[Zawgyi/Unicode]
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ စစ်ရေးတင်းမာမှုတွေ လျော့ကျလာရာက ဒီရက်ပိုင်းအတွင်း ထောင်နဲ့ချီတဲ့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ခဲ့ကြပေမဲ့ မပြန်နိုင်သေးတဲ့သူတွေလည်း အများအပြားရှိနေတဲ့အကြောင်း ပြောပြပါမယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် ကိုနိုင်ကွန်းအိန်က သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA အဖွဲ့တို့အကြား တိုက်ခိုက်မှုတွေ လျော့ပါးလာတာကြောင့် ရသေ့တောင်နဲ့ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်တွေက စစ်ဘေးရှောင် ရွာသားတွေ နေရပ်ရင်းပြန်နေကြတယ်လို့ အကူအညီပေးရေးအဖွဲ့တွေက ပြောပါတယ်။
ရသေ့တောင်မြို့နယ် မိုးစဲကျွန်းဒေသက တိမ်းရှောင်သွားခဲ့ကြတဲ့ ဒေသခံတွေလည်း နေရပ်ပြန်နေကြပြီလို့ ကံပြင် ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးမောင်ထွန်းစိန်ကပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ကတော့ အကုန်လုံး အိမ်ပြန်ရောက်နေပြီ။ ကျနော်တို့ ကြာရိုးဆိပ်မှာပဲ ခိုလှုံနေကြတယ်။ ကျနော်တို့ ကံပြင်ရယ်ရွှေလောင်းတင်၊ မြင်းဂန်ချောင်းရယ် ကိုယ့်ရွာကိုယ် အကုန်လုံးပြန်နေပြီ။ ကျနော်တို့ တရွာထဲပါ ၁,၆၀၀ ကျော်ရှိပါတယ်။”
မြင်းဂန်ချောင်းကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးမောင်စောနိုင်ကလည်း တိမ်းရှောင်နေတဲ့ ဒေသခံ ၁,၀၀၀ ကျော် နေရပ်ပြန် ရောက်နေပြီလို့ ပြောပါတယ်။
“ဟုတ်ကဲ့။ ပြန်ရောက်လာပါပြီးခင်ဗျ။ ကျနော်တို့ မြင်းဂန်ချောင်းအုပ်စုမှာကျတော့ ၁,၃၀၀ ကျော်လောက်ရှိတယ် လူဦးရေကျတော့။ ပြန်ရောက်လာတာကတော့ ၁,၀၀၀ ကျော်ကျော်၊ ၁,၂၀၀ လောက်။"
ရွှေလောင်းတင်ကျေးရွာမှာလည်း ရွာသား ၄၀၀ လောက်ရွာပြန်ရောက်ပြီး တဝက်လောက်ကတော့ ပြန်မရောက်သေးဘူးလို့ ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးခင်ထွန်းအေးကပြောပါတယ်။
ကျောက်ဖြူမြို့နယ်အတွင်း ပစ်ခတ်မှုနဲ့ စစ်ဆေးမေးမြန်းမှုတွေကြောင့် နေရပ်ကနေ တိမ်းရှောင်နေရတဲ့ စစ်ရှောင်ရွာသားတွေ နေရပ်ပြန်လာကြပြီးလို့ ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်ဦးကျော်လွင်ကပြောပါတယ်။
“သူတို့ပြန်တာကတော့ AA က ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ဖို့ ကြေညာချက်ထွက်ပြီးတဲ့အခါ မြန်မာ့တပ်မတော်ကလည်း ထောက်ခံတဲ့ ကြေညာချက် တစောင်ထွက်တယ်။ အဲဒီနောက်ပိုင်းမှာတော့ တိုက်ပွဲတွေလည်း နည်းနည်းပါးသွားတဲ့ပုံစံမျိုး။ ဒေသခံတွေကလည်း အဲဒီအချိန်ကတည်းက ပြန်သွားကြတာအားလုံးက လူပေါင်း ၁,၀၀၀ ကျော်လောက်တော့ရှိမယ်ဗျ။ ရွာတွေကတော့ ဇိုင်ချောင်း၊ သိုင်းချောင်း ရွာတွေက လူတွေများတယ်။”
လုံခြုံရေးအတွက် စိတ်မချရတာကြောင့် ရခိုင်ပြည်နယ်က ရွေးကောက်ပွဲတွေ မကျင်းပနိုင်ခဲ့တဲ့ နေရာတွေမှာ ပြန်လည် ကျင်းပနိုင်မယ့် အခြေအနေတွေ ဖန်တီးဖို့ AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ရဲ့ တိုက်တွန်းချက်ကို တပ်မတော်က ကြိုဆို လိုက်ပြီးနောက် တိုက်ပွဲတွေ ငြိမ်သက်လာရာက စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ခဲ့ကြတာပါ။
ဒါပေမဲ့လည်း တိုက်ပွဲတွေ အပြင်းအထန်ဖြစ်ပွါးခဲ့တဲ့ ကျောက်တန်း၊ အောင်သာစည်ကျေးရွာသားတွေတော့ နေရပ်မပြန်နိုင်ကြသေးဘူးလို့လည်း အကူအညီပေးရေးအဖွဲ့တွေကပြောပါတယ်။
တိုက်ပွဲဖြစ်ပွါးမှု များပြားတဲ့ မင်းပြားမြို့နယ်ဘက်မှာ စစ်ရှောင်ရွာသားတွေ နေရပ်ပြန်ခွင့်မရသေးဘူးလို့ သေကန်စစ်ရှောင်စခန်းကို ရောက်နေတဲ့ ဖါးပြိုရွာသား တဦးကပြောပါတယ်။
“စစ်ဘေးရှောင်တွေက အဲဒီအတိုင်းပဲ ကယ်ဆယ်ရေးမှာပဲ နေရသေးတယ်လေ။ ရွာကိုမဝင်ရသေးဘူး။ ပစ်ခတ်မှုတော့ မရှိသေးဘူး။ တဘက်ကမှ ဝင်မခိုင်းသေးဘူး။ အစိုးရကလည်း မဝင်ခိုင်းဘူး။ AA ကလည်း မဝင်ခိုင်းသေးဘူးရွာကို။”
အလားတူ မြောက်ဦးမြို့နယ် စစ်ရှောင်စခန်းကရွာသားတွေလည်း လုံခြုံရေး အာမခံချက်မရှိတဲ့အခြေအနေကြောင့် နေရပ်မပြန်နိုင်သေးဘူးလို့ စစ်ရှောင်တွေကို အကူညီပေးဆာင်နေတဲ့ မြတန်ဆောင်းဆရာတော်က အခုလို မိန့်ပါတယ်။
“စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ရှိတဲ့ ဒုက္ခသည်အများစုက ပြန်လို့ မရတဲ့ရွာတွေပေါ့။ ဥပမာ စစ်ဘေးရှောင်စခန်းမှာ ရှိတဲ့ အများစုဟာဆိုရင် ပေါက်တောရှိတယ်။ ပေါက်တောဆိုတဲ့ရွာက ၃၇၇၊ ၃၇၈ စစ်တပ်ရှိကတည်းကပဲ။ စစ်တပ်နဲ့ ရွာကြားထဲမှာ လမ်းတလမ်းပဲ ခြားတယ်။ နောက်တရွာက ပေါက်တောပြင်ရွာပေါ့။ ပေါက်တောပြင်ရွာကျတော့ မြန်မာစစ်တပ်ကနေပြီးတော့ ဗျူဟာ တောင်ကုန်းရဲ့အောက်မှာ။ ဆိုတော့ ဒီပြဿနာက ဘာဖြစ်လဲဆိုတော့ သူတို့စစ်ကြောင်းဘာတွေ ထွက်လို့ သူတို့ ထိခိုက်တာတွေ များတယ်။ ကျဆုံးတာတွေ များတယ်။ ဒါမှမဟုတ်လို့ရှိရင် မိုင်းတွေဘာတွေအထိများလို့ရှိရင် ပြန်လာရင်သူတို့က ရွာကို သေနတ်နဲ့ ပစ်တယ်။ အဲဒါကြောင့်သူတို့က စစ်ပွဲတွေ အရှိန်မလျှော့ဘဲနဲ့တော့ ပြန်လို့ရမယ့် ဒေသမရှိဘူး။”
အမ်းမြိုှု့နယ်ဘက်မှာလည်း စစ်ရှောင် ၈,၀၀၀ ကျော်ရှိတဲ့အနက် နေရပ်ပြန်လာတာ မရှိသေးဘူးလို့ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ စေတနာ့ဝန်ထမ်းအဖွဲ့ဝင်ကိုမျိုးလွင်ကဆိုပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း တိုက်ပွဲရပ်တန့်နေတာကြောင့် နေရပ်ပြန်စစ်ရှောင်တွေနဲ့ စပါးရိတ်သိမ်းဖို့ ပြန်သွားတဲ့စစ်ရှောင် ၂၀,၀၀၀ ကျော်ရှိနေတယ်ဆိုပေမဲ့ အေးချမ်းလို့နေရပ်ပြန်တာလို့ ယူဆလို့မရကြောင်းရခိုင်တိုင်းရင်းသား မျိုးနွယ်များအစည်းအရုံး REC ဥက္ကဋ္ဌ ဦးရွှေဘော်စိန်ကဆိုပါတယ်။
“စစ်ရှောင်ဦးရေအတိုင်းအတာအရဆိုလို့ရှိရင် ဥပမာ ၂၀,၀၀၀၊ ၃၀,၀၀၀ လောက်က ကျနော်တို့ တွေ့ရှိချက်အရဆိုလို့ ရှိရင်တော့ ရသေ့တောင်မြို့နယ်မှာ ရှိတဲ့ မိုးစဲကမ်းမှာရှိတဲ့ လူတချို့ကျလို့ရှိရင် သူတို့ရဲ့ စပါးတွေ ရိတ်သိမ်းချိန်ဖြစ်နေတယ်။ သူတို့ရဲ့ ဝမ်းစာရေးကို လုပ်ဖို့အတွက် တချို့ကပြန်ကြတာ။ ဒီတိုက်ပွဲတွေ လုံးဝငြိမ်သက်သွားပြီး ကျနော်တို့ ကိုယ့်ရွာမှာကိုယ်ပြန်ပြီးတော့ လုပ်စားလို့ရပြီး အနေအထားမျိုးနဲ့ ပြန်ကြတာ မတွေ့ရဘူး။”
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ တပ်မတော်နဲ့ AA အဖွဲ့တို့ကြား ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ၂ နှစ်နီးပါးကြာ စစ်ရေးပဋိပက္ခအတွင်း အိုးအိမ်တွေကို စွန့်ခွာပြီး ဘေးလွှတ်ရာကို ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေရတဲ့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ၂၀၀,၀၀၀ ကျော်ရှိတယ်လို့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်များ အစည်းအရုံး REC က စာရင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
[Unicode Version]
ရခိုငျစဈပွေးဒုက်ခသညျတခြို့ နရေပျပွနျပွီး မပွနျနိုငျသေးသူတှလေညျးရှိနဆေဲ
ရခိုငျပွညျနယျမှာ စဈရေးတငျးမာမှုတှေ လြော့ကလြာရာက ဒီရကျပိုငျးအတှငျး ထောငျနဲ့ခြီတဲ့ စဈဘေးဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျခဲ့ကွပမေဲ့ မပွနျနိုငျသေးတဲ့သူတှလေညျး အမြားအပွားရှိနတေဲ့အကွောငျး ပွောပွပါမယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ ကိုနိုငျကှနျးအိနျက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
မွနျမာစဈတပျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA အဖှဲ့တို့အကွား တိုကျခိုကျမှုတှေ လြော့ပါးလာတာကွောင့ျ ရသေ့တောငျနဲ့ ကြောကျဖွူမွို့နယျတှကေ စဈဘေးရှောငျ ရှာသားတှေ နရေပျရငျးပွနျနကွေတယျလို့ အကူအညီပေးရေးအဖှဲ့တှကေ ပွောပါတယျ။
ရသေ့တောငျမွို့နယျ မိုးစဲကြှနျးဒသေက တိမျးရှောငျသှားခဲ့ကွတဲ့ ဒသေခံတှလေညျး နရေပျပွနျနကွေပွီလို့ ကံပွငျ ကြေးရှာအုပျခြုပျရေးမှူး ဦးမောငျထှနျးစိနျကပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ကတော့ အကုနျလုံး အိမျပွနျရောကျနပွေီ။ ကနြောျတို့ ကွာရိုးဆိပျမှာပဲ ခိုလှုံနကွေတယျ။ ကနြောျတို့ ကံပွငျရယျရှှလေောငျးတငျ၊ မွငျးဂနျခြောငျးရယျ ကိုယ့ျရှာကိုယျ အကုနျလုံးပွနျနပွေီ။ ကနြောျတို့ တရှာထဲပါ ၁,၆၀၀ ကြောျရှိပါတယျ။”
မွငျးဂနျခြောငျးကြေးရှာအုပျခြုပျရေးမှူး ဦးမောငျစောနိုငျကလညျး တိမျးရှောငျနတေဲ့ ဒသေခံ ၁,၀၀၀ ကြောျ နရေပျပွနျ ရောကျနပွေီလို့ ပွောပါတယျ။
“ဟုတျကဲ့။ ပွနျရောကျလာပါပွီးခငျဗြ။ ကနြောျတို့ မွငျးဂနျခြောငျးအုပျစုမှာကတြော့ ၁,၃၀၀ ကြောျလောကျရှိတယျ လူဦးရကေတြော့။ ပွနျရောကျလာတာကတော့ ၁,၀၀၀ ကြောျကြောျ၊ ၁,၂၀၀ လောကျ။"
ရှှလေောငျးတငျကြေးရှာမှာလညျး ရှာသား ၄၀၀ လောကျရှာပွနျရောကျပွီး တဝကျလောကျကတော့ ပွနျမရောကျသေးဘူးလို့ ကြေးရှာအုပျခြုပျရေးမှူး ဦးခငျထှနျးအေးကပွောပါတယျ။
ကြောကျဖွူမွို့နယျအတှငျး ပဈခတျမှုနဲ့ စဈဆေးမေးမွနျးမှုတှကွေောင့ျ နရေပျကနေ တိမျးရှောငျနရေတဲ့ စဈရှောငျရှာသားတှေ နရေပျပွနျလာကွပွီးလို့ ပွညျနယျလှှတျတောျကိုယျစားလှယျဦးကြောျလှငျကပွောပါတယျ။
“သူတို့ပွနျတာကတော့ AA က ကွားဖွတျရှေးကောကျပှဲလုပျဖို့ ကွညောခကြျထှကျပွီးတဲ့အခါ မွနျမာ့တပျမတောျကလညျး ထောကျခံတဲ့ ကွညောခကြျ တစောငျထှကျတယျ။ အဲဒီနောကျပိုငျးမှာတော့ တိုကျပှဲတှလေညျး နညျးနညျးပါးသှားတဲ့ပုံစံမြိုး။ ဒသေခံတှကေလညျး အဲဒီအခြိနျကတညျးက ပွနျသှားကွတာအားလုံးက လူပေါငျး ၁,၀၀၀ ကြောျလောကျတော့ရှိမယျဗြ။ ရှာတှကေတော့ ဇိုငျခြောငျး၊ သိုငျးခြောငျး ရှာတှကေ လူတှမြေားတယျ။”
လုံခွုံရေးအတှကျ စိတျမခရြတာကွောင့ျ ရခိုငျပွညျနယျက ရှေးကောကျပှဲတှေ မကငြျးပနိုငျခဲ့တဲ့ နရောတှမှော ပွနျလညျ ကငြျးပနိုငျမယ့ျ အခွအေနတှေေ ဖနျတီးဖို့ AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ရဲ့ တိုကျတှနျးခကြျကို တပျမတောျက ကွိုဆို လိုကျပွီးနောကျ တိုကျပှဲတှေ ငွိမျသကျလာရာက စဈဘေးဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျခဲ့ကွတာပါ။
ဒါပမေဲ့လညျး တိုကျပှဲတှေ အပွငျးအထနျဖွဈပှါးခဲ့တဲ့ ကြောကျတနျး၊ အောငျသာစညျကြေးရှာသားတှတေော့ နရေပျမပွနျနိုငျကွသေးဘူးလို့လညျး အကူအညီပေးရေးအဖှဲ့တှကေပွောပါတယျ။
တိုကျပှဲဖွဈပှါးမှု မြားပွားတဲ့ မငျးပွားမွို့နယျဘကျမှာ စဈရှောငျရှာသားတှေ နရေပျပွနျခှင့ျမရသေးဘူးလို့ သကေနျစဈရှောငျစခနျးကို ရောကျနတေဲ့ ဖါးပွိုရှာသား တဦးကပွောပါတယျ။
“စဈဘေးရှောငျတှကေ အဲဒီအတိုငျးပဲ ကယျဆယျရေးမှာပဲ နရေသေးတယျလေ။ ရှာကိုမဝငျရသေးဘူး။ ပဈခတျမှုတော့ မရှိသေးဘူး။ တဘကျကမှ ဝငျမခိုငျးသေးဘူး။ အစိုးရကလညျး မဝငျခိုငျးဘူး။ AA ကလညျး မဝငျခိုငျးသေးဘူးရှာကို။”
အလားတူ မွောကျဦးမွို့နယျ စဈရှောငျစခနျးကရှာသားတှလေညျး လုံခွုံရေး အာမခံခကြျမရှိတဲ့အခွအေနကွေောင့ျ နရေပျမပွနျနိုငျသေးဘူးလို့ စဈရှောငျတှကေို အကူညီပေးဆာငျနတေဲ့ မွတနျဆောငျးဆရာတောျက အခုလို မိန့ျပါတယျ။
“စဈဘေးရှောငျဒုက်ခသညျစခနျးမှာ ရှိတဲ့ ဒုက်ခသညျအမြားစုက ပွနျလို့ မရတဲ့ရှာတှပေေါ့။ ဥပမာ စဈဘေးရှောငျစခနျးမှာ ရှိတဲ့ အမြားစုဟာဆိုရငျ ပေါကျတောရှိတယျ။ ပေါကျတောဆိုတဲ့ရှာက ၃၇၇၊ ၃၇၈ စဈတပျရှိကတညျးကပဲ။ စဈတပျနဲ့ ရှာကွားထဲမှာ လမျးတလမျးပဲ ခွားတယျ။ နောကျတရှာက ပေါကျတောပွငျရှာပေါ့။ ပေါကျတောပွငျရှာကတြော့ မွနျမာစဈတပျကနပွေီးတော့ ဗြူဟာ တောငျကုနျးရဲ့အောကျမှာ။ ဆိုတော့ ဒီပွူနာက ဘာဖွဈလဲဆိုတော့ သူတို့စဈကွောငျးဘာတှေ ထှကျလို့ သူတို့ ထိခိုကျတာတှေ မြားတယျ။ ကဆြုံးတာတှေ မြားတယျ။ ဒါမှမဟုတျလို့ရှိရငျ မိုငျးတှဘောတှအေထိမြားလို့ရှိရငျ ပွနျလာရငျသူတို့က ရှာကို သနေတျနဲ့ ပဈတယျ။ အဲဒါကွောင့ျသူတို့က စဈပှဲတှေ အရှိနျမလြှော့ဘဲနဲ့တော့ ပွနျလို့ရမယ့ျ ဒသေမရှိဘူး။”
အမျးမွိုှု့နယျဘကျမှာလညျး စဈရှောငျ ၈,၀၀၀ ကြောျရှိတဲ့အနကျ နရေပျပွနျလာတာ မရှိသေးဘူးလို့ လူသားခငြျးစာနာမှုဆိုငျရာ စတေနာ့ဝနျထမျးအဖှဲ့ဝငျကိုမြိုးလှငျကဆိုပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျအတှငျး တိုကျပှဲရပျတန့ျနတောကွောင့ျ နရေပျပွနျစဈရှောငျတှနေဲ့ စပါးရိတျသိမျးဖို့ ပွနျသှားတဲ့စဈရှောငျ ၂၀,၀၀၀ ကြောျရှိနတေယျဆိုပမေဲ့ အေးခမြျးလို့နရေပျပွနျတာလို့ ယူဆလို့မရကွောငျးရခိုငျတိုငျးရငျးသား မြိုးနှယျမြားအစညျးအရုံး REC ဥက်ကဋ်ဌ ဦးရှှဘေောျစိနျကဆိုပါတယျ။
“စဈရှောငျဦးရအေတိုငျးအတာအရဆိုလို့ရှိရငျ ဥပမာ ၂၀,၀၀၀၊ ၃၀,၀၀၀ လောကျက ကနြောျတို့ တှေ့ရှိခကြျအရဆိုလို့ ရှိရငျတော့ ရသေ့တောငျမွို့နယျမှာ ရှိတဲ့ မိုးစဲကမျးမှာရှိတဲ့ လူတခြို့ကလြို့ရှိရငျ သူတို့ရဲ့ စပါးတှေ ရိတျသိမျးခြိနျဖွဈနတေယျ။ သူတို့ရဲ့ ဝမျးစာရေးကို လုပျဖို့အတှကျ တခြို့ကပွနျကွတာ။ ဒီတိုကျပှဲတှေ လုံးဝငွိမျသကျသှားပွီး ကနြောျတို့ ကိုယ့ျရှာမှာကိုယျပွနျပွီးတော့ လုပျစားလို့ရပွီး အနအေထားမြိုးနဲ့ ပွနျကွတာ မတှေ့ရဘူး။”
ရခိုငျပွညျနယျမှာ တပျမတောျနဲ့ AA အဖှဲ့တို့ကွား ဖွဈပှားနတေဲ့ ၂ နှဈနီးပါးကွာ စဈရေးပဋိပက်ခအတှငျး အိုးအိမျတှကေို စှန့ျခှာပွီး ဘေးလှှတျရာကို ထှကျပွေးတိမျးရှောငျနရေတဲ့ စဈဘေးဒုက်ခသညျ ၂၀၀,၀၀၀ ကြောျရှိတယျလို့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသားမြိုးနှယျမြား အစညျးအရုံး REC က စာရငျးထုတျပွနျထားပါတယျ။
