ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကို ထြက္ေျပးသြားတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြထဲက ျပန္ဝင္လာမယ့္သူေတြကို ႀကိဳဆိုလက္ခံၿပီး ေနရာခ်ထား ဖို႔ စခန္းေတြဖြင့္ၿပီး အဆင္သင့္ျပင္ဆင္ထားေပမဲ့ အခုခ်ိန္ထိေတာ့ အဲဒီစခန္းေတြကို ေရာက္လာတဲ့သူ မရွိေသးပါဘူး။ ေတာင္ၿပိဳ လက္ဝဲ ႀကိဳဆိုလက္ခံေရးစခန္းနဲ႔ လွဖိုးေခါင္ ၾကားစခန္းတို႔ကို ျပင္ဆင္ထားတဲ့အေျခအေနေတြ၊ ျပန္ဝင္လာမယ့္ ဒုကၡသည္ေတြ အတြက္ စီစဥ္ထားတာေတြနဲ႔အတူ ႀကိဳဆိုေနေပမယ့္လည္း ဘာ့ေၾကာင့္ ျပန္လာသူ မရွိေသးသလဲဆိုတဲ့အေပၚ တာဝန္ယူ ေဆာင္ရြက္ေနသူေတြရဲ႕ အျမင္ေတြကို အဲဒီစခန္းေတြမွာ ကိုယ္တိုင္သြားၿပီး သတင္းယူခဲ့တဲ့ ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက တင္ျပထားပါ တယ္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံကေန ျပန္ဝင္လာမယ့္ဒုကၡသည္ေတြကို ေရလမ္းကေနဆိုရင္ ငါးခူရ ႀကိဳဆိုလက္ခံေရးစခန္း၊ ကုန္းလမ္းကေန ဆိုရင္ ႏွစ္ႏုိင္ငံနယ္စပ္ ခ်စ္ၾကည္ေရးတံတားကေနတဆင့္ ေတာင္ၿပိဳလက္ဝဲ ႀကိဳဆိုလက္ခံေရးစခန္းမွာ ႀကိဳဆိုဖို႔ စီစဥ္ထားပါ တယ္။ အဲဒီအစီအစဥ္ အေသးစိတ္ကို စခန္းတာဝန္ခံ ဦးစိုးထြန္းက ရွင္းျပပါတယ္။
"ပထမဦးဆံုး ခ်စ္ၾကည္ေရးတံတားကလာမယ္၊ ၿပီးရင္ ပစၥည္းလံုၿခံဳမႈ လူလံုၿခံဳမႈ ကိုယ့္ဘက္ေရာက္လာရင္ စစ္ရတယ္။ မစစ္ရင္ ကိုယ့္ဘက္မွာ တခုခုျဖစ္ရင္ ကိုယ့္မွာတာ၀န္ရွိပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ ပစၥည္းလံုၿခံဳမႈ လူလံုၿခံဳမႈကိုစစ္ပါတယ္။ ၿပီးတာနဲ႔ လ၀ကမွာ အခ်က္ ၃ ခ်က္နဲ႔ စစ္ေဆးပါတယ္။ ေဖာင္ ျဖည့္မယ္ တိုက္ၿပီးေတာ့ စစ္ေဆးမယ္၊ ၿပီးေတာ့ ဓါတ္ပံုမွတ္တမ္းရိုက္မယ္။ ၿပီးရင္ EI ေတြမွတ္တမ္းယူမယ္။ ၿပီးတာနဲ႔ ေနမေကာင္း က်န္းမာေရးမေကာင္းတဲ့လူေတြကို ေဆးစစ္မယ္ ၿပီးတာနဲ႔လူကယ္ျပန္က ပစၥည္း ၄ မ်ိဳး ၊ မိသားစုဆိုရင္လည္း မိသားစုစာရင္းအတိုင္း ေထာက္ပံ႔ေပးမယ္။ ၿပီးရင္ ဒီကေန စစ္ၿပီးသားလူေတြအကုန္လံုးကို နားေနေဆာင္ကို တညအိပ္ သို႔မဟုတ္ ၂ ညအိပ္ ၊ အမ်ားဆံုး ၂ ညပဲ အဲဒီမွာ အိပ္ၿပီးတာနဲ႔ လွဖိုးေခါင္ ၾကားစခန္းကို ပို႔မွာျဖစ္ပါတယ္။"
လွဖိုးေခါင္ ၾကားစခန္းရဲ႕ ေနရာထိုင္ခင္းအေျခအေနကို ဗီြအိုေအက ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းတာမွာ ရွင္းျပသူကေတာ့ စခန္းတာဝန္ခံ ဦးစိုးေရႊေအာင္ျဖစ္ၿပီး ေနရာထိုင္ခင္းအေရအတြက္ကို စေျပာျပပါတယ္။
"က်ေနာ္တို႔ ယာယီအေဆာက္အဦး ၆၂၅လံုးနဲ႔ ကြန္တိန္နာအိမ္ ၁၀၉၀။
ေမး။ ။ အဲဒီအေဆာက္အဦးေတြမွာ ဒုကၡသည္စုစုေပါင္း အေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္ေနထိုင္ႏိုင္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ မိသားစုနဲ႔ဆိုရင္ ၆၀၀၀ ေက်ာ္ေနထိုင္ႏိုင္ပါတယ္။ လူဦးေရဆိုရင္ေတာ့ ၃ ေသာင္းေက်ာ္ေလာက္ကို ေနရာခ်ထားေပးႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ဒီစခန္းကို ျပင္ဆင္ေနတာ ဘယ္အခ်ိန္ကတည္းက စၿပီးေတာ့ ျပင္ဆင္ေနပါသလဲ
ေျဖ။ ။ ၂၃ရက္ ၁ လ ၂၀၁၈ ကတည္းက စၿပီးေတာ့ ျပင္ဆင္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ၁ လပိုင္းကတည္းကေန စၿပီး ျပင္ဆင္ေနတာေပါ့ေနာ္ အခုဆိုရင္ ဒါ ၁ႏွစ္နီးပါးရွိသြားၿပီေပါ့။ အဲဒီ ၁ ႏွစ္ နီးပါးကာလအတြင္းမွာ ဒီစခန္းမွာ လာေနမယ့္သူ ၁ ေယာက္မွ မရွိေသးဘူး။
ေျဖ။ ။ ျပန္လည္၀င္ေရာက္လာသူေတြကေတာ့ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ကေတာ့ မိသားစု ေဆြမ်ိဳးေတြရွိတဲ့ေနရာကို ဒီစခန္းမွာ ယာယီလက္ခံၿပီးေတာ့ ပို႔ေဆာင္ေပးေနပါတယ္။
ေမး။ ။ျပန္၀င္လာသူ ဒုကၡသည္ေတြ ေနထိုင္ဖို႔ ဒီစခန္းက အလံုးစံု အဆင္သင့္ ျဖစ္ေနပါၿပီလား။
ေျဖ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနပါၿပီ။"
လွဖိုးေခါင္စခန္းက ဒုကၡသည္ေတြကို ကူညီမယ့္ အေသးစိတ္ အစီအစဥ္ကိုေတာ့ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာန၊ ေမာင္းေတာ ခ႐ိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဦးစိုးေအာင္က ရွင္းျပပါတယ္။
" က်ေနာ္တို႔ လွဖိုးေခါင္စခန္းမွာ ေနမယ္။ လွဖိုးေခါင္စခန္းမွာ ေနမယ္ဆိုရင္ နည္းနည္းၾကာၾကာ ၊ ဘယ္လိုၾကာၾကာေပါ့ ၁ ရက္လိုက္ကို လူမႈ၀န္ထမ္းကယ္ဆယ္ေရးက သတ္မွတ္ထားတဲ့ ႏႈန္းထားရွိတယ္။ရိကၡာရွိတယ္၊ ဆန္၊ ဆီ၊ ပဲ၊ ဆား ဒါမ်ိဳးထုတ္ေပးမယ္။ ထုတ္ေပးတဲ့အျပင္ကို ဒီ ဆန္၊ ဆီ၊ ပဲ၊ ဆား က စားလို႔မရေသးဘူး အဲဒီအတြက္ သပ္သပ္ ရိကၡာဆိုတဲ့ သေဘာမ်ိဳးေပါ့ေနာ္။ ၾကက္ဥ၊ ငါး ပဲစားစား ၀ယ္လို႔ရေအာင္ ၁ ရက္ကို ေထာက္ပံ႔ေၾကး ၁၀၀၀ ေပါ့ ေထာက္ပံ႔ေပးမယ္။ ေထာက္ပံ႔ေပးတာက လွဖိုးေခါင္စခန္းမွာေနတဲ့အေနအထားမွာ ေထာက္ပံ႔ေပးတာ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ထပ္စဥ္းစားတာက ခုနက သူတို႔အိမ္ေတြမရွိေတာ့ဘူး ရြာလည္းမရွိေတာ့ဘူး ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔က သူတို႔ေနရာနဲ႔ အနီးစပ္ဆံုးေနရာမွာ ေနရာခ်ထားမွာ ။ အဲဒီေနရာမွာ သူတို႔သြားေနမယ္ ၊ သြားေနလို႔ရတယ္ အခုတရုတ္ကေနၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ကို အကူအညီေပးထားတဲ့ ကြန္တိန္နာေဘာက္လို အလံုးေလးေတြရွိတယ္ အဲဒါကို အနီးဆံုးရြာတည္မယ့္ေနရာမွာ က်ေနာ္တို႔ ခ်ေပးထားမယ္။ အဲဒီမွာ ေခတၱေနမယ္ ၿပီးရင္ က်ေနာ္တို႔အစိုးရကေနၿပီးေတာ့ သစ္၊ ၀ါး ၊ ေမွ်ာ လိုအပ္တဲ့ အိမ္ ၁ လံုးေဆာက္ဖို႔ ပစၥည္းထုတ္ေပးထားမယ္။ သူတို႔ဟာ သူတို႔ အိမ္ကို သူတို႔ေဆာက္ ၊ အဲဒီအခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႔ဒီ အစိုးရ ေပၚလစီအရ cash for work အရင္ကတည္းက ေျပာၿပီးသား ဒီအလုပ္လုပ္တဲ့အတြက္ ၁ ရက္ကို ေဒသေပါက္ေစ်း ၆၀၀၀ ရွိတယ္ဆိုရင္ ၆၀၀၀ ေပါ့ ဒီလုပ္အားခကိုလည္း ေပးေနမွာေပါ့ေနာ္။"
အခုေလာက္ အေသးစိတ္ျပင္ဆင္ထားၿပီးတာေတာင္မွ ဘာ့ေၾကာင့္ ဒီစခန္းေတြကို ျပန္ဝင္လာသူ တဦးတေယာက္မွ မရွိေသးတာ ပါလဲ … ခ႐ိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဦးစိုးေအာင္ရဲ႕အျမင္က
"က်ေန္ာထင္ျမင္ခ်က္အရကေတာ့ ၀င္လာတဲ့သူေတြရဲ႕ အေမးမွာလည္း ခုနက်ေနာ္ေျပာခဲ့တာရွိတယ္။ ျပန္သြားရင္ သတ္မယ္ဆိုတဲ့ ARSA အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ရွိတယ္။ ARSA အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ဆိုတာလည္း က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ သတ္မွတ္ေပးထားေပမယ့္ ခုနက လူၾကီးမင္းေမးတဲ့အထဲမွာလည္းပါတယ္ ခုနက ၆၀ ေက်ာ္ျပန္လြဲ ေပးပါဆိုရင္လည္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံက လြဲေပးတာမရွိဘူး။ အဲဒီစခန္းေတြမွာလည္း ARSAမရွိဘူးလို႔ ဘယ္သူမွလည္း ေျပာလို႔မရဘူး။ က်ေနာ္တို႔ သတင္းရတယ္ ဘယ္ျဖစ္စဥ္မွာပါ၀င္ခဲ့တယ္၊ ဘယ္ရြာမွာ ဘယ္လိုလုပ္ခဲ့တယ္ အၾကမ္းဖက္သမားဒီမွာရွိပါတယ္။ ဒါကို က်ေနာ္တို႔ ၂ ႏိုင္ငံအရ ဖမ္းၿပီးေတာ့ ပို႔ပါဆိုရင္လည္း ပို႔ေဆာင္ဖို႔ တခါမွ မရွိခဲ့ဘူး။ အဲဒီအတြက္ စခန္းေတြမွာ အၾကမ္းဖက္သမားေတြရွိႏိုင္ပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္သမားေတြရွိႏိုင္တဲ့အတြက္ ဒါျပန္လာမယ္ဆိုတဲ့ ဦးေရက နည္းတယ္ အခုေလာေလာဆည္ ညိွႏိႈင္းထားတဲ့ဟာ ။ မျပန္ပဲနဲ႔ က်န္ခဲ့တဲ့ ဦးေရက မ်ားတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒါ သူတို႔ ၿခိမ္းေျခာက္မႈတခုလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္ ။ က်ေနာ္တုိ႔လည္း စံုစမ္းေနတယ္ ဟုိဘက္မွာ ဘာေတြလုပ္ေနတယ္ ၊ စံုစမ္းတဲ့သတင္းအရေတာ့ သူတို႔လည္း ပို႔ဖို႔ ကားေတြ လာခဲ့တယ္ အဲဒီအခ်ိန္မွာ NGO အဖြဲ႔ေတြ မီဒီယာေတြတို႔ လည္းေစာင့္ၾကည့္ေနတယ္ သို႔ေသာ္ ခုနက တခုေပါ့ေနာ္ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္႔ထင္ျမင္ခ်က္ပါ ဒါမ်ိဳးလည္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။"
ေတာင္ၿပိဳလက္ဝဲ ႀကိဳဆိုလက္ခံေရးစခန္းတာဝန္ခံ ဦးစိုးထြန္းနဲ႔ လွဖိုးေခါင္ ၾကားစခန္းတာဝန္ခံ ဦးစိုးေရႊေအာင္တို႔ကလည္း ေမာင္းေတာခ႐ိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဦးစိုးေအာင္ရဲ႕အျမင္နဲ႔ အလားတူပဲ ေျပာၾကပါတယ္။
