲ႔ ေက်ာက္မ်က္ရတနာေတြ၊ ကၽြန္းသစ္ အပါအဝင္ သစ္မာေတြ၊ တျခားသယံဇာတ အမ်ားအျပား ထုတ္ေရာင္းခဲ့တာေတြကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ကုန္ထုန္လုပ္ငန္းမွာေတာ့ အဝတ္အထည္ ထုတ္လုပ္မႈတခုပဲ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီက႑မွာလည္း တုိးတက္မႈက သိပ္ေႏွးေကြးပါတယ္။ ေႏွးေကြးရတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းရင္းကေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပတို႔ရဲ ႔ ဟန္႔တားကန္႔သတ္မႈေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆုိေတာ့ ဒီလုိတိုင္းျပည္တျပည္မွာ သယံဇာတေတြ ေရာင္းခ်လို႔ စီးပြားဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ပါတယ္ဆိုတာကို စီးပြားေရးပညာရွင္တေယာက္အေနနဲ႔ ေကာင္းတယ္လို႔ ယူဆပါသလား။
Danny Richards ။ ။ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ အဲဒီလို value judgment လို႔ေခၚတဲ့ တဖတ္သတ္ ဆံုးျဖတ္တာမ်ဳိး မလုပ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ ႔ႏိုင္ငံေတြ ဥပမာ အေရွ ႔တီေမာလ္ (East Timor) မွာဆိုရင္ ေရနံနဲ႔ သဘာဝဓါတ္ေငြ႔သိုက္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းကို စီမံခန္႔ခြဲတာ ဝင္ေငြကို သံုးစြဲတာေတြက ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိၾကပါတယ္။ အဲဒီအထဲက အစိုးရက အခြန္ဘယ္ေလာက္ေကာက္ခံတယ္ဆိုတာ၊ ရံပံုေငြ ဘယ္လိုထားၿပီး စီမံခန္႔ခြဲတယ္ဆိုတာေတြကို ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ လံုးဝမသိမျမင္ႏိုင္ပါဘူး။ ေရနံသဘာဝဓါတ္ေငြ႔ ေရာင္းလို႔ရတဲ့အထဲက တိုင္းျပည္စီးပြားေရးအတြက္ ဘယ္လိုသံုးတယ္၊ အစိုးရဘတ္ဂ်က္အတြက္ ဘယ္ေလာက္ခြဲေဝတယ္ဆိုတာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မရွိပါဘူး။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ မရွိပါဘူး။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အခုနေျပာသလို ပြင့္လင္းျမင္သာတဲ့ စီးပြားေရးခန္႔ခြဲမႈတရပ္ ေပၚထြန္းလာဖို႔ဆိုတာ အခုလက္ရွိ အေျခအေနအရ၊ အခုလက္ရွိ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱယားအရ ျဖစ္လာႏိုင္မယ့္ အလားအလာ ရွိပါရဲ ႔လား။
Danny Richards ။ ။ ျပႆနာရဲ ႔ တစိတ္တပို္င္းက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျပည္ပရင္းႏီွျမဳပ္ႏွံသူေတြအဖို႔ စီးပြားေရးလုပ္ရကို္င္ရတာ ခက္ခဲလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္၊ ထိုင္းနဲ႔ ေတာင္ကိုရီးယားတုိ႔ လုပ္ေနၾကတယ္ဆုိေပမယ့္ သူတုိ႔ဟာ စြမ္းအင္ေရနံနဲ႔ အေျခခံ အေဆာက္အအံုတို႔မွာသာ လုပ္ႏိုင္တာပါ။ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈက႑အတြက္ဆုိရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အေျခခံအေဆာက္အအံု သိပ္အားနည္းပါတယ္။ ဒါဟာလည္း အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပတို႔ရဲ ႔ ပိတ္ဆို႔မႈတို႔ေၾကာင့္ လိုအပ္မႈေတြကို မတင္သြင္းႏိုင္ျဖစ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းတရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရင္းႏီွျမဳပ္ႏွံမႈ နည္းပါးေနပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ အထူးသျဖင့္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈက႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ အျပင္းအထန္ ထိခို္က္ေစတဲ့သေဘာလား။
Danny Richards ။ ။ အင္မတန္ ေျပာရခက္ခဲတဲ့ကိစၥပါ။ အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈဟာ အျငင္းပြားေနရတဲ့ ျပႆနာပါ။ ကုန္သြယ္မႈနဲ႔ ရင္းႏီွျမဳပ္ႏွံမႈေတြဟာ သာမန္ျပည္သူေတြရဲ ႔ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းေတြကို ထိခိုက္ေစသလား။ ပစ္မွတ္ထားျခင္းခံရတဲ့ စစ္တပ္ရဲ ႔ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းကို ထိခိုက္ေစသလားဆိုတာကို ယတိျပတ္ေျပာဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပတို႔ကေတာ့ ဒါဟာ စစ္အစိုးရနဲ႔ မဟာမိတ္ေတြကို ထိခိုက္ေစတာပါလုိ႔ အေၾကာင္းျပၿပီး ပိတ္ဆို႔ေနၾကပါတယ္။ ဒီလို ပိတ္ဆို႔တာကို ရုတ္သိမ္းဖို႔ ေထာက္ခံေျပာၾကားေနသူေတြကေတာ့ ဒါဟာ သာမန္ျပည္သူေတြကို ထိခိုက္ေစတယ္လို႔ ဆုိၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကမာၻလွည့္ခရီးသြားလုပ္ငန္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပိတ္ဆို႔လိုသူေတြက ျမန္မာျပည္က ဟိုတယ္ေတြဟာ စစ္ဗိုလ္ေတြ နဲ႔ သူတုိ႔အေပါင္းအသင္းေတြက ပိုင္ဆိုင္ၾကတာမုိ႔ ဆန္႔က်င္ေနၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ ႔ကလည္း ခရီးသည္ေတြရဲ ႔ လိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္ဆည္းေရာင္းခ်ၾကတာဟာ သာမန္လူထုသာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆုိၾကပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကို မီွခိုစားေသာက္ေနၾကရတဲ့ သာမန္ျပည္သူလူထုတခ်ဳိ ႔ကလည္း အဲဒီလိုပဲ ေျပာဘူးၾကပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီေနရာမွာေကာ စီးပြားေရးပညာရွင္တဦးအေနနဲ႔ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကို ပိတ္သင့္သလား၊ မပိတ္သင့္ဘူးလား။
Danny Richards ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဒါဟာ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေန တိုးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရတာပါလို႔ အေမရိကန္နဲ႔ ၿဗိတိန္တို႔က ဆုိၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ ျမန္မာ့အေပါင္းအသင္း အာဆီယံအဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံေတြက ကုန္သြယ္မႈ၊ ရင္းႏီွျမဳပ္ႏွံမႈေတြ အလံုးအရင္းနဲ႔ လုပ္ေနၾကတဲ့အတြက္ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ ႔ ပိတ္ဆို႔မႈက ထိေရာက္မႈမရွိပါဘူး။ ျမန္မာအစိုးရကို ျပဳျပင္ေရးအတြက္ ဖိအားမေပးႏိုင္ပါဘူး။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ တရုတ္၊ အိႏိၵယ၊ အာဆီယံတို႔အေနနဲ႔ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈမွာ ပူးေပါင္းပါဝင္လာေအာင္ စည္းရံုးတိုက္တြန္းဖို႔ကလည္း မျဖစ္ႏုိင္ဘူးေပါ့။
Danny Richards ။ ။ မွန္ပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ အရပ္သားအစိုးရ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈေတြ ရုတ္သိမ္းပါေတာ့လို႔ အာဆီယံက အေနာက္ႏုိင္ငံေတြကို တိုက္တြန္းေနတာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒါနဲ႔ ဒီစာတမ္းျပဳစုဖို႔အတြက္ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ရဲ ႔ သေဘာထားကိုေရာ ထည့္သြင္းစဥ္းစားခဲ့ပါသလား။ အန္အယ္လ္ဒီ နဲ႔ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းတာေတြ လုပ္ခဲ့ပါသလား။
Danny Richards ။ ။ က်ေနာ္ကုိယ္တုိင္ေတာ့ မဆက္သြယ္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အဆက္အသြယ္ရွိသူတခ်ဳိ ႔ကိုေတာ့ က်ေနာ္သိပါတယ္။ အန္အယ္လ္ဒီ အေနနဲ႔ ပိတ္ဆို႔မႈေတြဟာ သာမန္လူထုကို ထိခိုက္မႈရွိမရွိ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေနတယ္ဆိုေပမယ့္ ပိတ္ဆို႔မႈကို ဆက္လက္ထားရွိလိုတယ္လို႔ သူတုိ႔က ေျပာၾကပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရး တိုးတက္ေအာင္ စစ္အစိုးရလုပ္ေဆာင္ဖို႔အတြက္ ဒါကို ဆက္ထားဖို႔ လုိတယ္လို႔ ဆိုေနၾကဆဲပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ ေနာက္ဆံုးေမးခ်င္တဲ့ အပို္င္းကေတာ့ အေရွ ႔ကို ေျပာင္းလဲလာႏိုင္တဲ့ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံမွာလည္း တခ်ိန္က ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အခုက်င့္သံုးေနတဲ့ စနစ္မ်ဳိး က်င့္သံုးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စစ္တပ္နဲ႔ နီးစပ္သူေတြကို စီးပြားေရးလုပ္ပိုင္ခြင့္ ေပးထားေပမယ့္ အဲဒီ စီးပြားေရးလုပ္တဲ့လူေတြဟာ သူတုိ႔ စီးပြားေရးနယ္ပယ္ကို ခ်ဲ ႔ထြင္းလာတယ္၊ ပိုမိုတိုးတက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္လုပ္ဖို႔ ႀကိဳးစားလာရင္ ေနာက္ဆံုး လက္ရွိ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ကို ၿဖိဳးဖ်က္ၿပီးေတာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲခဲ့ရတယ္လို႔ လူေတြက ဆုိၾကပါတယ္။ ေတာင္ကိုရီးယားမွာလည္း ထိုနည္းတူစြာပဲ ေျပာင္းလဲခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေရာ အဲဒီလုိ အေျခအေနမ်ဳိးနဲ႔ ေျပာင္းလဲလာႏုိင္တဲ့ အလားအလာ ဘယ္လုိ ျမင္ႏိုင္ပါသလဲ။
Danny Richards ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပႆနာကေတာ့ နည္းနည္းအစြန္းေရာက္ေနတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ အစိုးရထဲမွာရွိတဲ့ မူဝါဒ ခ်မွတ္သူေတြအေနနဲ႔ တိုးတက္မႈရွိေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ၾကပါဘူး။ ျမန္မာလက္ရွိ အစိုးရရဲ ႔ မူဝါဒဟာ စစ္အင္အား ႀကီးထြားေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲဆိုတဲ့ အခ်က္ကို အေလးအနက္ထားေနတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ လာမယ့္ႏွစ္ ဘတ္ဂ်က္ကို ၾကည့္ရင္ ၂၅% ေလာက္ကို စစ္ေရးအတြက္ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ပညာေရးအတြက္ ၄% နဲ႔ က်န္းမာေရးအတြက္ ၁.၃% ပဲ ထားရွိပါတယ္။ ဒါဟာ ျပႆနာပါ။ အစိုးရရဲ ႔ ဦးစားေပးမႈဟာ စစ္ေရးကိစၥျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ ရွင္းေနပါတယ္။ စီးပြားေရး တိုးတက္မႈ၊ အေျခခံ အေဆာက္အအံု တိုးတက္မႈ၊ ရင္းႏွီျမဳပ္ႏွံမႈ အားေပး စတာေတြကို ဦးစားမေပးပါဘူး။ ေနာက္တခ်က္က ေရြးေကာက္ပြဲမတုိင္ခင္က ႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းေတြကို ပုဂၢလိကပိုင္ လႊဲေျပာင္းေရး စလုပ္ခဲ့တာရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီကိစၥမွာလည္း ေစ်းကြက္တင္ယွဥ္ၿပိဳင္မႈကို အမွန္တကယ္ မလုပ္ဘဲ။ စစ္တပ္နဲ႔ သူတို႔ အေပါင္းအသင္းေတြ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေရးကိုသာ လုပ္ခဲ့တာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ development first, democracy second ဆိုတဲ့ တိုင္းျပည္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး အရင္လုပ္၊ ၿပီးေတာ့မွ ဒီမုိကေရစီစနစ္ လာလိမ့္မယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာတရားဟာ ျမန္မာျပည္အတြက္ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုတဲ့ သေဘာေပါ့။
Danny Richards ။ ။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္တခ်ဳိ ႔ ရွိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကေန အတိုက္အခံ အယူအဆတခ်ဳိ ႔ကို ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ေပးတဲ့ ပါလီမန္တရပ္ ေပၚထြန္းလာလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ပါလီမန္မွာ အတိုက္အခံ သိပ္နည္းတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အစိုးရသစ္မွာလည္း စီးပြားေရးနားလည္းတဲ့၊ စီမံခန္႔ခြဲေရး နားလည္းတဲ့ တက္သိပညာရွင္ေတြ၊ technocrats ေတြ အရပ္သားေတြ ပါဝင္လာခဲ့ၾကမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ၾကပါတယ္။ လက္ေတြ႔မွာ ျဖစ္မလာခဲ့ပါဘူး။ အရင္ အစိုးရကို ခ်ဳပ္ကိုင္ခဲ့တဲ့ စစ္ဗိုလ္ေတြပဲ ျပန္လည္ခန္႔ထားခဲ့တာေတြပဲ ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစက ေမ်ွာ္လင့္ထားခဲ့တာေတြအားလံုး ေရစုန္ေမ်ာသြားပါၿပီ။
