ျပန္ျပည့္ၿမဲစြမ္းအင္အတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္က ခ်ထားတဲ့ အစီအစဥ္မွာ ကမာၻ႔ဘဏ္ က ေရးဆြဲထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ ဆိုင္ရာ အမ်ိဳးသားေရး အစီအစဥ္ NEP (National Electrification Plan) နဲ႔ JICA ဂ်ပန္ အဖြဲ႔က ေရးဆြဲထား တဲ့ ျမန္မာ Energy Master Plan အစီအစဥ္ေတြ ရွိပါတယ္။
၂၀၃၀ ေရာက္ရင္ တႏိုင္ငံလံုး မီးလင္းေရးအတြက္ JICA ရဲ့ ဒီစီမံကိန္းက ေက်ာက္ မီးေသြး သံုးဖုိ႔ ၃၃ %၊ ေရအားက ၄၂ % ရွိၿပီး ျပန္ျပည့္ၿမဲစြမ္းအင္ အတြက္က ၉% ပဲ သတ္မွတ္ထားတာမို႔ ျပန္ျပည့္ၿမဲစြမ္းအင္အတြက္ ေနရာက သိပ္မရွိဘူးလို႔ ဦးေအာင္ျမင့္က ေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အရင္အစိုးရကို JICA က ေရးဆြဲေပး ထားတဲ့ ဒီ္ အစီစဥ္ဟာ စြမ္းအင္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကို ပိတ္ထားသလို ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ၂၀၃၀ မွာ ဒီသတ္မွတ္ခ်က္ ျပည့္မွီဖို႔ ေရးဆြဲထားတာကို ျပည့္မွီေအာင္ ဝန္ႀကီးဌာနေတြက လုပ္ေဆာင္ေနရတာမို႔လည္း ျပန္ျပည့္ၿမဲစြမ္းအင္ အတြက္ ေနရာ သိပ္ မရွိပဲ ျဖစ္ေနတာပါ။
JICA က တျခားႏုိင္ငံေတြမွာ လုပ္သလို စြမ္းအင္ အေကာင္ထည္ေဖၚတဲ့ေနရာမွာ Public Private Partnership - PPP လို႔ေခၚတဲ့ ျပည္သူ႔အေျချပဳ စီမံကိန္းေတြ နဲ႔ အကူညီေတြ ေပးသင့္သလို အဲဒီအေျခေနထိ ျဖစ္လာေအာင္ JICA က စီးပြါးျဖစ္ ပံုစံေတြ ထုတ္ေပးၿပီး လုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔ လိုေနတယ္လို႔လည္း ေထာက္ျပ ပါတယ္။
စီးပြါးေရးတြက္ေျခကိုက္ Business Model နမူနာ ပံုစံေတြ မလုပ္ခင္ အစိုးရက မူဝါဒ ခ်ေပးဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရက အခုအခ်ိန္မွာ မူဝါဒ ေကာင္းေကာင္း မခ်ႏိုင္ေသးတာမို႔ ခုခ်ိန္မွာ အစိုးရကို ဘက္စံုပါတဲ့ စီမံကိန္း နမူနာေတြ တင္ျပဖုိ႔ ဦးေအာင္ျမင့္တို႔ အဖြဲ႔က လုပ္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
စံျပစီမံကိန္းေတြမွာ Multi- Disciplinary Model Project လို႔ေခၚတဲ့ ဘက္စံုပါတဲ့ စီမံကိန္းကို ေရးဆြဲရမွာျဖစ္ၿပီး ျပန္ျပည့္ၿမဲစြမ္းအင္ကို ပိုထိေရာက္ေစတဲ့ နည္းေတြ၊ စြမ္းအင္သိုေလွာင္တဲ့ နည္းေတြ သံုးၿပီး ေရရွည္အတြက္ အစိုးရနဲ႔ ပုဂၢလိက ဟန္ခ်က္ညီညီလုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ လုိတာပါ။ ဥပမာ ေက်းရြာႀကီးတရြာအတြက္ မီးလင္းေစဖုိ႔ စီမံကိန္းခ်မယ္ဆိုရင္ ဒီဇိုင္းဆြဲတဲ့အခါ ေရအား၊ ေနစြမ္းအား၊ ဇီဝစြမ္း အား ေတြထဲက ဘယ္စြမ္းအားကို အဓိက သံုးမယ္၊ ဘယ္စြမ္းအားေတြ ကိုေတာ့ ေရာၿပီးသံုးမယ္ (Hybrid) ဆိုၿပီး ပံုစံဆြဲရပါတယ္။ Environment approach သဘာဝဝန္းက်င္ မပ်က္စီးဖို႔ လုပ္ေဆာင္မယ့္ အခ်က္ေတြ ကိုပါ ထည့္သြင္းထားရမွာပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မဟာဓါတ္အားလိုင္းက ၃၂ % ပဲရွိပါတယ္။ မဟာဓါတ္အား လိုင္း မေရာက္တဲ့ ၿမိဳ႕ေတြ ရြာေတြ၊ စက္မႈဇံုေတြမွာ လွ်ပ္စစ္လိုအပ္တဲ့အတြက္ သူ႔နည္း သူ႔ဟန္နဲ႔ လုပ္ကိုင္ေနၾကတာ ရွိပါတယ္။ အခုလို သူ႔နည္းသူ႔ဟန္နဲ႔ လုပ္ေဆာင္ရာမွာ အစိုးရက ဥပေဒနဲ႔ အားေပးမႈ မရွိသလို ေငြေၾကးအရ အကူညီေပးတာမ်ိဳးလည္း မရွိတဲ့ အျပင္ နည္းပညာ ပံ့ပိုးေပးတာမ်ိဳးလည္း မရွိပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ အခက္အခဲ အမ်ားအျပားႀကံဳရၿပီး တန္႔ေနတာေတြ ေတြ႔ေနရတယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။
စီမံကိန္းကို လံုးဝ သီးသန္႔ အစိမ္း သက္သက္ Green နဲ႔ Brown ဆိုၿပီး ၂ မ်ိဳး ဆြဲဖုိ႔ စဥ္းစားတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ Green စီမံကိန္းမွာ မီးမရတဲ့ ၿမိဳ႕တၿမိဳ႕ျဖစ္ေစ၊ စက္မႈဇံုတခု အတြက္ ျဖစ္ေစ ႏိုင္ငံေတာ္က မီးေပးတဲ့ grid လိုင္းကို ထည့္မစဥ္းစားပဲ မီးရေအာင္ လုပ္ေဆာင္တာပါ။
ေဒသတြင္း ပုဂၢလိက လုပ္ေဆာင္မႈမွာ ေဒသတြင္း ကပဲ သီးသန္႔ျဖစ္ေစ ႏိုင္ငံျခား နဲ႔ တြဲလုပ္တာျဖစ္ေစ လုပ္ေဆာင္လို႔ ရသလို ဘယ္လုိ နည္းနဲ႔ လုပ္လုပ္ ဒီေဒသမွာ သံုးဖို႔ လိုအပ္တဲ့ မီးအား ပမာဏအလိုက္ ဒီဇိုင္းဆြဲဖို႔ လုိပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္ ရာမွာ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရက လုပ္ပိုင္ခြင့္ အျပည့္ေပးဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီလိုလုပ္ဖို႔အတြက္ အေတြ႔အႀကံဳမရွိသူေတြ အဖို႔ အစပိုင္းမွာ စလုပ္ဖို႔အတြက္ စိုးရိမ္မႈ နဲ႔ တူ ေၾကာက္ေန တာမ်ိဳး ရွိတတ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒါမ်ိဳးလုပ္ လာ ႏိုင္ေအာင္ ႏုိင္ငံေတာ္က မူခ်ၿပီး အားေပးဖုိ႔ လိုပါတယ္။ အားေပးရာ မွာ ေငြေၾကးကအစ နည္းပညာအဆံုး လုပ္ေပး ရင္ အျမန္တိုးတက္လာဖို႔ ရွိပါတယ္။
ဒီလို မူဝါဒခ်ရာမွာ သဘာဝ ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြ၊ လူမႈေရး ျပႆနာေတြ၊ စြမ္းအင္ ဆိုင္ရာေတြ၊ ဥပမာ စြမ္းအင္ ကို ေန၊ ေရ၊ ေလ၊ ဇီဝ သံုးတာ တင္မကပဲ စြမ္းအင္ ထိေရာက္သံုးတဲ့နည္း သိုေလွာင္တဲ့နည္း ေတြ အပါအဝင္ အားလံုးကို ေရာ ထားတဲ့ Multi- Disciplinary Model Project ဒီဇိုင္းေတြ ဆြဲဖို႔ တင္ျပမယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
တကယ္လို႔ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရက ပံ့ပိုးေပးၿပီဆိုရင္ ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ဘက္ကပါ စီးပြါးေရးဆန္ဆန္ ေရရွည္အတြက္ တြက္ၿပီး လုပ္ရင္ ေအာင္ျမင္ႏုိင္ေခ် အမ်ားႀကီး ရွိတယ္လုိ႔ ဆိုပါတယ္။
Off grid လို႔ေခၚတဲ့ ပင္မ မဟာဓါတ္အားလိုင္းနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္မထား တဲ့ ေနရာေတြ မွာ မီးရဖို႔ စံျပအျဖစ္ လ်ာထားၿပီး မီးေပးဖို႔ လုပ္လာႏိုင္ၿပီ ဆိုရင္ အဲဒီေနရာ အတြက္ မီးေပးတဲ့ ပင္မလိုင္း ေရာက္လာခ်ိန္မွာ တရားဝင္ ခ်ိတ္ဆက္ပိုင္ခြင့္ ရွိဖို႔က အဓိက အေရးပါပါတယ္။
ၿမိဳ႕ငယ္တခုျဖစ္ေစ ရြာအုပ္စု တစု ျဖစ္ေစ ကိုယ္ထူကိုယ္ထ မီးရဖို႔ လုပ္ထားတဲ့ စံျပေနရာမွာ တကယ္လို႔ ပင္မဓါတ္အား လိုင္း ေရာက္လာမယ္ ဆိုရင္ တရားဝင္ ခ်ိတ္ဆက္ပိုင္ခြင့္ Grid connectivity ကို တရားဝင္ ခ်ထားေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ ဘယ္လို လုပ္ထံုးလုပ္နည္းနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္မလဲ၊ ဓါတ္အားခ ေငြအေပးအယူ power purchase ဘယ္လို လုပ္မလဲ၊ ဆိုတာေတြကို တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ ဘယ္လို လုပ္ေဆာင္ၾကတယ္ ဆိုတာၾကည့္ရႈ အတုယူၿပီး modeling နမူနာ ကို စေပးဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။
ဒီလိုု လုုပ္ေဆာင္တာကိုု မီးမရေသးတဲ့ ၿမိဳ႕နယ္ေတြ၊ ေက်းရြာေတြ၊ စက္မႈဇံုုေတြ အျပင္ အိမ္ယာစီမံကိန္းေတြမွာ အစိုုးရရဲ့ ပင္မဓါတ္အားလိုုင္းတခုု ထဲကိုုပဲ အားမကိုုးပဲ ကိုုယ္တုုိင္ မီးေပးတဲ့ စံနစ္နဲ႔ ပုုဂၢလိက အခန္းက႑ကိုု ျမွင့္တင္ေပးၿပီး လုုပ္ေဆာင္ႏုုိင္ဖုုိ႔ အားေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါကိုု မူဝါဒခ်မွတ္ၿပီး အားေပးရင္ သိသိသာသာ ေအာင္ျမင္ဖုုိ႔ရွိတယ္လိုု႔ ဦးေအာင္ျမင့္ က ေျပာပါတယ္။ ပုုဂၢလိက က႑ကိုု အားေပးရင္ အခုုထက္ပိုုၿပီး ျပန္ျပည့္ၿမဲစြမ္းအင္ သံုု းမီးေပးမႈဟာ အျမန္ဆံုုး အလုုပ္ျဖစ္လာႏုုိင္တယ္လိုု႔ ဆိုုပါတယ္။
လက္ရွိ ပင္မဓါတ္အားလိုုင္းနဲ႔ မီးေပးေနတဲ့ ကိစၥမွာ ဒီပင္မလိုုင္းကိုု ေကာင္းေအာင္ မျပဳဳ ျပင္ႏုုိင္ေသး သလိုု ႏုုိင္ငံေတာ္က ဘီလ်ံနဲ႔ခ်ီ ေငြစိုုက္ထုုတ္ၿပီး မီးေပးေနရ တာမိုု႔ ေရရွည္ အတြက္ စိုုးရိမ္စရာ ျဖစ္ေနတယ္လုုိ႔ ဆိုုပါတယ္။
decentralized လိုု႔ေခၚတဲ့ ဗဟိုုကပဲ ခ်ဳပ္ကိုုင္မထားပဲ ပုုဂၢလိက က႑ကိုု ခြဲေပးရာမွာ ပီပီျပင္ျပင္ ခြဲေပးဖုုိ႔ လိုုပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုုႏွစ္ထဲမွာ အစိုုးရ၊ ပုုဂၢလိက၊ ျပည္ တြင္း ျပည္ပ က႑စံုုနဲ႔ လက္တြဲ လုုပ္မႈ မရွိတဲ့ အတြက္ မီးေပးေရး ေႏွာင့္ေႏွး မႈေတြ ျဖစ္ေန တာကိုု သိႏိုုင္ၿပီး လာမယ့္ ၂၀၁၇ ခုုႏွစ္မွာေတာ့ အစြမ္းလုုပ္ႏုုိင္ေအာင္ က်ိဳးစား ေနတယ္လိုု႔လည္း ေျပာပါတယ္။
ကမာၻမွာ ျပန္ျပည့္ၿမဲစြမ္းအင္ ကိုု အစားထုုိးမႈေတြ ေအာင္ျမင္ေန ခ်ိန္မွာ ေျပာင္းလဲေန တဲ့ ျမန္မာ ႏိုုင္ငံမွာလည္း အလားတူ လုုပ္ေဆာင္ႏုုိင္မယ္လိုု႔ ေမ်ွာ္လင့္ ထားေၾကာင္း လည္း ဦးေအာင္ျမင့္က ေျပာပါတယ္။
