ဒီတပတ္ မ်က္ေမွာက္ေရးရာ သတင္းသံုးသပ္ခ်က္အစီအစဥ္မွာ ဦးေက်ာ္ဇံသာ က ျမန္မာျပည္သြားေရာက္ခဲ့တဲ့ ဗီြအိုေအ သတင္းေထာက္မ်ားျဖစ္တဲ့ ေဒၚခင္စိုးဝင္း၊ ဦးတင္ေမာင္သန္း တုိ႔နဲ႔ သူတို႔ ႀကံဳေတြ႔ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာျပည္အေျခအေနမ်ားကို ေဆြးေႏြးသံုးသပ္တင္ျပထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အခုတိုးတက္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ရွိေနတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ အဓိက အတိုက္အခံပါတီလို႔ ေခၚရမယ့္ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကလည္း မွတ္ပံုတင္မယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကိုယ္တိုင္ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္မယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအားျဖင့္ေတာ့ အေရွ ႔ကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေနတယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္။ ဒါ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ ႔ အျမင္၊ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ ႔ လႈပ္ရွားမႈေပါ့။ ႏိုင္ငံတကာကလည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ကိုယ္တိုင္ ျမန္မာျပည္သြားၿပီး ေလ့လာမယ္။ ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံက အာဆီယံဥကၠ႒ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါလည္းပဲ ႏိုင္ငံေရးအပိုင္းမွာ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္ေနတဲ့ အပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ္က သတင္းသမားေတြရဲ ႔ အျမင္။ သတင္းသမားဆိုတဲ့ေနရာမွာလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ဗီြအိုေအဝိုင္းေတာ္သားေတြကိုယ္တုိင္ မ်က္ဝါးထင္ထင္ ေတြ႔ျမင္ခဲ့ရတဲ့ အေျခအေနေတြကို ေဆြးေႏြးခ်င္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ပထမဦးဆံုးကေတာ့ ဆရာဦးတင္ေမာင္သန္း ကို ေမးခ်င္ပါတယ္။ ဆရာက မၾကာေသးခင္ကမွ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ျပန္လာတဲ့ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္တယ္။ ဆရာတုိ႔က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမုိကေရစီဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ ဗဟုဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ လႈပ္ရွားေနတယ့္ ပုဂၢိဳလ္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ အေျပာင္းအလဲဆိုတာ တကယ့္ စစ္မွန္တဲ့ အေျပာင္းအလဲကို ဦးတည္ေနၿပီလို႔ ျမင္ခဲ့ပါသလား။
ဦးတင္ေမာင္သန္း ။ ။ ပထမဦးဆံုးကေတာ့ စစ္မွန္တယ္ဆိုတာကို ဆရာ ဘယ္လိုတိုင္းတာသလဲ က်ေနာ္ မသိဘူး။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အစိုးရပိုင္းတြင္မွာေတာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲခ်င္ၾကတဲ့ လူေတြရွိတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒီလုိ ဆက္ၿပီးသြားလို႔ မရေတာ့ဘူး။ အာဆီယံကလည္း ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ အာဆီယံ စီးပြားေရးအသိုက္အဝန္းဆိုၿပီး ျဖစ္လာမယ္။ ေနာက္ၿပီး ၂၀၁၄ မွာလည္း အာဆီယံ ဥကၠ႒ေနရာကို ျမန္မာႏိုင္ငံက ယူမယ္ဆိုေတာ့ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အေျခအေနအမ်ဳိးမ်ဳိး အေၾကာင္းအခ်က္ေတြကမွ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရမယ္လို႔ သိျမင္လာၾကတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြ ရွိတာကိုေတာ့ က်ေနာ္ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ တုိင္းတာတာက အေပၚယံပဲလား။ ဒီစကားေတြဟာ စကားအျဖစ္နဲ႔ ေျပာေနၾကတဲ့ အေပၚယံလား။ တကယ္ပဲ အေရွ ႔ကို ေရြ ႔ေနၿပီးလား။ တကယ္ပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမုိကေရစီအေျပာင္းအလဲေတြ တကယ္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တယ္လို႔ ထင္သလားဆိုတာကို ေျပာတာပါ။
ဦးတင္ေမာင္သန္း ။ ။ ပထမဦးဆံုးက ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာရရင္ စစ္မွန္လား၊ မစစ္မွန္လားဆိုတဲ့ ခ်ဥ္းကပ္မႈမ်ဳိးကို က်ေနာ္က မခ်ဥ္းကပ္ခ်င္ဘူး။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုလို႔ရွိရင္ ေျပာင္းလဲခ်င္ေပမယ္လို႔ ေျပာင္းတာဆိုတဲ့ကိစၥမွာၾကေတာ့ ကၽြမ္းက်င္မႈအပိုင္းေတြက ရွိလာတယ္။ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ လိုအပ္တဲ့ကိစၥေတြမွာ။ ဥပမာ စီးပြားေရးကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမယ္ဆိုတဲ့အခါမွာ စီးပြားေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နည္းပညာဆိုင္ရာ ကိစၥေတြအမ်ားႀကီး ပါလာတယ္။ အဲဒီအခါမ်ဳိးမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲခ်င္ေပမယ့္ နည္းပညာပိုင္းအရ သေဘာေပါက္ေနတယ္။ အေတြ႔အႀကံဳေတြ ရွိေနၿပီဆိုလို႔ရွိရင္ေတာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲခ်င္တယ္ဆိုတာ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အေနအထားေတြ ရွိေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ နည္းပညာပိုင္းအရ အသိပညာအရလည္း နံပတ္တစ္ အားနည္းမယ္။ နံပတ္ႏွစ္ အေတြ႔အႀကံဳအရလည္း က်ေနာ္တုိ႔မွာ မရွိဘူးဆိုလို႔ရွိရင္ ဒါက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲတဲ့ေနရာေတြမွာ တုံ႔ဆိုင္းတံု႔ဆိုင္း၊ အလုပ္လုပ္တဲ့ေနရာမွာ တံု႔ဆုိင္းတံု႔ဆိုင္း ျဖစ္တတ္တဲ့ သဘာဝရွိတယ္။ အဲဒါနဲ႔ မစစ္မွန္ဘူးလို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္ ေကာက္ခ်က္ခ်လို႔ မရဘူး။ အဲဒီေတာ့ စစ္မွန္တယ္၊ မစစ္မွန္ဘူးဆိုတာကို က်ေနာ္က မသြားခ်င္ဘူး။ သို႔ေသာ္ လုပ္ၾကည့္တယ္။ နားေထာင္တယ္။ လုပ္ၾကည့္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနတယ္ဆိုတာေတာ့ တခ်ဳိ ႔ဝန္ႀကီးဌာနေတြမွာ ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ တခ်ဳိ ႔ဝန္ႀကီးဌာနေတြမွာေတာ့ ရွိျခင္းမွရွိအံုးမယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ ေျပာင္းလဲလိုတဲ့စိတ္ကေတာ့ တခ်ဳိ ႔ ဝန္ႀကီးဌာနေတြမွာ အမွန္တကယ္ ရွိေနၿပီေပါ့။
ဦးတင္ေမာင္သန္း ။ ။ အဲဒီလိုပဲ က်ေနာ္ကေတာ့ နားလည္းတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေဒၚခင္စိုးဝင္း က ဘယ္လို သေဘာရပါသလဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေဒၚခင္စိုးဝင္း သြားေရာက္ေလ့လာခဲ့ရတယ္။ အနီးကပ္လည္း ေစာင့္ၾကည့္ သတင္းယူခဲ့တယ္။ အာဆီယံကိုလည္း တက္ခဲ့တယ္။ ျမန္မာသမၼတနဲ႔လည္း ကိုယ္တုိင္ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုေသာ စိတ္ဓါတ္။ ျမန္မာ့ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းေတြထဲမွာ တကယ္ ရွိေနတယ္။ အနည္းဆံုး တခ်ဳိ ႔တဝက္ဆီမွာ ဒီ စိတ္ဓါတ္ေတြ ရွိေနတယ္လို႔ ထင္ပါသလား။
ေဒၚခင္စိုးဝင္း ။ ။ က်မ ကိုယ္ေတြ႔ ေျပာျပရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ က်မတို႔ သတင္းသမားေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ က်မ ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ဆန္းကိုလည္း ကိုယ္တိုင္ေတြ႔ဆံုၿပီးေတာ့ သီးသန္႔ေမးျမန္းခြင့္ ရခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ ဘာထူးျခားခ်က္ေလးတခု ျဖစ္သလဲဆိုေတာ့ က်မက ဘန္ေကာက္မွာရွိတဲ့ ျမန္မာသံရံုးကို သံအမတ္ႀကီးက ဝန္ႀကီးေတြနဲ႔ ေတြ႔ဖို႔ စီစဥ္ေပးလို႔ ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္း က်မကိုယ္တုိင္ သြားခဲ့ပါတယ္။ သြားတဲ့အခါမွာ သံရံုးက လူေတြအားလံုးက အရာရွိေတြအားလံုးက အစည္းအေဝးသေဘာေခၚၿပီးေတာ့ ‘ေဒၚခင္စိုးဝင္း ေရာက္လာတာနဲ႔ အေတာ္ပဲဗ်ာ။ က်ေနာ္တို႔တေတြ စာတမ္းျပဳစုေနၾကတယ္။’ ဘာစာတမ္းမ်ားလဲလို႔ ေမးတဲ့အခါၾကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အႀကံဥာဏ္ေတြေပးဖို႔ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြက ဘယ္လို ေဆာင္ရြက္သလဲဆိုတာကို သူတုိ႔က စာတမ္းျပဳစုရေတာ့ သူတုိ႔က ထုိင္းႏိုင္ငံရဲ ႔ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ စုေဆာင္းေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ က်မကလည္း တတ္ႏိုင္တဲ့ဘက္ကေန ဘယ္ website ေတြကို ဘယ္လို ေလ့လာလို႔ရတယ္။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္သူကို ဆက္သြယ္ရင္ေတာ့ ရတယ္။ က်မလည္း သိသေလာက္ သူတုိ႔ကို နည္းနည္းပါးပါး ရွင္းျပေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒါက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ လက္ရွိအစိုးရရဲ ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေျခလွမ္းေတြထဲကတခု အျဖစ္နဲ႔ ယူဆလို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါက အထိုက္အေလ်ာက္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈတခုေပါ့။ ဒီထက္မက တြန္းအားေပးမႈေတြ အမ်ားႀကီး လိုေသးတယ္လို႔ သံုးသပ္မိပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေစာေစာက က်ေနာ္နဲ႔ ဆရာ ေျပာေနတဲ့ကိစၥကို ျပန္ေကာက္ရရင္ သူတုိ႔ရဲ ႔ နည္းပညာဆိုင္ရာပိုင္း။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလို႔တဲ့ အစိတ္အပိုင္းေတြ တခ်ဳိ ႔တေဒသမွာ ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ဒီမွာ နည္းပညာဆိုင္ရာ အခက္အခဲေတြ ရွိေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဒီဟာကို ဘယ္လိုေျဖရွင္းဖို႔ သူတုိ႔မွာ အစီအစဥ္ ရွိပါသလဲ။
ဦးတင္ေမာင္သန္း ။ ။ ဥပမာဆိုေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ migrant workers လို႔ ေခၚတဲ့ ေရႊ ႔ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြ ကိစၥဆိုလို႔ရွိရင္ အလုပ္သမားဝန္ႀကီးဌာနက ဝန္ႀကီးအဆင့္ေတြေတာင္ ထိုင္းႏိုင္ငံကိုသြားတယ္။ ဟိုမွာလုပ္ေနၾကတဲ့ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ေတြ႔တယ္။ ၿပီးရင္ ေနျပည္ေတာ္မွာလည္း နားလည္းတဲ့လူေတြကို ဖိတ္ၾကားၿပီးေတာ့ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးတာေတြရွိလာတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒါေပမဲ့လို႔ ဗဟုသုတနဲ႔ ဘယ္လုိေျပာင္းေနၾကသလဲ ဆိုတာက ေတာ္ေတာ္ႀကီး က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ အဆက္ျပတ္သြားၿပီးေလ။ ဗဟုသုတရွိသူကလည္း အေတြ႔အႀကံဳ မရွိဘူး။ ဒီျပႆနာနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ရင္ဆိုင္ေနၾကတဲ့အခါၾကေတာ့ ဘာေတြလုပ္မလဲဆိုတာကိုက အသိပညာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနသလို အေတြ႔အႀကံဳနဲ႔လည္း ဆက္စပ္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ အခုျဖစ္ေနတဲ့ အေနအထားသည္ အျပင္က ျမင္ၾကားရတဲ့ တခ်ဳိ ႔လူေတြ ျမင္ၾကသလို လြယ္လြယ္ေလးနဲ႔ ေျပာင္းခ်င္ရင္ ေျပာင္းမွာပဲလို႔ေတာ့ လုပ္လုိ႔မရတဲ့၊ လုပ္လို႔ရတဲ့အခ်ိန္ မဟုတ္ဘူးလို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ လုပ္ေတာ့လုပ္ေနတယ္။ လုပ္ေနတာေတြကိုလည္း ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒါေပမဲ့ ေျပာင္းမယ္ မေျပာင္းဘူးဆုိတာ ဘယ္လိုမွ အာမခံခ်က္မရွိႏိုင္တဲ့ အေျခအေန။ သူတုိ႔မွာ ေဒၚခင္စိုးဝင္းလည္း ေစာေစာကေျပာတယ္။ သတင္းနည္းပညာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္ေနတာကို သူတုိ႔ေလ့လာေနတယ္။ ဘာညာဆိုေတာ့ သူတုိ႔ကေတာ့ ေလ့လာေနတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေရာ ဘယ္လိုလုိက္ၿပီး သူတို႔ ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္ေတြကို ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး အသံုးခ်ေနတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္သလဲ။ အသံုးခ်ဖုိ႔ အစီအစဥ္ ရွိေကာင္းရွိမွာေပါ့။ အသံုးခ်ထားတဲ့ အေထာက္အထားေတြ ေတြ႔ရပါသလား။
ေဒၚခင္စိုးဝင္း ။ ။ အခုေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ အဲဒါကို အသံုးခ်တယ္လို႔ေတာ့ မၾကားမိေသးဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ ႀကိဳးစားေနၾကတယ္။ ေအာက္ေျခအဆင့္ကအစ ဘယ္လုိ စၿပီးကိုင္ရမလဲ။ ဘယ္လို စၿပီးေျပာင္းရမလဲဆိုတဲ့ လူေတြရဲ ႔ စိတ္ဓါတ္ကအစ။ အဲဒါကို ေတာ္ေတာ္ေလးကို က်င့္သားရေအာင္ လုပ္ယူရမွာပါ။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းေလးဆယ္ေလာက္ လူေတြက ေခါက္ရိုးက်ဳိး ေနတဲ့အခါၾကေတာ့ အရင္တုန္းက စနစ္ကိုပဲ အရိုးစြဲေနတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ အထက္ပိုင္းက လူႀကီးေတြကေတာ့ လုပ္မယ္ဆိုၿပီး မူဝါဒအပိုင္းအရ ႀကိဳးစားၿပီး ေျပာင္းလဲေနသလို။ ေအာက္ေျခပိုင္းမွာလည္း လိုက္ၿပီးေျပာင္းလဲေအာင္ဆိုၿပီး အမ်ားႀကီး ကၽြမ္းက်င္မႈသင္တန္း။ ဒါမွမဟုတ္ capacity building ေခၚတာေပါ့ သူတုိ႔ရဲ ႔ လုပ္ႏိုင္စြမ္းရည္ကို ျမွင့္ေပးဖို႔ အမ်ားႀကီးလုိေသးတယ္။ သူတုိ႔ရဲ ႔ စိတ္ဓါတ္ေတြအစ အကုန္လံုး အမ်ားႀကီး လိုအပ္ေသးတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျပည္ပက capacity building ကၽြမ္းက်င္မႈပိုင္းဆိုင္ရာ အကူအညီေတြ ေပးဖို႔ေရာ အလားအလာ ရွိပါသလား။
ဦးတင္ေမာင္သန္း ။ ။ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ ADB တို႔ IMF တို႔က ပုဂၢိဳလ္တခ်ဳိ ႔နဲ႔ ေတြ႔ၾကည့္တဲ့အခါမွာ သူတို႔ကိုယ္တုိင္ကိုက နည္းပညာပိုင္းဆုိင္ရာ ေပးခ်င္ေပမယ့္ ပိတ္စို႔အေရးယူထားတာေတြ ရွိေနတယ္အတြက္ေၾကာင့္မို႔ အကန္႔အသတ္ေတြ ရွိေနတာကို ေတြ႔ရတယ္။ ဒါကေတာ့ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီေတာ့။ ေနာက္တခုက တခါ အခုန နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ အကူအညီ ေပးၿပီဆိုတဲ့အခါမ်ဳိးမွာ နားလည္းတာနဲ႔ လုပ္တဲ့အဆင့္ ၾကားထဲမွာ အကြာအဟတခုရွိတယ္။ ပညာရပ္သေဘာမွာက ကိုယ္ကိုတိုင္ေလ့လာတယ္၊ သိတယ္။ အဲဒီလို ျဖစ္သြားတဲ့လူက အေတြ႔အႀကံဳ ျဖတ္သန္းမႈတခုကလည္း လိုေသးတယ္။ အဲဒီၾကမွ လုပ္ႏိုင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ၾကားထဲမွာကေတာ့ အခက္အခဲေတြရွိတယ္။ အဲဒီ အခက္အခဲေတြထဲကပဲ နားေထာင္ေနတယ္။ လုပ္ေနတယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ ဒါကေတာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲခ်င္ၾကတဲ့လူေတြကို ဝန္းရံရမယ့္သေဘာ ရွိတာေပါ့။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အဲဒီလို ေဆာင္ရြက္ရင္လည္း အခုနေျပာတဲ့ အခက္အခဲ။ သူတုိ႔ အေတြ႔အႀကံဳ မရွိေသးတာနဲ႔ ႀကံဳရအုန္းမွာေပါ့။
ဦးတင္ေမာင္သန္း ။ ။ လုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ လူေတြမွာ အေတြ႔အႀကံဳ မရွိတာေတာ့ ႀကံဳရမယ္။ ဒါေပမဲ့ သင္ရင္လုပ္ရင္။ သင္ရင္လုပ္ရင္နဲ႔ပဲ က်ေနာ္တုိ႔ သြားရမွာေပ့ါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အဲဒီလို သင္ရင္လုပ္ရင္ သြားမယ့္လမ္းေၾကာင္းကို ဟန္႔တားခ်င္တဲ့ အင္အားစုေရာ ဆရာျမင္ေသးလား။
ဦးတင္ေမာင္သန္း ။ ။ ဟန္႔တားခ်င္တဲ့ အင္အားစုဆိုတာထက္ အခုန ေဒၚခင္စိုးဝင္း ေျပာသလို က်ေနာ္တို႔ လူဆိုတာက မ်ားေသာအားျဖင့္ ရွိဆဲ့အေျခအေနမွာ ေနရတာက ကိုယ့္အတြက္ အလံုၿခံဳဆံုးေပါ့။ အဲဒီ အလံုၿခံဳေနတဲ့ အထဲကေနထြက္ဖို႔ သက္ေတာင့္သက္သာျဖစ္တဲ့ အေျခအေနကေန ထြက္ဖို႔ အခက္အခဲျဖစ္ေနၾကတဲ့ လူေတြလည္းရွိတယ္။ ၿပီးေတာ့ တင္းမာတဲ့သေဘာထားရွိၾကတဲ့ လူေတြလည္းရွိတယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာေတာ့ စာနယ္ဇင္းသမားေတြ၊ အစိုးရ ဝန္ထမ္းေတြရဲ ႔ အသိုင္းအဝိုင္းကေရာ အဲဒီလို သံုးသပ္ၾကတယ္။ အဲဒီေတာ့ သေဘာထား တင္းမာတဲ့လူေတြက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို မလုိလားၾကတာေတြကလည္း ရွိစဲျဖစ္တာေၾကာင့္မို႔ ဒါကေတာ့ ဓမၼတာပါ။ ဒီလုိ ပဋိပကၡေလးေတြေတာ့ ႀကံဳရမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေဒၚခင္စိုးဝင္း အေနနဲ႔ အဲဒီ တင္းမာတဲ့အင္အားစုရဲ ႔ တင္းမာႏိုင္စြမ္းဟာ ဘယ္ေလာက္အထိ ျပင္းထန္ႏိုင္ေသးတယ္လို႔ ထင္ပါသလဲ။
ေဒၚခင္စိုးဝင္း ။ ။ ဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ဆန္းကေတာ့ ေျပာတယ္။ သူတို႔ထဲမွာ ဒီလိုမ်ဳိး ႏွစ္ပိုင္းကြဲေနတာ မရွိပါဘူး။ အမာခံနဲ႔ သေဘာထား ေပ်ာ့ေပ်ာင္းတဲ့လူေတြ မရွိပါဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်မ ခန္႔မွန္းလို႔ ရသေလာက္ကေတာ့ အထိုက္အေလ်ာက္ သူတုိ႔ထဲမွာလည္း သေဘာထားကြဲလြဲမႈေလးေတြ ရွိေနတယ္လို႔ က်မ ခန္႔မွန္းလို႔ရပါတယ္။
ဦးတင္ေမာင္သန္း ။ ။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ ျမန္ျမန္ေျပာင္းခ်င္တဲ့ လူရွိတယ္။ သေဘာထား တင္းမာတဲ့လူကလည္း ေျပာင္းရမယ္ဆိုတာကိုေတာ့ သူတုိ႔လည္း သေဘာေပါက္လာတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူက ျမန္ျမန္မသြားခ်င္ဘူး။ တံု႔ဆိုင္းတံ႔ုဆိုင္းနဲ႔ သြားခ်င္တယ္။ ရွိေနတဲ့ မိမိရဲ ႔ အခြင့္အေရးေတြ၊ မိမိရဲ ႔ ခံစားခြင့္ေတြ၊ ခ်ဳပ္ထိန္းထားႏိုင္တာေတြကိုလည္း မလြတ္ခ်င္ဘူးဆိုတဲ့ အေနအထားမွာေပါ့။ ဆိုေတာ့ အဲဒီအုပ္စု ႏွစ္စုကေတာ့ ဒါက ဘယ္ႏိုင္ငံမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလုိ သေဘာထားနဲ႔ ဒီလို အုပ္စုေတြက အၿမဲတမ္း လာၿပီးေတာ့ ရင္ဆိုင္ေတြ႔ဆံုၾကတာေပါ့။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ ေနာက္ဆံုးေမးခ်င္တဲ့အပိုင္းကေတာ့ အခုျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လမ္းေၾကာင္းေတြ ေအာက္ေျချပည္သူလူထုရဲ ႔ ဘဝကိုေရာ ဘယ္ေလာက္ရိုက္ခတ္မႈ ရွိပါသလဲ။ ဆန္ေစ်း၊ ဆီေစ်း၊ လဘက္ရည္ေစ်း၊ မုန္႔ဟင္းခါးေစ်း - ေဒၚခင္စိုးဝင္း ပိုကၽြမ္းက်င္မယ္ထင္ပါတယ္။ ဘယ္လိုၾကားသိ ျမင္ပါသလဲ။
ေဒၚခင္စိုးဝင္း ။ ။ ေလာေလာဆယ္ လက္ေတြ႔ျမင္ေနရတာကေတာ့ အရင္တုန္းကေတာ့ ကားသြင္းတဲ့ပါမစ္တို႔၊ ဘာတုိ႔ဆုိရင္ တဦးတေယာက္တည္းက ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတာ၊ လူတစုကပဲ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားၿပီးေတာ့ လက္ဝါးႀကီးအုပ္ထားတာမ်ဳိးေပါ့။ အခု အဲဒါကို အထိုက္အေလ်ာက္ ေျဖၿပီးေတာ့ အားလံုး ကားပါမစ္ေတြ ခ်ေပးႏိုင္တဲ့ စနစ္ကိုေရာက္ေအာင္လို႔ တျဖည္းျဖည္း ေျပာင္းယူေနတာကို လက္ေတြ႔ ေတြ႔ေနရပါၿပီ။ ေနာက္တခုက ႏိုင္ငံတကာမွာ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြမွာပဲၾကည့္ပါ တယ္လီဖုန္း၊ လက္ကိုင္ဖုန္းရဲ ႔ sim card ေတြဆိုရင္ လမ္းေဘးကြမ္းယာဆိုင္မွာ ဒီအတုိင္းသြားဝယ္လို႔ ရပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း အဲဒါမ်ဳိး ေအာက္ေျခလူတန္းစား ဆိုက္ကားႏွင္းတဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြကအစ လက္ကိုင္ဖုန္းေလးေတြ ကိုင္ႏိုင္တဲ့အဆင့္ေရာက္ေအာင္ လုပ္လာႏိုင္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ ေအာက္ေျခလူထုအထိ ေျပာင္းလဲမႈက သက္ေရာက္တယ္လို႔ ေျပာလို႔ရမွာေပ့ါ။ ဒါေပမဲ့ အခုအခ်ိန္အထိကေတာ့ အဲဒီေလာက္အဆင့္ကိုေတာ့ မေရာက္ေသးဘူး။ ဒါေပမဲ့ sim card ေတြကိုေတာ့ အရင္တုန္းထက္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေစ်းေတာ့ႀကီးေသးတယ္ ဝယ္ယူလို႔ရၿပီဆိုတာကို က်မၾကားသိရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေငြလႊဲတဲ့ foreign exchange, foreign currency ႏိုင္ငံျခားေငြလွဲလွယ္ေရးေကာင္တာေတြလည္း အထိုက္အေလ်ာက္ ဖြင့္ထားၿပီဆိုေတာ့ ဒါ ေအာက္ေျခအဆင့္မွာ သာမန္လူတန္းစား မဟုတ္ေပမယ့္ လူလတ္တန္းစားအဆင့္မွာေတာ့ အထိုက္အေလ်ာက္ ေျပလာတာေတြ႔ရတယ္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲတာ ေတြ႔ရတယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ဒါ အသိအမွတ္ျပဳရမွာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ လူလတ္တန္းစား၊ ေအာက္ေျခလူတန္းစားအေၾကာင္း ဦးတင္ေမာင္သန္း ေျပာပါ။
ဦးတင္ေမာင္သန္း ။ ။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးက သေဘာကိုပဲ နားေထာင္ေနၾကတုန္းပဲ ရွိေသးတယ္။ အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့အဆင့္ကို မေရာက္ေသးဘူး။ အဲဒီေတာ့ သက္ေရာက္မႈဆိုတာကလည္း ေအာက္ေျခမွာေတာ့ ဘယ္ရွိအုံးမလဲ။ အခုနေျပာသလို နည္းနည္းဖြင့္လိုက္တာရဲ ႔ အက်ဳိးဆက္တခုကေတာ့ လူေတြက ႏိုင္ငံေရးကိုလည္း လဘက္ရည္ဆိုင္ေတြမွာ ဒီအတုိင္းပဲ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာလာဆိုလာၾကတဲ့ အသံေတြ ၾကားရတယ္။ ဧရာဝတီကိစၥဆိုရင္ လဘက္ရည္ဆိုင္ေတြမွာ အရင္လႈပ္ရွားမႈထဲက ကပ္ထားတဲ့ စာရြက္ေတြက အခုထက္ထိ ကပ္ထားတာရွိေနတာကို ေတြ႔ရတယ္။ ဆိုေတာ့ နည္းနည္းေတာ့ ပိုၿပီးလူေတြ ေျပာရဲဆိုရဲ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါကိုပဲ ေအာက္ေျခထိေပါ့။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ဆံုးတခုက သိပ္အေရးႀကီးတယ္လို႔ထင္တယ္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ဖို႔၊ ဒီမုိကေရစီ ထြန္းကားဖို႔အတြက္ ပညာေရး။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပညာေရးလည္း အေဟာသိကံ ျဖစ္ေနခဲ့တာ ႏွစ္ေပါင္းအေတာ္ၾကာခဲ့ပါၿပီ။ အဲဒီကိစၥ ျပဳျပင္ဖို႔ ဘာမ်ား ၾကားခဲ့ပါသလဲ။ ျပဳျပင္ဖို႔ လမ္းစ။
ေဒၚခင္စိုးဝင္း ။ ။ ပုဂၢလိကေက်ာင္းကေလးေတြ ဖြင့္ခြင့္ျပဳမယ္ဆိုၿပီး အဲဒါ သတင္းတခု ေပၚလာပါတယ္။
ဦးတင္ေမာင္သန္း ။ ။ ဒါေပမဲ့ အံ့ၾသစရာေကာင္းတာကေတာ့ အရပ္သား ပညာတတ္ ဝန္ႀကီးေတြလို႔ေျပာတဲ့ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးဌာနက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈဆိုတဲ့အသံကိုေတာ့ အျပင္ ဌာနတြင္းမွာရွိေနရင္ေတာ့ မေျပာတတ္ဘူး။ အျပင္ကို ထြက္လာတာအသံမ်ဳိးေတာ့ လံုးဝမၾကားရေသးဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဆက္လက္ၿပီး အေဟာသိကံ ျဖစ္ေနေသးတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။
