႐ုိဟင္ဂ်ာေတြ မူလေနရပ္မွာ ျပန္လည္အေျခခ်ႏိုင္မယ့္အေျခေနမ်ဳိး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မရွိေသးဘူးလို႔ ၿဗိတိန္အေျခစိုက္ ႐ိုဟင္ဂ်ာအဖြဲ႔က ေျပာဆို လိုက္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ အပါအဝင္၊ အေျခခံ ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးေတြ ဆုံး႐ႈံးေနဆဲျဖစ္ၿပီး စုိးရိမ္ဖြယ္ အေျခအေနေတြေၾကာင့္ ဒုကၡသည္ေတြ အိမ္မျပန္ႏိုင္ေသးဘူးလို႔ ေျပာဆိုတာပါ။ ျမန္မာအစိုးရ အေနနဲ႔ ဥပေဒနဲ႔အညီ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ ေနတယ္လို႔ သုံးသပ္သူတခ်ဳိ႕က ျမင္ပါတယ္။ အျပည့္အစုံကို ကိုဉာဏ္ဝင္းေအာင္က တင္ျပထားပါတယ္။
သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နယ္စပ္ ထြက္သြားၾကတာ ဒီၾသဂုတ္လထဲမွာ (၂) ႏွစ္ရွိလာၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြ အခုခ်ိန္ထိ မူလေနရပ္ကို မျပန္ႏိုင္ေသးတာဟာ အစိုးရနဲ႔စစ္တပ္က ႐ိုဟင္ဂ်ာျပႆနာကို ကိုင္တြင္ေျဖရွင္းေပးလိုစိတ္ မရွိတာေၾကာင့္ျဖစ္တယ္လို႔ လန္ဒန္အေျခစိုက္ ႐ိုဟင္ဂ်ာအဖြဲ႔ဲျဖစ္တဲ့ BROUK (Burmese Rohingya Organization UK) အဖြဲ႔ ဥကၠ႒ ဦးထြန္းခင္က ေဝဖန္လိုက္ပါတယ္။
“က်ေနာ္တုိ႔ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြရဲ႕ ေက်းရြာေတြမွာ က်ေနာ္တုိ႔ ျပန္ခ်င္တယ္။ ဘယ္သူမွ အက်ဥ္းစခန္းေတြမွာ မေနခ်င္ဘူး။ ေနာက္တခုက်ေတာ့ အခု ႐ုိဟင္ဂ်ာ ငါးသိန္းေလာက္ရွိတယ္။ ဒီ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြက သူတုိ႔ရဲ႕ လယ္ယာေျမေတြမွာလည္း သြားလုိ႔မရဘူး။ သူတို႔ ေက်ာင္းတက္ခြင့္လည္း မရွိဘူး။ သူတုိ႔ကုိ ႏုိင္ငံသားအခြင့္အေရး အျပည့္အဝလည္း မရွိဘူး။ ၿပီးေတာ့ သြားလာခြင့္ေတြလည္း ပိတ္ပင္ထားတယ္။ ၿပီးေတာ့ UN facts finding mission ကလည္း ရခုိင္ေဒသမွာ လူမ်ဳိးတုံးသတ္ျဖတ္မႈက ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြက အခုထိ ခံေနရတုန္းပဲ။ သူတုိ႔ ေထာက္ျပ ေျပာဆုိထားပါတယ္။ အဲဒါေတြ ၾကည့္ခ်င္းအားျဖင့္ က်ေနာ္တုိ႔အေနနဲ႔ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ ျပန္မယ့္အေျခအေန မရွိဘူးခင္ဗ်။ NLD အစုိးရေရာ စစ္တပ္ေရာ သူတုိ႔မွာ ႐ုိဟင္ဂ်ာအေပၚမွာ ဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းဖုိ႔ ဘာတခုမွ ဆႏၵအျပည့္အဝ မရွိဘူးဆုိတဲ့ဟာ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီေန႔ ေတြ႔ရပါတယ္။”
႐ိုဟင္ဂ်ာျပသနာကို ျမန္မာအစိုးရက ကိုင္တြင္ေျဖရွင္းလိုစိတ္ မရွိဘူးဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ဟာ ယုတၱိမရွိဘူးလို႔ အေမရိကန္မွာေနထိုင္တဲ့ ျမန္မာ့အေရးသုံးသပ္သူ ေဒါက္တာ တင့္ေဆြက ျမင္ပါတယ္။
“စစ္မွန္တဲ့ဒုကၡသည္ေတြ ေျပးသြားတဲ့လူေတြကုိ လက္ခံေရးအတြက္ ေဆြးေႏြးမႈေတြ ညိႇႏႈိင္းမႈေတြ၊ တခါ ေနစရာ ထုိင္စရာေတြကို ကူညီေဆာက္ေပးမယ္ဆုိတဲ့ ႏုိင္ငံေတြလည္း သေဘာတူညီမႈေတြ လုပ္ေနပါတယ္။ အဲေတာ့ အစိုးရဘက္က အတတ္ႏုိင္ဆုံး ေဆာင္ရြက္ေနတယ္။ အဲလုိမလုပ္ဘူး ဆႏၵမရွိဘူးဆုိတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ကေတာ့ က်ေနာ္ကေတာ့ ယုတၱိမတန္ဘူးဘဲ ထင္တယ္ခင္ဗ်။”
႐ုိဟင္ဂ်ာေတြကို ျပန္လည္လက္ခံ ေနရာခ်ထားေပးဖို႔ ျမန္မာအစိုးရက ၂၀၁၈ ႏိုဝင္ဘာမွာ ပထမဆုံးအႀကိမ္နဲ႔ ဒီႏွစ္ ၂၀၁၉ ၾသဂုတ္လ ၂၂ ရက္မွာ ဒုတိယအႀကိမ္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ေပမယ့္ ဘယ္သူတဦးတေယာက္မွ ျပန္လာျခင္း မရွိပါဘူး။
႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အိမ္ျပန္ႏိုင္ေရးကိစၥမွာ ႏိုင္ငံတကာ တာဝန္ရွိသူေတြအေနနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရအေပၚ အခုထက္ပိုၿပီး ထိေရာက္တဲ့ ဖိအားေတြ ေပးဖုိ႔ လိုတယ္လို႔ BROUK အဖြဲ႔ ဦးထြန္းခင္က ေျပာပါတယ္။
“အစုိးရက က်ေနာ္တုိ႔ကို NVC ကတ္ ေပးမယ္ဆုိၿပီးေတာ့ အေမွာင္ခ်ေနတာေပါ့ေနာ္၊ NLD အစိုးရက။ က်ေနာ္တုိ႔အေနနဲ႔ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ ႏုိင္ငံသားအခြင့္အေရး အျပည့္အဝ က်ေနာ္တုိ႔ကို ျပန္မေပးေသးသေရြ႕၊ ႏုိင္ငံတကာ အကာအကြယ္ မေပးသေရြ႕ က်ေနာ္တုိ႔ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ ျပန္လုိ႔ရမယ္ မဟုတ္ဘူး ဆုိတာကို ေထာက္ျပထားတာပဲ။ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြ မိမိေနရပ္ေဒသကို ျပန္တဲ့ေနရာမွာ ႏုိင္ငံတကာကေန ထိေရာက္တဲ့ ဖိအားေပးမႈ ရွိမွပဲ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြက မိမိေနရပ္၊ ဌာေနေဒသကို ျပန္လုိ႔ရမယ့္ အေနအထားမွာ ရွိပါတယ္။”
ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ ဥပေဒနဲ႔အညီ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနတာ ျမင္ရတယ္လို႔ ေဒါက္တာတင့္ေဆြက ေထာက္ျပပါတယ္။
“သူတို႔ေတာင္းဆုိထားတဲ့ ေတာင္းဆုိခ်က္ေတြဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တည္ဆဲဥပေဒေတြနဲ႔ ကိုက္ညီလို႔ရွိရင္ေတာ့ ဒီအစိုးရက ေဆာင္ရြက္ေပးမယ္လို႔ က်ေနာ္က ယုံၾကည္ပါတယ္။ ေနာင္ အနာဂတ္ လုံၿခဳံေရး ကာကြယ္ေရးဆုိတဲ့ ကိစၥေတြကေတာ့ ႀကိဳတင္ၿပီးေတာ့ အာမခံခ်က္ေပးထားလို႔ မရတဲ့ကိစၥလုိ႔ က်ေနာ္ ျမင္ပါတယ္။ ေနာက္တခါ ႏုိင္ငံသားျဖစ္မႈကလည္း ႏုိင္ငံသားျဖစ္မႈ ဥပေဒနဲ႔ ညီတဲ့လူေတြကုိ ခြင့္ျပဳမယ္လို႔ ေျပာထားၿပီးသား။ ဥပေဒနဲ႔ ညီရင္ေတာ့ ႏုိင္ငံသားျဖစ္မႈကို အစိုးရက ေပးမွာပါပဲ။ မွန္ကန္တဲ့လူ ဆုိရင္ေတာ့ ႏုိင္ငံသားျဖစ္ခြင့္တုိ႔ ေနထုိင္ခြင့္တို႔ စသျဖင့္ ဒါေတြကေတာ့ ရွိလာႏုိင္တဲ့ကိစၥ ျဖစ္တဲ့အတြက္ စြပ္စြဲခ်က္ေတြဟာ ခုိင္မာမႈ အေတာ္အားနည္းတယ္လိုု႔ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္ခင္ဗ်။”
႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ အသုံးအႏႈန္းကို လက္မခံတဲ့ ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ ဒုကၡသည္ေတြ ျပန္လည္လက္ခံေရးကိစၥကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံနဲ႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ ညႇိႏႈိင္းေဆာင္ရြက္ေနသလို လက္ခံေနရာခ်ထားေရး ကိစၥမွာလည္း UNHCR/UNDP စတဲ့ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။
၂၀၁၇ ၾသဂုတ္လ (၂၅) ရက္ေန႔က ရခုိင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ARSA မြတ္ဆလင္အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔က ရဲကင္းစခန္းေတြကို ဝင္တိုက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ရဲ႕ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး ျဖစ္စဥ္အတြင္း ႐ိုဟင္ဂ်ာ (၇) သိန္းေက်ာ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နယ္စပ္ ထြက္သြားတယ္လို႔ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ ေျပာဆိုထားပါတယ္။
