(Zawgyi/Unicode)
ကပ်ရောဂါ အရေးပေါ်အခြေအနေကြောင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ အသေးစား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေအတွက် အစိုးရရဲ့ ထုတ်ချေးငွေ အစီအစဉ်မှာ တကယ် လိုအပ်နေတဲ့သူတွေ ဆီ မရောက်တာ၊ ချေးငွေယူဖို့ အကန့်အသတ်တွေရှိနေတာ စတဲ့ မြန်မာ-အမေရိကန် အသေးစားလုပ်ငန်းရှင်တွေ ရဲ့အတွေ့အကြုံတွေကို ဗွီအိုအေက ဆက်သွယ်မေးမြန်းခွင့်ရခဲ့ပါတယ်။ မ အင်ကြင်းနိုင်က ဆက်လက်တင်ပြမှာပါ။
အမေရိကန် ဗဟိုအစိုးရ အစီအစဉ်ကနေ အသေးစားလုပ်ငန်းရှင်တွေအတွက် Paycheck Protection Program (PPP) လို့ခေါ်တဲ့ အလုပ်သမားတွေပုံမှန်လစာ ရရှိရေး အထောက်အကူပြုတဲ့ အစီစဉ်နဲ့ ချေးငွေ ထုတ်ပေးနေရာမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါအခံရဆုံးနေရာတွေဆီ မရောက်ခဲ့ဘူးလို့ စီးပွားရေးပညာရှင်တွေရဲ့ လေ့လာဆန်းစစ်ချက် အသစ်တွေက ဖေါ်ပြနေပါတယ်။
ကပ်ရောဂါ အရေးပေါ်အခြေအနေကြားထဲက မဖြစ်မနေဖွင့်လှစ်ရတဲ့ Recycling ဖန်ပုလင်း၊ ပလတ်စတစ်ဗူးတွေ ဝယ်ယူတဲ့ အသေးစားလုပ်ငန်း ပိုင်ရှင် နယူးရောက်အထက်ပြည်နယ် Buffalo မြို့က ဦးဇော်ဝင်း ဆိုရင်လည်း အခက်အခဲတွေကြားက ဆိုင် (၄) ဆိုင်မှာရှိတဲ့ အလုပ်သမား ၁၀ ဦးထက်မနည်းကို ပုံမှန်လစာပေးနေရတာပါ။ ဒါပေမယ့် ဒီသတင်းပတ် သုံးပတ်အတွင်း PPP ထုတ်ချေးငွေ နှစ်ကြိမ်မြောက် ရှိလာပေမယ့် အခုချိန်ထိ တင်ထားတဲ့ လျောက်လွှာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဘာမှ အကျိုးအကြောင်း မသိရသေးဘူးလို့ ဦးဇော်ဝင်းက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
"ဒီလိုအခြေအနေ အခက်အခဲတွေကြားထဲမှာ အရင်လိုမအောင်မြင်ဘူး။ အရင်လိုမျိုး မဟုတ်ပဲနဲ့ အသက်သေမသွားအောင် ဖုတ်လိုက်ဖုတ်လိုက်နဲ့ လည်ပတ်နေရတယ်။ ကျနော်တို့လို တကယ်ရသင့်ရထိုက်ပြီးတော့၊ အစိုးရဆီက တပြားမပေးလည်း ကျနော်က အလုပ်သမားတွေကို ပုံမှန်ပေးထားတာဖြစ်တော့၊ လျှောက်ဖို့ လိုအပ်ချက်တွေကို အကုန်လုံးပြနိုင်ပေမယ့် အခုချိန်ထိ မရသေးဘူး။ အဲဒါကတော့ ပြဿနာရှိပါတယ်။ အစိုးရကရော၊ ဘဏ်တွေကိုရော ပြောချင်တာကတော့ ရသင့်ရထိုက်တဲ့သူတွေ မရသေးပါဘူး။ မရောက်သင့် မရောက်ထိုက်တဲ့နေရာတွေကိုတော့ ရောက်သွားတယ်ဆိုတော့ ဘက်လိုက်မှုတွေများရှိနေလား။"
ဒါအပြင် အစိုးရကထုတ်ချေးငွေ အစီအစဉ်မှာ ကြားက အကျိူးဆောင်ပေးတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကလည်း သူတို့ဝန်ဆောင်ခအဖြစ် အတိုးနှုန်းပိုပြီးပေးရမှာဖြစ်တယ်လို့ တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ် ပြောဆို တာမျိုးလည်းရှိတယ်လို့ဦးဇော်ဝင်းကပြောပါတယ်။
" ကုမ္ပဏီတခုက ဆက်သွယ်လာတယ်။ အစီအစဉ်တွေကြားမှာပေါ့။ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ်ယူရင် ခက်လိမ့်မယ်။ ကုမ္ပဏီက ရအောင်ယူပေးမယ်။ အဲဒါက ၁% အတိုးနှုန်းလောက်ပဲ သိထားတာ။ အစိုးရ တရားဝင်ထုတ်ပြန်ချက်အရ။ ဒါပေမဲ့ သူတို့က ၃.၅ ကနေ ၄% လောက်အထိ သူတို့ကို အတိုးနှုန်းပေးရမယ်။ ဆိုတော့ အစိုးရက ချေးငွေကို သူတို့ ယူလိုက်တယ်။ ဘဏ်ကြီးတွေနဲ့ ချိတ်ပြီးယူလိုက်တယ်။ ပြီးရင် တဘက်ကနေ ၂%၊ ၃% ယူပြီး အမြတ်ထုတ်နေလား။ ကြားထဲကနေ လုပ်စားနေတဲ့ဟာက ပေါ်လွင်တယ်လေ။"
အစိုးရက ပထမအကြိမ် ထုတ်ချေးတုန်းကဆိုရင် အသေးစားလုပ်ငန်းတွေအတွက် ဆိုပေမယ့် အလုပ်သမား ၅၀၀ လောက်ရှိနေတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေ လက်ထဲကို တော်တော်များများ ရောက်သွားကြောင်း ဦးဇော်ဝင်းက ပြောပါတယ်။ ဒါကြောင့် အသေးစားလုပ်ငန်းဆိုတဲ့နေရာမှာ အမေရိကန် အစိုးရဘက်က တိတိကျကျ သတ်မှတ်ပေးဖို့၊ ကပ်ရောဂါကြောင့် အခက်အခဲ ကြီးကြီးမားမားတွေ့နေရတဲ့ သူတို့လို အသေးစား လုပ်ငန်းတွေအတွက် ဦးစားပေးဖို့ ဦးဇော်ဝင်းက အကြံပြု ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
COVID-19 ရောဂါကူးစက်မှုကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ အရင်ဆုံးပိတ်ခဲ့တဲ့ Nevada ပြည်နယ် Las Vegas မြို့က အလုပ်သမား ၃၀ လောက်ရှိနေတဲ့ ဆူရှီဆိုင် လုပ်ငန်းရှင် ဦးဆန်နီ ဆိုရင်လည်း ချေးငွေကို အခုထက်ထိ မရသေးပါဘူး။ သူကတော့ PPP ချေးငွေ အစီအစဉ်မှာ ရှိနေတဲ့ အကန့်အသတ်စည်းမျဉ်းတွေကို အခုလို ဗွီအိုအေကို ပြောပြပါတယ်။
" ကျနော်သားတွေ လျောက်ပေးတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခုထက်ထိ တပြားမှာ မရသေးဘူး။တချို့ လုပ်ငန်းအသေးတွေလည်းရတယ်လို့ ပြောတယ်။ ရကြတော့လည်း နောက်မှာ ကန့်သတ်ချက် တွေပါတယ်ပေါ့။ ကျနော်ကြားတာက တချို့ စားသောက်ဆိုင်အသေးတွေက ဒေါ်လာ ၂ သိန်းရတယ်။ ဒါပေမယ့် စည်းကမ်းချက်က ဘာပါလဲဆိုရင် ဝန်ထမ်းတွေကို နှစ်ပတ်အတွင်း ပေးပြီး ဒါကို ကုန်တဲ့အထိသုံးရမယ်လို့ ဆိုလာတော့ ဝန်ထမ်းတွေကို ဒီငွေတွေ အကုန်ပေးပြီး ခိုင်းရမယ်ဆိုတော့ သဘောပေါ့။ ဆိုတော့ တချို့ကလည်း သိတဲ့အတိုင်းပေါ့လေ။ အခွင့်အရေးရတော့ ပိုပြီးလျောက်ကြတယ်။ ညာပြီး လျောက်ကြတယ်။ ဝန်ထမ်းတွေကို ပြန်ခေါ်ပြီးတော့ အလကားပေးလို့ကလည်း မဖြစ်၊ အလကားပေးလို့ရတယ်ဆိုရင်လည်း ဒီငွေက PPP အနေနဲ့ အလကားပေးမှာလား။ ချေးငွေအနေနဲ့ပေးတဲ့အတွက် တချိန်မှာ ပြန်ဆပ်ခိုင်းမှာလား။ တကယ်လို့ အချိန်အတိုင်းအတာနဲ့ တချိန်မှာ ပြန်ဆပ်ခိုင်းမယ်ဆိုရင် စားသောက်ဆိုင် အသေးတွေက သူတို့အိတ်ထဲက ဆိုက်ပြီးပေးရမယ့် သဘောဖြစ်နေတယ်လို့ ကျနော်တို့ကြားရတယ်။"
လက်ရှိ ကောက်ယူတဲ့ စစ်တမ်းတွေအရ ပြည်နယ်တွေမှာ ကပ်ရောဂါကြောင့် အလုပ်ချိန်တွေ လျော့ရတာ၊ လုံးဝပိတ်ပစ်ရတာ စတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေထဲမှာ ၁၅% ပဲ အစိုးရရဲ့ PPP ချေးငွေ ကို လက်ခံရရှိခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
အသေးစားလုပ်ငန်းတွေအတွက် ထုတ်ချေးဖို့ ဒေါ်လာ ၃၄၉ဘီလီယံကို အစိုးရက ပထမအကြိမ်ပေးခဲ့ချိန်မှာ နှစ်ပတ်အတွင်း ကုန်သွားခဲ့ပါတယ်။ အခုနောက်တကြိမ် ထုတ်ချေးတဲ့ ဒေါ်လာ ၃၂၀ ဘီလီယံ ကို ပြီးခဲ့တဲ့ သတင်းပတ်က လွှတ်တော်မှာ အတည်ပြုလိုက်တဲ့အတွက် ဒီသတင်းပတ် တနင်္လာနေ့မှာ စတင်လျှောက်လို့ရနေပါပြီ။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ လက်ရှိ COVID-19 ကပ်ရောဂါ အရေးပေါ်အခြေအနေကြောင့် လူပေါင်း ၂၆ သန်းကျော် အလုပ်လက်မဲ့ခံစားခွင့်ကို လျှောက်ထားကြပြီး ဖြစ်ပါတယ်။
................
ကနျ အစိုးရ အသေးစားစီးပှားရေး ကူညီရေးအစီအစဉျနဲ့ လုပျငနျးရှငျတှကွေုံရတဲ့ အခကျအခဲမြား
(Unicode)
ကပျရောဂါ အရေးပေါျအခွအေနကွေောင့ျ အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ အသေးစား စီးပှားရေးလုပျငနျးတှအေတှကျ အစိုးရရဲ့ ထုတျခြေးငှေ အစီအစဉျမှာ တကယျ လိုအပျနတေဲ့သူတှေ ဆီ မရောကျတာ၊ ခြေးငှယေူဖို့ အကန့ျအသတျတှရှေိနတော စတဲ့ မွနျမာ-အမရေိကနျ အသေးစားလုပျငနျးရှငျတှေ ရဲ့အတှေ့အကွုံတှကေို ဗှီအိုအကေ ဆကျသှယျမေးမွနျးခှင့ျရခဲ့ပါတယျ။ မ အငျကွငျးနိုငျက ဆကျလကျတငျပွမှာပါ။
အမရေိကနျ ဗဟိုအစိုးရ အစီအစဉျကနေ အသေးစားလုပျငနျးရှငျတှအေတှကျ Paycheck Protection Program (PPP) လို့ခေါျတဲ့ အလုပျသမားတှပေုံမှနျလစာ ရရှိရေး အထောကျအကူပွုတဲ့ အစီစဉျနဲ့ ခြေးငှေ ထုတျပေးနရောမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကပျရောဂါအခံရဆုံးနရောတှဆေီ မရောကျခဲ့ဘူးလို့ စီးပှားရေးပညာရှငျတှရေဲ့ လေ့လာဆနျးစဈခကြျ အသဈတှကေ ဖေါျပွနပေါတယျ။
ကပျရောဂါ အရေးပေါျအခွအေနကွေားထဲက မဖွဈမနဖှေင့ျလှဈရတဲ့ Recycling ဖနျပုလငျး၊ ပလတျစတဈဗူးတှေ ဝယျယူတဲ့ အသေးစားလုပျငနျး ပိုငျရှငျ နယူးရောကျအထကျပွညျနယျ Buffalo မွို့က ဦးဇောျဝငျး ဆိုရငျလညျး အခကျအခဲတှကွေားက ဆိုငျ (၄) ဆိုငျမှာရှိတဲ့ အလုပျသမား ၁၀ ဦးထကျမနညျးကို ပုံမှနျလစာပေးနရေတာပါ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီသတငျးပတျ သုံးပတျအတှငျး PPP ထုတျခြေးငှေ နှဈကွိမျမွောကျ ရှိလာပမေယ့ျ အခုခြိနျထိ တငျထားတဲ့ လြောကျလှှာနဲ့ ပတျသကျလို့ ဘာမှ အကြိုးအကွောငျး မသိရသေးဘူးလို့ ဦးဇောျဝငျးက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
"ဒီလိုအခွအေနေ အခကျအခဲတှကွေားထဲမှာ အရငျလိုမအောငျမွငျဘူး။ အရငျလိုမြိုး မဟုတျပဲနဲ့ အသကျသမေသှားအောငျ ဖုတျလိုကျဖုတျလိုကျနဲ့ လညျပတျနရေတယျ။ ကနြောျတို့လို တကယျရသင့ျရထိုကျပွီးတော့၊ အစိုးရဆီက တပွားမပေးလညျး ကနြောျက အလုပျသမားတှကေို ပုံမှနျပေးထားတာဖွဈတော့၊ လြှောကျဖို့ လိုအပျခကြျတှကေို အကုနျလုံးပွနိုငျပမေယ့ျ အခုခြိနျထိ မရသေးဘူး။ အဲဒါကတော့ ပွူနာရှိပါတယျ။ အစိုးရကရော၊ ဘဏျတှကေိုရော ပွောခငြျတာကတော့ ရသင့ျရထိုကျတဲ့သူတှေ မရသေးပါဘူး။ မရောကျသင့ျ မရောကျထိုကျတဲ့နရောတှကေိုတော့ ရောကျသှားတယျဆိုတော့ ဘကျလိုကျမှုတှမြေားရှိနလေား။"
ဒါအပွငျ အစိုးရကထုတျခြေးငှေ အစီအစဉျမှာ ကွားက အကြိူးဆောငျပေးတဲ့ ကုမ်ပဏီတှကေလညျး သူတို့ဝနျဆောငျခအဖွဈ အတိုးနှုနျးပိုပွီးပေးရမှာဖွဈတယျလို့ တိုကျရိုကျဆကျသှယျ ပွောဆို တာမြိုးလညျးရှိတယျလို့ဦးဇောျဝငျးကပွောပါတယျ။
" ကုမ်ပဏီတခုက ဆကျသှယျလာတယျ။ အစီအစဉျတှကွေားမှာပေါ့။ ကိုယ့ျဘာသာကိုယျယူရငျ ခကျလိမ့ျမယျ။ ကုမ်ပဏီက ရအောငျယူပေးမယျ။ အဲဒါက ၁% အတိုးနှုနျးလောကျပဲ သိထားတာ။ အစိုးရ တရားဝငျထုတျပွနျခကြျအရ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့က ၃.၅ ကနေ ၄% လောကျအထိ သူတို့ကို အတိုးနှုနျးပေးရမယျ။ ဆိုတော့ အစိုးရက ခြေးငှကေို သူတို့ ယူလိုကျတယျ။ ဘဏျကွီးတှနေဲ့ ခြိတျပွီးယူလိုကျတယျ။ ပွီးရငျ တဘကျကနေ ၂%၊ ၃% ယူပွီး အမွတျထုတျနလေား။ ကွားထဲကနေ လုပျစားနတေဲ့ဟာက ပေါျလှငျတယျလေ။"
အစိုးရက ပထမအကွိမျ ထုတျခြေးတုနျးကဆိုရငျ အသေးစားလုပျငနျးတှအေတှကျ ဆိုပမေယ့ျ အလုပျသမား ၅၀၀ လောကျရှိနတေဲ့ ကုမ်ပဏီတှေ လကျထဲကို တောျတောျမြားမြား ရောကျသှားကွောငျး ဦးဇောျဝငျးက ပွောပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အသေးစားလုပျငနျးဆိုတဲ့နရောမှာ အမရေိကနျ အစိုးရဘကျက တိတိကကြြ သတျမှတျပေးဖို့၊ ကပျရောဂါကွောင့ျ အခကျအခဲ ကွီးကွီးမားမားတှေ့နရေတဲ့ သူတို့လို အသေးစား လုပျငနျးတှအေတှကျ ဦးစားပေးဖို့ ဦးဇောျဝငျးက အကွံပွု ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
COVID-19 ရောဂါကူးစကျမှုကွောင့ျ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ အရငျဆုံးပိတျခဲ့တဲ့ Nevada ပွညျနယျ Las Vegas မွို့က အလုပျသမား ၃၀ လောကျရှိနတေဲ့ ဆူရှီဆိုငျ လုပျငနျးရှငျ ဦးဆနျနီ ဆိုရငျလညျး ခြေးငှကေို အခုထကျထိ မရသေးပါဘူး။ သူကတော့ PPP ခြေးငှေ အစီအစဉျမှာ ရှိနတေဲ့ အကန့ျအသတျစညျးမဉြျးတှကေို အခုလို ဗှီအိုအကေို ပွောပွပါတယျ။
" ကနြောျသားတှေ လြောကျပေးတယျ။ ဒါပမေဲ့ အခုထကျထိ တပွားမှာ မရသေးဘူး။တခြို့ လုပျငနျးအသေးတှလေညျးရတယျလို့ ပွောတယျ။ ရကွတော့လညျး နောကျမှာ ကန့ျသတျခကြျ တှပေါတယျပေါ့။ ကနြောျကွားတာက တခြို့ စားသောကျဆိုငျအသေးတှကေ ဒေါျလာ ၂ သိနျးရတယျ။ ဒါပမေယ့ျ စညျးကမျးခကြျက ဘာပါလဲဆိုရငျ ဝနျထမျးတှကေို နှဈပတျအတှငျး ပေးပွီး ဒါကို ကုနျတဲ့အထိသုံးရမယျလို့ ဆိုလာတော့ ဝနျထမျးတှကေို ဒီငှတှေေ အကုနျပေးပွီး ခိုငျးရမယျဆိုတော့ သဘောပေါ့။ ဆိုတော့ တခြို့ကလညျး သိတဲ့အတိုငျးပေါ့လေ။ အခှင့ျအရေးရတော့ ပိုပွီးလြောကျကွတယျ။ ညာပွီး လြောကျကွတယျ။ ဝနျထမျးတှကေို ပွနျခေါျပွီးတော့ အလကားပေးလို့ကလညျး မဖွဈ၊ အလကားပေးလို့ရတယျဆိုရငျလညျး ဒီငှကေ PPP အနနေဲ့ အလကားပေးမှာလား။ ခြေးငှအေနနေဲ့ပေးတဲ့အတှကျ တခြိနျမှာ ပွနျဆပျခိုငျးမှာလား။ တကယျလို့ အခြိနျအတိုငျးအတာနဲ့ တခြိနျမှာ ပွနျဆပျခိုငျးမယျဆိုရငျ စားသောကျဆိုငျ အသေးတှကေ သူတို့အိတျထဲက ဆိုကျပွီးပေးရမယ့ျ သဘောဖွဈနတေယျလို့ ကနြောျတို့ကွားရတယျ။"
လကျရှိ ကောကျယူတဲ့ စဈတမျးတှအေရ ပွညျနယျတှမှော ကပျရောဂါကွောင့ျ အလုပျခြိနျတှေ လြော့ရတာ၊ လုံးဝပိတျပဈရတာ စတဲ့ ကုမ်ပဏီတှထေဲမှာ ၁၅% ပဲ အစိုးရရဲ့ PPP ခြေးငှေ ကို လကျခံရရှိခဲ့တယျလို့ ဆိုပါတယျ။
အသေးစားလုပျငနျးတှအေတှကျ ထုတျခြေးဖို့ ဒေါျလာ ၃၄၉ဘီလီယံကို အစိုးရက ပထမအကွိမျပေးခဲ့ခြိနျမှာ နှဈပတျအတှငျး ကုနျသှားခဲ့ပါတယျ။ အခုနောကျတကွိမျ ထုတျခြေးတဲ့ ဒေါျလာ ၃၂၀ ဘီလီယံ ကို ပွီးခဲ့တဲ့ သတငျးပတျက လှှတျတောျမှာ အတညျပွုလိုကျတဲ့အတှကျ ဒီသတငျးပတျ တနငျ်လာနေ့မှာ စတငျလြှောကျလို့ရနပေါပွီ။
အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ လကျရှိ COVID-19 ကပျရောဂါ အရေးပေါျအခွအေနကွေောင့ျ လူပေါငျး ၂၆ သနျးကြောျ အလုပျလကျမဲ့ခံစားခှင့ျကို လြှောကျထားကွပွီး ဖွဈပါတယျ။
