ကမာၻႀကီးပူေႏြးလာၿပီး ဥတုရာသီကို အႀကီးအက်ယ္ ေျပာင္းလဲလာေစတဲ့ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ - ဖန္လံုအိမ္ဓါတ္ေငြ႔ ထုတ္လႊတ္မႈ ကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေလွ်ာ့ခ်ၾကဖို႔ သိပၸံပညာရွင္ေတြက တိုက္တြန္းေနၾကခ်ိန္မွာ ကယ္လီဖိုးနီးယား ျပည္နယ္ Salk သိပၸံ က သုေတသန ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ေလထဲမွာ မ်ားလာေနတဲ့ ဒီကာဗြန္ေတြကို ပိုၿပီးဖမ္းယူေပးႏုိင္မယ့္ အပင္ေတြ ရလာေအာင္ ႀကိဳးစားေနတဲ့ အေၾကာင္း ဒီတပတ္မွာ ေျပာျပေပးမွာပါ။
ဝင္ရိုးစြန္းေတြမွာ ဖံုးလႊမ္းေနတဲ့ ေရခဲစိုင္ေတြ အရည္ေပ်ာ္ႏႈန္းျမန္လာတယ္ ဆိုတဲ့ သုေတသန ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြ ဆက္တုိက္ဆိုသလို ထြက္ေပၚလာေနသလို ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ေတြ ျမင့္တက္လာတယ္ ဆိုတာကိုလည္း လက္ေတြ ျမင္လာေနရပါၿပီ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကမာၻႀကီး ပူေႏြးလာတာနဲ႔ ဥတုရာသီ ေျပာင္းလဲမႈ ဆိုင္ရာ ျပႆနာကို ေပါ့ေပါ့ဆဆ မတြက္ၾကဖို႔ သိပၸံပညာရွင္ေတြက သတိေပးေနၾကတာပါ။
ဒီအခါမွာ ကမာၻႀကီးကို ပူေႏြးလာေစတဲ့ ဖန္လံုအိမ္ ဓါတ္ေငြ႔ထုတ္လႊတ္မႈေတြကို ဘယ္လို ေလ်ာ့က်ေအာင္လုပ္မယ္ ဝိုင္းဝန္းစဥ္းစား လာၾကပါတယ္။ ေလာင္စာဆီသံုးစြဲတာလို ညစ္ညမ္းတဲ့ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ထုတ္လႊတ္မႈ မ်ားေစတဲ့နည္းနဲ႔ စြမ္းအင္လိုအပ္ခ်က္ကို ေျဖရွင္းဖုိ႔ ႀကိဳးစားမယ့္အစား ေရအား၊ ေလအားနဲ႔ ေနစြမ္းအားေတြ ျဖစ္တဲ့ ျပန္ျပည့္ၿမဲ စြမ္းအင္ကို သံုးၾကဖုိ႔ ဦးစားေပး လုပ္ေဆာင္လာၾက ပါတယ္။
ဒီလို ေျဖရွင္းဖုိ႔ ႀကိဳးစားမႈေတြထဲမွာ ကယ္လီဖိုးနီးယား ျပည္နယ္ San Diego က La Jolla မွာ ရွိတဲ့ ဇီဝေဗဒ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ေလ့လာမႈေတြ လုပ္ေနတဲ့ Salk သိပၸံ က သုေတသန ပညာရွင္ေတြရဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈကေတာ့ ထူးျခားေနပါတယ္။ သူတုိ႔က ကမာၻႀကီးပူေႏြးေစတဲ့ ကာဗြန္ေတြကို စုပ္ယူထားႏုိင္တဲ့ အပင္ေတြကို အခုထက္ ပိုၿပီး ကာဗြန္ေတြ စုပ္ယူ ႏုိင္ေအာင္သာမက ဒီကာဗြန္ေတြ ေလထုထဲ ျပန္ၿပီး ေရာက္္မသြားေအာင္ ဒီအပင္ေတြကပဲ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ သိမ္းႏိုင္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ႏုိင္မယ္ ဆိုတာကို စဥ္းစားၿပီး သုေတသနေတြ လုပ္ေနၾကတာပါ။
အပင္ေတြရဲ့ photosynthesis ျဖစ္စဥ္မွာ အပင္ဟာ ေနေရာင္ျခည္ စြမ္းအင္ကို သံုးၿပီး ေလထဲက ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ေတြကို စုပ္ယူ စားသံုးပါတယ္။ သူတို႔က ဒါကို ေရနဲ႔ ေပါင္းၿပီး သူတုိ႔္ရဲ့ႀကီးထြားမႈအတြက္ သၾကားဓါတ္ကို ဖန္တီးတာပါ။ ဒီျဖစ္စဥ္မွာ သူတုိ႔က ေအာက္ဆီဂ်င္ကို ထုတ္ေပးသလို သူတုိ႔ရဲ့ တစ္ရႈးေတြ ထဲမွာေတာ့ ကာဗြန္ကို သိမ္းထားပါတယ္။ ဒီလို ကာဗြန္ကို သိမ္းဆည္းတာကို သူတို႔ရဲ့ အျမစ္ေတြမွာပါ လုပ္ေဆာင္တာျဖစ္ၿပီး ဒီအျမစ္ကေန တေျဖးေျဖးျပန္ထုတ္ေပးၿပီး အပင္ကို ႀကီးထြားလာေစပါတယ္။ အပင္ ေသသြားရင္ေတာ့ ကာဗြန္ေတြပါ ေၾကပ်က္သြားေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ ကာဗြန္ေတြက ေျမဆီလႊာထဲမွာ က်န္ေနတတ္ပါတယ္။
ဒီျဖစ္စဥ္ကို Salk ဇီဝဆိုင္ရာ သုေတသနဌာနက သိပၸံပညာရွင္ေတြက စိတ္ဝင္တစားနဲ႔ အသံုးခ်ဖုိ႔ လုပ္လာတာပါ။ သူတုိ႔က ဒီကာဗြန္ေတြကို ေျမဆီလႊာ ထဲမွာ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ သိုမွီးထားႏိုင္တဲ့ ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ ရလာေစေအာင္ အပင္ေတြက ထုတ္ေပးႏုိင္မယ့္ သုေတသန အစီအစဥ္ေတြ လုပ္ဖို႔ စဥ္းစားၾကပါတယ္။
ဒီသုေတသန အစီအစဥ္ေတြကို ႀကီးၾကပ္သူက Salk သိပၸံက ပါေမာကၡ Joseph Noel ပါ။ သူ ငယ္ငယ္ ၁၉၇၀ ႏွစ္ေတြတုန္းက သစ္ပင္ကရတဲ့ သဘာဝ ေဖါ့ဘူးဆို႔ေတြကို ေျမေဆြးလုပ္ဖု႔ိ သံုးခဲ့တာကို သတိတရ ရွိရာကေန အခုလို ကမာၻႀကီး ပူေႏြးမႈကို တိုက္ဖ်က္ဖို႔ လုပ္ရာမွာ သံုးဖို႔ စိတ္ကူးရခဲ့တယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္က ငယ္ငယ္ေလး ကတည္းက စိုက္ပ်ိဳးေရးကို သိပ္ဝါသနာပါၿပီး Pennsylvania ျပည္နယ္ အေနာက္ပိုင္းေဒသမွာ ႀကီးျပင္းလာတာပါ။ ေႏြေရာက္တုိင္း က်ေနာ့္အဖြားကေရာ အဖြားရဲ့ အေမကပါ စားပင္ေတြဘယ္လို စိုက္ရတယ္ဆိုတာကို သင္ေပးပါတယ္။ အဲဒီကတည္းက ေျမေဆြးရေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရတယ္ ဆိုတာကို ေကာင္းေကာင္း သိခဲ့တာပါ။ အဲဒီတုန္းက မွတ္မိပါေသးတယ္၊ က်ေနာ့္ မိဘေတြနဲ႔ သူတုိ႔ မိတ္ေဆြေတြ ဝိုင္ေသာက္တဲ့ အခါတိုင္း ဝိုင္ပုလင္းပိတ္တဲ့ ေဖါ့ဆို႔ေလးေတြကို က်ေနာ္က ေကာက္ၿပီး ေျမေဆြးပံုထဲ ထည့္ပါတယ္။ ဒီေဖါ့ဆို႔ေတြက သစ္ပင္က ရတယ္ဆိုေတာ့ သဘာဝေျမေဆြးျဖစ္ႏုိင္တယ္ ဆိုတာ က်ေနာ္ သိတယ္ေလ။ သစ္သားေတြလိုပဲ ေဆြးသြားမယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ခဲ့လို႔ပါ။ ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔က ဘယ္ေတာ့မွ ေဆြးမသြားဘူး။ အပင္ေတြကို သုေတသန လုပ္ဖို႔ စ စဥ္းစားတဲ့အခါမွာေတာ့ အဲဒါကို က်ေနာ္က သြားသတိရတယ္။”
သဘာဝေပါက္တဲ့ သစ္ပင္ကေန ထုတ္ယူတဲ့ ဒီေဖါ့ဘူးဆို႔ေလးေတြမွာ စူဘာရင္ (suberin) လို႔ေခၚတဲ့ ဓါတ္ အေတာ္မ်ားမ်ားပါ ေနပါတယ္။ ဆူဘာရင္က ေရေဖါက္ၿပီး ထြက္မသြားႏုိင္တဲ့ ဖေယာင္းလို ပစၥည္းပါ။ ဒီဓါတ္တမ်ိဳးကို သစ္ပင္အမ်ားစုမွာ ေတြ႔ရၿပီး သူတုိ႔ဟာ အပင္ရဲ့ အျမစ္ေတြ ေဆြးေျမ႕ပ်က္စီးမသြားေအာင္လည္း ကာကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္။
ဆူဘာရင္ရဲ့ ဒီလို ဂုဏ္သတၱိကို သံုးၿပီး သစ္ပင္ေတြကေန ကာဗြန္ကို ေျမေအာက္မွာ သိမ္းထားႏုိင္ေရးအတြက္ အသံုးခ်ႏိုင္ဖုိ႔ လုပ္ေနၾကတာပါ။ ဒီလို လုပ္ႏုိင္မယ္ ဆိုရင္ ကမာၻႀကီး ပူေႏြးေအာင္ လုပ္ေနတဲ့ ကာဗြန္ေတြကို ထိမ္းထားႏုိင္မယ္လုိ႔ တြက္ဆႏုိင္ပါတယ္။ အခုလို ကာဗြန္ေတြကို ေျမလႊာထဲမွာ ထိမ္းထားတာဟာ ေျမဆီလႊာ အတြက္ပါ အက်ိဳးရွိၿပီး အပင္ေတြ ရွင္သန္တဲ့ ဝန္းက်င္အတြက္ပါ ေကာင္းလာေစႏိုင္တယ္လုိ႔လည္း ပါေမာကၡ Noel ကေျပာပါတယ္။
"တခ်ိဳ႕အပင္ထဲက ကာဗြန္ေတြဟာ ေျမဆီလႊာထဲမွာ က်န္ခဲ့တဲ့ အတြက္ အဲဒီ ေျမဆီလႊာထဲမွာ ကာဗြန္ေတြ ၾကြယ္ဝလာတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အပင္ေတြလည္း ပိုေကာင္းေကာင္း ႀကီးထြားလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေတာင္သူ လယ္သမားေတြရဲ့ စိုက္ကြင္းေတြမွာ ျဖစ္ေစ ေဂဟစံနစ္ထဲမွာ ျဖစ္ေစ ေျမဆီလႊာထဲမွာ ကာဗြန္ပါဝင္ႏႈံးက ပိုမ်ားလာၿပီး သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ကို ပိုက်န္းမာလာေစပါတယ္။”
အခုလို အားလံုးအတြက္ အက်ိဳးရွိေစမယ့္ ဝန္းက်င္ကို ဖန္တီးႏိုင္ဖို႔ အပင္ေတြမွာ ဆူဘာရင္ ဓါတ္ေတြ ပိုၿပီး ထုတ္လာႏိုင္ေအာင္ လုပ္ဖို႔ လုိပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အပင္ေတြ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ ဆူဘာရင္ ပိုထုတ္လာေအာင္ လုပ္ႏိုင္မယ္ ဆိုတာကို သုေတသန လုပ္ေနၾကတာပါ။
Salk သိပၸံက သုေတသန ဓါတ္ခြဲခန္းေတြမွာ ကမာၻေပၚက ေဒသအမ်ိဳးမ်ိဳး မွာ ရွိတတ္တဲ့ ရာသီဥတုမ်ိဳးေတြကို ဖန္တီးထားပါတယ္။ အဲဒီေဒသ အဲဒီက ရာသီဥတုနဲ႔ ကိုက္ညီမယ့္ အပင္မ်ိဳးကို စိုက္ပ်ိဳးၿပီး စမ္းသပ္ ေနတာပါ။ ဒီ စမ္းသပ္မႈေတြဟာ အေသးစိတ္လုပ္ရတာမို႔ အခ်ိန္အေတာ္ေပးရသလို အင္အားလည္း အေတာ္စိုက္ထုတ္ရပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔ဌာနမွာ သုေတသနအဖြဲ႔သားေတြ တလေက်ာ္ေက်ာ္ လုပ္ရမယ့္ အလုပ္မ်ိဳးကို တရက္ထဲနဲ႔ လုပ္ေပးႏိုင္တဲ့ သုေတသန စက္ရုပ္ တရုပ္လည္း ရွိပါတယ္။
ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ကာဗြန္ေတြကို သိုမွီးထားႏုိင္တဲ့ ေကာက္ပဲ သီးႏွံပင္ေတြ ရေအာင္ တီထြင္ရာမွာ သမရိုးက် မ်ိဳးပြါးတဲ့ နည္းကိုပဲ သံုးၿပီး စမ္းသပ္ေနတာပါ။ ဒါေပမယ့္ တေန႔က်ရင္ေတာ့ သုေတသန လုပ္ငန္းပိုၿပီး ျမန္ဆန္လာေစဖုိ႔ မ်ိဳးဗီဇအင္ဂ်င္နီယာ နည္းပညာကို သံုးဖို႔ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။
လက္ရွိစမ္းသပ္မႈေတြ အတြက္ ကန္႔သတ္ထားတာမ်ိဳး သိပ္မရွိဘူးလို႔ Salk သိပၸံက သုေတသနပညာရွင္ တဦးျဖစ္တဲ့ တြဲဘက္ ပါေမာကၡ Wolfgang Busch က ေျပာပါတယ္။
"က်ေနာ္တို႔ရဲ့ စီမံကိန္းမွာေတာ့ ကန္႔သတ္ထားတာ သိပ္မရွိပါဘူး ေယ်ဘူယ် ေျပာမယ္ဆိုရင္ နည္းလမ္းအားလံုးကို သံုးႏိုင္ပါတယ္။ အခု က်ေနာ္တို႔က စူဘာရင္ (suberin) ဓါတ္ ပိုမ်ားလာေအာင္ သဘာဝ အေလွ်ာက္ရတဲ့ မ်ိဳးထဲမွာ ရွိတဲ့ သဘာဝမ်ိဳးဗီဇ ကို သံုးၿပီး စမ္းသပ္တဲ့အတြက္ မ်ိဳးဗီဇအင္ဂ်င္နီယာ နည္းကို သံုးဖို႔ေတာ့ သိပ္မလိုပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီ မ်ိဳးဗီဇအင္ဂ်င္နီယာ နည္းပညာကို သံုးရင္ေတာ့ အခု စမ္းသပ္ ေနတာထက္ ပိုၿပီး ျမန္ႏိုင္မွာပါ။ ဒါဟာ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းပါတယ္။ တကယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ လုပ္ေနတဲ့ သမရိုးက် မ်ိဳးဗီဇ ရေအာင္ လုပ္ယူၿပီး စမ္းသပ္တာကို မေစာင့္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္ ကမာၻ႔ရာသီဥတု ေျပာင္းလာတာက ဒီ့ထက္ ပိုၿပီး ျမန္လာမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ တမ်ိဳးေပါ့။”
သူတုိ႔ရဲ့ စမ္းသပ္မႈေတြကေန လာမယ့္ ၅ ႏွစ္ေလာက္မွာ ဆိုရင္ ေလထုထဲက ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ပါဝင္ႏႈံး အဆင့္ကို ေလွ်ာ့ခ်ရာမွာ အသံုးခ်ႏုိင္တဲ့ အပင္ေတြကို ေဒသ အမ်ိဳးမ်ိဳးအတြက္ ထုတ္ေပး ႏုိင္ေတာ့မယ္လုိ႔ လည္း ေျပာပါတယ္။
တခ်ိန္ထဲမွာပဲ ဥေရာပကေန အေမရိကန္ ကမ္းရိုးတန္းေတြကို ေရာက္လာၿပီး ေဒသခံ အပင္ေတြေနရာမွာ ဝင္ေရာက္ႀကီးစိုးေနတဲ့ အပင္ေတြကို ေလ့လာရာကေန တံျမက္စီးလုပ္တဲ့ ျမက္မ်ိဳးနဲ႔ တူတဲ့ ဖရက္ မိုက္တီးစ္ Phragmites လို႔ေခၚတဲ့ ျမက္တမ်ိဳးဟာ ကာဗြန္ကို သာမန္အပင္ေတြထက္ စုပ္ယူေပးႏုိင္တယ္ ဆိုတာ ေတြ႔ခဲ့ရတယ္လို႔ Smithsoniaan သဘာဝ ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ သုေတသနဌာန က ဇီဝေဗဒပညာရွင္ Christina Simkanin ကေျပာပါတယ္။
“ေဒသေပါက္ပင္မဟုတ္တဲ့ တခ်ိဳ႕ အပင္ေတြဟာ ကာဗြန္ကို ပိုၿပီး စုပ္ယူေပးႏိုင္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဥပမာဆိုရင္ ဖရက္မိုက္တီးစ္ Phragmites ဆိုတဲ့ အပင္မ်ိဳးပါ။ သူတုိ႔ဟာ ႀကီးထြားဖုိ႔ ျမန္သလို ျမန္ျမန္လည္း ျပန္႔ပြါးပါတယ္။”
ကမ္းရိုးတန္းေတြမွာ ေပါက္ေရာက္ေလ့ရွိတဲ့ လမုပင္ေတြ ရွိရာ ဒီေရာက္ေတာေတြဟာလည္း ကမာၻေပၚမွာ ကာဗြန္အၾကြယ္ဝ ဆံုး ေျမဆီလႊာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလမုေတာေတြ ပ်က္စီးမႈဟာ ေလထုထဲကို ေရာက္သြားမယ့္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ေတြ ကို စားသံုးသူ ေသေၾကတာနဲ႔ တူညီတဲ့ အတြက္ ကမာၻ႔ရာသီဥတု အေျပာင္းအလဲကို ပိုျဖစ္ေစတယ္ ဆိုတာ တင္ျပရင္း ဒီသီတင္းပတ္အတြက္ သိပၸံနဲ႔ နည္းပညာ က႑ကို ဒီမွာပဲ ရပ္နားလိုက္ပါရေစ။
