(Zawgyi/Unicode)
၂၀၁၉ နှစ်ကုန်လို့ ၂၀၂၀ နှစ်သစ်ထဲ ရောက်တော့မှာမို့ ရခိုင်ပြည်ထဲက ပြည်တွင်းစစ်ဒဏ်ခံနေရတဲ့ ဒေသခံတွေအနေနဲ့ နှစ်သစ်ကူးကာလမှာ သူတို့ရဲ့နေအိမ်ကို အန္တရာယ်ကင်းကင်း ပြန်ချင်တဲ့ ဆန္ဒတေ ွရှိနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရခိုင်မြောက်ပိုင်းမှာ တပ်မတော်နဲ့ AA ကြား ဖြစ်ပွားနေတဲ့ စစ်ပွဲက တနှစ်ကျော်ပေမယ့် မပြီးသေးသလို နေရပ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးရသူတွေ တိုက်ပွဲတွင်း ပိတ်မိနေသူတွေလည်း တစစ တိုးလာနေပါတယ်။ ဒီအကြောင်းအပြည့်အစုံကို ဗွီအိုအေသတင်းထောက် စုစုကမေးမြန်း ပေးပို့ထားပါတယ်။
တပ်မတော်နဲ့ AA ကြား ရခိုင်ပြည်မြောက်ပိုင်းမှာ ၂၀၁၈ နိုဝင်ဘာလကုန်ပိုင်းကစပြီး ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြားမှာ နေရပ်စွန့်ခွာသူဦးရေဟာ တသိန်းနီးပါးထိ ရှိလာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ရခိုင်တိုင်းရင်းသား မျိုးနွယ်များအစည်းအရုံး REC က ပြုစုထားတဲ့ စာရင်းတွေအရ လူပေါင်း ၆၀,၀၀၀ ကျော်ဟာ သူတို့ရဲ့ အိုးအိမ်တွေကို စွန့်ခွာပြီး ဘုန်းကြီးကျောင်းနဲ့ စာသင်ကျောင်းတွေမှာ တိုက်ပွဲရှောင်နေရသလို ၄၀,၀၀၀နီးပါးကတော့ တိုက်ပွဲတွင်း ပိတ်မိနေကြတာပါ။
ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့နယ်၊ ဖားကြွယ်စခန်းမှာ မိသားစုလိုက် တိုက်ပွဲရှောင်နေရတဲ့ ဦးသန်းမြင့်က နေရပ်စွန့်ခွာလာတာ တနှစ်ကျော် ရှိနေပါပြီ။ ရွာကိုပြန်ချင်ပေမယ့် သူတို့နေရပ်မှာ လယ်ယာမရှိတော့သလို မြေမြှုပ်မိုင်း အန္တရာယ်ကို ကြောက်လို့ တောင်ပေါ်ကိုလည်း မသွားရဲတာကြောင့် အိမ်ပြန်ဖို့ မလွယ်သေးဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ဆန္ဒကတော့ ဒီတိုက်ပွဲတွေ ရပ်တန့်ပြီးတော့ ဒီနှစ်သစ်ကူး ၂၀၂၀ မှာ မိမိအိုးအိမ်ကို ပြန်ပြီး ကိုယ်တိုင်လုပ်ကိုင် စားသောက်ချင်တဲ့ ဆန္ဒရှိတာပေါ့နော်။ ဒါပေမယ့် ကျနော်တို့ မျှော်လင့်သလို ဖြစ်လာပါစေလို့ ကျနော်တို့ ဆုတောင်းပါတယ်။”
လာမယ့် ၂၀၂၀ မှာ ရခိုင်ပြည်တွင်း တိုက်ပွဲတွေရပ်တန့်ဖို့ ရခိုင်လူထုအနေနဲ့ တောင်းဆိုမှုပြုလုပ်သွားဖို့ရှိတယ်လို့ ရခိုင်ဒေသတွင်း စစ်ရှောင်တွေကို ကူညီထောက်ပံ့ပေးနေတဲ့ အဖွဲ့အစည်း တခုဖြစ်တဲ့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသား မျိုးနွယ်များအစည်းအရုံး REC ဥက္ကဋ္ဌ ဦးရွှေဘော်စိန်က အခုလိုပြောပါတယ်။
“ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ကျနော်တို့က ဒီ ၂၀၂၀ အကြိုမှာ ဆိုလို့ရှိရင် ညှိနှိုင်းစေ့စပ်မှု တခုက ဒီပြည်သူလူထုရဲ့အပေါ်မှာ အလေးအနက်ထားပြီးတော့ စဉ်းစားသင့်တယ်ဆိုတာရယ်၊ နောက်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ ရခိုင်ပြည်သူလူထုအနေနဲ့လည်း တခုခုတော့ တောင်းဆိုမှု တရပ်အနေနဲ့ လုပ်ကောင်းလုပ်ရလိမ့်မယ်။ ဒီတိုင်းပဲဆက်သွားနေမယ်ဆိုရင် ဘယ်သူမှအကျိုးအမြတ်မရတဲ့အပြင် ဒီတိုင်းပြည်ရော လူမျိုးရော အကုန်လုံး နစ်နာမှာဖြစ်တဲ့ အတွက် ကျနော်တို့ရခိုင်လူထုအနေနဲ့ စစ်ပွဲနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ဆက်လက်မဖြစ်ပွားဖို့ တောင်းဆိုမှု တခုတော့ လုပ်သင့်တယ်။ လုပ်ဖြစ်အောင်လည်း ကျနော်တို့အရပ်ဘက်လူမှု အဖွဲ့အစည်းတွေအနေနဲ့လည်း ကြိုးစားမယ်ဆိုတဲ့ ဆန္ဒသဘောထားကိုပဲ ကျနော်တို့က ဦးတည်ထားချင်တယ်။”
နှစ်ဘက် လက်နက်ကိုင်ကြားက တိုက်ပွဲတွေကြောင့် အရပ်သားပြည်သူတွေအတွက် လုံခြုံရေးကို ဥပဒေအရဖြစ်စေ၊ နယ်မြေအနေအထားအရဖြစ်စေ အကာအကွယ်မရှိဘူးလို့ သူကဆိုပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်တော်မြို့နယ် ရွှေလှိုင်ရွာက ဒေသခံ ကိုထွန်းရွှေကတော့ လက်ရှိမှာ တိုက်ပွဲမရှိပေမယ့် တပ်မတော်စစ်ကြောင်းရှိနေတာကြောင့် စိုးရိမ်ထိတ်လန့်နေရတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ ပြည်သူတွေအနေနဲ့ကတော့ အေးချမ်းချင်ပါတယ်ခင်ဗျာ။ ဒါပေမဲ့ အခုက ကျောက်တော်မှာ စစ်ကြောင်းတွေအပြည့်ဆိုတော့ အလွန့်အလွန်ကို စိုးရိမ်ထိတ်လန့်နေရပါတယ် ခင်ဗျ။”
ရခိုင်ပြည်တွင်းမှာ နေထိုင်နေတဲ့ ဒေသခံတွေက သူတို့ရဲ့နယ်မြေမှာ တနှစ်ကျော်ကြာ ပြင်းထန်နေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြား လုံလောက်တဲ့ အစားအသောက်ထောက်ပံ့မှု မရကြပါဘူး။
ဒါ့အပြင် မြို့နယ်ဆေးရုံတွေကို လုံခြုံရေးအရ မသွားနိုင်ပဲ ဖြစ်နေချိန်မှာ ဖျားနာသူတွေ အတွက် ဆေးဝါးလုံလုံလောက်လောက် ရနိုင်ကြဖို့ကိုလည်း မျှော်လင့်နေကြပါတယ်။
[Unicode Version]
ရခိုငျစဈရှောငျတှရေဲ့ နှဈသဈမြှောျလင့ျခကြျ
၂၀၁၉ နှဈကုနျလို့ ၂၀၂၀ နှဈသဈထဲ ရောကျတော့မှာမို့ ရခိုငျပွညျထဲက ပွညျတှငျးစဈဒဏျခံနရေတဲ့ ဒသေခံတှအေနနေဲ့ နှဈသဈကူးကာလမှာ သူတို့ရဲ့နအေိမျကို အန်တရာယျကငျးကငျး ပွနျခငြျတဲ့ ဆန်ဒတေ ှရှိနပေါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ရခိုငျမွောကျပိုငျးမှာ တပျမတောျနဲ့ AA ကွား ဖွဈပှားနတေဲ့ စဈပှဲက တနှဈကြောျပမေယ့ျ မပွီးသေးသလို နရေပျစှန့ျခှာထှကျပွေးရသူတှေ တိုကျပှဲတှငျး ပိတျမိနသေူတှလေညျး တစစ တိုးလာနပေါတယျ။ ဒီအကွောငျးအပွည့ျအစုံကို ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ စုစုကမေးမွနျး ပေးပို့ထားပါတယျ။
တပျမတောျနဲ့ AA ကွား ရခိုငျပွညျမွောကျပိုငျးမှာ ၂၀၁၈ နိုဝငျဘာလကုနျပိုငျးကစပွီး ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ တိုကျပှဲတှကွေားမှာ နရေပျစှန့ျခှာသူဦးရဟော တသိနျးနီးပါးထိ ရှိလာပွီ ဖွဈပါတယျ။ ရခိုငျတိုငျးရငျးသား မြိုးနှယျမြားအစညျးအရုံး REC က ပွုစုထားတဲ့ စာရငျးတှအေရ လူပေါငျး ၆၀,၀၀၀ ကြောျဟာ သူတို့ရဲ့ အိုးအိမျတှကေို စှန့ျခှာပွီး ဘုနျးကွီးကြောငျးနဲ့ စာသငျကြောငျးတှမှော တိုကျပှဲရှောငျနရေသလို ၄၀,ဝဝဝနီးပါးကတော့ တိုကျပှဲတှငျး ပိတျမိနကွေတာပါ။
ပုဏ်ဏားကြှနျးမွို့နယျ၊ ဖားကွှယျစခနျးမှာ မိသားစုလိုကျ တိုကျပှဲရှောငျနရေတဲ့ ဦးသနျးမွင့ျက နရေပျစှန့ျခှာလာတာ တနှဈကြောျ ရှိနပေါပွီ။ ရှာကိုပွနျခငြျပမေယ့ျ သူတို့နရေပျမှာ လယျယာမရှိတော့သလို မွမွှေုပျမိုငျး အန်တရာယျကို ကွောကျလို့ တောငျပေါျကိုလညျး မသှားရဲတာကွောင့ျ အိမျပွနျဖို့ မလှယျသေးဘူးလို့ ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ဆန်ဒကတော့ ဒီတိုကျပှဲတှေ ရပျတန့ျပွီးတော့ ဒီနှဈသဈကူး ၂၀၂၀ မှာ မိမိအိုးအိမျကို ပွနျပွီး ကိုယျတိုငျလုပျကိုငျ စားသောကျခငြျတဲ့ ဆန်ဒရှိတာပေါ့နောျ။ ဒါပမေယ့ျ ကနြောျတို့ မြှောျလင့ျသလို ဖွဈလာပါစလေို့ ကနြောျတို့ ဆုတောငျးပါတယျ။”
လာမယ့ျ ၂၀၂၀ မှာ ရခိုငျပွညျတှငျး တိုကျပှဲတှရေပျတန့ျဖို့ ရခိုငျလူထုအနနေဲ့ တောငျးဆိုမှုပွုလုပျသှားဖို့ရှိတယျလို့ ရခိုငျဒသေတှငျး စဈရှောငျတှကေို ကူညီထောကျပံ့ပေးနတေဲ့ အဖှဲ့အစညျး တခုဖွဈတဲ့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသား မြိုးနှယျမြားအစညျးအရုံး REC ဥက်ကဋ်ဌ ဦးရှှဘေောျစိနျက အခုလိုပွောပါတယျ။
“ဘာပဲဖွဈဖွဈ ကနြောျတို့က ဒီ ၂၀၂၀ အကွိုမှာ ဆိုလို့ရှိရငျ ညှိနှိုငျးစေ့စပျမှု တခုက ဒီပွညျသူလူထုရဲ့အပေါျမှာ အလေးအနကျထားပွီးတော့ စဉျးစားသင့ျတယျဆိုတာရယျ၊ နောကျပွီးတော့ ကနြောျတို့ ရခိုငျပွညျသူလူထုအနနေဲ့လညျး တခုခုတော့ တောငျးဆိုမှု တရပျအနနေဲ့ လုပျကောငျးလုပျရလိမ့ျမယျ။ ဒီတိုငျးပဲဆကျသှားနမေယျဆိုရငျ ဘယျသူမှအကြိုးအမွတျမရတဲ့အပွငျ ဒီတိုငျးပွညျရော လူမြိုးရော အကုနျလုံး နဈနာမှာဖွဈတဲ့ အတှကျ ကနြောျတို့ရခိုငျလူထုအနနေဲ့ စဈပှဲနဲ့ပတျသကျပွီးတော့ ဆကျလကျမဖွဈပှားဖို့ တောငျးဆိုမှု တခုတော့ လုပျသင့ျတယျ။ လုပျဖွဈအောငျလညျး ကနြောျတို့အရပျဘကျလူမှု အဖှဲ့အစညျးတှအေနနေဲ့လညျး ကွိုးစားမယျဆိုတဲ့ ဆန်ဒသဘောထားကိုပဲ ကနြောျတို့က ဦးတညျထားခငြျတယျ။”
နှဈဘကျ လကျနကျကိုငျကွားက တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ အရပျသားပွညျသူတှအေတှကျ လုံခွုံရေးကို ဥပဒအေရဖွဈစေ၊ နယျမွအေနအေထားအရဖွဈစေ အကာအကှယျမရှိဘူးလို့ သူကဆိုပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျ၊ ကြောကျတောျမွို့နယျ ရှှလှေိုငျရှာက ဒသေခံ ကိုထှနျးရှှကေတော့ လကျရှိမှာ တိုကျပှဲမရှိပမေယ့ျ တပျမတောျစဈကွောငျးရှိနတောကွောင့ျ စိုးရိမျထိတျလန့ျနရေတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ ပွညျသူတှအေနနေဲ့ကတော့ အေးခမြျးခငြျပါတယျခငျဗြာ။ ဒါပမေဲ့ အခုက ကြောကျတောျမှာ စဈကွောငျးတှအေပွည့ျဆိုတော့ အလှန့ျအလှနျကို စိုးရိမျထိတျလန့ျနရေပါတယျ ခငျဗြ။”
ရခိုငျပွညျတှငျးမှာ နထေိုငျနတေဲ့ ဒသေခံတှကေ သူတို့ရဲ့နယျမွမှော တနှဈကြောျကွာ ပွငျးထနျနတေဲ့ တိုကျပှဲတှကွေား လုံလောကျတဲ့ အစားအသောကျထောကျပံ့မှု မရကွပါဘူး။
ဒါ့အပွငျ မွို့နယျဆေးရုံတှကေို လုံခွုံရေးအရ မသှားနိုငျပဲ ဖွဈနခြေိနျမှာ ဖြားနာသူတှေ အတှကျ ဆေးဝါးလုံလုံလောကျလောကျ ရနိုငျကွဖို့ကိုလညျး မြှောျလင့ျနကွေပါတယျ။
